1881

Izvor: Wikipedia

Godina 1881 (MDCCCLXXXI) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Sadržaj/Садржај

20.1. (8.1. po j.k.) - Prvi broj novina "Samouprava", sa programom novoosnovane Narodne radikalne stranke (prva formirana stranka u Srbiji, čine je sledbenici Sv. Markovića koji su odustali od socijalizma).
22.1. - Konzervativci u Srbiji osnivaju Naprednu stranku.

1.2. - Srpska vlada obaveštena da je američka vlada prihvatila "njenu želju da u Beogradu ima predstavnika SAD" - ovo se uzima kao datum uspostavljanja diplomatskih veza između Kneževine Srbije i SAD.
3.2. - Tri ugovora srpske vlade sa Eženom Bontuom, predsednikom Generalne unije, za zajam, građenje i korišćenje železnice u Srbiji (sa Generalnom unijom sklopljen i nepovoljan "lutrijski zajam" od realnih 24,585 miliona dinara za vraćanje dugova iz '60-ih i '70-ih).
10.2. - Osnovana prva škola igranja u Beogradu.
21.2. - Novi Zakon o sudijama u Srbiji - uvedena sudska nezavisnost.

13.3. - Bombom ubijen ruski car Aleksandar II, koga nasljeđuje njegov sin Aleksandar III.
16.3.? - Osnovana železničko-saobraćajna škola u Beogradu.
22.3. - Posle burnih diskusija, srpska skupština usvojila nepopularni ugovor sa Generalnom unijom ("Bontuov ugovor") o zajmu sredstava, kao i gradnji i eksploataciji pruge Beograd-Vranje (97 za, 57 protiv, 5 uzdržanih) - pretpostavlja se uz podmićivanje.

9.4. - Novi Zakon o štampi u Srbiji - slobodna štampa.
13.4. - Zakon o zborovima i udruženjima donet u Srbiji (prvi ikad) - omogućeni zborovi i ranije zabranjena udruženja.
15.4. - Zakonom o taksama uvedene taksene marke u Srbiji.
april - Turska vojska Derviš-paše guši ustanak Prizrenske lige.

6.5. (24.4. po j.k.) - Srbija potpisuje trgovinski ugovor sa Austrougarskom (ratifikovan u Srbiji 17.6.) - povoljan za austrougarsku industriju i srpsku poljoprivredu, bez uzajamnosti po pitanju statusa najpovlašćenije nacije.
12.5. - Tunis postaje francuski protektorat.

1.6. - U Srbiji Zakon o krčmarini (na alkoholna pića).
18.6. - Potpisan "Trojecarski savez" (Nemačka, Austrougarska i Rusija) - Austrougarima priznato pravo na aneksiju Bosne i Hercegovine, kao i pravo Bugarske na ujedinjenje sa Istočnom Rumelijom.
28.6. (16.6. po j.k.) - Čedomilj Mijatović, ino-ministar Srbije, u Beogradu potpisao Tajnu konvenciju između Srbije i Austrougarske, po volji kneza Milana, a bez znanja vlade (objavljena 1893).

2.7. - Advokat Charles Guiteau revolverom pogađa američkog predsjednika Jamesa Garfielda.
4.7. - U Srbiji Zakon o trošarini na duvan.
15.7. - Knez Milan Obrenović srebrnim budakom udario temelj Srpskim državnim železnicama na Mokroluškom potoku, nedaleko od današnje Gazele (prvi voz Beograd-Niš krenuo 1884).
15.7. - Vojna krajina pripojena (vraćena) banskoj Hrvatskoj.

19.9. - Nakon smrti predsjednika Garfielda na čelo SAD dolazi dotadašnji potpredsjednik Chester Arthur.

oktobar - Srpski mitropolit Mihailo saopštio vladi da crkva ne može primenjivati Zakon o taksama jer bi to predstavljalo simoniju.
14.10. - Zaključen Trgovinski ugovor između Kneževine Srbije i SAD, takođe i Konvencija o pravima, imunitetima i privilegijama konzularnih agenata (prva trgovina: šljive za kerozin).
26.10. - Najslavniji revolveraški sukob Divljeg zapada: Obračun kod O. K. Corrala.
30.10. (18.10. po j.k.) - Srpska vlada iz političkih razloga smenila mitropolita Mihaila, privremeno postavljen episkop negotinski Mojsej.
oktobar - Razrešena kriza srpske vlade, nastala potpisivanjem Tajne konvencije - Čedomilj Mijatović prepustio inostrani resor predsedniku vlade Piroćancu.

1.11. (20.10. po j.k.) - Kalaj - Piroćančeva deklaracija (ublažavanje člana IV Tajne konvencije, koji govori da Srbija neće sklapati političke ugovore bez sporazuma sa Austrougarskom).
5.11. (24.10. po j.k.) - Tajna izjava kneza Milana da će se pridržavati konvencije bez ikakvih dodataka.
6.11. - U Beogradu osnovano Srpsko novinarsko društvo (pravila usvojena 21.12.).

Austrijski car postavio Germana Anđelića za patrijarha srpskog i mitropolita karlovačkog, protivno većinskoj volji narodnog sabora.
Izbija ustanak u Krivošijama (Boka Kotorska) zbog austrougarske vojne obaveze, koji će se proširiti na Hercegovinu.

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1881.

4.1. - Nikolaj Velimirović, srpski pravoslavni teolog i svetac († 1956.)
1.3. - Petar Skok, hrvatski jezikoslovac († 1956.)
25.3. - Béla Bartók, mađarski skladatelj († 1945.)
6.3. - Sir Alexander Fleming, škotski mikrobiolog i biolog koji je otkrio penicilin († 1955.)
9.4. - Veselin Čajkanović, srpski filolog, akademik († 1946)
1.5. - Mary MacLane, kanadsko-američka spisateljica
13.5. - Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji († 1914)
17.5. - Gavrilo Dožić, srpski patrijarh († 1950)
19.5. - Ivo Kerdić, hrvatski medaljer i kipar († 1953.)
12.8. - Cecil B. DeMille, američki filmski redatelj i producent († 1959.)
25.10. - Pablo Picasso, španjolski slikar († 1973.)
23.11. - Milica Janković, srpska književnica († 1939)
25.11. - Ivan XXIII., papa († 1963.)
28.11. - Stefan Zweig, austrijski književnik († 1942.)
6.12. - Milan Predić, književnik i pozorišni kritičar († 1972)
23.12. - Aleksa Ivić, srpski istoričar († 1948)

9. veljače - Fjodor Mihajlovič Dostojevski, ruski književnik, romanopisac, novelist i publicist koji je u svojim romanima istraživao dubine ljudske psihe (Braća Karamazovi, Zločin i kazna) (* 1821.)
26. mart - Aleksa Bačvanski, srpski glumac, reditelj, osnivač glumačke škole (* 1832)
28. ožujka - Modest Petrovič Musorgski, ruski skladatelj (* 1839.)
15. lipnja - Franjo Krežma, hrvatski skladatelj (* 1862.)
30. listopada - George Washington De Long, američki istraživač (* 1844.)
5. novembar - Danilo Medaković, srpski istoričar (* 1819)
13. prosinca - August Šenoa, hrvatski književnik (* 1838.)