10 september

10 september is de 253ste dag van het jaar (254ste dag in een schrikkeljaar) in de gregoriaanse kalender. Hierna volgen nog 112 dagen tot het einde van het jaar.

Gebeurtenissen

•  Algemeen
  • 1976 - Een Brits vliegtuig en een Joegoslavisch vliegtuig botsen bij Zagreb, waardoor 176 mensen omkomen.
  • 1990 - Het proces over de schuld van de ramp met de Herald of Free Enterprise start in Londen.

•  Economie
  • 1845 - Opening Beurs van Zocher in Amsterdam door koning Willem II.
  • 2001 - KPN-topman Paul Smits stapt op. De schuldenlast bij KPN is 24 miljard euro. Hij wordt opgevolgd door Ad Scheepbouwer.

•  Kunst en cultuur
  • 1838 - Première van de opera Benvenuto Cellini van Berlioz in de Opéra van Parijs.
  • 2010 - Première van de eerste Klingon opera ’u’ in Den Haag.
•  Oorlog
  • 1561 - In Japan vindt de Vierde slag bij Kawanakajima plaats.
  • 1576 - Het Beleg van Woerden wordt beëindigd
  • 1939 - Canada verklaart Duitsland de oorlog.
  • 1943 - Duitse troepen bezetten Rome.
  • 1945 - Vidkun Quisling wordt ter dood veroordeeld wegens collaboratie met de nazi's.

•  Politiek
  • 1823 - Simon Bolivar wordt president van Peru.
  • 1919 - Oostenrijk en de geallieerden tekenen een verdrag waarin de onafhankelijkheid van Polen, Hongarije, Tsjecho-Slowakije en Joegoslavië wordt erkend.
  • 1951 - Het Verenigd Koninkrijk begint een economische boycot van Iran.
  • 1955 - Japan treedt toe tot de GATT.
  • 1967 - De bevolking van Gibraltar stemt tegen éénwording met Spanje.
  • 1974 - Guinee-Bissau wordt onafhankelijk van Portugal.
  • 1990 - Iran en Irak sluiten een akkoord om hun diplomatieke betrekkingen te normaliseren.
  • 1998 - De Amerikaanse staatsaanklager Kenneth Starr presenteert het rapport over president Clinton en de Monica Lewinsky-affaire.
  • 2002 - Zwitserland wordt lid van de Verenigde Naties.
  • 2003 - Anna Lindh, de Zweedse minister van Buitenlandse zaken wordt neergestoken en overlijdt een dag later aan haar verwondingen.

•  Religie
  • 1515 - Paus Leo X creëert één nieuwe kardinaal, de Engelse aartsbisschop van York Thomas Wolsey.
  • 1523 - Paus Adrianus VI creëert één nieuwe kardinaal, de Nederlandse bisschop van Tortosa Willem van Enckevoirt.
  • 1770 - Paus Clemens XIV creëert twee nieuwe kardinalen.
  • 1972 - Bisschopswijding van Herman Münninghoff, Nederlands bisschop van Jayapura in Indonesië.
  • 1990 - Paus Johannes Paulus II wijdt in Yamoussoukro de O.L.V. van de Vredebasiliek in. Het gebouw is een kopie van de Sint-Pietersbasiliek in Rome.

•  Sport
  • 1945 - Oprichting van de Poolse voetbalclub Zagłębie Lubin.
  • 1971 - Zwemmer Mark Spitz uit de Verenigde Staten brengt in Minsk zijn eigen wereldrecord op de 200 meter vrije slag op 1.53,5.
  • 1972 - De Verenigde Staten verliezen hun eerste internationale basketbalwedstrijd in een omstreden duel met de Sovjet-Unie bij de Olympische Spelen in München.
  • 1975 - Het Nederlands voetbalelftal gaat in Chorzow met 4-1 onderuit tegen Polen in de kwalificatiereeks voor het EK voetbal 1976, onder meer door twee doelpunten van Andrzej Szarmach.
  • 1980 - Het Nederlands voetbalelftal begint de kwalificatiereeks voor het WK voetbal 1982 met een 2-1 nederlaag in en tegen Ierland. Oranje telt vier debutanten in Dublin: Ronald Spelbos (AZ’67), Toine van Mierlo (Willem II), Jan van Deinsen (Feyenoord) en doelman Joop Hiele (Feyenoord).
  • 1986 - Het Nederlands voetbalelftal verliest in een oefeninterland in Praag met 1-0 van Tsjechoslowakije.
  • 1989 - In Frankfurt eindigt de Nederlandse vrouwenhockeyploeg als vijfde bij de strijd om de Champions Trophy.
  • 1990 - Het mannenenkelspel op de US Open wordt gewonnen door de Amerikaan Pete Sampras. Hij verslaat in de finale zijn landgenoot Andre Agassi.

•  Wetenschap en technologie
  • 1846 - Elias Howe krijgt een patent voor de naaimachine.
  • 1913 - Eerste autoweg van kust tot kust geopend in de Verenigde Staten.
  • 2007 - In Nijmegen is een mevrouw uit Vorden bevallen van een eeneiige drieling. Zoiets komt bij één op de 200 miljoen zwangerschappen voor. Het zijn jongens
  • 2008 - In Zwitserland wordt de Large Hadron Collider getest, een deeltjesversneller die volgens tegenstanders kan leiden tot het einde van de aarde, vanwege het creëren van zwarte gaten.

Geboren

Mark Huizinga,
geboren 1973

Mirko Filipović,
geboren 1974

• 1487 - Paus Julius III (overleden 1555)
• 1857 - James Keeler, Amerikaans astronoom (overleden 1900)
• 1863 - Charles Spearman, Brits psycholoog (overleden 1945)
• 1864 - Cornelis Easton, Nederlands journalist en populair-wetenschappelijk schrijver (overleden 1929)
• 1866 - Jeppe Aakjær, Deens schrijver (overleden 1930)
• 1885 - Johannes de Jong, Nederlands kardinaal-aartsbisschop (overleden 1955)
• 1887 - Giovanni Gronchi, derde president van Italië (overleden 1978)
• 1890 - Franz Werfel, Oostenrijks schrijver (overleden 1945)
• 1893 - Maria de Jesus, oudste mens (overleden 2009)
• 1897 - Georges Bataille, Frans auteur (overleden 1962)
• 1898 - Hans Globke, Duits politicus en jurist (overleden 1973)
• 1913 - Janus Kamban, Faeröers beeldhouwer (overleden (2009)
• 1914 - Robert Wise, Amerikaans regisseur en producent (overleden 2005)
• 1917 - Miguel Serrano, Chileens schrijver en Holocaustontkenner (overleden 2009)
• 1919 - Lex van Delden, Nederlands componist (overleden 1988)
• 1922 - Yma Súmac, Peruviaans zangeres (overleden 2008)
• 1923 - Uri Avnery, Israëlisch journalist, politicus en vredesactivist
• 1924 - Alan Hackney, Engels schrijver van toneelstukken en romans (overleden 2009)
• 1924 - Putte Wickman, Zweeds jazz klarinetspeler (overleden 2006)
• 1926 - Rudy Ventura, Catalaans trompettist (overleden 2009)
• 1929 - Janos Bedl, Hongaars voetballer en voetbalcoach (overleden 1987)
• 1929 - Arnold Palmer, Amerikaans golfer
• 1931 - Han Lammers, Nederlands politicus (overleden 2000)
• 1932 - Félix Malloum, president van Tsjaad (1975-1979) (overleden 2009)
• 1933 - Karl Lagerfeld, Duits modeontwerper
• 1933 - Kidane-Mariam Teklehaimanot, Ethiopisch katholiek bisschop (overleden 2009)
• 1935 - Paul van Vliet, Nederlands cabaretier en ambassadeur voor UNICEF
• 1939 - Eddy Pinas, Surinaams schrijver
• 1941 - Stephen Jay Gould, Amerikaans paleontoloog (overleden 2002)
• 1945 - Rein van den Broek, Nederlands muzikant
• 1945 - José Feliciano, Amerikaans zanger en gitarist
• 1949 - Don Muraco, Amerikaans worstelaar
• 1949 - Bill O'Reilly, Amerikaans televisiepresentator
• 1949 - Viktor Paskow, Bulgaars schrijver en musicus (overleden 2009)
• 1951 - Harry Groener, Amerikaans acteur
• 1951 - Laurent Ulrich, Frans aartsbisschop
• 1952 - Bruno Giacomelli, Italiaans autocoureur
• 1953 - Amy Irving , Amerikaans actrice
• 1955 - Marja-Liisa Kirvesniemi, Fins langlaufster
• 1956 - Debby Petter, Nederlands presentatrice
• 1956 - Loes Van den Heuvel, Vlaams actrice
• 1958 - Gerty Christoffels, Belgisch televisiepresentatrice
• 1960 - Colin Firth, Brits acteur
• 1962 - Co Stompé, Nederlands darter
• 1962 - Wiljan Vloet, Nederlands voetbaltrainer
• 1965 - Marco Pastors, Nederlands politicus
• 1967 - Pedro Huntjens, Nederlands atleet
• 1968 - Andreas Herzog, Oostenrijks voetballer
• 1970 - Dean Gorré, Nederlands voetballer
• 1970 - Julie Halard-Decugis, Frans tennisster
• 1971 - Rolf Peters, Nederlands hockeyer
• 1972 - Mariano Bombarda, Nederlands-Argentijns voetballer
• 1973 - Mark Huizinga, Nederlands judoka
• 1973 - Nance, Nederlands zangeres en televisiepresentatrice
• 1974 - Serena Amato, Argentijns zeilster
• 1974 - Mirko Filipović, Kroatisch kickboxer en MMA-vechter
• 1974 - Ryan Phillippe, Amerikaans acteur
• 1974 - Gábor Zavadszky, Hongaars voetballer (overleden 2006)
• 1976 - Jordi Bloem, Nederlands meteoroloog
• 1976 - Greg Henderson, Nieuw-Zeelands wielrenner
• 1976 - Gustavo Kuerten, Braziliaans tennisser
• 1976 - Matthew Morgan, Amerikaans worstelaar
• 1976 - Reinder Nummerdor, Nederlands volleyballer
• 1979 - Marius Mitu, Roemeens voetballer
• 1980 - Mikey Way, Amerikaans basgitarist
• 1981 - Filippo Pozzato, Italiaans wielrenner
• 1983 - Aaron Kemps, Australisch wielrenner
• 1983 - Joey Votto, Canadees honkballer
• 1984 - Gebre-egziabher Gebremariam, Ethiopisch atleet
• 1984 - Chris Sutton, Australisch wielrenner
• 1986 - Marcel Granollers, Spaans tennisser
• 1988 - Maico Buncio, Filipijns motorcoureur (overleden 2011)
• 1989 - Alexa Glatch, Amerikaans tennisster
• 1990 - Liza Sips, Nederlands actrice

Overleden

Karel III van Monaco,
overleden 1889

• 918 - Boudewijn II de Kale (55), graaf van Vlaanderen
• 954 - Lodewijk IV (34), koning van Frankrijk
• 1167 - Mathildis van Engeland (65), gemalin van keizer Hendrik V
• 1382 - Lodewijk I van Hongarije (56), koning van Polen en Hongarije
• 1419 - Jan zonder Vrees (48), Hertog van Bourgondië
• 1797 - Mary Wollstonecraft (38), Engels schrijfster
• 1806 - Johann Christoph Adelung (74), Duits taalkundige en lexicograaf
• 1842 - Letitia Tyler (51), Amerikaans First Lady
• 1883 - Hendrik Conscience (76), Vlaams schrijver
• 1889 - Karel III (70), vorst van Monaco
• 1898 - Elisabeth van Oostenrijk (60), ("Sisi")
• 1941 - George Hilsdon (56), Engels voetballer
• 1944 - Hans-Heinz Linder (31), Duits militair
• 1948 - Koning Ferdinand I van Bulgarije (87)
• 1970 - Paul de Waart (72), Nederlands journalist
• 1977 - Hamida Djandoubi (28), Frans crimineel
• 1979 - Agostinho Neto (56), president van Angola
• 1981 - Reinier Cornelis Keller (75), Nederlands dammer
• 1983 - Felix Bloch (77), Zwitsers natuurkundige
• 1983 - Clem Schouwenaars (60), Vlaams schrijver en dichter
• 1983 - John Vorster (67), minister-president van Zuid-Afrika
• 2006 - Taufa'ahau Tupou IV (88), Tongaans staatshoofd
• 2007 - Anita Roddick (64), Brits ondernemer
• 2007 - Jane Wyman (90), Amerikaans filmactrice
• 2008 - Saleh Aridi (50), Druzisch-Libanees sjeik en politicus
• 2008 - Ruedi Rymann (75), Zwitsers volkszanger en jodelaar
• 2011 - Sabino Augusto Montanaro (89), Paraguayaans politicus
• 2011 - Frans Nypels (74), Nederlands journalist en hoofdredakteur
• 2011 - Cliff Robertson (88), Amerikaans acteur

Viering/herdenking

• Nationale Feestdag van Gibraltar
• Rooms-katholieke kalender:
  • Heilige Nikolaas van Tolentino († 1305)
  • Heilige Theodard (van Maastricht) († 668/70)
  • Zalige Martelaren van Nagasaki: o.a. Inès Taquéa († 1622)

Weerextremen

Nederland

Dagrecords

• 1986 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur 8,4 C
• 2005 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 20,6 C
• 1986 - Laagste minimumtemperatuur 1,6 C
• 1959 - Hoogste maximumtemperatuur 28,4 C
• 1918 - Hoogste uurgemiddelde windsnelheid 11,8 m/s
• 1933 - Langste zonneschijnduur 11,1 uur
• 2003 - Langste neerslagduur 9,6 uur
• 1927 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 29,7 mm
• 1933 - Laagste etmaalgemiddelde relatieve vochtigheid 51 %

België

Dagrecords

• 1922 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur 9,8 °C
• 1895 en 1919 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 22,3 °C
• 1944 - Laagste minimumtemperatuur 4,1 °C
• 1919 - Hoogste maximumtemperatuur 30,2 °C
• 1902 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 28,2 mm

Uitzonderlijke gebeurtenissen

• 1902: Tornado in Neeroeteren (Maaseik).
• 1984: Natste september-decade van de eeuw: neerslaghoeveelheid van 83,7 mm.
• 1986: De minimumtemperatuur zakt tot –1,2°C in Rochefort.

Bronnen, noten en/of referenties