1990

---

Godina prvih višestranačkih izbora u Jugoslaviji od 1945. i početak institucionalnog razilaska njenih naroda i republika.

Sadržaj/Садржај 1 Događaji 1.1 Januar/Siječanj 1.2 Februar/Veljača 1.3 Mart/Ožujak 1.4 April/Travanj 1.5 Maj/Svibanj 1.6 Jun/Lipanj 1.7 Jul/Srpanj 1.8 Avgust/August/Kolovoz 1.9 Septembar/Rujan 1.10 Oktobar/Listopad 1.11 Novembar/Studeni 1.12 Decembar/Prosinac 1.13 Datum nepoznat 2 1990. u temama 3 Rođenja 4 Smrti 5 Dani sećanja 6 Nobelove nagrade 7 Literatura 8 Vidi takođe 9 Reference

[uredi - уреди] Događaji

[uredi - уреди] Januar/Siječanj

• 1.1. - Početak programa reformi saveznog premijera Ante Markovića - denominirana je jugoslavenska valuta - dinar tako da je 10.000 dinara postalo 1 novi dinar, a građani su prvi puta nakon drugog svjetskog rata mogli slobodno kupovati stranu valutu u bankama, po kursu 7 dinara za marku. Omogućene strane investicije, cene i plate zamrznute na šest meseci, ali i predviđeno zatvaranje nerentabilnih firmi.

+ "Antin dinar" startuje novčanicama od 50 i 200 dinara ("spomenici").

• 6.1. - U Novoj Pazovi osnivačka skupština Srpske narodne obnove (iz Društva Svetog Save) - za Kralja, Dražu i maksimalističke granice.
• 7.1. - SFRJ: televizija prenosi pravoslavnu božićnu liturgiju.

+ Krivi toranj u Pizi je prvi put posle 800 godina svog postojanja zatvoren za turiste radi restauracije.

• 16.1. - Vođstvo SK Slovenije zahteva da se SKJ transformiše u labavu koaliciju republičkih partija.
• 19.1. - "Borba": admiral Petar Šimić, lider SKJ u armiji, izjavljuje da se armija neće povući od ideje komunizma, ali će poštovati volju većine na kongresu.
• 20-22.1. - XIV kongres SKJ, vanredni i poslednji - glavna tema uvođenje pluralizma u Jugoslaviju.
• 20.1. - Neki slovenački delegati na XIV kongresu zahtevali da se odmah usvoji Deklaracija o podršci multipartizmu i slobodnim izborima, ali tvrda linija izglasala da se prvo prodiskutuje u komitetu.
• 21.1. - Burna rasprava na kongresu SKJ, SK Slovenije, koji je pod pritiskom dolazećih višestranačkih izbora u aprilu, preti da će napustiti kongres, ako ne budu izglasani liberalni predlozi.
• 22.1./23.1. - Raspad SFRJ: XIV kongres SKJ izglasao ukidanje političkog monopola Partije i podršku višepartijskom sistemu; pošto neki drugi predlozi nisu izglasani, delegacija SK Slovenije iza ponoći odlučila napustiti kongres; nekoliko sati kasnije slijedit će je delegacija SK Hrvatske - de facto se raspada Savez komunista Jugoslavije.
• 23.1. - Osnivački kongres Srpskog slobodarskog pokreta u Batajnici, danas se smatra Prvim otadžbinskim kongresom Srpske radikalne stranke.

+ Manje okupljanje Albanaca u Prištini.

• 24.1. - 2.2. - Nemiri na Kosovu - Albanci traže ukidanje vanrednog stanja, prekid sudskog procesa Vlasiju, slobodne izbore.
• 24.1. - U Prištini demonstracije 40 000 studenata; narednih dana oružani sukobi u pokrajini, naročito u Podujevu, ima i mrtvih.
• 26.1. - Barikade i pucnjava na miliciju u Peći i Titovoj Mitrovici, protesti i u Podujevu.

+ Pušten i treći agregat HE Višegrad (ukupna snaga 315 MW).

• 27.1. - Tanjug: 4 mrtvih u Orahovcu, jedan u Peći, demonstracije i u Suvoj Reci i Gnjilanu.

+ U Zagrebu demonstrira 10.000 studenata zbog inflacije i opadanja životnog standarda (NYT).

• 31.1. - Studenti Beogradskog univerziteta od ponoći pred Skupštinom SFRJ okupljeni pod parolama »Ne damo Kosovo!«, »Idemo na Kosovo!«, »Hoćemo oružje!«, traže ostavke saveznih vlasti. Još pet poginulih na Kosovu (Orahovac, Podujevo, Lipljan i dr.). I u Crnoj Gori demonstracije za povratak reda na Kosovu.

+ Savezno predsedništvo naredilo "specijalne mere", kako bi okončalo nasilje na Kosovu.

+ U Moskvi je otvoren američki restoran „brze hrane“ „Mekdonalds“.

• januar - Inflacija u SFRJ 41,5% (pad sa preko 2000 u decembru).

[uredi - уреди] Februar/Veljača

• 1.2. - Izlazak tenkova JNA na ulice u nekoliko kosovskih gradova (do sada oko 30 poginulih u neredima, uglavnom Albanaca).
• 3.2. - Demokratska stranka osnovana/obnovljena u Beogradu (kasnije poznata kao "velika" zbog mnogih stranaka koje su se izdvojile iz nje). Predsednik: Dragoljub Mićunović.
• 4.2. - Konferencija SK Slovenije - prekidaju veze sa SKJ, menjaju ime u Stranka socijaldemokratske obnove (SDP), ne traže otcepljenje već konfederaciju.
• 5.2. - P. p. Srbije Slobodan Milošević optužuje Sloveniju i Hrvatsku za "podršku teroru" na Kosovu, kaže da bi stotine hiljada Srba mogle otići na Kosovo.
• 6.2. - Pripadnici Združenog odreda milicije saveznog SUP-a iz Slovenije napuštaju Kosovo.
• 7.2. - Savezni predsednik Janez Drnovšek najavljuje pojačanje prisustva vojske na Kosovu, kao i razvojni program.
• 10.2. - U Zagrebu obnovljen rad srpskog kulturnog društva »Prosvjeta«.
• 11.2. - U Južnoj Africi bjelačka vlada posle 27 godina pušta Nelsona Mandelu iz zatvora, označivši simbolički početak kraja režima apartheida.
• 13.2. - SSSR, SAD, Velika Britanija, Francuska i dve nemačke države su objavili plan o ujedinjenju Nemačke.
• 14.2. - Sabor SR Hrvatske usvojio Amandmane na Ustav dotične republike, kojima je ozakonjen višestranački sistem.
• 17.2. - U Kninu osnovana Srpska demokratska stranka.
• 19.2. - Usled nemira na Kosovu, tamošnji Srbi traže zaštitu.
• 20.2. - Predsedništvo SFRJ dalo naređenje JNA da uguši nemire na Kosovu.
• 21.2. - Ponovo uveden policijski čas na Kosovu.
• 22.2. - Izvršno veće Slovenije donosi protivmere privrednoj blokadi Srbije.
• 24 - 25.2. - Prvi opći sabor HDZ-a ("NDH nije bila samo...").
• 26.2. - Ponovo otvorena Beogradska berza ("Jugoslovensko tržište kapitala").
• februar - Usled srpske blokade od decembra, slovenačka vlada uskratila 15% uplate u savezni budžet.

+ Inflacija u SFRJ 8,4%.

[uredi - уреди] Mart/Ožujak

• 1.3. - Izdate novčanice od 100 i 500 dinara (devojka s maramom odn. mladić).
• 4.3. - Na Petrovoj Gori održan miting Srba iz Hrvatske na kojem se pretilo hrvatskom rukovodstvu.

• 8.3. - Odlukom Skupštine Slovenije izbrisan pridev »socijalistička« iz naziva ove republike.
• 8.3. - U Beogradu prvi broj lista "Huper" (izlazi do decembra 2008.).
• 11.3. - Litvanija proglašava nezavisnost od Sovjetskog Saveza.

+ Ukinut policijski čas na Kosovu.

• 14.3. - Osnivački sabor Srpskog pokreta obnove - ujedinjeni Srpski slobodarski pokret Vojislava Šešelja i frakcija SNO Vuka Draškovića (ta dvojica će se razići par meseci kasnije).
• 18.3. - Prvi slobodni i poslednji uopšte izbori u DDR - 48% poslanika dobila Alijansa za Nemačku.
• 19.3. - Sporazum Jugoslavije sa MMF: 18-mesečni stand-by kredit vrednosti do 600 miliona dolara za podršku restrukturaciji.
• 21.3. - Puna nezavisnost Namibije.
• 22.3. - Afera oko navodnog trovanja albanske dece na Kosovu, nove albanske demonstracije (međunarodni panel lekara nije našao dokaze otrova ni epidemije, pominje se "masovna histerija").
• 24.3. - JNA opet na kosovskim ulicama, Srbija preuzima direktnu kontrolu nad tamošnjom milicijom.
• 25.3. i 8.4. - Demokratski izbori u Mađarskoj - pobeđuje konzervativni Demokratski forum, bivši komunisti četvrti.
• 26.3. - Na sastanku "koordinacije" (najviši srpski rukovodioci) ocenjeno da proces raspada Jugoslavije izgleda nezaustavljivo, da je konfederacija neprihvatljiva, te da se Bosna i Hercegovina ne može održati kao država.
• 28.3. - Studio B pokrenuo TV kanal, ali vlasti ubrzo zabranjuju.
• 29.3. - Otvorena Ljubljanska borza.
• 30.3. - Plenarna sednica CK SKJ nema kvorum za zasedanje (nisu došli Slovenci, ni većina iz Hrvatske i Makedonije, Bosanci napustili sastanak).
• 31.3. - Preduzeće Lipa Holding u Sloveniji izdalo novu "valutu", lipu - neka preduzeća je primaju kao pomoćno platno sredstvo.

[uredi - уреди] April/Travanj

• april - ? U Beogradu, u blizini 30-tak osnovnih škola, postavljeni ležeći policajci.
• 3.4. - Pripadnici Združenog odreda milicije iz Hrvatske u sastavu SSUP-a povlače se sa Kosova.
• 6.4. - Obaveza za istočne Evropljane, van poslovnog putovanja ili paket aranžmana, da kupe dinara u vrednosti $200 na ulazu u Jugoslaviju.
• 8.4., 12.4. i 22.4. - Prvi demokratski izbori u Sloveniji - pobeda koalicije DEMOS (54% glasova) na parlamentarnim i Milana Kučana na predsedničkim izborima (DEMOS se zalaže za suverenitet i ekonomsku nezavisnost).
• 16.4. - Republički SUP Srbije preuzima sve poslove javne i državne bezbednosti na Kosovu.
• 18.4. - Predsedništvo SFRJ ukinulo vanredno stanje na Kosovu i amnestiralo 108 političkih zatvorenika.
• 22.4. i 6-7.5. - Parlamentarni izbori u Hrvatskoj za Sabor: ubjedljiva pobeda HDZ-a (sa 42% glasova 205 [58%] zastupnika), koji se zalaže za konfederaciju nezavisnih država i uklanjanje Srba sa utjecajnih položaja (pominje i referendum o granicama BiH u slučaju raspada SFRJ).
• 24.4. - Azem Vlasi oslobođen optužbi za izazivanje štrajkova i protesta prethodne godine, oslobođeno i ostalih 14 lica kojima je suđeno zajedno s njim (bio uhapšen 2.3.1989).
• 26.4. - 27.6. - JNA razoružava TO Slovenije i Hrvatske.
• april - Sastanak predstavnika zemalja "Pentagonale" (Italija, Jugoslavija, Mađarska, Čehoslovačka, Poljska) u Bratislavi (i opet u Veneciji u julu).

[uredi - уреди] Maj/Svibanj

• 4.5. - Poslednji put sirena u 15:05, na godišnjicu Titove smrti, demonstracije u Beogradu.
• 5.5. - Pjesma Eurovizije 1990. u Zagrebu - pobeđuje Toto Cutugno, Tajči je sedma.
• 13.5. - Maksimir: Na fudbalskoj utakmici u Zagrebu, između beogradske Crvene zvezde i zagrebačkog Dinama došlo do velikog sukoba navijača dva kluba - povređeno 79 policajaca i 59 gledalaca.
• 15.5. - Borisav Jović (Srbija) izabran za predsjednika Predsjedništva SFRJ.
• 16.5. - Lojze Peterle iz DEMOS-a postaje prvi demokratski premijer Slovenije.
• 17.5. - Oduzeto oružje Teritorijalnim odbranama u Sloveniji i Hrvatskoj (i BiH?).
• 17.5. - Svetska zdravstvena organizacija zvanično skinula homoseksualnost sa spiska mentalnih oboljenja (Dan borbe protiv homofobije).

• 18.5. - Posle napada na člana SDS u Benkovcu, Miroslava Mlinara, ova stranka odlučila da povuče svojih pet zastupnika iz Sabora.

+ Sporazum o monetarnoj uniji Istočne i Zapadne Nemačke - prvi korak ka ujedinjenju.

• 20.5. - Predsednički izbori u Rumuniji, Jon Ilijesku ubedljivo pobedio.
• 22.5. - Ujedinjenje Severnog i Južnog Jemena.
• 26.5. - U Sarajevu osnovana Stranka demokratske akcije.
• 28.5. - Borisav Jović ispred Predsedništva SFRJ predstavio plan od 13 tačaka, "hitne mere za zaštitu teritorijalnog i političkog integriteta zemlje".
• 30.5. - U Hrvatskoj vlast službeno preuzima Hrvatska demokratska zajednica. Franjo Tuđman izabran za predsjednika Predsjedništva SR Hrvatske, Stjepan Mesić je premijer. Od 1991. do 2001. se taj dan službeno obilježavao kao praznik - Dan državnosti.

+ Jak zemljotres u Rumuniji, osetio se i susednim zemljama.

• maj - U Beogradu upadom prekinuta predstava "Sveti Sava" u JDP.

[uredi - уреди] Jun/Lipanj

• 1.6. - Blokirani prelazi na grčko-jugoslovenskoj granici - protest Makedonaca na tretman od strane grčkih vlasti (još veća blokada 16.6.).

+ Izdata novčanica od 50 dinara (dečak).

• 3.6. - Prijateljska utakmica Jugoslavija-Nizozemska u Zagrebu - izviždana himna "Hej Slaveni".
• 8-9.6. - Izbori u Čehoslovačkoj, prvi posle Baršunaste revolucije.
• 9.6. - Monika Seleš osvojila Roland Garros (French Open) pobedom nad Steffi Graf - prva Monikina Grand Slam titula. Goran Ivanišević na istom turniru iznenadio eliminisavši Borisa Bekera.
• 10.6. i 17.6. - Višestranački izbori u Bugarskoj, relativna većina za Bugarsku socijalističku partiju, bivše komuniste.
• 12.6. - Deklaracija o državnom suverenitetu Ruske Federacije (kasnije Dan Rusije).
• 13.6. - Zbog neuspelog početka razgovora vlasti i opozicije u Srbiji, u Beogradu na Trgu Republike održan prvi protestni miting opozicije - traže se višestranački izbori. Intervencija policije u Takovskoj ulici, ispred zgrade Televizije, lakše povređeni Dragoljub Mićunović i Borislav Pekić (protestni miting zbog ovoga 27.6.).
• 14.6. - Rudari u Bukureštu rasturili šatorsko naselje protestujućih studenata i demolirali redakcije nekih listova i središta opozicionih stranaka.
• 25.6. - Slovenija najavljuje novi ustav kao "suverene države" a ne "federalne jedinice", izjavljuje predsednik Kučan.
• 26.6. - Slobodan Milošević u intervjuu "Politici": otvoreno pitanje granica ako Jugoslavija postane konfederacija.

+ Vlasti Srbije zatvorile Skupštinu Kosova.

• 27.6. - Osnivanje zajednice općina Sjeverne Dalmacije i Like (Knin, Obrovac, Benkovac, Donji Lapac, Gračac, Titova Korenica).
• 28.6. - Televizija Politika počinje s emitovanjem u Beogradu.
• 29.6. - Po odluci Sabora, Radiotelevizija Zagreb postaje Hrvatska radiotelevizija.

+ Otkrivena jama Jazovka u Žumberku, sa ostacima žrtava iz 1945.

• 30.6. - Jugoslavija izgubila 3:2 na penale od Argentine, kasnijih vicešampiona, u četvrtfinalu Svetskog prvenstva u fudbalu.
• jun - Vojislav Šešelj se razišao sa SPO, osniva Srpski četnički pokret.

[uredi - уреди] Jul/Srpanj

• 1 - 2.7. - Referendum u Srbiji: prvo doneti novi ustav pa onda održati višestranačke izbore.
• 2.7. - Skupština Slovenije usvojila Deklaraciju o punoj suverenosti Republike Slovenije (prvenstvo republičkog ustava i zakona nad saveznim).
• 2.7. - Albanski delegati Skupštine SAP Kosova ispred zgrade skupštine doneli Ustavnu deklaraciju kojom su Kosovo proglasili republikom u sastavu Jugoslavije.
• 4.7. - Jovan Rašković na mitingu u Drvaru (prva upotreba pozdrava sa tri prsta ? ).
• 5.7. - Skupština SR Srbije raspušta Skupštinu i Izvršno veće SAP Kosova, smenjeni urednici i direktori novina i RTV stanica na albanskom (faktički kraj autonomije). Albanci stupaju u masovni štrajk 9.7., a Predsedništvo SFRJ na sednici od 11.7. podržava mere Srbije na Kosovu.
• 8.7. - Zapadna Njemačka pobjedom od 1-0 nad Argentinom osvojila Svjetsko nogometno prvenstvo.

+ Misa i ceremonija pomirenja u Kočevskom Rogu, u Sloveniji.

• 12.7. - U Sarajevu osnovana SDS BiH, predsednik stranke Radovan Karadžić.
• 15.7. - Osnovan DSHV, prva stranka Hrvata u Vojvodini nakon uvođenja višestranačja u Vojvodini za vrijeme SFRJ.

+ Vuk Drašković u "Srpskoj reči": u slučaju konfederacije, Srbiji treba da pripadne ono što je unela u Kraljevinu Jugoslaviju, plus teritorije gde su Srbi bili u većini 6. aprila 1941; bez autonomije za Kosovo.

• 17.7. - Slobodan Milošević osniva Socijalističku partiju Srbije (ujedinjeni Savez komunista Srbije i Socijalistički savez radnog naroda Srbije).
• 25.7. - Hrvatski Sabor usvaja Amandmane na Ustav Republike Hrvatske. Menjaju se državni simboli (»šahovnica«).

+ U Srbu održan sabor Srba na kojem je usvojena Deklaracija o suverenosti i autonomiji srpskog naroda i osnovano Srpsko nacionalno vijeće kao organ Srba u Hrvatskoj.

• 29.7. - Predsednik SIV-a Ante Marković na mitingu na Kozari objavljuje osnivanje sopstvene stranke, Saveza reformskih snaga Jugoslavije.

[uredi - уреди] Avgust/August/Kolovoz

• 1.8. - U Veneciji prvi sastanak Pentagonalne inicijative (Jugoslavija, Italija, Mađarska, Austrija i Čehoslovačka) - za političku i ekonomsku saradnju u cilju stabilnosti na kontinentu.
• 2.8. - Irak napada Kuvajt, što označava početak zalivskog rata.
• 3.8. - Hrvatsko ministarstvo pravde zabranilo održavanje referenduma o srpskoj autonomiji.
• 7.8. - Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele odustao je, posle 29 godina, od oružane borbe protiv vlasti bele manjine u Južnoj Africi, a zauzvrat je vlada te zemlje prihvatila razgovore o okončanju sistema aparthejda.
• 13.8. - Borisav Jović, predsednik Predsedništva SFRJ, primio delegaciju iz Knina koja ga je informisala o »ugroženosti Srba u Hrvatskoj«.
• 16.8. - Srpsko nacionalno vijeće donosi odluku o raspisivanju referenduma o autonomiji Srba u Hrvatskoj, na koju su hrvatske vlasti reagovale najavom da će referendum sprečiti »svim sredstvima pravne države« (proveriti datum).
• 17.8. - Balvan revolucija otpočinje pobunom srpskog stanovništva u Kninu i okolini protiv nove hrvatske vlasti, inicirana pokušajem hrvatske policije da uzme oružje iz stanica u Benkovcu i Obrovcu (na čelu kninskih milicajaca Milan Martić).
• 18.8. - U Sarajevu osnovana HDZ BiH, v.d. predsjednika je Stjepan Kljuić.
• 19.8. - Srbi u Hrvatskoj započinju referendum o autonomiji (do 2.9.) - široko definisano biračko pravo, 99,7% "za".
• 19.8. - Pobedom nad SSSR na prvenstvu u Argentini, Jugoslavija po treći put postala prvak sveta u košarci; Toni Kukoč i Vlade Divac u timu prvenstva, Toni je i MVP, Dražen Petrović je deveti strelac prvenstva.
• 24.8. - Na vanrednom zasedanju hrvatskog Sabora zbog nemira u Kninskoj krajini, usvojena Rezolucija o zaštiti ustavnog poretka i o nacionalnim pravima u Hrvatskoj. Za člana Predsedništva SFRJ iz Hrvatske izabran Stjepan Mesić (umesto Stipe Šuvara, zauzima mesto 19.10.?).
• 26.8. - Najveća katastrofa u jugoslovenskom rudarstvu: u jami "Dobrnja-jug" rudnika Kreka od eksplozije poginulo 180 rudara.
• 26.8. - 2.9. - Evropsko prvenstvo u atletici 1990. u Splitu. Medalje: Dragutin Topić zlato (skok u vis), Borut Bilač bronza (skok u dalj), Snežana Pajkić zlato (1500 metara), Biljana Petrović srebro (skok u vis).
• 29.8. - Delegacija američkih republikanskih senatora, na čelu sa Bobom Dolom stiže u Prištinu - osuda "srpske represije na Kosovu" (istog dana razbijene albanske demonstracije u gradu).

[uredi - уреди] Septembar/Rujan

• 1.9. - Izdata novčanica od 10 dinara (devojčica).
• 2.9. - Pridnjestrovlje proglašava nezavisnost od Moldove.
• 3.9. - Počeo generalni štrajk Albanaca na Kosovu.
• 7.9. - Na tajnom sastanku u Kačaniku delegati raspuštene Skupštine Kosova doneli Ustav Republike Kosovo (tzv. Kačanički ustav, proglašen 13.9.) - Srbija to smatra nelegalnim, najavljuje krivično gonjenje.
• 9.9. - Miting SPO kod Novog Pazara, izjava Vuka Draškovića o ostajanju "i bez ruke i bez [tuđeg] barjaka", sukob milicije i muslimanskih demonstranata.
• 11.9. (ili pre 7.9.?) - Sukob između Srba i Muslimana u Foči. Srbi demonstrirali u gradu nakon što je iz lokalne autobuske kompanije, čiji je direktor Musliman, otpušteno stotinak Srba - vlada BiH raspustila gradsku vladu i zabranila okupljanja.
• 13.9. - Oružani okršaj u [[Podujevu tokom potrage za nelegalnim oružjem, poginulua dva Albanca.
• 15.9. - Masovni skup u Velikoj Kladuši, Fikret Abdić ulazi u SDA.
• 16.9. - Hrvatski specijalci blokirali pristupe Jasenovcu.
• 19.9. - FK Crvena Zvezda igrala 1:1 sa FK Grashoperom u Beogradu (početak trijumfalnog Kupa šampiona 1990-91.).
• 22.9. - U Sremskim Karlovcima centralno obeležavanje 300-godišnjice velike Seobe Srba pod Arsenijem Čarnojevićem.
• 26.9. - Upadom navijača na teren prekinuta utakmica Hajduk-Partizan, zapaljena jugoslovenska zastava.
• 27 - 30.9. - Masovna okupljanja Srba na Baniji. Intervencija snaga MUP Hrvatske i hapšenje 360 ljudi u Petrinji (specijalci konfiskuju oružje i municiju iz milicijskih stanica i skladišta TO u opštinama naseljenim Srbima). Srbi traže zaštitu u vojnoj kasarni.
• 28.9. - Srbija dobila novi Ustav. Pokrajine gube atribute državnosti i postaju oblik teritorijalne autonomije; neka ovlašćenja federacije navedena kao republička.

+ Amandmani na slovenački ustav ističu jurisdikciju tamošnje skupštine nad slovenačkom Teritorijalnom odbranom.

+ Srbi odneli oružje iz policijske stanice u Glini.

• 29.9. - Miting SPO u Kosovom Polju, koji pristalice SPS žele rasturiti (kamenice na Vuka).

+ Sukob hrvatske policije i Srba u nekim gradovima Hrvatske (Krajine), po jedan upucani s obe strane.

• 30.9. - Uveče, blokade na putevima i prugama oko Knina, prekinut saobraćaj prema Splitu i Zadru ("anonimna grupa" traži puštanje pritvorenih Srba).
• septembar - Osn. Muslimanska bošnjačka organizacija (Adil Zulfikarpašić), odvojena od SDA.

+ Hrvatska vlada naredila razoružanje rezervne milicije u opštinama naseljenim Srbima.

+ Inflacija u SFRJ skočila na 7% (sa manje od 1% u prethodna dva meseca) zbog većih plata i cena energije.

[uredi - уреди] Oktobar/Listopad

• 1.10. - Srpsko nacionalno vijeće proglasilo Srpsku autonomnu oblast Krajinu (SAO Kninska Krajina i Zajednica opština severne Dalmacije i Like).

+ Vlada Srbije traži od saveznih vlasti da "zaštiti Srbe od represije" u Hrvatskoj; mitinzi u Srbiji i Crnoj Gori - ispred Skupštine govore Vuk Drašković (ako Milošević "neće da se stara o Srbima", "opozicija će odgovoriti na objavu rata od strane ustaških vlasti Srbima u Hrvatskoj") i Vojislav Šešelj.

+ SPO saopštava da prekida predizborne aktivnosti, zbog neravnopravnog položaja opozicije (Demokratska stranka nije sklona bojkotu izbora).

• 2.10. - Vanredno zasedanje saveznog predsedništva - bez dogovora za rešenje konflikta u Hrvatskoj, odbačeni slovenački amandmani o komandi nad Teritorijalnom odbranom (TO).
• 3.10. - Ujedinjenje zapadne i istočne Njemačke.
• 4.10. - Vojna policija JNA ušla u, već ispražnjeni, štab slovenačke TO.

+ Počinje povlačenje hrvatskih specijalnih policijskih snaga iz srpskih krajeva - napetost popušta, ali železnički saobraćaj prema moru i dalje prekinut.

• 5.10. - Osnovana Liga socijaldemokrata Vojvodine.
• 6.10. - Objavljen projekat konfederalnog modela jugoslovenske zajednice, koji su predsedništva Republike Hrvatske i Republike Slovenije 3. oktobra dostavila Predsedništvu SFRJ (savez nezavisnih republika).
• 10.10. - SSSR i Nemačka potpisali ugovor o povlačenju sovjetskih vojnika iz Nemačke (380.000 vojnika i 220.000 članova porodice).
• 11.10. - Željko Ražnatović Arkan navodno osnovao SDG u manastiru Pokajnica.
• 18.10. - Izveštaj National Intelligence Council-a, po pokroviteljstvom CIA: "Jugoslavija će prestati da funkcioniše kao federalna država u roku od godinu dana", "raspad će pratiti ozbiljni lokalni sukobi" (tekst).
• 23.10. - Skupština Srbije donosi Uredbu o uvođenju poreza i taksi na robu iz Slovenije i Hrvatske.
• 24.10. - Sastanak ino-ministara balkanskih zemalja u Tirani.
• 27.10. - Štampan prvi broj nedeljnika "Vreme".
• oktobar - Jedna mađarska firma isporučuje kalašnjikove u Hrvatsku (mađarski premijer potvrđuje u februaru '91).
• krajem oktobra - Amandman američkog Kongresa: bez zajmova ili kredita iz SAD za Jugoslaviju, osim ako se ne radi o republici koja je sprovela slobodne izbore i koja nije uključena u sistematsko kršenje ljudskih prava (u vezi sa kosovskom situacijom).

[uredi - уреди] Novembar/Studeni

• 4.11. - Granice SFRJ zatvorene za sovjetske građane (iznosili dolare iz zemlje).
• 8.11. - Zakonom se u Hrvatskoj TO stavlja pod republičku kontrolu.
• 11.11. i 25.11. - Višestranački izbori u Makedoniji - pobeda VMRO-DPMNE (38 poslaničkih mesta), Savez komunista Makedonije-Partija demokratskog prosperiteta (31) - bez apsolutne većine.
• 14.11. - Vladajuća koalicija DEMOS u Sloveniji predlaže referendum o otcepljenju, jer se slovenačko-hrvatski predlog o konfederaciji sporo razmatra.
• 15.11. - Vojislav Šešelj, predsednički kandidat, pušten iz zatvora (od 2.10. u dva navrata služio kazne zbog prekršaja javnog reda i mira).
• 18.11. i 2.12. - U BiH održani višestranački izbori za Predsjedništvo SR BiH (18.11.) i izbori za Skupštinu SR BiH na kojima pobjeđuju nacionalne stranke (SDA, SDS BiH, HDZ BiH) - sklopiće koaliciju (Fikret Abdić dobio najviše glasova među Muslimanima).
• 19.11. - U Beogradu osnivački skup stranke Savez komunista - Pokret za Jugoslaviju ("generalska stranka").

+ Započeo s radom NTV Studio B.

+ Pop sastavu Milli Vanilli oduzet je Grammy jer uopće nisu koristili vlastite vokale na albumu “Girl You Know It’s True”.

• 22.11. - Margaret Tačer se povlači sa mesta premijera Ujedinjenog Kraljevstva (nasleđuje John Major od 28.11.).
• 23.11. - Opozicija u Srbiji objavila da bojkotuje izbore ako se ne prihvate amandmani na izborni zakon (većinom prihvaćeni 27.11.).
• 25.11. i 9.12. - Predsednički izbori u Poljskoj, pobeđuje Lech Wałęsa.
• 26.11. - Izdata novčanica od 1000 dinara (Nikola Tesla).
• 29.11. - U Dvoru na Uni uhapšen Željko Ražnatović-Arkan sa oružjem i četničkim obeležjima.

+ Vijeće Sigurnosti UN usvojilo rezoluciju o upotrebi svih mjera radi izbacivanja Iraka iz Kuvajta ukoliko se iračke trupe ne povuku do 15. januara 1991.

[uredi - уреди] Decembar/Prosinac

• 1.12. - Izabran Patrijarh Pavle, 44. poglavar srpske crkve (prethodni patrijarh, German, usled povrede iz 1989. nije bio u stanju da obavlja funkciju).
• 2.12. - Savezni izbori u Nemačkoj, prvi slobodni i svenemački od 1932, pobeda koalicije CDU/CSU i kancelara Kohla.
• 3.12. - Objavljen intervju Miroslava Lazanskog sa saveznim sekretarom za narodnu odbranu Veljkom Kadijevićem, u kojem se on zalaže za jedinstvenu i socijalističku Jugoslaviju. Ovaj intervju je u slovenačkoj i hrvatskoj javnosti protumačen kao pretnja njihovim republikama.
• 9.12. i 23.12. - U Srbiji održani prvi višestranački izbori s općim pravom glasa, a na njima je za predsjednika u prvom krugu izabran Slobodan Milošević, a većinu u Skupštini stekla Socijalistička partija Srbije (sa 46,1% glasova dobila 194 mesta od 250, a SPO sa 15,8% glasova 19 mesta); opozicija je u drugom krugu nastupala ujedinjeno. Kosovski Albanci bojkotovali izbore.

+ Izbori u Crnoj Gori: SK Crne Gore osvojio 83 od 125 poslaničkih mesta, Savez reformskih snaga 17 itd.

• 13.12. - Neredi u Skadru, Kavaji i još nekim albanskim mestima.
• 14.12. - U Zagrebu izašao prvi broj tjednika Globus.
• 20.12. - Prema dogovoru nacionalnih stranaka u BiH: predsednik Alija Izetbegović (SDA), premijer Jure Pelivan (HDZ), predsednik Skupštine Momčilo Krajišnik (SDS).

+ Šef sovjetske diplomatije Eduard Ševarnadze, ključna ličnost sovjetskih reformi koje su dovele do okončanja "hladnog rata", podneo ostavku upozorivši Parlament na opasnost uspostavljanja diktatorskog poretka u zemlji.

• 21.12. - Štampa objavljuje da je čehoslovačkim avionom dopremljena velika količina oružja za potrebe Hrvatske.
• 22.12. - Hrvatski sabor donosi Ustav Republike Hrvatske temeljem koga predsjednikom s novim, proširenim, ovlastima postaje Franjo Tuđman. Po Ustavu, Hrvatska je država Hrvata i drugih narodnosti koji u njoj žive. Ističe se pravo na otcepljenje.

+ Donet Statut SAO Krajine i proglašena SAO Krajina.

• 23.12. - Referendum o nezavisnosti u Sloveniji.
• 26.12. - Skupština Slovenije proglasila samostalnost te republike, nakon plebiscita 23.12. na kome se 86 odsto glasača izjasnilo za nezavisnu slovenačku državu, i ovlastila vladu da, ukoliko se u roku od šest meseci ne postigne sporazum o preuređenju Jugoslavije, proglasi nezavisnost Slovenije.
• 28.12. - Srbija uzima dinarsku protivvrednost od 1,4 milijarde dolara iz primarne emisije, bez znanja Narodne banke Jugoslavije ("monetarni udar").
• decembar - Dinar više nije konvertibilan, banke više ne isplaćuju deviznu štednju, inflacija 120%^[1]

[uredi - уреди] Datum nepoznat

• Početak rada HE Pirot (80 MW).
• Šešeljevi četnici ometaju promociju Reformista u beogradskom Domu omladine, književnik Mirko Kovač pogođen fotoaparatom u glavu.
• Zastupnik Ivan Bobetko gađao kolegu Tanjgu iz SDS aktovkom, nakon što je ovaj rekao da je hrvatska vlast ustašoidna.
• Jugoslaviju tokom godine posetilo 9 miliona stranaca, od čega 40% Nemaca, zarađeno 2,7 milijardi dolara (preko 80% u Hrvatskoj)^[2].

[uredi - уреди] 1990. u temama

• Televizija. TV Serije: "Agencija Kikom", "Bolji život 2" (1990-91), "Jastuk groba mog", "Metla bez drške 2", "Zaboravljeni" (TV Beograd); "Neuništivi" (TV Zagreb); "Memoari porodice Milić", "Praški student" (TV Sarajevo)

[uredi - уреди] Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1990.

• 12.1. - Nihad Đedović, bosanskohercegovački košarkaš
• 18.1. - Sofija Novoselić, hrvatska skijašica
• 24.2. - Bogdan Riznić, srpski košarkaš.
• 2.4. - Stipe Čulina, hrvatski nogometaš
• 9.4. - Kristen Stewart, američka glumica
• 15.4. - Ema Vatson, glumica (Hermin Grendžer u filmove Heri Poter)

[uredi - уреди] Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1990.

• 28.1. - Tode Čolak, književnik i profesor
• 30.1. - Slobodan Marković (Libero Markoni) - srpski pesnik (* 1928)
• 24.2. - Jure Kaštelan, hrvatski pjesnik (*1919.)
• 4.3. - Nikanor, proiguman manastira Hilandar (* 1904)
• 20.3. - Lav Jašin, sovjetski golman (* 1929)
• 23.3. - Andrija Lakonić Laki (ubijen), bokser
• 16.4. - Greta Garbo, švedska glumica (*1905.)
• 3.5. - Patrijarh moskovski Pimen I (* 1910)
• 21.5. - Božidar Kovačević, književnik (* 1902)
• 30.5. - Zoran Gavrilović, srpski književnik i književni kritičar (*1926)
• 31.5. - Dragan Laković, srpski glumac (*1929)
• 11.6. - Vasa Čubrilović, srpski istoričar (*1897)
• 7.7. - Cazuza, brazilski muzičar
• 22.7. - Slobodan Glumac, novinar, prevodilac, osn. TV Novosti (*
• 22.7. - Manuel Puig, argentinski pisac
• 1.8. - Ervina Dragman, hrvatska glumica (* 1908.)
• 29.8. - Zlatka Radica, hrvatska operna pjevačica (* 1904.)
• 20.9. - Slobodan Zrnić, srpski konstruktor aviona (IK-3) (* 1906)
• 26.9. - Alberto Moravia, italijanski književnik (* 1907)
• 30.9. - Patrick White, australijski pisac
• 3.10. - Josip Turčinović, hrvatski katolički svećenik (* 1933.)
• 6.10. - Marija Draženović Đorđević, prva žena pilot RV NOVJ i JA (* 1924)
• 14.10. - Leonard Bernstein, američki kompozitor
• 30.11. - Vladimir Dedijer, istoričar (*1914)
• 2.12. - Aaron Copland, američki kompozitor i dirigent
• 14.12. - Fridrih Direnmat, švajcarcki pisac(*1921)
• 25.12. - Mladen Leskovac, književnik i akademik (* 1904)

•  ? - Vlado Milošević, srpski kompozitor i etnomuzikolog (*1901)

[uredi - уреди] Dani sećanja

[uredi - уреди] Nobelove nagrade

• Fizika: Jerome I. Friedman, Henry W. Kendall i Richard E. Taylor
• Kemija: Elias James Corey
• Fiziologija i medicina: Joseph E. Murray i E. Donnall Thomas
• Književnost: Octavio Paz
• Mir: Mihail Gorbačov
• Ekonomija: Harry M. Markowitz, Merton H. Miller i William F. Sharpe

[uredi - уреди] Literatura

• Rat može da počne (e-novine)
• Balkan Bluz (e-novine)
• Deset Miloševićevih godina u deset slika (2) (Vreme)

[uredi - уреди] Vidi takođe

• Godišnji kalendar - Dnevni kalendar
• Hronologija raspada SFRJ

[uredi - уреди] Reference