1922

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1890-e | 1900-e | 1910-e | 1920-e | 1930-e | 1940-e | 1950-e | >
<< | < | 1918. | 1919. | 1920. | 1921. | 1922. | 1923. | 1924. | 1925. | 1926. | > | >>

Događaji

Januar/Siječanj

• 22.1. - Ksenija Atanasijević doktorirala na Beogradskom univerzitetu (prva žena).
• 12.2. - Osnovan Novosadski šahovski klub - najstariji u Jugoslaviji i na Balkanu.

Februar/Veljača

• 1.2. - U Los Anđelesu ubijen glumac William Desmond Taylor.
• 2.2. - U Parizu objavljen "Uliks" Džemsa Džojsa.
• 6.2. - Izabran papa Pio XI. (Achille Ratti, nasledio Benedikta XV).

+ Potpisan Vašingtonski pomorski sporazum (Sporazum pet sila).

• 28.2. - Egipat, britanski protektorat, dobija nominalnu nezavisnost.

+ Zakon o zaštiti radnika u KSHS (radno vreme, rad žena i dece, radničke komore...).

Mart/Ožujak

• 3.3. - Fašistički puč u S.D. Rijeci.
• 4.3. - U Nemačkoj premijera filma "Nosferatu".
• 8.3. - U Zagrebu obešen Alija Alijagić, atentator na min. Milorada Draškovića 1921; u gradu demonstracije komunista i sukobi sa policijom.
• 12.3. - Osnovana Transkavkaska Sovjetska Federativna Socijalistička Republika (Gruzija, Jermenija, Azerbejdžan), glavni grad Tbilisi (raspuštena 1936).
• 15.3. - Egipatski sultan Fuad I se proglasio za kralja.
• 17.3. - Italijanske trupe dolaze u Rijeku da "zavedu red".
• 18.3. - Mahatma Gandi osuđen u Bombaju na šest godina zatvora zbog pobune (odslužiće dve).
• 24.3. - Oko pola dva popodne jak zemljotres u Srbiji - "Lazarevački zemljotres", epicentar kod sela Venčane (M 6.0, Int. IX); najjači naknadni udar 1.4..
• 25.3. - Memorandum Hrvatskog bloka (Stjepan Radić) Međunarodnoj konferenciji u Đenovi - želja za internacionalizacijom hrvatskog pitanja.

April/Travanj

• 3.4. - Josif Staljin postao generalni sekretar Ruske komunističke partije (kasniji KPSS).
• 7.4. - Sekretar unutrašnjih poslova SAD iznajmio privatnicima mornaričke naftne rezerve na mestu Teapot dome, iz čega će se izroditi korupcijski skandal, najveći do Votergejta 1972-74.
• 10.4. - 19.5. - Đenovska konferencija o monetarnoj politici, obnovi Evrope i odnosima sa sovjetskom Rusijom.
• 16.4. - U Rapalu sklopljen nemačko-sovjetski ugovor - uspostavljeni diplomatski odnosi, oproštene ratne štete.
• 26.4. - Uredba o podeli zemlje na 33 oblasti (), kojima je na čelu veliki župan, predstavnik vlade.

Maj/Svibanj

• 14.5. - U KSHS donet Zakon o osiguranju radnika.
• 19.5. - U Sovjetskoj Rusiji osnovana svesavezna organizacija pionira.
• 25.5. - Osnovana prva pulmološka škola u Srbiji.

Jun/Juni/Lipanj

Aleksandar i Marija

• 1.6. - Boljševička vojska nanela poraz snagama basmačestva pod Ismail Enver pašom.
• 8.6. - Venčanje kralja Aleksandra i rumunske princeze Marije.

+ Povodom kraljevskog venčanja, jugoslovenska fudbalska reprezentacija odigrala prvu međunarodnu utakmicu na svom terenu (FK "Soko", kasniji FK BASK), sa Rumunijom (RTS Vremeplov).

• 11.6. - U SAD premijera dugometražnog dokumentarca Nanook of the North.
• 21.6. - Novi izborni zakon u KSHS favorizuje jače stranke.
• 24.6. - Ubijen nemački ministar inostranih poslova, Walther Rathenau.
• 28.6. - Počinje Irski građanski rat, između pristalica i protivnika sporazuma sa Britancima o Irskoj Slobodnoj Državi.
• 30.6. - Stupio na snagu novi Dunavski statut, koji reguliše transport na Dunavu.

Jul/Juli/Srpanj

• 3-17.7. - U Beču Prva zemaljska konferencija KPJ.
• 30.7. - Dodatak Programu HRSS: suverena Hrvatska u konfederaciji sa Srbijom.

Avgust/August/Kolovoz

• 2.8. - Swatow-ski tajfun pogodio Kinu, najmanje 50.000 mrtvih.
• 18.8. - Turska kontraofanziva protiv grčkih snaga u Anadoliji.
• 22.8. - U međuirskom sukobu ubijen Michael Collins.
• 30.8. - Umro gen. Milutin Vučinić, predsednik crnogorske vlade u egzilu.
• 31.8. - Čehoslovačka i Kraljevina SHS obnovili savez iz 1920. - osnova Male Antante.

Septembar/Rujan

• 9.9. - Turci ušli u Smirnu/Izmir, veliki požar uništava grad.
• 10.9. - Kongres javnih radnika u Zagrebu - za Jugoslaviju, traži reviziju ustava, prisutan i Ljuba Davidović, sukob sa Pribićevićevom strujom u Demokratskoj stranci.
• 13.9. - Najviša izmerena temperatura ikad u El Aziziji, Libija - 58°C u hladu.
• 27.9. - Posle vojne pobune abdicirao grčki kralj Konstantin I Grčki.

Oktobar/Listopad

• oktobar - Hrvatski blok (HRSS, HZ i HSP-F) pregovara sa Demokratskom strankom o rušenju vlade Pašić-Pribićević.
• 23.10. - Nemačka vojska razbila "Sovjetsku Republiku Saksoniju".
• 28.10. - Fašistički Marš na Rim.

+ Crvena armija zauzima Vladivostok.

• 30.10. - Benito Musolini postaje premijer Italije, najmlađi ikad.

Novembar/Studeni

• 1.11. - Turska velika nacionalna skupština ukinula sultanat u Turskoj (poslednji sultan bio Mehmed VI.).
• 4.11. - Pronađena Tutankhamonova grobnica (Howard Carter i dr. ušli unutra 26.11.).
• 18.11. - HSP-F (frankovci) prekidaju pregovore sa demokratama.
• 19.11. - Abdul Medžid II. izabran za kalifa.
• 24.11. - Zemljotres kod Osijeka (M 5.3, Int. VII-VIII).
• 25.11. - Frankovci izbačeni iz Hrvatskog bloka.
• ca. 28.11. - U Grčkoj streljana šestorica ministara, lojalnih Konstantinu, osuđenih za izdaju.
• 29.11. - Ljuba Davidović prihvata uslove Hrvatskog bloka, ako ovi prekinu bojkot skupštine (ali oni to još ne žele).

Decembar/Prosinac

• 2.12. - Pad koalicione radikalno-demokratske vlade, s obrazloženjem da su demokrate vodili pregovore sa Hrvatskim blokom.
• 4.12. - VMRO pod Todorom Aleksandrovim digao ustanak oko Ćustendila u Bugarskoj.
• 6.12. - Ratifikacijom Anglo-irskog sporazuma nastaje Irska Slobodna Država (dominion pod britanskim suverenom).
• 16.12. - Nikola Pašić formirao homogenu (i manjinsku) radikalnu vladu, bez demokrata (Pribićević) - negativan odjek (prvi put ministar: Milan Stojadinović, finansije); zatim raspisani izbori za 18. mart.
• 30.12. - Rusija, Ukrajina, Bjelorusija, i Transkavkazija sklapaju sporazum o ujedinjenju u Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika.

Tokom/tijekom godine

• Osnovane ekstremističke organizacije SRNAO i HANAO (Srpska odn. Hrvatska nacionalna omladina), obe su protivteza ORJUNI (i jedna drugoj).
• Hiperinflacija u Nemačkoj, pri kraju godine 7.000 maraka za dolar.
• Britanska imperija dostiže najveću rasprostranjenost, preuzimanjem nemačkih kolonija.

Rođenja

• 17.1. - Miodrag Jovanović Minda, fudbaler († 2009)
• 1.2. - Sofija Soja Jovanović, prva žena režiser u Jugoslaviji († 2002)
• 22.2. - Cvijeta Grospić, hrvatska književnica
• 14.3. - Voja Carić, književnik, novinar, ured. Radio Beograda († 1992)
• 31.3. - Slavoljub Slava Bogojević, srpski slikar († 1978)
• 1.4. - Neda Depolo, dramaturg Radio Beograda († 1996)
• 4.4. - Vasilije Vasa Pantelić, glumac i spiker Radio Beograda († 2008)
• 10.4. - Vesna Parun, hrvatska pjesnikinja († 2010)
• 23.4. - Fadil Hadžić, hrvatski satiričar i sineast († 2011)
• 10.5. - Miodrag B. Protić, slikar, osnivač i prvi upravnik Muzeja savremene umetnosti u Beogradu
• 14.5. - Franjo Tuđman, prvi predsjednik Republike Hrvatske († 1999.)
• 20.5. - Krešo Golik, hrvatski filmski i TV redatelj († 1996.)
• 29.6. - Vasko Popa, srpski pisac i akademik († 1991)
• 7.7. - Dejan Medaković, srpski istoriograf i književnik, predsednik SANU († 2008)
• 9.7. - Dragutin Dobričanin, srpski glumac († 1988)
• 18.7. - Iso Voljevica, slikar, karikaturista, humorista († 1981)
• 26.7. - Blake Edwards, američki režiser († 2010)
• 9.8. - Predrag Tasovac, glumac († 2010)
• 12.8. - Vojislav Nanović, filmski reditelj († 1983)
• 19.8. - Predrag Knežević-Kneža, bard sportskog novinarstva († 2008)
• 29.8. - Arsenije Stefanović, novinar, filmski kritičar, idejni tvorac Štafete mladosti († 2000)
• 29.8. - Mate Relja, filmski reditelj († 2006)
• 1.9. - Mihajlo Mitrović, srpski arhitekta
• 10.9. - Draga Jonaš, spiker Radio Beograda († 2007)
• 14.9. - Aleksandar Obradović, sportski lekar i fudbalski trener († 2000)
• 15.9. - Voja Čolanović, književnik i prevodilac, prvi urednik Naučnog programa TVB
• 29.9. - Olga Jevrić, vajar, akademik
• 1.10. - Branko Pešić, političar, gradonačelnik Beograda († 1986)
• 4.10. - Sveta Ivanka Beretta Molla, katolička svetica, liječnica
• 8.10. - Ljubica Đorđević, bibliotekar, bibliograf, profesor († 1999)
• 17.10. - Borislav Mihajlović Mihiz, književnik i scenarista († 1997)
• 14.11. - Veronica Lake, američka glumica († 1973.)
• 29.11. - Dušan-Duško Radović, književnik, scenarista, novinar, urednik († 1984)
• 18.12. - Josip Bobi Marotti, hrvatski glumac († 2011)
• 24.12. - Ava Gardner, američka filmska glumica († 1990)
• 24.12.? - Ljubiša Bačić, glumac († 1999)

Smrti

• 14. januar - Pavle Jurišić Šturm, general srpske vojske (* 1848)
• 5. veljače - Eduard Slavoljub Penkala, hrvatski izumitelj (* 1871.)
• 18. april - Svetomir Nikolajević, srpski pisac i političar (* 1844)
• 23. travnja - Vlaho Bukovac, hrvatski slikar (* 1855.)
• 2. kolovoza - Alexander Graham Bell, američki fizičar i izumitelj škotskog porijekla (* 1847.)
• 21. oktobar - Jaša Tomić, novinar, političar, književnik (* 1856)
• 18. studeni - Marcel Proust, francuski književnik (* 1871.)

Nobelova nagrada za 1922. godinu

• Fizika: Niels Bohr
• Kemija: Francis William Aston
• Fiziologija i medicina: Archibald Vivian Hill, Otto Fritz Meyerhof
• Književnost: Jacinto Benavente
• Mir: Fridtjof Nansen

Reference

• Chronology 1922, Indiana University

U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:

1922