1859

< | 18. vijek | 19. vijek | 20. vijek | >
< | 1820-e | 1830-e | 1840-e | 1850-e | 1860-e | 1870-e | 1880-e | >
<< | < | 1855. | 1856. | 1857. | 1858. | 1859. | 1860. | 1861. | 1862. | 1863. | > | >>

Događaji

Zima (jan-feb.)

• 15.1. (3.1. po j.k.) - U Beograd stigao izveštaj o Portinoj potvrdi izbora knjaza Miloša (iz Bukurešta postavlja Stevču Mihailovića za mestozastupnika, umesto namesništva).
• 26.1. (14.1. po j.k.) - U Srbiji usvojen Zakon o skupštini - ima tek konsultativnu funkciju.
• 27.1. (15.1. po j.k.) - Toma Vučić Perišić dao ostavku na čelu Saveta (pre njega već smenjeni neki pomoćnici ministara, Srbi-prečani i privoljen na ostavku Mitropolit beogradski Petar).
• 29.1. (17.1. po j.k.) - Miloš u Gurgusovcu, menja naziv varoši u Knjaževac, srušena zloglasna kula.
• 31.1. (19.1. po j.k.) - Srpska skupština donela akt o zbacivanju svih savetnika, popečitelja i činovnika koji nisu po volji novom Knjazu.

• 6.2. (25.1. po j.k.) - Knjaz Miloš stiže u Beograd (iz kojeg je otišao 1839).
• 9.2. (28.1. po j.k.) - Miloševa proklamacija o stupanju na presto, delimična potvrda zatečenih činovnika (ca. Stevča Mihailović na čelu Saveta).

Prol(j)eće (mar-maj)

• 9.3. - Mobilizacija pijemontske vojske.
• mart po j.k. - U Srbiji "voena dela" (vojni poslovi) izdvojeni iz ministarstva unutrašnjih poslova u posebnu upravu, direktno pod knjazom.

• 1.4. (20.3. po j.k.) - U Srbiji ukinute sve šumske takse, neograničeno pravo seče za jedan groš (kao i pre 1857).
• 23.4. - Početak austrijsko-sardinijskog rata (Drugi rat za italijansku nezavisnost).
• 25.4. - Početak kopanja Sueckog kanala.
• 27.4. (15.4. po j.k.) - U Srbiji Zakon o komisijama za izviđanje činovničkih zloupotreba (na udaru i seoski kmetovi i sveštenici).
• ca. 30.4. (18.4. po j.k.) - Despotovica preimenovana u Gornji Milanovac.

L(j)eto (jun-avg.)

• 4.6. - Bitka kod Mađente, franko-sardinska pobeda nad Austrijancima.
• 13.6. (1.6. po j.k.) - Sazvan odbor Svetoandrejske skupštine za njene nesvršene poslove (liberali na čelu).
• 24.6. - U bitci kod Solferina francusko-pijemontske snage nanose težak poraz Austrijancima. Stradanja vojnika Henri Dunanta potiču da započne stvaranje organizacije zvane Crveni križ.

• 11.7. - Na sastanku austrijskog cara Franje Josipa I i francuskog cara Napoleona III dogovoreno da se Lombardija priključi Pijemontu, te tako formalno završi austrijsko-sardinijski rat (Venecija ostaje Austriji).
• 11.7. (29.6. po j.k.) - Uhapšena grupa (većinom bivši savetnici, kao i jedan učitelj mačevanja) optužena da je htela ubiti kneza Miloša ili njegovog sina Mihaila (pušteni dva meseca kasnije).
• 12.7. (30.6. po j.k.) - U pritvoru umro Toma Vučić Perišić, protivnici vlasti misle da je otrovan.
• 17.7. - Dekretom kneza Miloša varošica Vrbica preimenovana u Aranđelovac.
• 18.7. - Položen kamen temeljac Terazijske česme u Beogradu.

• 21.8. (9.8. po j.k.) - Izbori za skupštinu u Srbiji, smetnje izboru liberalne inteligencije.
• 30.8. - 17.9. (18.8. - 5.9. po j.k.) - U "Srpskim novinama" niz "dukatovačkih članaka" ("Pogled na radnju odbora Svetoandrejske skupštine", potpisani znakom za cesarski dukat, nalik na "#"), konzervativni napad na liberale; pretpostavlja se da ih je pisao Matija Ban, iza kojeg stoji Knez Mihailo.

Jesen (sep-nov.)

Poreklo vrsta

• 16.9. - U Frankfurtu na Majni osnovano je Njemačko nacionalno udruženje. Društvo je težilo državnom ujedinjenju Njemačke pod pruskim vodstvom.
• 22.9. (10.9. po j.k.) - Knjaz Miloš u Kragujevcu otvara zasedanje Narodne skupštine ("Malogospojinske") - pominje se spisak od 138 činovnika koje treba ukloniti iz državne službe.
• 27.9. (15.9. po j.k.) - U Srbiji donesena "Poljska regula", kojom se regulišu poljski radovi (pošto nema ekonoma, nije primenjena).

• 15.10. (3.10. po j.k.) - Knez Milošev propis po kojem dužnik može izbeći naplatu zelenaškog duga (mimo pisane obligacije) ako se u crkvi zakune koliki je bio prvobitni dug (ukinuto novembra 1860).
• 16.10. - Radikalni abolicionist John Brown napada federalno vojno skladište u Harpers Ferryju u neuspjelom pokušaju da izazove ustanak robova na američkom Jugu.
• 29.10. (17.10. po j.k.) - Još jedan "dukatovački članak" poziva kneza Miloša da "tresne o zemlju prodrzljivce" (liberale) - urednik "Srpskih novina" smenjen nedelju dana kasnije.

• 24.11. - Objavljena knjiga engleskog prirodnjaka Charlesa Darwina "Porijeklo vrsta". Njegova revolucionarna teorija evolucije izazvala velike kontroverze u naučnim krugovima, a crkveni krugovi izrazili bojazan da će knjiga podriti religijska vjerovanja o postanku svijeta.

Zima (dec.)

• 2.12. - John Brown obješen zbog napada na Harpers Ferry.
• 8.12. - Veliko vojvodstvo Toskana, vojvodstva Parma i Modena i Papske Legacije (severni deo Papske Države) formirale Ujedinjene Provincije Centralne Italije, koje će već u martu biti priključene Pijemont-Sardiniji.

Nepoznato

• Rudnik u Majdanpeku, Srbija, dat jednom francuskom društvu (oduzet 1866. zbog neispunjavanja ugovora).

Rođenja

• 6.1. - Vojislav Subotić, hirurg, osnivač Medicinskog fakulteta u Beogradu († 1923)
• 13. siječnja - Karl Bleibtreu, njemački književnik († 1928.)
• 8. travnja - Edmund Husserl, njemački filozof († 1938.)
• 14.5. - Natalija Obrenović, srpska kraljica († 1941)
• 4. jun - Paja Jovanović, srpski slikar († 1957)
• 7. srpnja - Marko Došen, hrvatski političar († 1944.)
• 7. avgust - Čiča Ilija Stanojević, veliki srpski glumac († 1930)
• 18. listopada - Henri Bergson, francuski filozof († 1941.)
• 15. prosinca - Lazar Ludvig Zamenhof, tvorac međunarodnog jezika esperanta († 1917.)

Smrti

• 20. siječnja - Bettina von Arnim, njemačka književnica (* 1785.)
• 6. svibnja - Alexander von Humboldt, njemački prirodoslovac i istraživač (* 1769.)
• 20. svibnja - Josip Jelačić Bužimski, hrvatski grof, dalmatinsko-hrvatsko-slavonski ban (* 1801.)
• 13.7. - Toma Vučić - Perišić, srpski političar (* 1790)
• 28. rujna - Carl Ritter, njemački geograf (* 1779.)
• 16. prosinca - Wilhelm Grimm, njemački književnik i filolog (* 1786.)