1972

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Rok 1972 / MCMLXXII Stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek

Sto lat wstecz

Dziesięciolecia: 1920-1929 1930-1939 1940-1949 1950-1959 1960-1969 1970-1979 1980-1989 1990-1999

Lata: 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982

[edytuj] Wydarzenia w Polsce

1 stycznia
- otwarcie granicy między Polską a NRD.
- powstanie Zespołów Filmowych: Panorama, Pryzmat, Silesia oraz X.
4 stycznia – odbyła się premiera filmu Trzecia część nocy.
5 stycznia – władze PRL uznały państwo Bangladesz.
6 stycznia
- narada w Komitecie Centralnym PZPR na temat przyspieszenia inwestycji przemysłowych. Apel do robotników o podjęcie dodatkowej pracy.
- w Dąbrowie Górniczej aresztowano Zdzisława Marchwickiego, zwanego "wampirem z Zagłębia".
8 stycznia – uchwałą Rady Ministrów zamrożono ceny detaliczne na artykuły żywnościowe i część przemysłowych.
27 stycznia – premiera filmu Kazimierza Kutza pt. "Perła w koronie".
1 lutego – powstał Teatr Studio pod dyrekcją Józefa Szajny.
3 lutego – zjazd ZLP w Łodzi. W obecności ministra Stanisława Wrońskiego ponownie wybrano Jarosława Iwaszkiewicza na przewodniczącego Związku (kontrkandydat: Igor Newerly.
17 lutego – ukazał się pierwszy numer "Literatury" pod redakcją Jerzego Putramenta.
20 lutego – premiera serialu Samochodzik i templariusze.
21 lutego – zapowiedź budowy pierwszej elektrowni atomowej, "najprawdopodobniej na północy kraju". Planowany termin zakończenia budowy: 1980-82.
22 lutego – 17 osób zginęło w wyniku eksplozji w Zakładach Ziemniaczanych w Luboniu.
25 lutego – premiera filmu Agent nr 1.
6 marca – podpisano umowę między ZSRR a Polską, dotyczącą warunków budowy huty "Katowice".
19 marca – wybory do Sejmu VI kadencji. Front Jedności Narodu jako jedyny zgłosił listę wyborczą i uzyskał 99,53% ważnych głosów.
21 marca – premiera filmu Brylanty pani Zuzy.
22 marca – milicja zlikwidowała zbudowaną kaplicę w Zbroszy Dużej. Natychmiastowa reakcja kardynała Stefana Wyszyńskiego.: "Nie przestaniemy ufać, że w Ojczyźnie przyjdą dni, gdy już takich zniewag nie będzie".
28-29 marca – inauguracyjna sesja Sejmu nowej kadencji.
29 marca – został powołany drugi rząd Piotra Jaroszewicza.
7 kwietnia – premiera filmu Zaraza.
15 kwietnia – rozpoczęto budowę Huty Katowice.
1 maja – weszła w życie Karta Praw i Obowiązków Nauczyciela.
2 maja – wizyta 33-osobowej reprezentacji twórców i działaczy kultury u Edwarda Gierka. I sekretarzowi przekazano wyrazy uznania środowiska za "niezwykle pozytywny klimat dla wszelkiego rodzaju inicjatyw i poszukiwań twórczych".
5 maja – premiera filmu Jak daleko stąd, jak blisko.
6 maja – Mieczysław Moczar został odwołany ze stanowiska prezesa Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Nowym prezesem został Stanisław Wroński.
9-12 maja – rozmowy gospodarcze między przedstawicielami Polski i Wielkiej Brytanii.
10-11 maja – V Plenum KC PZPR. Głównym tematem była polityka mieszkaniowa. Z przemówienia Edwarda Gierka: "Idzie o wielką sprawę – o to, aby w okresie życia jednego pokolenia zbudować drugą Polskę".
15 maja – obniżka cen niektórych artykułów.
31 maja-1 czerwca – wizyta prezydenta USA Richarda Nixona w Warszawie.
3 czerwca – katastrofa kolejowa pod Bydgoszczą, w której zginęło 12 osób.
6 czerwca – "Hair" Marka Piwowskiego laureatem filmów krótkometrażowych w Krakowie.
15 czerwca – Edward Gierek spotkał się oficjalnie z Bolesławem Piaseckim i innymi przedstawicielami Stowarzyszenia PAX.
19-23 czerwca – z oficjalną wizytą przybył do Warszawy prezydent Jugosławii Josip Broz Tito.
26 czerwca
- FSO rozpoczęła produkcję modelu Syrena 105.
- papież Paweł VI ustanowił nowe diecezje i metropolie na Ziemiach Odzyskanych.
5-8 lipca – z oficjalną wizytą przybył do Warszawy sekretarz generalny ONZ Kurt Waldheim.
19 lipca – informacja prasowa o odkryciu bogatych złóż węgla kamiennego na Lubelszczyźnie.
20 lipca – apel intelektualistów polskich w sprawie zaprzestania wojny w Wietnamie.
1 sierpnia – zakup licencji francuskiego autobusu "Berliet PR100".
21 sierpnia – produkcję samochodu Syrena przeniesiono z Warszawy do Fabryki Samochodów Małolitrażowych (FSM) w Bielsku-Białej.
29 sierpnia – premiera filmu Dziewczyny do wzięcia.
3 września – założono Ogólnokształcące Liceum Lotnicze im. F. Żwirki i S. Wigury w Dęblinie.
8 września – Sąd Wojewódzki w Opolu ogłosił wyroki w sprawie braci Kowalczyków, oskarżonych o wysadzenie auli Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.
14 września – nawiązanie stosunków dyplomatycznych między Polską a RFN. Ambasadorami zostali Wacław Piątkowski i Gerhard Ritzel.
15 września – premiera filmu Ocalenie.
16-17 września – po raz pierwszy w Warszawie zorganizowano święto "Trybuny Ludu"; wielki kiermasz przed Pałacem Kultury, festyny i okolicznościowe występy artystów scen polskich.
19-22 września – rozmowy gospodarcze między Polską a Francją, poprzedzające wizytę Edwarda Gierka w Paryżu.
25 września – pierwsza "Warszawska Jesień Poezji" z udziałem 50 amatorów.
27 września – tematem VI Plenum KC PZPR była reorganizacja władz terenowych.
8 października – wyrok skazujący w procesie braci Kowalczyków oskarżonych o to, że "w okresie od 1968 r. do 5 października 1971 r. w Opolu, działając w celu wrogim PRL, sporządzili ładunek i podłożyli go, by wysadzić w powietrze aulę Wyższej Szkoły Pedagogicznej". W wyniku protestów i petycji do Sejmu, wyrok śmierci na jednego ze skazanych został zamieniony przez Radę Państwa na dożywotnie więzienie.
12 października – odbyła się premiera filmu Trzeba zabić tę miłość.
15 października – informacja o nowej strukturze organizacji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych.
19 października – Sejm przyjął uchwałę o perspektywicznym planie budownictwa mieszkaniowego.
25 października – przewodniczącym Komitetu ds. Radia i Telewizji został Maciej Szczepański. Jego poprzednik Włodzimierz Sokorski – minister kultury i sztuki w czasach stalinowskich – przeszedł na emeryturę.
31 października – decyzja polityczna w sprawie stabilizacji cen detalicznych na podstawowe artykuły żywnościowe.
16 listopada – tragiczny wypadek w kopalni "Lenin": 7 górników zginęło.
29 listopada – Sejm uchwalił reformę władz terenowych. Zlikwidowano 4 tys. gromad i osiedli wprowadzając na ich miejsce gminy, które istniały do 1954 r. Na czele każdej z 2 tys. gmin miał stanąć naczelnik, podlegający wyższym organom administracji państwowej.
16 grudnia – w Gdańsku Oliwie oddana do użytku zostaje hala Olivia.
W Lądku-Zdroju założone zostało arboretum
Zakończono budowę Jeziora Nyskiego.

[edytuj] Wydarzenia na świecie

1 stycznia – Luksemburg objął Prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
13 stycznia – Richard Nixon zapowiedział ewakuację wojsk USA z Wietnamu.
14 stycznia – na duński tron wstąpiła Małgorzata II.
30 stycznia
- tzw. Krwawa Niedziela; w Londonderry w Irlandii Północnej żołnierze brytyjscy z 1 Regimentu Spadochroniarzy zabili 14 uczestników marszu protestacyjnego przeciwko prawu umożliwiającemu internowanie każdego Irlandczyka podejrzanego o terroryzm.
- Pakistan wystąpił ze Wspólnoty Narodów.
2 lutego – ambasada brytyjska w Dublinie została zniszczona przez rozwścieczony tłum po wydarzeniach krwawej niedzieli w Derry.
11 lutego – na XI Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Sapporo złoty medal w skokach narciarskich zdobył Wojciech Fortuna.
17 lutego
- Izba Gmin przyjęła protokół przystąpienia Wielkiej Brytanii do EWG.
- VW Garbus wyprzedził Forda Model T w ilości wyprodukowanych egzemplarzy.
21 lutego
- prezydent USA Richard Nixon rozpoczął wizytę w Chinach.
- radziecka sonda Łuna 20 wylądowała na Księżycu.
22 lutego – 7 osób zginęło w Aldershot w zamachu bombowym dokonanym przez IRA.
2 marca – NASA: miał miejsce start sondy Pioneer 10. Na jej pokładzie umieszczono przekaz ludzkości do kosmicznych istot pozaziemskich, tzw. płytkę Pioneera.
15 marca – premiera filmu w reżyserii Franciska Forda Coppoli opartego na książce włoskiego pisarza Maria Puzo Ojciec chrzestny (ang. The Godfather).
20 marca – premiera filmu Solaris.
24 marca – brytyjski rząd wprowadził bezpośrednie rządy w Irlandii Północnej, zawieszając lokalny parlament.
10 kwietnia – odbyła się 44. ceremonia wręczenia Oscarów.
16 kwietnia – rozpoczęła się załogowa misja księżycowa Apollo 16.
18 kwietnia – w Japonii założono Roland Corporation.
27 kwietnia – zakończyła się załogowa misja księżycowa Apollo 16.
5 maja – 115 osób zginęło w katastrofie samolotu DC-8, lecącego z Palermo do Rzymu.
8 maja
- prezydent USA Richard Nixon ogłosił blokadę morską Północnego Wietnamu.
- palestyńska organizacja, uznawana za terrorystyczną, o nazwie "Czarny Wrzesień" porwała w Wiedniu, należący do linii Sabena, samolot pasażerski Boeing 707, który uprowadziła na lotnisko Lod koło Tel Awiwu.
15 maja – USA zwróciły Japonii wyspy Riukiu.
21 maja – Pietà watykańska autorstwa Michała Anioła została uszkodzona młotkiem przez szaleńca.
22 maja
- Richard Nixon jako pierwszy amerykański prezydent przybył do Moskwy.
- Sri Lanka została proklamowana republiką, zmieniając jednocześnie nazwę kraju (z Cejlonu).
24 maja – Frakcja Czerwonej Armii dokonała w Heidelbergu zamachu na kwaterę główną armii amerykańskiej w Europie. Zginęło 3 żołnierzy, 5 zostało rannych.
26 maja – USA i ZSRR zawarły w Moskwie układ tzw. SALT I o ograniczeniu systemów obrony przeciwrakietowej na czas nieograniczony.
30 maja – terroryści z Japońskiej Armii Czerwonej dokonali masakry na lotnisku pod Tel Awiwem; zginęło 26 osób, 78 zostało rannych.
1 czerwca – Saddam Husajn rozpoczął proces nacjonalizacji zachodnich firm paliwowych, które do tej pory miały monopol w Iraku.
3 czerwca – wymiana dokumentów ratyfikacyjnych układu pomiędzy PRL a RFN w Bonn.
6 czerwca – ukazał się album Davida Bowiego The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars.
14 czerwca
- 86 osób zginęło w katastrofie japońskiego samolotu DC-8 pod New Delhi.
- w Belgii rozpoczął się turniej finałowy 4. piłkarskich mistrzostw Europy.
17 czerwca – afera Watergate: w Waszyngtonie aresztowano pięć osób podejrzanych o dokonanie włamania do siedziby Komitetu Wyborczego Partii Demokratycznej.
18 czerwca – katastrofy samolotów pasażerskich w Wielkiej Brytanii (118 zabitych) i w ZSRR (122 zabitych).
30 czerwca – po raz pierwszy doba została przedłużona o sekundę przestępną.
1 lipca
- Holandia objęła Prezydencję w Radzie Unii Europejskiej
- prezydent Stanów Zjednoczonych Richard Nixon podpisał dekret wykonawczy (ang. executive order) powołujący do życia agencję federalną do zwalczania przestępstw dot. alkoholu, tytoniu i broni palnej, Bureau of Alcohol, Tobacco and Firearms (Biuro ds. Alkoholu, Tytoniu i Broni Palnej), która zawitała do języka codziennego, kultury i folkloru zwięźle jako "the ATF", nawet po uzupełnieniu jej nazwy-wyliczanki w erze zamachów bombowych dodatkiem "Explosives" (Materiałów Wybuchowych").
2 lipca – Indie i Pakistan podpisały porozumienie w mieście Simla wytyczające nową linię demarkacyjną w Kaszmirze.
6 lipca – Pierre Messmer został premierem Francji.
11 lipca – w Reykjavíku rozpoczął się mecz o szachowe mistrzostwo świata, między obrońcą tytułu Borysem Spasskim z ZSRR a Amerykaninem Bobbym Fischerem.
14 lipca
- założono norweski koncern naftowy Statoil.
- ZSRR przeprowadził podziemną próbę atomową.
21 lipca – w wyniku wybuchu 22 bomb podłożonych w Belfaście przez IRA zginęło 9 osób, ponad 130 odniosło rany.
22 lipca – radziecka sonda Wenera 8 wylądowała na Wenus.
23 lipca – wystrzelono satelitę Landsat 1.
31 lipca – 9 osób zginęło, 30 zostało rannych w eksplozji trzech samochodów-pułapek w Claudy (Irlandia Północna).
12 sierpnia – ostatni amerykański oddział wojskowy opuszcza Wietnam. Skończyło się militarne zaangażowanie USA w wojnę wietnamską.
14 sierpnia – w katastrofie Iła-62 pod Berlinem Wschodnim zginęło 156 osób.
16 sierpnia
- marokańskie myśliwce nieskutecznie usiłowały zestrzelić samolot wracającego z Francji króla Hassana II. Następnego dnia minister obrony gen. Mohammed Oufkir, stojący na czele spisku mającego wprowadzić w kraju rządy republikańskie, popełnił samobójstwo.
- została przyjęta flaga Luksemburga.
22 sierpnia – z powodu prowadzenia rasistowskiej polityki Rodezja (ob. Zimbabwe) została wykluczona przez MKOl z udziału w Igrzyskach Olimpijskich w Monachium.
25 sierpnia – w Grecji wykonano ostatni wyrok śmierci za morderstwo.
26 sierpnia
- otwarcie XX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium.
- w Bratysławie otwarto Nowy Most nad Dunajem.
27 sierpnia – powstał HRT2 – drugi telewizyjny program w Chorwacji.
31 sierpnia – w katastrofie Iła-18 pod Magnitogorskiem zginęło 101 osób.
1 września – w Reykjavíku zakończył się szachowy "mecz stulecia" o mistrzostwo świata, w którym Amerykanin Bobby Fischer pokonał Borysa Spasskiego z ZSRR.
5 września – palestyńska organizacja uznawana za terrorystyczną o nazwie "Czarny Wrzesień" wzięła 11 sportowców izraelskich jako zakładników podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium – od tego właśnie wydarzenia zaobserwować można tworzenie przez takie państwa jak Izrael, Wielka Brytania czy Stany Zjednoczone, specjalnych jednostek do zwalczania terroryzmu.
9 września – na igrzyskach w Monachium Władysław Komar zdobył złoty medal w pchnięciu kulą.
10 września – reprezentacja Polski w piłce nożnej pod wodzą Kazimierza Górskiego zdobyła złoty medal na igrzyskach olimpijskich w Monachium.
11 września – zakończyły się XX Letnie Igrzyska Olimpijskie w Monachium.
17 września – w USA wyemitowano pierwszy odcinek serialu M*A*S*H.
19 września – izraelski dyplomata Ami Sachori zginął w ambasadzie w Londynie w wyniku wybuchu bomby umieszczonej w liście.
20 września – Bundestag został rozwiązany po porażce kanclerza Willy'ego Brandta w głosowaniu nad wotum zaufania.
21 września – Prezydent Filipin Ferdinand Marcos wprowadził w kraju stan wojenny, który obowiązywał przez 9 lat.
25 września – Norwegowie w referendum wypowiedzieli się przeciwko przystąpieniu do Wspólnoty Europejskiej.
29 września – Japonia nawiązała stosunki dyplomatyczne z Chińską Republiką Ludową.
30 września – w Szwecji otwarto Most Olandzki.
3 października – wszedł w życie amerykańsko-radziecki traktat ABM, o ograniczeniu systemów antybalistycznych.
10 października – Papua-Nowa Gwinea została członkiem ONZ.
29 listopada – powstała konsola do gier elektronicznych Pong.
7 grudnia – start Apollo 17, ostatniego z tej serii amerykańskich lotów na Księżyc.
11 grudnia – NASA: misja Apollo 17 wylądowała na Księżycu.
21 grudnia – podpisano układ NRD-RFN o normalizacji wzajemnych stosunków.
23 grudnia – trzęsienie ziemi w Nikaragui zniszczyło stolicę Managuę i spowodowało śmierć 10 000 ludzi.

[edytuj] Wydarzenia sportowe

11 lutego – Wojciech Fortuna zdobył pierwszy złoty medal dla Polski na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Sapporo (Japonia).
15 czerwca – w Poczdamie, Niemka Annelie Ehrhardt ustanowiła rekord świata w biegu na 100 m ppł. (12,5 s.)
28 czerwca – Tadeusz Kulczycki ustanowił rekord Polski w biegu na 400 m ppł. wynikiem 49,8 s.
4 lipca – w Oslo, Tadeusz Kupczyk ustanowił rekord Polski w biegu na 800 m wynikiem 1.46,3 s.
9-22 lipca – w mistrzostwach świata w szybownictwie w klasie standard złoty medal zdobył Jan Wróblewski.
9 sierpnia w Warszawie
- Danuta Piecyk ustanowiła rekord Polski w biegu na 400 m wynikiem 52,3 s.
- Elżbieta Skowrońska ustanowiła rekord Polski w biegu na 800 m wynikiem 2.01,8 s.
10 sierpnia – Bronisław Malinowski ustanowił rekord Polski w biegu na 3 000 m przeszk. wynikiem 8.22,2 s.
17 sierpnia – Leszek Wodzyński ustanowił rekord Polski w biegu na 110 m ppł. wynikiem 13,4 s.
31 sierpnia – Zenon Nowosz ustanowił rekord Polski w biegu na 100 m wynikiem 10,36 s.
1 września – na igrzyskach w Monachium Józef Zapędzki obronił tytuł mistrza olimpijskiego w konkurencji pistoletu szybkostrzelnego.
2 września – John Akii-Bua ustanowił rekord świata w biegu na 400 m ppł. wynikiem 47,82 s.
7 września
- Danuta Straszyńska ustanowiła rekord Polski w biegu na 100 m ppł. wynikiem 12,91 s.
- Leszek Wodzyński ustanowił rekord Polski w biegu na 110 m ppł. wynikiem 13,72 s.
10 września – polscy piłkarze dowodzeni przez Kazimierza Górskiego zdobyli złoty medal na XX Igrzyskach Olimpijskich w Monachium.
14 września – Anders Gärderud ustanowił rekord świata w biegu na 3 000 m przeszk. (8.20,8 s.)
20 września – Emiel Puttemans ustanowił rekord świata w biegu na 5 000 m wynikiem 13.13,0 s.
8 października – Krystyna Hryniewicka-Kacperczyk ustanowiła rekord Polski w biegu na 400 m ppł. (1.01,3 s.)
na Zalewie Zegrzyńskim rozegrano pierwsze w Europie Mistrzostwa Świata w klasie DN.