1953

Dani - Godine
19. vek | 20. vek | 21. vek
1920e | 1930e | 1940e | 1950e | 1960e | 1970e | 1980e
1948 | 1949 | 1950 | 1951 | 1952 | 1953 | 1954 | 1955 | 1956 | 1957 | 1958

---

Događaji

Januar/Siječanj

• 1.1. - "Slobodna Vojvodina" menja ime u "Dnevnik".
• 7.1. - predsednik SAD Hari Truman je objavio da je u SAD izrađena hidrogenska bomba.
• 13.1. - Ustavni zakon FNRJ u cilju ojačanja samoupravljanja; Predsednik Republike umesto predsednika Prezidijuma Narodne skupštine FNRJ, Savezno izvršno veće umesto Vlade FNRJ, uvedeno Veće proizvođača u legislature (umesto veća naroda).
• 14.1. - Josip Broz Tito izabran za Predsednika Republike (ranije šef države bio Ivan Ribar) i Predsednika Saveznog izvršnog veća (potpredsednici SIV-a Kardelj, Đilas, Pijade, Ranković).
• 20.1. - Dwight D. Eisenhower postaje 34. predsednik SAD.

Februar/Veljača

• 1.2. - Otvorena Galerija fresaka u Beogradu.
• 22-25.2. - Narodni front Jugoslavije na svom Četvrtom kongresu menja ime u Socijalistički savez radnog naroda Jugoslavije.
• 28.2. - U Ankari potpisan Ugovor o prijateljstvu i saradnji Jugoslavije, Turske i Grčke.

Mart/Ožujak

† Staljin

• 5.3. - Umro Staljin (objavljeno rano ujutru sledećeg dana).
• 16.3. - Maršal Tito stigao u petodnevnu posetu Velikoj Britaniji (prva poseta nekog komunističkog šefa države). Među temama je Staljinov odlazak i pitanje Trsta.
• 30.3. - Uredba o imovinskim odnosima i reorganizaciji seljačkih radnih zadruga - kraj kolektivizacije u SFRJ.
• mart - Peti kongres Saveza socijalističke omladine Jugoslavije.

April/Travanj

• april - Popis stanovništva u FNRJ - oko 16.937.000 stanovnika.
• 13.4. - U Londonu izdan Casino Royale Iana Fleminga, prvi roman o Jamesu Bondu.
• 19.4. - Istraživački centar u Vinči postao Institut za nuklearne nauke (ovaj dan će postati Dan Instituta).
• 30.4. - U Beogradu otvoren za javnost Železnički muzej, prvi takav u Jugoslaviji (osnovan 1.2.'50.).

Maj/Svibanj

• 27.5.? - Zemljišni maksimum u FNRJ smanjen sa 30 na 10ha (270.000 ha preneto društvenom sektoru).
• 29.5. - Edmund Hillary, novozelandski planinar i istraživač i šerpanski vodič Tenzing Norgaj prvi ljudi na Mont Everestu, vrhu sveta.

Jun/Juni/Lipanj

• 2.6. - Svečano okrunjena Elizabeta II od Ujedinjenog Kraljevstva, pri čemu je BBC obavio prvi televizijski prijenos događaja jednog takvog kalibra.
• 5.6. - Ustavna reforma u Danskoj - jednodomni umesto dvodomnog parlamenta.
• 6-17.6. - Drugi plenum CK SKJ na Brionima - "kontra" Šestom kongresu SKJ, otpor reformama (pokrenutim procesima demokratizacije i "odumiranja" partije").
• 18.6. - Proglašena republika u Egiptu, posledica revolucije 1952..
• jun - Odnosi SSSR i Jugoslavije vraćeni na ambasadorski nivo.

Jul/Juli/Srpanj

• 6.7. - Na festivalu u Llangollenu u Velsu pobedili frulaš Sava Jeremić i harmonikaši Radojka i Tine Živković.
• 26.7. - Zvanični početak Kubanske revolucije.
• 27.7. - Primirjem u Panmunjonu neformalno završen Korejski rat.

Avgust/August/Kolovoz

• 11.8. - u potresu na grčkoj zapadnoj obali i obližnjim otocima poginulo je oko 1000 ljudi
• 19.8. - U Iranu oboren premijer Mohamed Mosadek, povratak Šaha na vlast.
• ca. 22.8. - Gomile u Banjoj Luci primorale episkopa Vasilija Kostića i biskupa Dragutina Čelika da napuste položaje, nakon što su naložili svojim sveštenicima da ne ulaze u državno Udruženje.

Septembar/Rujan

• 26-27.9. - Četvrti i poslednji kongres AFŽ u Beogradu - zameniće ga Savez ženskih društava.
• 27.9. - Tito na predizbornom mitingu u Rumi traži kraj napada na sveštenstvo (antireligiozna osećanja podstaknuta štampom dovela do nereda, vidi avgust).
• 30.9. - U FNRJ donesen Zakonik o krivičnom postupku.

Oktobar/Listopad

• 8.10. - Velika Britanija i SAD izrazile nameru da povuku svoje snage i predaju Italiji civilnu upravu u zoni "A" slobodne teritorije Trsta, bez konsultovanja Jugoslavije. Time je započela jednogodišnja kriza; Italija i Jugoslavija su koncentrisale trupe na granici, masovni mitinzi u Jugoslaviji.
• 11.10. - Milovan Đilas započinje seriju članaka u "Borbi" (do 7. januara 1954 - za slobodu misli i demokratiju).
• 16.10. - Izašao prvi broj beogradskih Večernjih novosti.
• 18.10. - U Zagrebu pred 45.000 gledatelja Jugoslavija pobjedila Francusku 3:1 u nogometu.

Novembar/Studeni

Kambodža nezavisna

• 1.11. - Osnovano Crnogorsko narodno pozorište.
• 5-6.11. - Neredi Italijana u Trstu, šest mrtvih i 153 ranjenih.
• 9.11. - Kambodža nezavisna od Francuske.
• 23.11. - Britanska kraljica Elizabeta II krenula s mužem na šestomesečnu turneju oko sveta.
• 24.11. - Nekoliko članova Baleta izbačeno iz beogradskog Narodnog pozorišta, zbog "težih prekršaja moralno-političke prirode" tokom nedavnog gostovanja u Švajcarskoj.
• 27.11. - Huso Hodžić, učesnik Narodnooslobodilačke borbe (NOB) u Drugom svjetskom ratu, proglašen narodnim herojem.
• zadnja dekada nov. - Izbori za Savezno odn. Veće proizvođača Savezne narodne skupštine (prvi put sa glasačkim listićima umesto kuglicama).

Decembar/Prosinac

• 6.12. - FK Partizan - FK Crvena Zvezda 7:1 (najteži poraz u derbijima).
• 23.12. - Pogubljen Lavrentij Berija, Staljinov šef tajne policije.
• 20.12. - Odlučeno da se ustanovi Ninova nagrada.
• 25.12. - Milovan Đilas izabran za predsednika Savezne narodne skupštine.
• 29.12. - Đilasov članak u "Borbi" govori o demokratiji (ne misli na socijalističku demokratiju).

Tokom/tijekom godine

• U Zagrebu osnovano Dramsko kazalište Gavella.
• Svetozar Gligorić pobedio na šahovskom turniru u Mar del Plati, Argentina. Finalni meč je postao prototip Mar del Platine varijacije Kraljeve indijske odbrane.
• Pobedom nad olimpijskim prvacima Mađarima, jugoslovenski vaterpolisti osvojili Trofeo Italia u Nijmegenu, Holandija. (ekipa)
• Sporazum Jugoslavije i Međunarodne asocijacije za razmenu studenata.

1953. u temama

Rukovodstvo FNRJ:

• • Šef države: Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine - Ivan Ribar, zatim Predsednik Republike - Josip Broz Tito
  • Šef Vlade, preimenovane u Savezno izvršno veće: Josip Broz Tito
  • Predsednik Savezne Narodne skupštine: Vladimir Simić pa Milovan Đilas

Rođenja

• 1.1. - Zoran Janković, gradonačelnik Ljubljane
• 5.1. - George Tenet, bivši direktor CIA-e
• 6.1. - Tomislav Ivčić, hrvatski pjevač († 1993.)
• 14.1. - Radmila Živković, srpska glumica
• 21.1. - Paul Allen, suosnivač kompanije Microsoft
• 22.1. - Jim Jarmusch, američki režiser, producent i glumac
• 25.1. - Danica Maksimović, srpska glumica
• 26.1. - Anders Fogh Rasmussen, danski političar
• 27.1. - Slobodanka Rakić Šefer, srpska slikarka

• 3.2. - Vasa Pavković, književnik, leksikograf
• 7.2. - Hasija Borić, bosanskohercegovačka glumica i režiserka

• 3.3. - Zico, brazilski nogometaš i trener
• 6.3. - Snežana Savić, glumica i pevačica
• 16.3. - Richard Stallman, američki naučnik
• 25.3. - Vesna Pusić, hrvatska političarkaŽ

• 1.4. - Barry Sonnenfeld, američki filmski producent, režiser i snimatelj
• 1.4. - Oliver Ivanović, srpski političar
• 3.4. - Pavao Miljavac, hrvatski general i političar
• 11.4. - Branimir Johnny Štulić, frontmen grupe Azra
• 14.4. - Slavica Buljan, katolička redovnica, hrvatska pjesnikinja
• 16.4. - Amir Talić, bosanskohercegovački pisac
• 25.4. - Jelena Tinska, balerina i glumica (pominje se i *1950)
• 26.4. - Vlado Kalember, hrvatski pjevač

• 6.5. - Tony Blair, britanski premijer
• 11.5. - Đorđe Balašević, vojvođanski pjevač
• 16.5. - Pierce Brosnan, irsko-američki glumac

• 8.6. - Ivo Sanader, hrvatski političar
• 13.6. - Veselin Šljivančanin, oficir JNA
• 15.6. - Meri Cetinić, hrvatska pjevačica
• 15.6. - Slavoljub Muslin, srpski fudbaler i trener
• 21.6. - Benazir Bhutto, pakistanska političarka
• 27.6. - Tatjana Bošković, glumica

• 1.7. - Jadranka Kosor, potpredsjednica hrvatske vlade
• 3.7. - Dragan Velikić, srpski književnik i diplomata
• 13.7. - Oliver Mandić, srpski muzičar
• 15.7. - Neda Arnerić, glumica
• 21.7. - Radoslav Petković, književnik

• 8.8. - Gordana Kosanović, glumica († 1986)
• 10.8. - Mark Doty, američki pesnik
• 17.8. - Dragan Kićanović, košarkaš

• 1.9. - Ahmad Shah Massoud, afganistanski borac i vojskovođa († 2001)
• 6.9. - Ljiljana Habjanović-Đurović, srpska književnica
• 13.9. - Fabijan Lovrić, bosanskohercegovački pjesnik
• 24.9. - Radoš Bajić, srpski glumac
• 28.9. - Keith McDermott, američki glumac i pisac

• 2.11. - Dubravka Zubović, operska pevačica
• 14.11. - Dominique de Villepin, francuski premijer
• 18.11. - Alan Moore, britanski strip-crtač
• 20.11. - Halid Bešlić, bosanski pjevač
• 22.11. - Matija Ljubek, hrvatski kanuist († 2000)

• 2.12. - Ana Lovrin, hrvatska političarka
• 8.12. - Kim Basinger, američka filmska glumica
• 9.12. - John Malkovich, američki glumac, producent i režiser
• 21.12. - Svetislav Basara, srpski pisac i diplomata
• 24.12. - Mira Bosanac, hrvatska glumica

•  ? - Mato Došen, hrvatski glazbeni producent († 2010.)
•  ? - Branislav Radišić, srpski umetnik i novinar

Smrti

• 11.2. - Uroš Predić, srpski slikar (* 1857)

• 5.3. - Josif Staljin, lider SSSR (* 1879)
• 23.3. - Đorđe Jovanović, srpski vajar (* 1861)

• 11.4. - Boris Kidrič, revolucionar, političar, akademik (* 1912)

• 16.5. - Jean Baptiste Reinhardt, belgijski jazz muzičar

• 1.6. - Emanuel Vidović, hrvatski slikar (* 1870.)

• 28.9. - Edwin Hubble, američki astronom (* 1889.)

• 7.10. - Anica Savić-Rebac, književnica, istoričar filozofije (* 1892)
• 27.10. - Ivo Kerdić, hrvatski medaljer i kipar (* 1881.)

• 1.11. - Marko Car, književnik (* 1859)
• 8.11. - Ivan Aleksejevič Bunin, ruski književnik (* 1870.)
• 9.11. - Dylan Thomas, engleski pjesnik

• 1.12. - Kosta Novaković, filmski producent, snimatelj, reditelj, vlasnik bioskopa "Kasina" u Bg. (* 1895)
• 19.12. - Robert Millikan, američki fizičar (* 1868)
• 23.12. - Lavrentij Berija, sovjetski političar (* 1899)

Nobelove nagrade

• Fizika: Frits Zernike
• Kemija: Hermann Staudinger
• Fiziologija i medicina: Hans Adolf Krebs i Fritz Albert Lipmann
• Književnost: Winston Churchill
• Mir: George Catlett Marshall

Literatura/Spoljne veze

• Yugo Stand On Sattelite Riots - Comparison, Open Society Archives - Radio Free Europe

---

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar

U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:

1953