1972

Sadržaj/Садржај 1 Događaji 1.1 Januar/Siječanj 1.2 Februar/Veljača 1.3 Mart/Ožujak 1.4 April/Travanj 1.5 Maj/Svibanj 1.6 Jun/Juni/Lipanj 1.7 Jul/Juli/Srpanj 1.8 Avgust/August/Kolovoz 1.9 Septembar/Rujan 1.10 Oktobar/Listopad 1.11 Novembar/Studeni 1.12 Decembar/Prosinac 1.13 Tokom godine 2 1972. u temama 3 Rođenja 4 Smrti 5 Nobelova nagrada za 1972. godinu 6 Reference 7 Spoljne veze

[uredi - уреди] Događaji

[uredi - уреди] Januar/Siječanj

• 1.1. - Kurt Waldheim postao novi generalni sekretar UN.
  • Zvanično počelo emitovanje Drugog programa TV Beograd; istog dana prva emisija sa špicom TV Novi Sad (u okviru novogodišnjeg programa TV Sarajevo).
  • Uspostavljena Federacija Arapskih Republika (Libija, Egipat i Sirija, raspuštena 1977), jedan od Gadafijevih pokušaja ujedinjenja Arapa.
• 5.1. - Od pošiljke-bombe u prostorijama "Borbe" u Zagrebu poginuo kurir Ivan Gluić.
• 17-19.1. - Pojedini udari košave u Beogradu dostižu 38 m/s tj 137 km/h.
• 20.1. - Zasedanje CK SKH, promene kadrova - Jakov Blažević napušta savezno partijsko predseništvo, u hrvatski CK dolaze Stipe Šuvar, Ivica Račan, između ostalih^[1].
• 21.1. - U New Yorku održana prva konvencija fanova kultne serije Star Trek.
• 26.1. - Zrakoplovna nesreća JAT-a pri kojoj je eksplodirao zrakoplov McDonnell Douglas DC-9 u vlasništvu JAT-a (Jugoslovenski Aerotransport) (Registracija: YU-AHT) eksplodirao na relaciji Stockholm-Kopenhagen-Zagreb-Beograd u blizini sela Srpska Kamenica. Od 28 osoba - 23 putnika i 5 članova posade - svi su poginuli osim stjuardese, Vesne Vulović.
• 28.1. - Predao akreditive Bogdan Oreščanin, prvi jugoslovenski ambasador u Severnoj Koreji.
• 30.1. - Krvava nedelja: britanski vojnici ubili 13 demonstranata u Londonderiju.

[uredi - уреди] Februar/Veljača

• 2.2. - Britanska ambasada u Dublinu uništena je u prosvjedima nakon Bloody Sunday.
• 3 - 13.2. - Zimske olimpijske igre u japanskom Saporou.
• 14.2. - Luna 20 krenula ka Mesecu po uzorke tla.
• 21.2. - Richard Nixon doputovao u Peking, kao prvi predsjednik SAD u posjetu Narodnoj Republici Kini. Time je počela normalizacija američko-kineskih odnosa i otvoren je put za prijem Kine u UN i njeno stalno mjesto u Savjetu bezbjednosti.

[uredi - уреди] Mart/Ožujak

• 1.3. - Savezna skupština odbila predlog zakona kojim bi se pojačala kontrola nad štampom i izdavaštvom^[2]
• 2.3. - Lansiran Pionir 10.
• 19.3. - JAT-ov avion iznajmljen EgyptAir-u udario u brdo kod Adena u Jemenu, poginulo svih 22 u avionu.
• mart - maj - Epidemija velikih boginja od Kosova do Beograda - zaraženo 175, umrlo 35 ljudi.

[uredi - уреди] April/Travanj

• 16.4. - Lansiran Apollo 16.

+ Usled komunističke ofanzive, Amerikanci nastavljaju bombardovanje Hanoja i Hajfonga.

[uredi - уреди] Maj/Svibanj

• 8.5. - CK SK Hrvatske odlučio da se iz članstva SK isključe Savka Dabčević-Kučar, Miko Tripalo, Pero Pirker i Marko Koprtla.
• 16.5. - Posle 8 godina izgradnje, u prisustvu jugoslovenskog odn. rumunskog predsednika Tita i Čaušeskua, u rad svečano pušten HEPS Đerdap (hidroenergetski i plovidbeni sistem).
• 26.5. - Brežnjev i Nikson u Moskvi potpisali ugovore SALT I (o ograničenju strateškog oružja) i ABMT (o antibalističkim raketama).
• 30.5. - Tri člana Japanske Crvene armije ubila 24 osobe na aerodromu Lod u Izraelu.

[uredi - уреди] Jun/Juni/Lipanj

• 4.6. - Vjesnik izabrao dnevnik Karla Štajnera "Sedam hiljada dana u Sibiru" za knjigu godine^[3]
• 5 - 10.6. - Titova poseta SSSR-u^[4].
• 5.6. - U Stokholmu prva konferencija UN posvećena okolišu. Na predlog jugoslovenske delegacije, 5. jun proglašen Svetskim danom čovekove okoline (Tanjug).
• 17.6. - Skandal Watergate: petorica operativaca Bele kuće uhapšena tokom provale u Demokratski nacionalni komitet.

+ Čile: Salvador Allende formira novu vladu.

+ U Zagrebu otvoren Dom sportova.

• 19-23.6. - Tito u poseti Poljskoj^[5].
• 20.6. - 19 pripadnika ekstremne hrvatske emigrantske organizacije Hrvatsko revolucionarno bratstvo, kasnije poznatih kao Bugojanska grupa, prelazi jugoslavensko-austrijsku granicu s ciljem dizanja ustanka koji bi srušio SFRJ i obnovio NDH.
• 24.6. - Na ostrvu Krk otvoren "Penthouse Adriatic", Pet of the Month je Nevenka Dundek^[6][7].
• jun - Uhapšeno više članova Frakcija Crvene Armije, među kojima i Andreas Bader i Ulrike Meinhof.

[uredi - уреди] Jul/Juli/Srpanj

• 3.7. - Na pruzi Beograd - Bar, predata u saobraćaj deonica Valjevo - Užice (cela pruga 1976).
• 28.7. - Jugoslavenska vojska i snage sigurnosti likvidiraju posljednjeg pripadnika Bugojanske grupe.

[uredi - уреди] Avgust/August/Kolovoz

• kolovoz - Preko 100.000 ljudi na sprovodu "proljećara" Pera Pirkera.
• 26.8. - 11.9. - 20. olimpijske igre u Minhenu, upamćene po napadu pripadnika terorističke palestinske organizacije „Crni septembar“ na Olimpijsko selo i ubistvu 11 izraelskih sportista. Učinak Jugoslavije: 2 zlatne medalje (Mate Parlov i rukometaši), 1 srebrna i 2 bronzane.

[uredi - уреди] Septembar/Rujan

• 1.9. - Bobby Fischer pobedio Borisa Spaskog i postao prvi Amerikanac svetski šahovski šampion.
• 5.9. - Upad palestinskih terorista iz organizacije Crni rujan u olimpijsko selo, tijekom održavanja Olimpijskih igara u Münchenu, ubojstvo dvojice izraelskih sportaša i početak krvave talačke krize.
• 20.9. - Jugoslovenska delegacija u Moskvi pregovara o uslovima sovjetskog kredita od 1,3 milijarde dolara^[8]

[uredi - уреди] Oktobar/Listopad

• 2.10. - Danska ulazi u Evropsku zajednicu.
• 6.10. - Pokrenuta akcija "Knjiga solidarnosti" Prvog programa Radio Beograda.
• 8.10. - U Parizu su Henry Kissinger i Le Duc To postigli sporazum za okončanje vijetnamskog rata, koji je potpisan 1973. godine.
• 13.10. - Pad urugvajskog aviona u Andima, preživeli spašeni 20.12., u međuvremenu morali pribeći kanibalizmu.
• 17.10. - Poseta kraljice Elizabete Jugoslaviji.
• 18.10. - U medijima objavljeno "Pismo" Tita i SKJ - poziv na borbeniju partiju, "demokratski centralizam" i veći nadzor SKJ nad društvom.
• 26.10. - Marko Nikezić i Latinka Perović, visoki funkcioneri CK SK Srbije, podneli ostavke. Sledi čistka "liberala" u Srbiji (takođe i u drugim republikama).

[uredi - уреди] Novembar/Studeni

• 2.11. - U Beogradu potpisan sporazum o sovjetskom kreditu Jugoslaviji - dve rate od 540 i 450 miliona dolara^[9] u periodu 1973-76. odn. 1976-80^[10].
• 7.11. - Ubedljiva pobeda Ričarda Niksona na predsedničkim izborima.
• 27.11. - Sednica CK SK BiH: Osman Karabegović isključen iz partije, Avdo Humo, Čedo Kapor i Hajro Kapetanović "upozoreni"^[11].
• novembar - Beogradski "anarho-liberalni" profesori pod napadom vlasti^[12].

[uredi - уреди] Decembar/Prosinac

• 7.12. - Lansiran Apollo 17, poslednja misija sa posadom na Mesec.
• 18 - 29.12. - "Božićno bombardovanje" Severnog Vijetnama. (Operation Linebacker II)
• 21.12. - Demokratska Republika Njemačka i Savezna Republika Njemačka odlučile uspostaviti diplomatske odnose.

[uredi - уреди] Tokom godine

[uredi - уреди] 1972. u temama

• Televizija. TV Serije: "Pozorište u kući 1" (1972-73), "Građani sela Luga", "Izdanci iz opaljenog grma", "Majstori", "Selo bez seljaka", "Ću, ćeš, će", "Obraz uz obraz" (1972-74), "Ženski razgovori", "Lutka opereta", "Kako", "Glumac je, glumac" (TV Beograd); "Klupa u Jurjevskoj",

[uredi - уреди] Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1972.

• 8.1. - Boško Grubić, hrvatski redatelj, producent, pjevač i skladatelj

• 17.2. - Billie Joe Armstrong, američki muzičar (Green Day)

• 2.3. - Rene Bitorajac, hrvatski glumac
• 2.3. - Tvrtko Jakovina, suvremeni hrvatski povjesničar
• 3.3. - Yasmine, belgijska pevačica
• 11.3. - Tarik Filipović, filmski i kazališni glumac, tv voditelj
• 15.3. - Nina Violić, hrvatska glumica
• 25.3. - Zrinka Blažević, hrvatska povjesničarka
• 31.3. - Alejandro Amenábar, španski reditelj
• 31.3. - Dejan Koturović, bivši srpski košarkaš

• 4.4. - Maja Nekić, hrvatska glumica
• 9.4. - Željko Rebrača, srpski košarkaš
• 10.4. - Mario Stanić, hrvatski nogometaš
• 20.4. - Carmen Electra, američka glumica i pjevačica
• 20.4. - Željko Joksimović, srpski pevač
• 21.4. - Severina Vučković, hrvatska pjevačica zabavne muzike

• 23.5. - Rubens Barrichello, brazilski automobilist
• 24.5. - Greg Berlanti, američki producent i scenarista
• 31.5. - Nikola Lončar, srpski košarkaš

• 2.6. - Wentworth Miller, englesko-američki filmski i televizijski glumac
• 10.6. - Saša Dragin - srpski političar
• 23.6. - Zinedine Zidane, francuski nogometaš

• 17.7. - Andy Whitfield, velški glumac (* u. 2011)

• 7.8. - Goran Vlaović, bivši hrvatski nogometaš
• 7.8. - Brad Patton, australijsko-švedski porno glumac
• 17.8. - Ken Ryker, američki porno glumac
• 22.8. - Nikša Radovanović, hrvatski operni pjevač
• 30.8. - Cameron Diaz, glumica

• 2.9. - Sergej Trifunović, glumac
• 9.9. - Goran Višnjić, hrvatski glumac
• 18.9. - Ana Sofrenović, glumica
• 22.9. - Matthew Rush, američki porno glumac
• 30.9. - Aleksandra Kovač, kompozitor, pevačica, aranžer, producent

• 24.10. - Katarina Žutić, srpska glumica
• 31.10. - Chris Tucker, glumac i komičar

• 6.11. - Rebecca Romijn, američka glumica
• 11.11. - Darijan Mihajlović, pozorišni reditelj

[uredi - уреди] Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1972.

• 2. veljače - Natalie Clifford Barney, američko-francuska spisateljica (* 1876.)
• 25. februar - Abdurezak Hifzi Bjelavac, bosanski književnik
• 24. mart - Milko Kos, slovenački istoričar (* 1892)
• 28. ožujka - Vera Nikolić Podrinska, hrvatska slikarica (* 1886.)
• 1. april - Vlado Popović, španski borac, narodni heroj, političar, diplomata (* 1914)
• 2. svibnja - J. Edgar Hoover, direktor američkog FBI (* 1895.)
• 25. svibnja - Asta Nielsen, danska filmska i kazališna glumica (* 1882.)
• 28. svibnja - Edvard VIII., engleski kralj, vojvoda od Windsora
• 30. srpnja - Zdenka Pexidr-Srića, hrvatska akademska slikarica (* 1886.)
• 12. avgust - Delfa Ivanić, humanista, osnivač "Kola srpskih sestara" (* 1881?)
• 17. oktobar - princ Đorđe Karađorđević, prvorođeni sin Petra I (* 1887)
• 31. oktobar - Beta Vukanović, srpska slikarka (* 1872)
• 6. decembar - Aleksandar Gavrić, srpski glumac (* 1932)
• 9. decembar - Milan Predić, književnik i pozorišni kritičar (* 1881)
• 26. prosinca - Harry S. Truman, 33. predsjednik SAD-a (* 1884.)

[uredi - уреди] Nobelova nagrada za 1972. godinu

• Fizika: Leon Neil Cooper, John Bardeen i John Robert Schrieffer
• Kemija: Christian B. Anfinsen, Stanford Moore i William Howard Stein
• Fiziologija i medicina: Gerald Edelman i Rodney Robert Porter
• Književnost: Heinrich Böll
• Mir: nije dodijeljena
• Ekonomija: John Richard Hicks i Kenneth Arrow

[uredi - уреди] Reference

[uredi - уреди] Spoljne veze

• Crisis Between "Hard-Liners" and "Soft-Liners" in Yugoslav Party?, Slobodan Stanković, OSA - RFE (nagoveštaj čistke u SK Srbije).
• Survey of Yugoslavia's Manpower Export to Western Countries, Slobodan Stanković, OSA - RFE
• National Structure of the Yugoslav Army Leadership, Zdenko Antić, OSA - RFE
• Top Serbian Leadership Reshuffled, Z.Antić, OSA-RFE
• Yugoslavia Introduces Foreign Currency Market, Zdenko Antić, OSA-RFE
• Tito's Interview With "Hova Makedonija" and Yugoslavia-Bulgarian Relations, Slobodan Stanković, OSA-RFE
• Serbian Marxist Attacks "Stalinist Destalinization", OSA-RFE
• New Elements Of Nationalist Manifestations In Kosovo, OSA-RFE
• Croatia's Economic Relations with China, S.Stanković, OSA-RFE
• A Review Of Current Developments In Kosovo, OSA-RFE
• The Meaning of the Anti-Yugoslav Attack, lz, OSA-RFE
• Anti-Stalinist Work Chosen Book of the Year in Yugoslavia, S.Stanković, OSA-RFE
• Skoplje Leader Against Macedonian Separatism, S.Stanković, OSA-RFE