1951

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1920-e | 1930-e | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | >
<< | < | 1947. | 1948. | 1949. | 1950. | 1951. | 1952. | 1953. | 1954. | 1955. | > | >>

Događaji

Januar/Siječanj

• 1.1. - U Ženevi počeo s radom UNHCR.
• 4.1. - Korejski rat: kineske i severnokorejske snage ušle u ispražnjeni Seul.
• 6.1. - Sporazum vlada FNRJ i SAD o davanju pomoći Jugoslaviji prema Zakonu o hitnoj pomoći.
• 7.1. - Počeo da izlazi časopis NIN.
• 14.1. - Dekretom snižene cene hrane i neke druge robe u gradovima FNRJ.
• 17.1. - Jugoslavija izdala dekret kojim je okončano ratno stanje sa Austrijom (diplomatski odnosi obnovljeni 27.1.).
• 20.1. - Lavine u Alpima odnele 240 života.
• 27.1. - Detoniranjem bombe od jednog kilotona počinju nuklearne probe u Nevadi.
• januar - Manevri u Mađarskoj.

Februar/Veljača

• 1.2. - Ukinuta savezna planska komisija, kao i republičke komisije (deo procesa samoupravljanja).
• 14.2. - Trgovački sporazum sa Austrijom, koja daje i kredit Jugoslaviji.

+ Državni sekretar Dean Acheson: svaki napad na Jugoslaviju bi ugrozio svetski mir.

• 15.2. - Potpisan poljsko-sovjetski ugovor o razmeni teritorija.

+ Obnovljena železnička veza između Grčke i Jugoslavije, prekinuta tokom Drugog svetskog rata.

• 27.2. - Ratifikovan 22. amandman na Ustav SAD, kojim se predsednici ograničavaju na dva mandata (do Ruzvelta to je bilo tek nepisano pravilo).
• februar - Tito izjavio da će jugoslovenska armija reagovati ako bi Rusi ili njihovi sateliti započeli "neprijateljske akcije" protiv Italije, Grčke ili Nemačke.

+ Hrvatski premijer Vladimir Bakarić traži da se posveti veća pažnja pravima građana, tokom diskusije o novim Krivičnom zakonu u Saveznoj skupštini.

+ Britanski Ferranti Mark 1, prvi komercijalni elektronski računar na svetu, izručen Mančesterskom univerzitetu.

Mart/Ožujak

• 6.3. - U SAD počinje suđenje Julius-u i Ethel Rosenberg, optuženim za nuklearnu špijunažu u korist SSSR.
• 7.3. - Ubijen iranski premijer gen. Haj Ali Razmara, koji se protivio nacionalizaciji Anglo-iranske naftne kompanije.
• 12.3. - U američkim novinama debitovao strip "Denis napast".
• 15.3. - Korejski rat: operacijom Ripper, snage UN oslobodile Seul (četvrti i poslednji put da je grad promenio upravu od početka rata).
• 31.3. - UNIVAC I, prvi komercijalni računar u SAD, izručen tamošnjem Popisnom birou.
• mart (posle 20.?) - Iranski Medžlis i Senat izglasali nacionalizaciju Anglo-iranske naftne kompanije.

April/Travanj

• 5.4. - Džuliusu i Etel Rosenberg izrečena smrtna kazna zbog špijunaže (pogubljeni 1953).
• 6.4. - Ukaz o reorganizaciji Vlade FNRJ - reorganizacija državne uprave u znaku procesa "DDD" (decentralizacija, debirokratizacija i demokratizacija).
• 9.4. - Potpisan trgovački ugovor FNRJ sa Grčkom.
• 10.4. - Douglas MacArthur razrešen komande na inicijativu predsednika Trumana, što izaziva buru protesta.
• 18.4. - Pariski ugovor: osnovana Evropska zajednica za ugalj i čelik.
• 28.4. - Novi iranski premijer je Mohammad Mosaddegh, zastupnik nacionalizacije naftne industrije.
• april - Jugoslovenska vlada traži oružje i vojnu opremu od SAD, V. Britanije i Francuske (Harry Truman odobrio 29 miliona dolara u sirovinama i opremi).
• april-maj - Američka Operacije Greenhouse na Pacifiku, eksperimenti koji vode razvoju hidrogenske bombe.

Maj/Svibanj

• 23.5. - Tibetanska vlada navodno sklopila "Sporazum od 17 tačaka za mirno oslobođenje Tibeta" sa NR Kinom.
• maj - FNRJ: ukinut obavezan otkup mesa, mleka, krompira, pasulja/graha, sena i slame, ostaje za hleb/kruh, žito, pirinač/rižu, mast i vunu.

Jun/Juni/Lipanj

• 3.6. - IV plenum CK KPJ, referat Aleksandra Rankovića "Za dalje jačanje pravosuđa i zakonitosti" - ima "krupnih slabosti i nedostataka" u radu UDB-e i organa unutrašnjih poslova, 47% Udbinih hapšenja 1949 bilo neopravdano, organi prekoračivali ovlašćenja; kritikuje se način primene "administrativnih kazni" (u vezi otkupa i kolektivizacije); CK kritikuje rad pravosuđa.
• 22.6. - Gen-puk. Koča Popović završio posetu SAD - tražena pomoć u oružju.

Jul/Juli/Srpanj

• 3.7. - Na kongresu u Frankurtu obnovljena Socijalistička internacionala.
• 13.7. - Vrhunac Velike poplave 1951. u Kanzasu i Missouri-ju.
• 16.7. - Počeli pregovori vlade FNRJ sa vladama SAD, Francuske i V.Britanije o ekonomskoj pomoći.
• 16.7. - Belgijski kralj Leopold III. abdicirao je u korist sina Baudoina I. (položio zakletvu sutradan).

+ Objavljen roman "Lovac u žitu" J. D. Salinger-a.

• 20.7. - Ubijen jordanski kralj Abdulah I, nasleđuje ga sin Talal.
• 21.7. - Sovjetski zamenik premijera Vjačeslav Molotov i maršal Georgi Žukov u Varšavi - upozoravaju Poljsku protiv "titoističke" politike.
• 26.7. - Premijera u Engleskoj Diznijevog crtanog filma "Alisa u zemlji čuda".

Avgust/August/Kolovoz

• 1.8. - FNRJ: Ukaz o ukidanju ratnog stanja sa Nemačkom.
• 2.8. - U Poljskoj uhapšen Vladislav Gomulka, bivši visoki funkcioner.
• 28.8. - Objavljen dogovor SAD, Britanije i Francuske o 50 miliona dolara pomoći Jugoslaviji za nabavku sirovina za ostatak godine; u naredne tri godine ukupna vrednost tripartitne pomoći 492,9 mil. dolara (od čega 406,9 od SAD).
• avgust - Tito u intervjuu: nije isključeno da će u Jugoslaviju biti pozvana američka vojna misija (opasnost od invazije "veća nego ikad").

Septembar/Rujan

• 1.9. - U San Fransisku potpisan ugovor ANZUS - vojni savez Australije, Novog Zelanda i SAD.
• 8.9. - Potpisan Ugovor iz San Franciska, mir sa Japanom (Indija, Burma i Jugoslavija nisu želele da učestvuju, SSSR i još par nisu potpisali).

+ Potpisan Američko-japanski bezbednosni ugovor, kojim je omogućen ostanak američkih trupa u Japanu i nakon kraja okupacije.

• 9.9. - Kineska vojska ušla u tibetansku prestonicu Lhasa-u.
• 10.9. - V. Britanija uvela ekonomomski bojkot Irana, zbog nacionalizacije nafte.
• 12.9. - Jugoslavija uložila prvu formalnu žalbu UN zbog incidenata na granicama sa susedima iz Sovjetskog bloka, povodom napada iz Albanije 2.9.
• 18.9. - Premijera filma "Tramvaj zvani želja".
• 20.9. - NATO prihvata članstvo Grčke i Turske (od 1952).
• 26-28.9. - U Evropi se vidi plavo Sunce, zbog šumskih požara u Kanadi četiri meseca ranije.
• septembar - Novi manevri u Mađarskoj.

Oktobar/Listopad

• 1.10. - Dnevnik Radio Beograda u 19 časova se od sada emituje kao redovna info-emisija.
• 6.10. - Malajsko vanredno stanje: komunistička gerila ubila britanskog Visokog komesara Sir Henry Gurney-a.
• 15.10. - Početak originalnog emitiranja I Love Lucy, jedne od najpopularnijih TV-serija svih vremena.
• 16.10. - Ubijen pakistanski premijer Liaquat Ali Khan.
• 20.10. - Johnny Bright Incident - crni igrač kolečkog američkog fudbala napadnut od belog igrača protivničkog tima.
• 25.10. - Parlamentarni izbori u UK: povratak Winstona Churchilla na premijersku poziciju nakon šest godina Clementa Attleea.
• 27.10. - Egipatski kralj Faruk se proglasio za kralja Sudana.
• oktobar - Mirovni kongres u Zagrebu, jugoslovenski predstavnik brani formiranje NATO-a, kao "opravdanu reakciju zapadnih sila protiv sovjetskog imperijalizma".

Novembar/Studeni

• 11.11. - Juan Peron reizabran za argentinskog predsednika.
• 14.11. - U Beogradu potpisan Sporazum o vojnoj pomoći između SAD i Jugoslavije (u Beogradu postavljena američka savetodavna grupa o vojnoj pomoći).
• 13.11. - Skupštine UN u Parizu glasala da sasluša jugoslovenske optužbe o neprijateljskoj aktivnosti SSSR-a i njenih šest evropskih satelita protiv Jugoslavije (ad hoc Politički komitet započeo razmatranje nacrta rezolucije 26.11.).
• 19.11. - Britanski ministar ino. poslova Anthony Eden u parlamentu daje punu podršku Jugoslaviji.
• 20.11. - Izliva se reka Po u Italiji.
• 26.11. - Izložena žalba FNRJ političkom komitetu na Generalnoj skupštini OUN na neprijateljsku delatnost istočnih zemalja (SSSR, Bugarska, Mađarska, Rumunija, Albanija, kao i Čehoslovačka i Poljska).
• novembar - CK KPJ: Uputstvo o putevima socijalističkog preobražaja sela (biće napuštene "administrativne mere" tj. prinuda u kolektivizaciji).

Decembar/Prosinac

• 1.12. - Uz manje amandmane, Politički komitet UN prihvatio jugoslovensku rezoluciju o neprijateljskoj aktivnosti SSSR protiv nje.
• 5.12. - Nadbiskup Alojzije Stepinac u Krašiću, u kućnom pritvoru, nakon odsluženih pet od 16 godina zatvora.
• 6.12. - Usled nemira, proglašeno vanredno stanje u Egiptu.
• 7.12. - Raspušten UNSCOB (Specijalni komitet Ujedinjenih nacija o Balkanu), formiran 1947 da bi sprečio pomoć gerili u Grčkom građanskom ratu.
• 14.12. - Rezolucija 509 (VI) Generalne skupštine UN u vezi jugoslovenske žalbe - zabrinutost, preporuka mirnog rešavanja problema.
• 22.12. - Jugoslovenska armija preimenovana u Jugoslovenska narodna armija.
• 24.12. - Libija nezavisna kraljevina (bila pod britansko-francuskom upravom pod trustom UN).
• 31.12. - Okončan tzv. Maršalov plan obnove Evrope, zamenjuju ga sredstva po američkom Zakonu o uzajamnoj sigurnosti.

Tokom/tijekom godine

• Osnovan košarkaški klub Bosna iz Sarajeva.
• Fenomenalna gledanost filma "Bal na vodi" (Bathing Beauty) - 330.000 gledalaca u Beogradu (koji ima 426.000 stanovnika).
• Nestašica novca i hrane u Jugoslaviji usled suše 1950. i blokade od strane istočnih država (SAD od proleća do avgusta šalju 520.000 tona hrane).
• Zbog knjige Strah in pogum, pisac Edvard Kocbek će naredne godine biti izložen napadima.
• UNICEF-ov penicilin se koristi u kampanji protiv endemskog sifilisa u Jugoslaviji, takođe se pomaže modernizacija tamošnje fabrike penicilina.
• Šah: Borislav Ivkov svetski juniorski prvak; Svetozar Gligorić (državni prvak) pobedio na Staunton Memorijalu u Engleskoj.

1951. u temama

Rukovodstvo FNRJ:

• • Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine: Ivan Ribar
  • Predsednik Vlade: Josip Broz Tito (takođe i Generalni sekretar KPJ)
  • Predsednik Narodne skupštine: Vladimir Simić

• Nova država:

Libija

Rođenja

• 30.1. - Phil Collins, engleski glazbenik

• 20.2. - Gordon Brown, britanski političar i premijer

• 4.3. - Zoran Žižić, pred. vlade SRJ
• 7.3. - Nenad Stekić, srpski atletičar, rekorder u skoku u dalj
• 17.3. - Kurt Russell, američki glumac
• 27.3. - Aleksandar Sanja Ilić, srpski kompozitor

• 7.4. - Sulejman Kupusović, bosanskohercegovački pozorišni i filmski režiser
• 8.4. - Sergio Blažić, hrvatski pjevač i član rock grupe Atomsko sklonište
• 20.4. - Nada Blam, glumica

• 17.5. - Ivan Katalinić, hrvatski nogometni vratar i trener
• 19.5. - Slavko Brankov, hrvatski glumac († 2006.)
• 30.5. - Zdravko Čolić, bosanski pjevač zabavne muzike i najveća svejugoslavenska pop-zvijezda
• 31.5. - Rodoljub Džamić, srpski političar

• 5.6. - Aleksandar Fotez, TV reditelj († 2009)
• 12.6. - Sonja Vukićević, balerina i koreograf ž
• 19.6. - Ayman al-Zawahiri, jedan od lidera Al Kaide

• 18.7. - Elio Di Rupo, belgijski političar
• 21.7. - Robin Williams, američki glumac
• 28.7. - Santiago Calatrava, španski arhitekt

• 3.8. - Željko Rohatinski, hrvatski ekonomist i guverner NBH
• 8.8. - Randy Shilts, američki novinar i pisac
• 20.8. - Nura Bazdulj-Hubijar, bosanskohercegovačka književnica
• 25.8. - Rob Halford, britanski hevi metal vokalista.

• 22.9. - Mladen Pavković, hrvatski novinar i publicist (--)
• 22.9. - Ljiljana Dragutinović, srpska glumica
• 26.9. - Haris Džinović, bosanskohercegovački pjevač

• 7.10. - Enki Bilal, strip crtač
• 23.10. - Fatmir Sejdiu, kosovski političar

• 25.11. - Danilo Lazović, glumac († 2006)
• 26.11. - Sulejman Tihić, bošnjački političar
• 27.11. - Dražen Dalipagić, bosanskohercegovački košarkaš

• 19.12. - Nada Abrus, hrvatska glumica
• 22.12. - Ivan Šreter, hrvatski liječnik († 1991.)

•  ? - Amir Bukvić, hrvatski glumac i dramatičar
•  ? - Vedran Ivčić, hrvatski pjevač i skladatelj († 2003.)

Smrti

• 19. veljače - André Gide, francuski književnik (* 1869.)

• 12. mart - Alfred Hugenberg, njemački biznismen i političar

• 9. april - Sadeq Hedayat, iranski književnik
• 29. april - Ludwig Wittgenstein, austrijski filozof (* 1889)

• 6. maj - Élie Cartan, francuski matematičar

Nobelova nagrada za 1951. godinu

• Fizika: John Cockcroft i Ernest Thomas Sinton Walton
• Kemija: Edwin Mattison McMillan i Glenn Theodore Seaborg
• Fiziologija i medicina: Max Theiler
• Književnost: Pär Lagerkvist
• Mir: Léon Jouhaux