rok 1948 / MCMXLVIII
XIX wiek · XX wiek · XXI wiek
1946 « 1947 « 1948 » 1949 » 1950
[edytuj] Rok 1948 ogłoszono
[edytuj] Wydarzenia w Polsce
- 24 stycznia – o wschodzie słońca (7:09) w krakowskim Więzieniu Montelupich rozpoczęto wykonywanie wyroków zapadłych w pierwszym procesie oświęcimskim. Powieszono 21 skazanych w tym Arthura Liebehenschel - komendanta obozu, Hansa Aumeiera, Maxa Grabnera, Karla Ernsta Möckel, Marię Mandl.
- 14 lutego – odbył się pierwszy mecz reprezentacji Polski w piłce siatkowej kobiet z Czechosłowacją.
- 20 lutego – uruchomiono pierwszą po wojnie linię promową na trasie Świnoujście-Trelleborg.
- 22 lutego – dokonano oblotu samolotu szkolno-treningowego LWD Junak.
- 25 lutego – powstała Powszechna Organizacja "Służba Polsce".
- 28 lutego – w swym pierwszym meczu reprezentacja Polski w piłce siatkowej mężczyzn przegrała w Warszawie z Czechoslowacją 2:3.
- 2 marca – wyrok w procesie kierownictwa Narodowych Sił Zbrojnych: ostatni dowódca, ppłk Stanisław Kasznica, oraz jego zastępca kpt. Lech Neyman skazani na śmierć i straceni (pozostali oskarżeni skazani na 7 do 15 lat więzienia).
- 3 marca – przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie rozpoczął się proces Witolda Pileckiego.
- 8 marca – w Łodzi uruchomiono Wyższą Szkołę Filmową – „Filmówkę”.
- 10 marca – na spotkaniu przedstawiciele PPR i PPS podjęto decyzję o zjednoczeniu obu partii (z PPS w ciągu 1 roku wyrzucono ok. 250 tys., tj. około 1/3 członków sprzeciwiających się połączeniu z komunistami).
- 14 marca
- 20 marca
- 3 kwietnia – decyzja KC PPR i CKW PPS o budowie Domu Zjednoczonej Partii Klasy Robotniczej i zbiórce funduszy na ten cel.
- 5 kwietnia – przed Najwyższem Trybunałem Narodowym w Gdańsku rozpoczął się proces gauleitera Alberta Forstera.
- 21 kwietnia – powstał klub piłkarski Pogoń Szczecin.
- 24 kwietnia – dokonano oblotu szybowca IS-2 Mucha.
- 1 maja – rozpoczął się pierwszy Wyścig Pokoju.
- 8 maja – w potyczce z NKWD zginął Mieczysław Niedziński ps. Men, ostatni przywódca zorganizowanego polskiego podziemia w okolicach Grodna.
- 14 maja – została utworzona Centralna Szkoła Prawnicza w Warszawie.
- 22 maja – Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie wydał wyrok na działaczy Stronnictwa Narodowego: Tadeusz Maciński - śmierć, Marian Podymniak - dożywocie, Leon Dziubecki - dożywocie (zmarł w mokotowskim więzieniu zaledwie kilkanaście dni po ogłoszeniu wyroku).
- 25 maja – Witold Pilecki ps. Witold, został rozstrzelany w więzieniu (w latach 1940-1943 dobrowolnie uwięziony w Auschwitz przygotowywał ucieczki i informował polskie podziemie o sytuacji w obozie).
- 26 czerwca – reprezentacja Polski w piłce nożnej poniosła najwyższą porażkę w swej historii, przegrywając 0:8 z Danią w Kopenhadzie. W meczu tym jedyny występ w reprezentacji zaliczył Kazimierz Górski.
- Lipiec – ludność Polski wyniosła 24 mln osób.
- 12 lipca – emigracyjny przywódca PSL Stanisław Mikołajczyk przyjęty na audiencji przez Piusa XII.
- 18 lipca – na jeziorze Gardno utopiły się 22 dziewczynki, z 15 Łódzkiej Drużyny Harcerskiej, tzw. małej piętnastki i ich opiekunka.
- 21 lipca
- 22 lipca – w Siedlcach, Bogdan Lipski ustanowił rekord Polski w biegu na 200 m wynikiem 21,8 s.
- 24 lipca – utworzono Instytut Badań Literackich w Warszawie.
- 28 lipca – Karol Wojtyła przybył do swej pierwszej parafii w Niegowici.
- 30 lipca – minister finansów i handlu Hilary Minc przedstawił plan kolektywizacji polskiej wsi (m.in. rolników objęto obowiązkowymi dostawami: 85% zbóż, 50% ziemniaków i 50% żywca).
- 3 sierpnia – czworo żeglarzy zginęło w wyniku wypadku jachtu SY Poświst na Zatoce Gdańskiej.
- 25 sierpnia – we Wrocławiu rozpoczął sie Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju.
- 31 sierpnia – rozpoczęło się plenum KC PPR, w czasie którego z funkcji pierwszego sekretarza odwołano Władysława Gomułkę. Zastąpił go Bolesław Bierut.
- 3 września – stanowisko sekretarza generalnego PPR objął Bolesław Bierut (Władysław Gomułka odsunięty ze stanowiska przywódcy PPR).
- 4 września – władze komunistyczne zamknęły Tygodnik Warszawski, aresztowały jego dziennikarzy.
- 5 września
- Wrzesień – w Kamieńsku tłum zaatakował studentów inwentaryzujących kościoły.
- 25 października – zainaugurowała działalność Państwowa Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie.
- 5 listopada – rozpoczął się proces działaczy PPS-Wolność, Równość, Niepodległość.
- 6 listopada
- w Warszawie rozpoczął działalność Instytut Badań Literackich (propagował marksistowskie spojrzenie na problematykę historyczno-literacką całej literatury polskiej).
- wodowanie SS Sołdek - pierwszego statku wybudowanego w Polsce po wojnie.
- 12 listopada – Pius XII mianował prymasem Polski biskupa lubelskiego Stefana Wyszyńskiego.
- 18 listopada – Warszawa: czworo polskich aktorów stanęło przed sądem za udział w propagującym narodowy socjalizm filmie Powrót do ojczyzny.
- 19 listopada – ogłoszono wyroki w procesie przywódców PPS-Wolność-Równość-Niepodległość oskarżonych o szpiegostwo (od 2 do 10 lat więzienia otrzymali m.in. Kazimierz Pużak i Tadeusz Szturm de Sztrem).
- 20 listopada – powstał Państwowy Instytut Matematyczny (od 1952 roku Instytut Matematyczny PAN).
- 27 listopada – powstał pierwszy w Krakowie klub jazzowy.
- 5 grudnia – w dodatkowym meczu o mistrzostwo Polski w piłce nożnej Cracovia pokonała Wisłę Kraków 3:1.
- 14 grudnia – założono klub sportowy Górnik Zabrze.
- 15 grudnia – utworzenie PZPR podczas kongresu zjednoczeniowego PPS i PPR.
- 16 grudnia – ukazał się pierwszy numer Trybuny Ludu.
- 18 grudnia – uruchomiona została odbudowana po zniszczeniach wojennych latarnia morska w Niechorzu.
- 21 grudnia – na I Zjeździe PZPR Bolesław Bierut wybrany I sekretarzem partii.
- 29 grudnia – decyzja Rady Ministrów o zniesieniu od 1 stycznia 1949 kartek na artykuły pierwszej potrzeby.
- 30 grudnia – w Pałacu Sztuki w Krakowie odbyła się I Wystawa Sztuki Nowoczesnej z udziałem Jerzego Nowosielskiego i Tadeusza Kantora.
- Rozpoczęto budowę Elektrowni Jaworzno II.
- Powstał klub piłkarski Unia - Piła Leżajsk.
[edytuj] Wydarzenia na świecie
- 4 stycznia – Birma uzyskała niepodległość (od Wielkiej Brytanii).
- 30 stycznia
- 4 lutego – Cejlon (później pod nazwą Sri Lanka) uzyskał niepodległość, stając się członkiem Wspólnoty Brytyjskiej (król Jerzy VI stał się królem Cejlonu).
- 16 lutego – Gerard Kuiper odkrył Mirandę; najmniejszego z pięciu głównych księżyców Urana.
- 21 lutego – w USA została założona Narodowa Organizacja Wyścigów Samochodów Seryjnych (NASCAR).
- 22 lutego – Jerozolima: 58 osób zginęło, a 123 zostały ranne w zamachu bombowym na brytyjskie samochody wojskowe, przeprowadzonym przez żydowską organizację podziemną Irgun.
- 25 lutego – Komuniści objęli władzę w Czechosłowacji.
- 7 marca – archipelag Dodekanez wrócił pod zarząd Grecji.
- 17 marca
- 20 marca – ZSRR opuścił Sojuszniczą Radę Kontroli Niemiec.
- 30 marca – w ZSRR założono Biuro Budowy Maszyn Morskich Malachit.
- 1 kwietnia – Dania przyznała szeroką autonomię Wyspom Owczym.
- 3 kwietnia – Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił Plan Marshalla.
- 6 kwietnia – podpisano fińsko-radziecki układ o przyjaźni i pomocy wojskowej.
- 7 kwietnia – powstała Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).
- 9 kwietnia
- 14 kwietnia – Amerykanie przeprowadzili pierwszy test bomby atomowej na atolu Eniwetok (Operacja Sandstone).
- 16 kwietnia
- 17 kwietnia – Amerykanin Harrison Dillard ustanowił rekord świata w biegu na 110 m ppł. wynikiem 13,6 s.
- 18 kwietnia – we Włoszech odbyły się pierwsze wybory parlamentarne po II wojnie światowej.
- 30 kwietnia – podczas konferencji w Bogocie (Kolumbia) utworzono Organizację Państw Amerykańskich.
- 5 maja – został założony klub piłkarski CSKA Sofia.
- 7 maja – rozpoczął się kongres haski.
- 14 maja – proklamacja państwa Izrael; wybuch pierwszej wojny izraelsko-arabskiej.
- 22 maja – rozpoczęła się Operacja Wiosna - akcja masowych deportacji na Litwie.
- 27 maja – urzędujący prezydent Libanu Biszara al-Churi został wybrany przez parlament na drugą kadencję.
- 28 maja – powstały Siły Obronne Izraela.
- 7 czerwca – Edvard Beneš podał się do dymisji, nie godząc się na podpisanie konstytucji ustanawiającej w Czechosłowacji ustrój komunistyczny.
- 14 czerwca – Klement Gottwald został prezydentem Czechosłowacji.
- 20 czerwca – w Amsterdamie, Holenderka Fanny Blankers-Koen ustanowiła rekord świata w biegu na 80 m ppł. wynikiem 11,0 s.
- 21 czerwca
- 24 czerwca – blokada Berlina: zawieszenie przez Związek Radziecki ruchu na szlaku kolejowym łączącym Berlin z amerykańską strefą okupacyjną w Niemczech rozpoczęło blokadę zachodnich sektorów miasta.
- 25 czerwca – Andrzej Bobkowski, pisarz emigracyjny związany z miesięcznikiem Kultura, wyjechał na stałe z Europy do Gwatemali.
- 28 czerwca – blokada Berlina: uruchomiono most powietrzny do Berlina Zachodniego.
- 29 czerwca – w RPA zakazano zawierania małżeństw pomiędzy białymi i czarnymi.
- 2 lipca – w Milwaukee, Jamajczyk Herb McKenley ustanowił rekord świata w biegu na 400 m wynikiem 45,9 s.
- 14 lipca – wojska izraelskie zbombardowały Kair.
- 15 lipca – nieudany zamach na przywódcę włoskich komunistów Palmiro Togliattiego.
- 29 lipca – w Londynie rozpoczęły się XV Igrzyska Olimpijskie.
- 31 lipca – otwarto port lotniczy Nowy Jork.
- 15 sierpnia – Korea Południowa proklamowała niepodległość.
- 23 sierpnia – w Amsterdamie założono Światową Radę Kościołów.
- 30 sierpnia – w Rumunii powstała komunistyczna tajna policja Securitate.
- 4 września – abdykacja holenderskiej królowej Wilhelminy.
- 5 września – założono rumuński klub piłkarski Universitatea Craiova.
- 9 września – proklamowano Koreańską Republikę Ludowo-Demokratyczną.
- 11 września – Henri Queuille został premierem Francji.
- 17 września – żydowscy terroryści z Lehi zamordowali szwedzkiego dyplomatę, księcia Folke Bernadotte.
- 24 września – powstał japoński koncern motoryzacyjny Honda.
- 5 października – powstała IUCN; International Union for the Protection of Nature na Międzynarodowym Kongresie Ochrony Przyrody w Fontainebleau – późniejsza Międzynarodowa Organizacja Ochrony Przyrody i jej Zasobów.
- 6 października
- 28 października – została ustanowiona flaga Izraela.
- 29 października – izraelscy żołnierze dokonali masakry arabskiej wioski Safsaf w Galilei – zginęło 50-70 osób.
- 2 listopada – urzędujący prezydent Harry Truman wygrał wybory prezydenckie w USA.
- 8 listopada – w katastrofie lotniczej nad Kanałem La Manche zginęło 8 osób, w tym sześciu zawodników reprezentacji Czechosłowacji w hokeju na lodzie.
- 12 listopada
- 15 listopada – Louis St. Laurent został premierem Kanady.
- 17 listopada
- 19 listopada – chińska wojna domowa: zwycięstwo komunistów w bitwie pod Xuzhou.
- 10 grudnia – Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych uroczyście uchwaliło Powszechną Deklarację Praw Człowieka.
- 26 grudnia – kardynał József Mindszenty został uwięziony przez węgierskie władze komunistyczne.
[edytuj] Urodzili się
- 5 stycznia - Longin Komołowski, polski polityk
- 6 stycznia - Jan Widacki, polski adwokat, profesor i dyplomata
- 7 stycznia
- 9 stycznia
- 22 stycznia - Ewa Kania, polska aktorka i reżyser
- 25 stycznia - Wojciech Mann, polski dziennikarz muzyczny
- 27 stycznia - Michaił Barysznikow, rosyjski tancerz
- 4 lutego - Alice Cooper, amerykański muzyk rockowy.
- 5 lutego
- 28 lutego - Mercedes Ruehl, amerykańska aktorka
- 23 lutego – Wanda Ciarkowska, polski psycholog
- 1 marca - Burning Spear, jamajski muzyk
- 2 marca - Krzysztof Majchrzak, polski aktor
- 9 marca - Daniela Chrapkiewicz, polska polityk
- 11 marca- Dominique Sanda, francuska aktorka
- 14 marca - Billy Crystal, amerykański aktor i pisarz
- 17 marca - William Gibson, amerykański pisarz science fiction
- 26 marca - Steven Tyler, amerykański wokalista, współzałożyciel zespołu Aerosmith
- 28 marca - Dianne Wiest, amerykańska aktorka
- 1 kwietnia - Wojciech Jasiński, polski polityk
- 6 kwietnia - Wojciech Bruślik, polski muzyk rockowy, jazzowy i bluesowy
- 9 kwietnia - Siergiej Lebiediew, rosyjski wojskowy i funkcjonariusz służb specjalnych
- 11 kwietnia - Władysław Lisewski, prezydent Szczecina
- 28 kwietnia - Terry Pratchett, angielski pisarz fantasy
- 1 maja - Bolesław Borysiuk, polski polityk
- 4 maja - Jerzy Tupou V, król Tonga
- 12 maja - Adam Ziemianin, polski poeta
- 21 maja - Małgorzata Łukasiewicz, polska tłumaczka literatury pięknej, krytyk literacki
- 25 maja - Klaus Meine, niemiecki piosenkarz, wokalista i frontman grupy The Scorpions
- 26 maja - Leon Kieres, polski prawnik
- 28 maja - Bożena Sławiak, polska polityk
- 30 maja - Alicja Majewska, polska piosenkarka
- 31 maja
- 4 czerwca - Marek Rymuszko, literat, dziennikarz, prezes Krajowego Klubu Reportażu, red. nacz. miesięcznika "Nieznany Świat"
- 16 czerwca - Ilona Kuśmierska, wybitna aktorka i reżyser
- 20 czerwca - Grażyna Ciemniak, polska polityk
- 21 czerwca - Andrzej Sapkowski, polski pisarz fantasy
- 29 czerwca - Ian Paice, brytyjski perkusista, członek Deep Purple
- 2 lipca - Józef Skrzek, polski muzyk rockowy
- 14 lipca - Berhaneyesus Demerew Souraphiel CM, Arcybiskup Addis Abeby
- 20 lipca - Anna Chodakowska, polska aktorka
- 21 lipca - Cat Stevens, brytyjski muzyk
- 30 lipca - Jean Reno, francuski aktor
- 1 sierpnia - David Gemmell, brytyjski pisarz fantasy (zm. 2006)
- 3 sierpnia - Antoni Macierewicz, polski polityk
- 6 sierpnia - Nikołaj Awiłow, ukraiński lekkoatleta
- 9 sierpnia - Tadeusz Szukała, polski polityk
- 14 sierpnia - Jerzy Bolesław Lewandowski, polski naukowiec, profesor zwyczajny nauk technicznych i ekonomicznych
- 20 sierpnia - Robert Plant, wokalista rockowy, członek zespołu Led Zeppelin
- 24 sierpnia - Jean-Michel Jarre, muzyk francuski
- 26 sierpnia - Bożena Dykiel, polska aktorka
- 27 sierpnia - Marj Mitchell, kanadyjska curlerka (zm. 1983)
- 10 września - Tony Gatlif, francuski reżyser
- 12 września - Jadwiga Rubiś, fotoreporterka, dziennikarka (zm. 2000)
- 19 września - Jeremy Irons, brytyjski aktor
- 26 września - Olivia Newton John, australijska aktorka i piosenkarka
- 29 września - Theo Jörgensmann, klarnecista niemiecki
- 7 października - Tadeusz Raszyk, polski duchowny luterański, proboszcz parafii w Poznaniu
- 10 października - Władysław Komendarek, polski muzyk elektroniczny klawiszowiec zespołu exodus od 1984 grający i komponujący solo
- 15 października - Chris De Burgh, piosenkarz z Argentyny
- 16 października - Stanisław Jaskułka, polski aktor
- 17 października - Robert Jordan, amerykański pisarz fantasy (zm. 2007)
- 24 października - Marek Siudym, polski aktor
- 25 października:
- 26 października - Władysław Stępniak, polski archiwista
- 28 października - Krzysztof Materna, polski aktor
- 30 października - Ilda Figueiredo, portugalska polityk
- 6 listopada - Glenn Frey, amerykański muzyk, wokalista, kompozytor, autor tekstów oraz producent nagrań zespołu Eagles
- 14 listopada - Karol, książę Walii, brytyjski następca tronu
- 21 listopada - Lonstar, polski muzyk country
- 28 listopada - Agnieszka Holland, polska reżyser filmowa
- 2 grudnia - Jan Prochyra, wybitny aktor
- 3 grudnia
- 19 grudnia - Sławomir Sadowski, polski polityk
- 21 grudnia - Samuel L. Jackson, amerykański aktor i producent filmowy
- 27 grudnia - Gerard Depardieu, francuski aktor
- 24 stycznia - Józef Giaccardo, ksiądz włoski, pierwszy kapłan i pierwszy wikariusz generalny Towarzystwa Świętego Pawła. Błogosławiony Kościoła katolickiego (ur. 1896)
- 26 stycznia - John Lomax, pionier muzykologii i folklorystyki w USA (ur. 1867)
- 30 stycznia
- 11 lutego - Siergiej Eisenstein, radziecki reżyser filmowy (ur. 1898)
- 10 marca - Jan Masaryk, polityk czechosłowacki (ur. 1886)
- 23 marca - Nikołaj Bierdiajew, filozof rosyjski (ur. 1874)
- 31 marca - Egon Erwin Kisch, pisarz, dziennikarz i reporter pochodzenia czeskiego piszący po niemiecku (ur. 1885)
- 18 kwietnia - Wincenty Pstrowski, górnik w kopalni "Jadwiga", ogłoszony przez propagandę PRL jako pierwszy "przodownik pracy" (ur. 1904)
- 6 maja - Jan Koj, polski polityk i działacz społeczny (ur. 1888)
- 12 maja - Stanisław Kasznica, ostatni komendant Narodowych Sił Zbrojnych (stracony w więzieniu na Mokotowie) (ur. 1908)
- 25 maja - Witold Pilecki, polski wojskowy, żołnierz podziemia, organizator ruchu oporu w Auschwitz-Birkenau (ur. 1901)
- 6 czerwca - Louis Lumiere, wynalazca francuski (ur. 1862)
- 21 lipca - Arshile Gorky, malarz amerykański (ur. 1904)
- 17 sierpnia - Kazimierz Czachowski, polski krytyk i historyk literatury (ur. 1890)
- 3 września - Edvard Beneš, polityk czeski (ur. 1884)
- 10 września - Ferdynand I Koburg, car Bułgarii (ur. 1861)
- 17 września
- 1 października - Adolf Szyszko-Bohusz, polski architekt i konserwator (ur. 1883)
- 22 października - August Hlond, prymas Polski (ur. 1881)
- 24 października - Ferenc Lehár, węgierski kompozytor operetkowy (ur. 1870)
- 14 grudnia
- 28 grudnia
[edytuj] Zdarzenia astronomiczne
[edytuj] Nagrody Nobla
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Święta ruchome
|
|
