1969

Sadržaj/Садржај 1 Događaji 1.1 Januar/Siječanj 1.2 Februar/Veljača 1.3 Mart/Ožujak 1.4 April/Travanj 1.5 Maj/Svibanj 1.6 Jun/Juni/Lipanj 1.7 Jul/Juli/Srpanj 1.8 Avgust/August/Kolovoz 1.9 Septembar/Rujan 1.10 Oktobar/Listopad 1.11 Novembar/Studeni 1.12 Decembar/Prosinac 1.13 Tokom godine 1.14 U toku 2 1969. u temama 3 Rođenja 4 Smrti 5 Nobelova nagrada za 1969. godinu 6 Reference 7 Spoljne veze

[uredi - уреди] Događaji

[uredi - уреди] Januar/Siječanj

• 12.1. - Prvi studijski album Led Zeppelina.
• 15.1. - Lansiran sovjetski Sojuz 5, sutradan se spaja sa Sojuzom 4, posade razmenjuju mesta (prvi put ikad).
• 16.1. - U Pragu se zapalio Jan Palach, umire tri dana kasnije.
• 20.1. - Ričard Nikson ulazi u Belu kuću kao 37. predsednik (zamenjuje Lindona Džonsona).
• 28.1. - Veliki izliv nafte u kalifornijskoj Santa Barbari.
• 30.1. - Beatlesi sviraju na krovu Apple Records-a - poslednji javni koncert, koji rastura policija.
• 31.1. - Puštena u rad TE Morava kod Svilajnca (108 MW).

[uredi - уреди] Februar/Veljača

• 2-3.2. - Tito kod Čaušeskua u Temišvaru - odbacuju mešanja u suverenitet drugih zemalja.
• 4.2. - Jaser Arafat postaje lider PLO-a.
• 9.2. - Prvi let Boeing 747.

[uredi - уреди] Mart/Ožujak

• 2.3. - Granični sukobi SSSR-a i Kine na reci Usuri.

+ Prvi test let Concorde-a u francuskom Tuluzu.

• 11-15.3. - Deveti kongres SKJ u Beogradu. Partije iz istočnog bloka bojkotuju sastanak. U predsedništvu CK SKJ jednak broj članova iz republika i odgovarajući iz pokrajina - "federalizacija SKJ".
• 17.3. - Golda Meir premijer Izraela.
• 18.3. - Počinje Operation Breakfast - tajno američko bombardovanje Kambodže.
• 22.3. - Mirko Čanadanović izabran za predsednika Pokrajinskog komiteta SK Vojvodine.
• 23.3. - Manfred Wolf iz DDR-a skočio 165 metara na Planici - svetski rekord.
• 29.3. - U Madridu održan natjecanje za pjesmu Eurovizije na kome četiri zemlje osvajaju najveći broj bodova te su organizatori prisiljeni proglasiti četiri umjesto jednog pobjednika. Jugoslovenski predstavnik Ivan & 3M je 13-ti.

[uredi - уреди] April/Travanj

• 4.4. - Ugrađeno prvo veštačko srce, pacijent živeo četiri dana.
• 17.4. - Aleksander Dubček dao ostavku na položaj šefa KP Čehoslovačke, zamenjuje ga Gustav Husak.
• 20.4. - U Španiji ubijen ustaški zločinac Vjekoslav Maks Luburić.
• 28.4. - Charles de Gaulle daje ostavku na mjesto predsjednika Francuske, dan nakon izgubljenog referenduma.
• april - Smenjeni generali Ivan Gošnjak i Rade Hamović zbog nespremnosti JNA za moguću sovjetsku invaziju.

[uredi - уреди] Maj/Svibanj

• 10.5. - Vijetnamski rat: počinje bitka na "Hamburger Hill-u".
• 15.5. - Američki tinejdžer u Misuriju umro od čudnog medicinskog stanja, koje će 1984 biti identifikovano kao HIV/AIDS (prvi slučaj u Severnoj Americi).
• 16.5. - 17.5. - Sovjetske sonde Venera 5 i Venera 6 stigle na Veneru.
• 23.5. - Premijera predstave "Kosa" u beogradskom Ateljeu 212.
• 25.5. - Premijera filma Midnight Cowboy (s oznakom X).
• 26.5. - 2.6. - Džon Lenon i Joko Ono ne napuštaju krevet u Montrealu, u ime mira. Tom prilikom je snimljena pesma Give Peace a Chance.
• maj - 57 % jugoslovenskih preduzeća ne može izmirivati finansijske obaveze zbog neefikasnosti, viška zaposlenih i inflacije^[1]

[uredi - уреди] Jun/Juni/Lipanj

• 5 - 17.6. - Međunarodni sastanak komunističkih i radničkih partija u Moskvi (nema SKJ).
• 27.6. - Početak emitovanja radio programa Beograd 202.
• 28.6. - Stounvolska revolucija - pobuna lezbejki, gejeva, biseksualnih i transrodnih (LGBT) osoba protiv policijske racije u klubu Stonewall Inn u Greenwich Village-u, New York. Događaj označava prekretnicu u LGBT zajednici i početak savremenog LGBT pokreta.
• 30.6. - Hrvatski ekstremista Drago Đolo ranio Antona Kolendića, šefa jugoslovenske misije u Zapadnom Berlinu, koji ga je zatim savladao.
• lipanj - Štrajkuju lučki radnici u Rijeci^[1].

[uredi - уреди] Jul/Juli/Srpanj

• 1.7. - Početak Radio Avale, prve nezavisne stanice u Istočnoj Evropi (prethodnica Studija B).
• 8.7. - Prva povlačenja američkih trupa iz Vijetnama.
• 8-12.7. - Konferencija nesvrstanih zemalja u Beogradu - bez rezultata.
• 14.7. - Tzv. Fudbalski rat između El Salvadora i Hondurasa.
• 18.7. - Incident u Čapakvidiku okončava predsedničke nade Teda Kenedija (saobraćajni udes u kome gine devojka koja se vozila s njim).
• 20.7. - posada Apolla 11: Neil Armstrong, Edwin 'Buzz' Aldrin i Michael Collins, posle 4 dana putovanja, izvela prvo spuštanje na Mjesec (Armstrong, kao prvi čovjek uopće na nekom drugom tlu osim zemaljskog; i Aldrin, dok je Collins upravljao lunarnim modulom u mjesečevoj orbiti; vidi i Program Apolo).
• 21.7. - Sovjetska Luna 15 se srušila na Mesec.
• 22.7. - Počela seoba Trajanove table na 20 metara viši nivo, kako ne bi bila potopljena Đerdapskim jezerom.
• 25.7. - Niksonova doktrina: prepuštanje odbrane azijskim saveznicima.
• 29.7. - Jugoslavija i SR Nemačka potpisali sporazume o programu razmene naučnika, umetnika, tehnologa i studenata.
• jul - Jugoslavija u UN-ovoj konferenciji o razoružanju^[1].
• 31.7. - "Cestna afera" - rukovodstvo SR Slovenije osudilo odluku SIV-a da se Međunarodnoj banci ne pošalje zahtev za modernizaciju nekih putnih pravaca u toj republiici.

[uredi - уреди] Avgust/August/Kolovoz

• 5.8. - Američki Mariner 7 proleće pored Marsa.
• 9.8. - Pripadnici kulta Čarlsa Mensona ubili petoro ljudi, među kojima glumicu Sharon Tate. Sutradan ubili i jedan bogati bračni par.
• 11.8. - Nacionalizovani rudnici bakra u Zambiji (preko 50% nacionalnih prihoda).
• 13.8. - Pogranični sukobi SSSR i Kine.
• 14.8. - Poslate britanske trupe u Severnu Irsku (irski premijer dva dana ranije tražio plave šlemove).
• 15 - 18.8. - Woodstock festival.
• 17.8. - Uragan Camille razara američku državu Misisipi, 248 mrtvih.

[uredi - уреди] Septembar/Rujan

• 1.9. - Državni udar u Libiji: zbačen je kralj Idriz, Moamer Gadafi dolazi na vlast.
• 2.9. - Umro Ho Ši Min, prvi predsednik DR Vijetnam.
• 3.9. - Sovjetski inostrani ministar Andrej Gromiko u poseti Jugoslaviji.
• 5.9. - Masakr u Mi Laju, Amerikanci ubili preko stotinu vijetnamskih civila.
• 10.9. - Prijateljska utakmica Crvena Zvezda - brazilski Santos (sa Peleom) 3:3.
• 20.9. - Poslednji crtać iz serije Looney Tunes (Warner Bros.): Injun Trouble.
• 23.9. - Premijera Butch Cassidy and the Sundance Kid.
• 25.9. - Osnovana Organizacija islamske konferencije.
• 26.9. - Album The Beatles-a Abbey Road.

[uredi - уреди] Oktobar/Listopad

• 5.10. - Premijera Letećeg cirkusa Montija Pajtona na BBCiju One.
• 15.10. - Masovne demonstracije protiv Vijetnamskog rata širom SAD.
• 18.10. - Članovi posade Apola 11 u poseti Beogradu.
• 21.10. - Willy Brandt postaje kancelar Zapadne Nemačke.

+ General Siad Barre došao na vlast u Somaliji, šest dana nakon ubistva prethodnog predsednika (njegovim zbacivanjem 1991. nestaće efektivna vlast u toj zemlji).

• 27.10. - Razoran zemljotres pogodio Banju Luku, 15 mrtvih.
• 29.10. - Poslata prva poruka preko ARPANET-a, prethodnika Interneta.
• oktobar - Tanzanijski predsednik Julius Nyerere tokom turneje posetio Jugoslaviju.

[uredi - уреди] Novembar/Studeni

• 3.11. - Predsednik Nikson poziva "tihu većinu" da mu se pridruži u solidarnosti sa naporima u Vijetnamskom ratu; potpredsednik Spiro T. Agnew vređa predsednikove kritičare.
• 9.11. - Grupa američkih indijanaca zauzima Alkatraz na 19 meseci.
• 10.11. - Premijera Ulice Sezam.
• 15.11. - Stotine hiljada demonstrira u Vašingtonu ("Marš protiv smrti").
• 18.11. - Osnovan Univerzitet u Prištini.
• 19.11. - Apolo 12 na Mesecu.
• 21.11. - Uspostavljen prvi ARPANET-ov link.
• 25.11. - John Lennon vratio medalju Britanske imperije, protestujući zbog podrške britanske vlade Vijetnamskom ratu.
• novembar - Dobrica Ćosić postaje predsednik Srpske književne zadruge.

[uredi - уреди] Decembar/Prosinac

• 6.12. - Besplatni koncert na trkalištu Altamont u Kaliforniji, zamišljen kao "zapadni Vudstok"; zapamćen zbog nasilja.

[uredi - уреди] Tokom godine

• Završen agregat A (120 MW) TE Plomin (Istra).
• Izašla knjiga Filozofija palanke.
• Istraživenje Meseca - Program Apolo.
• Vincenzo Balestrieri pobedio u jugoslovenskoj trci glisera (Split)^[1].
• Uspostavljeni diplomatski odnosi Jugoslavije i Perua^[1].
• Zvanično odobreno isticanje albanske zastave (praktično od '67).

[uredi - уреди] U toku

• Nigerijski građanski rat (1967 - 70)
• Vijetnamski rat (1964 - 75)
• Rat iscrpljivanja između Izraela i Egipta, do 1970.

[uredi - уреди] 1969. u temama

• Televizija. TV serije: "Muzikanti", "Rađanje radnog naroda", "Samci 2", "Sačulatac" (1968-69), "Zaobilazni Arčibald" (snim. 1968?), "Zigmund Brabender, lovac i ser", "Baksuz" (snim. 1968), "Hajde da rastemo", "Kad sam bio vojnik", "Kako da ti kažem", "Ljubav na starinski način", "Mladići i devojke 2", "Kultura je čovek", "Neobavezno" (TV Beograd); "Pod novim krovovima", "Sumorna jesen" (TV Zagreb); "Karađoz" (TV Sarajevo).

[uredi - уреди] Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1969.

• 3.1. - Michael Schumacher, njemački automobilist (Formula 1)
• 12.1. - Robert Prosinečki, hrvatski nogometaš, "Vatreni 1998."
• 19.1. - Predrag Mijatović, bivši fudbaler
• 11.2. - Jennifer Aniston, američka glumica
• 17.2. - Željko Mavrović, hrvatski boksač
• 20.2. - Danis Tanović, bosanskohercegovački režiser
• 20.2. - Siniša Mihailović, srpski fudbaler i trener
• 10.3. - Radovan Stanković, ratni zločinac
• 27.5. - Đani Stipaničev, hrvatski pjevač
• 31.5. - Tony Cetinski, hrvatski muzičar i pjevač
• 14.6. - Steffi Graf, njemačka teniserka
• 15.6. - Oliver Kahn, njemački nogometaš
• 6.7. - Dino Mustafić, bosanskohercegovački režiser
• 14.7. - Billy Herrington, američki porno glumac
• 19.7. - Plovdivski mitropolit Nikolaj
• 31.7. - Vedran Mlikota, hrvatski glumac
• 20.8. - Dragan Jaćimović, planinar, osvajač Mont Everesta
• 31.8. - Andrew Cunanan, američki ubica
• 3.9. - Senad Brkić, bosanskohercegovački nogometaš
• 24.9. - Shamim Sarif, britanska spisateljica i rediteljka
• 25.9. - Catherine Zeta-Jones, velška glumica
• 2.10. - Dejan Govedarica, srpski fudbaler
• 6.10. - Mevludin Halilović, bosanskohercegovački političar
• 16.10. - Robert Kolar, hrvatski operni pjevač
• 26.11. - Krunoslav Jurčić, hrvatski nogometaš
• 28.12. - Linus Torvalds, kreator Linux kernel-a
• 30.12. - Jay Kay, frontman benda Jamiroquai

•  ?? - Snježana Babić-Višnjić, hrvatska književnica
•  ?? - Vera Dedović, srpska glumica

[uredi - уреди] Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1969.

• 3.2. - Boris Karloff, američki glumac britanskog porekla (* 1887)
• 26.2. - Karl Jaspers, njemački filozof i psihijatar (* 1883.)
• 28.3. - Dwight D. Eisenhower, američki general, političar i predsjednik SAD-a (* 1890.)
• 14.4. - Petar Kolendić, istoričar književnosti, akademik (* 1882)
• 25.4. - Ante Ercegović, biolog, svećenik, oceanolog (* 1895)
• 5.5. - Slavko Ježić, hrvatski književnik, književni povjesničar i prevoditelj (* 1895.)
• 2.6. - Radivoj Korać - Žuća, košarkaš (*1938)
• 12.6. - Vojislav Kokan Rakonjac, filmski reditelj (*1935)
• 22.6. - Judy Garland, amer. filmska glumica (* 1922)
• 5.7. - Walter Gropius, njemački arhitekt i teoretičar arhitekture (* 1883.)
• 27.8. - Erika Mann, nemačka spisateljica i glumica
• 1.10. - Joza Kljaković, hrvatski slikar (* 1889.)
• 3.11. - Wilhelm Reich, austrijski psihijatar (* 1897.)

[uredi - уреди] Nobelova nagrada za 1969. godinu

• Fizika: Murray Gell-Mann
• Kemija: Derek H. R. Barton i Odd Hassel
• Fiziologija i medicina: Max Delbrück, Alfred Day Hershey i Salvador Edward Luria
• Književnost: Samuel Beckett
• Mir: Međunarodna organizacija rada (ILO)
• Ekonomija: Ragnar Frisch i Jan Tinbergen

[uredi - уреди] Reference

[uredi - уреди] Spoljne veze

• Grlom u Jagode 1969, YouTube
• Belgrade Position Vis-A-Vis Albanians Hardened, Open Society Archives - Radio Free Europe
• On the Eve of the Ninth Congress of the Yugoslav Party, Slobodan Stanković, OSA-RFE
• Yugoslav Party Congress Round up, S.Stanković, OSA-RFE
• The Ninth Congress of the Yugoslav Party: Big Brother's Fourth Boycott, S.Stanković, OSA-RFE
• Yugoslav Youth Insist on Further Reforms and Democratization, Zdenko Antić, OSA-RFE
• After the Bosnian Party Congress, S.Stanković, OSA-RFE
• Yugoslav on Comecon's Future, Harry Trend, OSA-RFE
• Yugoslav Weekly Voices Sharp Criticism of the Federal Administration, Z.Antić, OSA-RFE
• Twenty Years After: Second Cominform Resolution Called Tito a "Fascist Murderer", S.Stanković, OSA-RFE
• Yugoslav Delegate Reports on Budapest Students Meeting, S.Stanković, OSA-RFE
• Vladimir Dedijer's New Anti-Soviet Book, S.Stanković, OSA-RFE
• Yugoslav Press Criticizes East Berlin and Moscow for Alleged Anti-Yugoslav Campaign, S.Stanković, OSA-RFE