1973

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Rok 1973 / MCMLXXIII Stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek

Sto lat wstecz

Dziesięciolecia: 1920–1929 1930–1939 1940–1949 1950–1959 1960–1969 1970–1979 1980–1989 1990–1999

Lata: 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983

[edytuj] Rok 1973 ogłoszono

Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury ogłosiła rok 1973 – Rokiem Kopernikańskim

[edytuj] Wydarzenia w Polsce

1 stycznia – powstał koncern wydawniczy RSW „Prasa-Książka-Ruch”, centralna organizacja wydawnicza PZPR.
8 stycznia
- krajowa narada aktywu partyjnego pod przewodnictwem Edwarda Gierka. Pozytywna ocena dorobku lat 1971–1972.
- premiera filmu Wesele w reżyserii Andrzeja Wajdy, na podstawie dramatu Stanisława Wyspiańskiego.
18 stycznia – pierwsza od 1968 roku premiera Dziadów Adama Mickiewicza. Inscenizację w Teatrze Starym w Krakowie przygotował Konrad Swinarski.
29 stycznia – początek konferencji szkoleniowej dla ministrów rządu PRL, prowadzonej przez ośrodek szkolenia kadr kierowniczych przy KC PZPR.
31 stycznia – David Rockefeller w Polsce. Rozmowy z I sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem i premierem Piotrem Jaroszewiczem oraz z ministrami odpowiedzialnymi za resorty gospodarcze.
7 lutego – krajowa narada aktywistów organizacji młodzieżowych z udziałem Edwarda Gierka. Podjęto decyzję o szybkim powołaniu Federacji Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej.
8 lutego – Edward Gierek przyjął przewodniczącego Komitetu Ekspertów, Jana Szczepańskiego, który wręczył I sekretarzowi raport o stanie oświaty. W raporcie postulowano „tworzenie jednolitego frontu kształcenia i wychowania”.
18 lutego – inauguracja obchodów 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika.
19 lutego – otwarto planetarium w Olsztynie.
28 lutego – katastrofa samolotu rządowego pod Szczecinem, w której zginęło 18 osób.
1 marca – Program I Polskiego Radia rozpoczął nadawanie audycji Sygnały Dnia.
2 marca – decyzja Prezydium Rządu w sprawie budowy Huty Katowice.
5 marca – powstał Socjalistyczny Związek Młodzieży Wojskowej.
20 marca – Biuro Polityczne KC PZPR podjęło uchwałę w sprawie rozwoju informatyki w latach 1973–1975.
22 marca – list Episkopatu do Sejmu PRL w sprawie młodzieży.
25 marca – premiera serialu Wielka miłość Balzaka.
26 marca – VIII Kongres Zrzeszenia Studentów Polskich. Utworzenie Socjalistycznego Związku Studentów Polskich.
30 marca – zakończono produkcję samochodu osobowego FSO Warszawa.
2–4 kwietnia – obrady VI Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Prezesem Naczelnego Komitetu ponownie wybrano Stanisława Gucwę.
11 kwietnia – inauguracyjne posiedzenie Rady Głównej Federacji Socjalistycznych Związków Młodzieży Polskiej.
16 kwietnia – odbył się pierwszy lot transoceaniczny Iła-62 „Mikołaj Kopernik” do Nowego Jorku.
17 kwietnia – dokonano oblotu samolotu rolniczego PZL-106 Kruk.
19–21 kwietnia – walny zjazd SPATiF-ZASP. Podjęto uchwałę o tworzeniu dzieł kultury „w oparciu o ideały socjalizmu”. Przewodniczącym został ponownie Gustaw Holoubek.
22 kwietnia
- w Nowej Hucie odsłonięto pomnik Włodzimierza Lenina. Okolicznościowe przemówienie wygłosił Franciszek Szlachcic.
- odbyła się premiera filmu Poszukiwany, poszukiwana.
4 maja – premiera filmu Motyle.
11–12 maja – z oficjalną wizytą przebywał w Polsce przywódca ZSRR, I sekretarz KC KPZR Leonid Breżniew.
3 czerwca – w Międzylesiu pod Warszawą wmurowano akt erekcyjny pod budowę Instytutu "Pomnika – Centrum Zdrowia Dziecka".
6 czerwca
- w Chorzowie reprezentacja Polski w piłce nożnej pokonała Anglików 2:0.
- w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej zmontowano z włoskich części pierwszego Polskiego Fiata 126p.
10 czerwca – otwarto obecny Stadion im. Kazimierza Górskiego w Płocku.
12 czerwca – otwarto bazę promową w Gdańsku Nowym Porcie.
14 czerwca – podpisano kolejne umowy kredytowe: z amerykańskim bankiem Export-Import oraz koncernem International Harvester.
24 czerwca – kapitan Krzysztof Baranowski po 272 dniach zakończył samotny rejs jachtem dookoła świata.
26–29 czerwca – II Kongres Nauki Polskiej.
30 czerwca – zlikwidowano komunikację trolejbusową w Warszawie.
10 lipca – Kielce: z połączenia 2 klubów Iskra i SHL powstał klub sportowy Korona Kielce.
14 lipca – odsłonięto pomnik Matki Polki w Raciborzu.
20 lipca – otwarto Łódzki Ogród Botaniczny.
21 lipca – pierwsza wolna sobota.
22 lipca – oficjalne uruchomienie linii produkcyjnej Polskiego Fiata 126p (popularny „Maluch”).
24 lipca – położono kamień węgielny pod budowę pierwszego budynku gdańskiego osiedla Zaspa.
29 lipca – premiera filmu Wniebowzięci.
10 sierpnia – premiera filmu Niebieskie jak Morze Czarne.
11 sierpnia – w Warszawie, płotkarka Danuta Piecyk ustanowiła rekord Polski w biegu na 400 m ppł. (56,91 s.)
12 sierpnia – w Warszawie, Bronisława Doborzyńska ustanowiła rekord Polski w biegu na 3000 m (9:19,6 s.)
26 sierpnia – w Warszawie, Elżbieta Skowrońska-Katolik ustanowiła rekord Polski w biegu na 1500 m (4:16,3 s.)
27 sierpnia – 16 osób zginęło, 24 zostały ranne w katastrofie kolejowej pod Radkowicami.
2 września – Jerzy Szczakiel wygrał w Chorzowie finał Indywidualnych Mistrzostw Świata na żużlu.
3 września – premiera filmu Hubal.
4–13 września – w Gdańsku odbyła się konferencja państw bałtyckich. Podpisano Konwencję o Rybołówstwie i Ochronie Żywych Zasobów Morza Bałtyckiego.
6 września – Mirosław Wodzyński ustanowił rekord Polski w biegu na 110 m ppł. wynikiem 13,67 s.
13 września – Telewizja Polska wyemitowała premierowy odcinek serialu Stawiam na Tolka Banana.
15 września – do służby wszedł duży kuter torpedowy ORP „Odważny”, projektu 664, typu Bitny.
23 września
- Elżbieta Katolik ustanowiła rekord Polski w biegu na 800 m wynikiem 1:59,8 s.
- Bronisław Malinowski ustanowił rekord Polski w biegu na 3000 m z przeszk. wynikiem 8:21,6 s.
25 września – premiera filmu Zazdrość i medycyna.
26 września – w rozegranym na Stadionie Śląskim meczu eliminacyjnym do mistrzostw świata Polska pokonała Walię 3:0.
27 września – Sejm zmienił ordynację wyborczą do Rad Narodowych.
30 września
- utworami najwybitniejszych polskich kompozytorów: Krzysztofa Pendereckiego, Witolda Lutosławskiego i Tadeusza Bairda zakończył się XVII Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
- na apel Komitetu Centralnego członkowie PZPR uczestniczyli w ogólnopolskim czynie partyjnym.
7 października – w warszawskim kościele oo. jezuitów na Starym Mieście prymas Stefan Wyszyński dokonał koronacji obrazu Matki Bożej Łaskawej.
13 października – Sejm podjął uchwałę w sprawie systemu edukacji narodowej.
17 października – polscy piłkarze remisują z Anglią na Wembley 1:1 i awansują do Mistrzostw Świata w Niemczech.
13 listopada – prapremiera sztuki Sławomira Mrożka Szczęśliwe wydarzenie w Teatrze Współczesnym w Warszawie, pierwszej premiery Mrożka w kraju po 1968.
22 listopada – Sejm uchwalił ustawę o zmianie Konstytucji i ustawy o Radach Narodowych.
24 listopada – premiera filmu Krzysztofa Zanussiego Iluminacja.
7 grudnia – odbyła się premiera filmu Chłopi.
9 grudnia – wybory do Rad Narodowych.
15 grudnia – 25. rocznica utworzenia PZPR.
24 grudnia – przemówienie kardynała Stefana Wyszyńskiego w sprawie wychowania młodzieży.
31 grudnia – przekazano Kościołowi dobra tzw. martwej ręki leżące na ziemiach zachodnich i północnych.

[edytuj] Wydarzenia na świecie

1 stycznia
- Belgia objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej
- do Wspólnoty Europejskiej przyłączają się kolejne kraje: Dania, Irlandia i Wielka Brytania.
22 stycznia – Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych w sprawie Roe v. Wade orzekł dopuszczalność aborcji.
23 stycznia – na wyspie Heimaey doszło do erupcji wulkanu.
27 stycznia – Wojna wietnamska: USA i Socjalistyczna Republika Wietnamu podpisały w Paryżu porozumienie o przerwaniu ognia.
15 lutego – doradca prezydenta USA ds. bezpieczeństwa narodowego Henry Kissinger przybył z wizytą do Pekinu.
21 lutego – izraelskie myśliwce zestrzeliły nad półwyspem Synaj samolot pasażerski Libyan Airlines; zginęło 108 osób.
27 lutego – w proteście przeciwko łamaniu ich praw przez władze federalne, kilkuset działaczy Ruchu Indian Amerykańskich rozpoczęło okupację miejscowości Wounded Knee (Dakota Południowa).
1 marca – Chartum, Sudan: 8 palestyńskich terrorystów z ugrupowania Czarny Wrzesień wtargnęło na przyjęcie dyplomatyczne w ambasadzie saudyjskiej i wzięło 5 dyplomatów jako zakładników. Następnego dnia trzech z nich zostało zamordowanych, w tym ambasador USA Cleo Noel Jr.
7 marca – została odkryta kometa Kohoutka.
9 marca – Chiny i Hiszpania nawiązały stosunki dyplomatyczne.
10 marca – zespół Pink Floyd wydał album The Dark Side of the Moon.
14 marca – Liam Cosgrave został premierem Irlandii.
15 marca – została ustanowiona flaga Arabii Saudyjskiej.
21 marca – maltański parlament przyjął uchwałę o utworzeniu linii lotniczych Air Malta.
24 marca – grupa Pink Floyd wydała album The Dark Side of the Moon.
28 marca – Walia pokonała Polskę 2:0 w rozegranym w Cardiff meczu eliminacyjnym do mistrzostw świata w RFN.
3 kwietnia
- została wystrzelona radziecka stacja orbitalna Salut 2.
- Motorola zaprezentowała na Manhattanie w Nowym Jorku pierwszy przenośny telefon, który był prototypem współczesnego telefonu komórkowego, o nazwie DynaTAC (DYNamic Adaptive Total Area Coverage).
4 kwietnia – oficjalne otwarcie kompleksu World Trade Center. Wówczas najwyższe budynki na Ziemi.
6 kwietnia
- NASA wystrzeliła sondę kosmiczną Pioneer 11.
- zmieniono nazwę stolicy Czadu z Fort-Lamy na Ndżamena.
10 kwietnia – 108 osób zginęło w Szwajcarii w katastrofie samolotu pasażerskiego Vickers Vanguard 952.
11 kwietnia – Moskwa: podczas mistrzostw świata grupy A reprezentacja Polski w hokeju na lodzie poniosła najwyższą porażkę w historii (0:20 z ZSRR).
3 maja – wieża Sears Tower w Chicago bije rekord wysokości, ustanowiony przez World Trade Center.
8 maja – rebelianci indiańscy, którzy okupowali przez 10 tygodni rezerwat w wiosce Wounded Knee w amerykańskim stanie Południowa Dakota, poddali się.
9 maja – premiera filmu Papierowy księżyc.
10 maja – w Saharze Zachodniej założono Front Polisario.
14 maja – wyniesienie na orbitę amerykańskiej stacji orbitalnej Skylab.
17 maja
- początek działalności komisji Senatu USA do zbadania afery Watergate.
- premiera filmu Wielkie żarcie.
18 maja – 100 osób zginęło w katastrofie samolotu Tu-104 w mieście Czyta na Syberii.
23 maja – Efraim Kacir został prezydentem Izraela.
25 maja
- na amerykańską stację orbitalną Skylab przybyła pierwsza załoga.
- ukazał się debiutancki album Mike'a Oldfielda Tubular Bells.
1 czerwca
- Grecja została ogłoszona republiką.
- Honduras Brytyjski zmienił nazwę na Belize.
3 czerwca – 14 osób zginęło w katastrofie samolotu Tu-144 podczas Paris Air Show.
7 czerwca – Willy Brandt jako pierwszy niemiecki kanclerz przybył do Izraela.
12 czerwca – Helmut Kohl został przewodniczącym CDU.
20 czerwca – były argentyński prezydent Juan Perón wrócił do kraju po 18 latach wygnania. Na lotnisku w Buenos Aires doszło do zamieszek, w których zginęło kilkanaście osób.
21 czerwca – wszedł w życie układ między NRD a RFN.
25 czerwca – Erskine Hamilton Childers został prezydentem Irlandii.
26 czerwca – 9 osób zginęło w wyniku eksplozji rakiety Kosmos 11K65M na radzieckim kosmodromie w Plesiecku.
27 czerwca
- prezydent Urugwaju Juan María Bordaberry w porozumieniu z generałami rozwiązał parlament, zawiesił działalność partii politycznych oraz wprowadził cenzurę.
- w Mediolanie, Włoch Marcello Fiasconaro ustanowił rekord świata w biegu na 800 m (1.43,7 s.)
- w Helsinkach, Kenijczyk Ben Jipcho ustanowił rekord świata w biegu na 3000 m przeszk. (8.14,0 s.)
1 lipca – Dania objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
4 lipca – została założona Karaibska Wspólnota i Wspólny Rynek (CARICOM).
7 lipca – zakończenie I tury helsińskich obrad KBWE.
10 lipca – Bahamy uzyskały niepodległość (od Wielkiej Brytanii).
11 lipca – 123 osoby zginęły, 11 zostało rannych w katastrofie brazylijskiego Boeinga 707 pod Paryżem.
13 lipca – zespół Queen wydał w Wielkiej Brytanii swój pierwszy album studyjny Queen.
17 lipca – w Afganistanie obalono ostatniego króla Zahir Szaha.
20 lipca
- japoński Boeing 747 ze 145 osobami na pokładzie został po starcie z Amsterdamu uprowadzony przez trzech terrorystów palestyńskich i jednego członka Japońskiej Armii Czerwonej do libijskiego Benghazi.
- w Dreźnie Niemka Renate Stecher ustanowiła rekord świata w biegu na 100 m wynikiem 10,8 s. (ostatni rekord świata na tym dystansie mierzony ręcznie).
21 lipca – w Dreźnie Niemka Renate Stecher ustanowiła rekord świata w biegu na 200 m wynikiem 22,1 s. (ostatni rekord świata na tym dystansie mierzony ręcznie).
22 lipca
- 78 osób zginęło, a 1 została ranna w katastrofie lotu Pan Am 816 u wybrzeży Tahiti.
- w Dreźnie Niemka Annelie Ehrhardt ustanowiła rekord świata w biegu na 100 m ppł. wynikiem 12,3 s. (ostatni rekord świata na tym dystansie mierzony ręcznie).
25 lipca – wystrzelono radziecką sondę Mars 5.
31 lipca – w katastrofie samolotu DC-9 na lotnisku Logan w Bostonie zginęło 89 osób.
5 sierpnia – dwóch palestyńskich terrorystów z ugrupowania „Czarny Wrzesień” ostrzelało pasażerów na lotnisku w Atenach, zabijając trzy i raniąc 55 osób.
6 sierpnia – amerykański bombowiec B-52 omyłkowo zbombardował kambodżańskie miasto Neak Luong. Zginęło 137 osób, a 268 zostało rannych.
8 sierpnia – w Viareggio, Włoszka Paola Cacchi-Pigni ustanowiła rekord świata w biegu na 1 milę wynikiem 4.29,5 s.
9 sierpnia – została wystrzelona radziecka sonda Mars-7.
13 sierpnia – w katastrofie samolotu Sud Aviation Caravelle pod La Coruną w Hiszpanii zginęło 85 osób.
18 sierpnia – w katastrofie samolotu An-24 w Baku zginęło 56 osób.
22 sierpnia – zamach stanu w Chile: koalicja Chrześcijańskich Demokratów i Partii Narodowej w parlamencie wydała Deklarację upadku demokracji w Chile skierowaną do sił zbrojnych, prosząc o interwencję mającą na celu „jak najszybsze zakończenie licznych naruszeń konstytucji” i zmuszenie rządu Salvadora Allende do przestrzegania prawa.
23 sierpnia – w Sztokholmie doszło do napadu na placówkę Kreditbanken, podczas którego napastnicy przetrzymywali przez 6 dni zakładników. Na podstawie swych obserwacji współpracujący wtedy z policją kryminolog i psycholog Nils Bejerot utworzył termin syndrom sztokholmski na określenie psychicznego uzależnienia zakładników od porywaczy.
24 sierpnia – w Atenach, Bułgarka Swietła Zlatewa ustanowiła rekord świata w biegu na 800 m wynikiem 1.57,48 s.
28 sierpnia – w trzęsieniu ziemi w meksykańskich stanach Puebla, Veracruz i Oaxaca zginęło około 1200 osób.
11 września – w Chile doszło do przewrotu wojskowego. Generał Augusto Pinochet Ugarte obalił Salvadora Allende Gossensa, legalnie wybranego prezydenta.
15 września – Karol XVI Gustaw został królem Szwecji.
18 września – Bahamy, NRD i RFN zostały członkami ONZ.
23 września – po powrocie z wygnania Juan Perón został ponownie wybrany na prezydenta Argentyny.
24 września – Gwinea Bissau proklamowała niepodległość od Portugalii.
27 września – rozpoczęła się załogowa misja kosmiczna Sojuz 12.
28 września – arabscy terroryści z grupy As-Saika opanowali w Bratysławie pociąg z 39 radzieckimi Żydami, jadącymi z Moskwy do Wiednia. Z pięcioma zakładnikami udali się na lotnisko w Wiedniu, skąd, po spełnieniu ich żądań, odlecieli do Libii.
30 września – w katastrofie samolotu Tu-104B pod Swierdłowskiem zginęło 108 osób.
1 października – zamknięto ostatni odcinek kolei wąskotorowej w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim.
5 października – w Monachium podpisano Konwencję o udzielaniu patentów europejskich.
6 października – wybuch wojny Jom Kippur między Izraelem a koalicją Egiptu i Syrii.
9 października – Elvis Presley po 6,5 roku małżeństwa rozwiódł się z Priscillą.
10 października – oskarżony o korupcję wiceprezydent USA Spiro Agnew zrezygnował ze stanowiska.
13 października – w katastrofie samolotu Tu-104B pod Moskwą zginęło 119 osób.
17 października
- rozpoczął się kryzys naftowy.
- w meczu eliminacyjnym do mistrzostw świata polska drużyna piłkarska remisując z Anglią 1:1 na Wembley przeszła do dalszej części rozgrywek.
20 października – dokonano uroczystego otwarcia opery w Sydney.
24 października – stacja CBS rozpoczęła nadawanie serialu kryminalnego Kojak.
26 października
- zakończyła się wojna Jom Kippur.
- dokonano oblotu francusko-niemieckiego samolotu szturmowego Dassault/Dornier Alpha Jet.
30 października – w Stambule otwarto Most Bosforski.
3 listopada – NASA: w kierunku Merkurego i Wenus wystrzelono sondę Mariner 10.
25 listopada – grupa oficerów dokonała bezkrwawego zamachu stanu w Grecji, obalając prezydenta Jeoriosa Papadopulosa; początek końca rządów czarnych pułkowników.
11 grudnia – RFN i Czechosłowacja podpisały układ o wzajemnych stosunkach.
17 grudnia – Rzym: terroryści arabscy porwali samolot amerykańskich linii lotniczych, zabijając 31 pasażerów.
Wejście do służby radzieckiej Fregaty projektu 1135 „Swirepyj”.