1952

Ovo je članak o godini 1952.

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1920-e | 1930-e | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | >
<< | < | 1948. | 1949. | 1950. | 1951. | 1952. | 1953. | 1954. | 1955. | 1956. | > | >>

1952 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1952 MCMLII
Ab urbe condita	2705
Islamski	1371 – 1372
Iranski	1330 – 1331
Hebrejski	5712 – 5713
Bizantski	7460 – 7461
Koptski	1668 – 1669
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	2007 – 2008
- Shaka Samvat	1874 – 1875
- Kali Yuga	5053 – 5054
Kineski
- Kontinualno	4588 – 4589
- 60 godina	Yang Voda Zmaj (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11952
Podrobnije: Kalendarska era

1952 (MCMLII) je bila prijestupna godina koja počinje u utorak, gregorijanskog kalendara.

Događaji

Januar/Siječanj

• 1.1. - Osnovan Državni arhiv Crne Gore.
• 5.1. - Obnovljen Politikin zabavnik (izlazio 1939-41).
• 8.1. - Sporazum o privrednoj saradnji između FNRJ i SAD.
• 20.1. - Anton Vovk, administrator ljubljanske dijeceze, poliven benzinom i zapaljen u Novom Mestu (teško povređen).
• januar - Jugoslovenska vlada procenjuje da će tokom godine biti potrebno 269 miliona dolara strane pomoći za trgovinski deficit i program kapitalnih investicija (tri zapadne sile daju 120 miliona do 30. juna).

Februar/Veljača

• 6.2. - Umro George VI, kralj Ujedinjenog Kraljevstva i dominiona Britanskog komonvelta; nasleđuje ga kćerka Elizabeta II (trenutno na putovanju u Keniji).
• 14-25.2. - Zimske olimpijske igre u Oslu.
• 18.2. - Grčka i Turska ušle u NATO.
• 21.2. - U Dhaki, Istočni Pakistan, ubijena 4 studenta-demonstranta - dolazi do širokih protesta koji će dovesti do priznanja bengalskog jezika (danas UN-ov Dan maternjeg jezika).
• 26.2. - Premijer UK, Winston Churchill, objavio da zemlja poseduje atomsku bombu.
• februar - U Jugoslaviji čistka "politički nepouzdanih" predavača u školama i ključnog osoblja u trgovini i industriji.

Mart/Ožujak

• 2.3. - Počela s radom dvorana Muzeja Jugoslovenske kinoteke.
• 10.3. - Fulgencio Batista po drugi put predsednik Kube.
• 16.3. - U mestu Cilaos, Reunion, palo rekordnih 1870mm kiše za 24 sata.
• 21.3. - Kwame Nkrumah izabran za premijera Zlatne Obale.
• 27.3. - Eksplozija paketa namenjenog zapadnonemačkom kancelaru Adenaueru ubila policajca (poslat od izraelskih agenata).

April/Travanj

• 4.4. - Izrael u Hagu traži tri milijarde dolara reparacija od Nemačke.
• 5.4. - U oluji istočno od Grenlanda bez traga nestalo pet norveških brodova fokolovaca.
• ca. 9.4. - Rezolucija II kongresa Partije rada Albanije optužuje "fašističku Titovu kliku" za "likvidaciju albanskog življa" u Jugoslaviji.
• 11.4. - Zbacivanjem generala Balliviána, počinje Nacionalna revolucija u Boliviji (predsednik Víctor Paz Estenssoro) - širenje prava glasa, agrarna reforma, privatizacija kalajnih koncerna.
• 15.4. - Prvi let Boeing B-52 Stratofortress (u službi od 1955).

+ Snage Republike Kine privremeno oduzele ostrvo Nanri komunistima.

• ca. 18.4. - Opšti zakon o narodnim odborima - veća ovlašćenja, proširenje materijalne osnovice.
• 28.4. - Stupio na snagu Ugovor iz San Franciska između Japana i Saveznika - zvanični kraj II svetskog rata, okončana okupacija Japana.
• 29.4. - Zvanično otvorena Lever House u Njujorku, prvi neboder u internacionalnom stilu.

Maj/Svibanj

• 2.5. - Britanski BOAC otvorio prvu putničku liniju mlaznim avionima (London-Johanezburg, avion je de Havilland Comet).
• 3.5. - Američki potpukovnici Fletcher i Benedict se spustili avionom na geografski Severni pol.
• 9.5. - Zapadni saveznici će dati veće učešće Italiji u upravi Zone A ST Trsta.
• 13.5. - Osnovana bolnica "Dr Dragiša Mišović" u Beogradu.
• maj - V plenum CK KPJ - rasprava o predlogu Ustavnog zakona, Tito govori u korist direktnih izbora i za federativnu republiku a ne federaciju republika.

Jun/Juni/Lipanj

• 1.6. - Počela plovidba kanalom Volga-Don u SSSR.

+ Katolička crkva stavila dela André Gide-a na Index librorum prohibitorum.

• 19.6. - Osnovane Specijalne jedinice Američke vojske.
• jun - Jugoslovenska vlada uklonila neke kontrole na industrijske sirovine i poluprerađenu robu, seljacima vraćeno "relativno slobodno" tržište za žitarice.

Jul/Juli/Srpanj

• 19.7. - 3.8. - Olimpijske igre 1952. u Helsinkiju. Tri medalje za Jugoslaviju: zlatna za četverac bez kormilara i srebrne za fudbalere i vaterpoliste.
• 20.7. i 22.7. - nogometne utakmice Jugoslavija – SSSR 5:5 (3:0) i 3:1 (2:1) na olimpijskom turniru u Tampereu poznate kao "dvoboj Tito – Staljin".
• 23.7. - Evropska zajednica za ugljen i čelik stupila na snagu.
• 23.7. - Revolucija u Egiptu - vojni puč "Slobodnih oficira" (formalni lider gen. Muhammad Naguib, zapravo ppuk. Gamal Abdel Naser) primorao na abdikaciju kralja Faruka I (republika proglašena 1953).
• 25.7. - Portoriko postaje samoupravna teritorija SAD.

Avgust/August/Kolovoz

• 2.8. - Finale olimpijskog nogometnog turnira u Helsinkiju, Jugoslavija – Mađarska 0:2.
• 11.8. - Kralj Talal Jordanski abdicira zbog mentalne bolesti - nasleđuje ga sin Hussein.
• 26.8. - Britanski putnički mlaznjak obavio povratno putovanje preko Atlantika, za jedan dan.
• 27.8. - Okončani pregovori o ratnoj odšteti između Nemačke i Izraela - Nemačka plaća tri milijarde maraka.

Septembar/Rujan

• septembar - Poseta jugoslovenske delegacije Grčkoj.
• 2.9. - Na Univerzitetu Minnesota obavljena prva operacija na otvorenom srcu.
• 9.9. - Kod beogradskog Velikog ratnog ostrva, potonuo brod "Niš" sa 102 putnika i 3 člana posade - najveća brodska tragedija kod nas.
• 10.9. - Prvi put se sastala Evropska parlamentarna skupština (od 1962 Evropski parlament).

Oktobar/Listopad

• 5-7.10. - III kongres književnika Jugoslavije u Ljubljani - Krležin referat "O slobodi kulture", kritika "ždanovljevske estetike" (socijalistički realizam, početak novog perioda u kulturi).
• 8.10. - Sudar tri voza na stanici Harrow & Wealdstone blizu Londona odnosi 112 života.
• 13.10. - Milovan Đilas u članku tvrdi da Staljinove teorije nemaju veze sa marksizmom i socijalizmom i da su vrlo slične Hitlerovim.
• 14.10. - UN započele rad u zgradi Sjedišta Ujedinjenih naroda.
• 16.10. - Charlie Chaplin došao u London, na premijeru svog filma Limelight - šef FBI J. Edgar Hoover sredio da mu se uskrati viza za povratak.
• 17.10. - Indonežanski general Nasution opkolio predsedničku palatu, tražeći raspuštanje Narodnog predstavničkog veća - predsednik Sukarno ubedio vojnike i civile da se raziđu.
• 20.10. - U britanskoj Keniji proglašeno ratno stanje zbog ustanka Mau Mau.
• 22.10. - Otkriven asteroid 2244 Tesla (astronom Miodrag B. Protić).

Novembar/Studeni

• 1.11. - Operation Ivy - Amerikanci detonirali prvu hidrogensku bombu Mike, na atolu Eniwetok (snaga 10,4 megatona).

+ Protestna nota FNRJ Svetoj stolici (koja je najavila uzdizanje Alojzija Stepinca u kardinala).

• 2 - 7.11. - Šesti kongres KPJ u Zagrebu (kasnije nazivan i "Đilasov kongres"). Komunistička partija postaje Savez komunista Jugoslavije (po ugledu na Marksov Savez komunista) a Politbiro Izvršni komitet; vrhunac antistaljinizma jugoslovenske partije. Predloženo da se Narodni front Jugoslavije transformiše u Socijalistički savez radnog naroda Jugoslavije (1953).
• 4.11. - Republikanac Dwight D. Eisenhower pobedio na predsedničkim izborima u SAD demokratskog rivala Adlai Stevenson-a.

+ U SAD osnovana Nacionalna sigurnosna agencija (NSA).

+ Zemljotres na Kamčatki, 8.25 po Rihteru.

• 20.11. - U Čehoslovačkoj montirani proces Rudolfu Slanskom, genseku čs. partije, i još 13 drugih partijaca, koji su optuženi da su "titoisti" - 11 smrtnih i tri doživotne kazne.
• 29.11. - Alojzije Stepinac proizveden u kardinala.
• novembar - Potpredsednik savezne vlade Blagoje Nešković isključen iz SKJ, pod optužbom da je pristalica Informbiroa (nije hapšen).

+ U Mađarskoj četvorica osuđena na smrt kao "jugoslovenski špijuni", zatražen opoziv jugoslovenskog otpravnika poslova.

Decembar/Prosinac

• 3.12. - U Čehoslovačkoj pogubljen Rudolf Slanski.
• 5.12. - Osnovan Muzej Nikole Tesle u Beogradu.
• 5-9.12. - Veliki smog u Londonu, neuobičajeno gusta i dugotrajna magla pomešana sa dimom, prekraćuje život hiljadama ljudi.
• 17.12. - Prekid diplomatskih odnosa Jugoslavije i Vatikana.

Tokom godine

• Početak rada HE Vinodol [1]; Izgrađeni IV i V agregat HE Ozalj na Kupi [2].
• Početak rada površinskog kopa Kolubara.
• Nerodna godina u Jugoslaviji zbog velike suše.
• U FNRJ zabranjeni derviški redovi i tekije.
• Program Hrvatske seljačke stranke (u emigraciji): "nema nerešivih razlika između Srba i Hrvata".
• Britanski premijer Winston Churchil je saopćio u Londonu, da je Ujedinjeno Kraljevstvo proizvelo vlastitu atomsku bombu.
• Generalna skupština osuđuje zemlje koje nisu repatrirale decu u Grčku (Jugoslavija je jedina koja to čini).
• Nordijski savet uveo slobodan promet ljudi, robe i usluga u svojim članicama.
• U Marseille-u završena uticajna Le Corbusier-ova stambena višespratnica Unité d'Habitation.

1952. u temama

Rukovodstvo FNRJ:

• • Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine - Ivan Ribar
  • Predsednik Vlade: Josip Broz Tito (takođe i Generalni sekretar KPJ/SKJ)
  • Predsednik Narodne skupštine: Vladimir Simić

Rođenja

• 1.1. - Božidar Mandić, književnik i publicista
• 5.1. - Nermin Tulić, bosanskohercegovački filmski i pozorišni glumac
• 17.1. - Edhem Bičakčić, bosanskohercegovački političar
• 19.1. - Irfan Mensur, režiser i glumac
• 21.1. - Božidar Knežević, autor Oluje nad Krajinom († 2001

• 15.2. - Tomislav Nikolić, srbijanski političar
• 21.2. - Vitalij Čurkin, ruski diplomata

• 5.3. - Petar Borota, fudbalski golman († 2010)
• 11.3. - Douglas Adams, britanski pisac
• 16.3. - Alice Hoffman, američka književnica
• 17.3. - Marko V. Jarić, fizičar, ekspert za kvazikristale († 1997)

• 20.4. - Božidar Maljković, košarkaš i trener

• 15.5. - Vahid Halilhodžić, fudbaler
• 16.5. - Nadežda Kolundžija, pijanistkinja

• 6.6. - Harvey Fierstein, američki glumac i scenarista
• 20.6. - Vikram Seth, indijski pisac
• 25.6. - Al Parker, porno glumac, reditelj i producent

• 1.7. - Dan Aykroyd, kanadski glumac, scenarist i glazbenik
• 3.7. - Mirsad Bećirbašić, bosanskohercegovački književnik
• 24.7. - Gus Van Sant, američki reditelj
• 25.7. - Milorad Bibić Mosor, hrvatski novinar i TV-voditelj (u. 2012)

• 1.8. - Zoran Đinđić, srpski filozof i političar, premijer († 2003)
• 13.8. - Gorica Popović, glumica
• 18.8. - Patrick Swayze, američki glumac († 2009.)
• 19.8. - Jonathan Frakes, američki glumac i redatelj
• 26.8. - Michael Jeter, američki glumac

• 13.9. - Randy Jones, američki pevač (Village People)
• 16.9. - Fatos Nano, albanski političar
• 17.9. - Mijo Gorski, hrvatski biskup
• 21.9. - Anneliese Michel, žrtva egzorcizma († 1976)
• 26.9. - Predrag Miletić, srpski glumac

• 5.10. - Zoran Božinović, gitarista i pevač († 2004)
• 7.10. - Vladimir Putin, ruski političar i državnik
• 26.10. - Lazar Ristovski, glumac
• 27.10. - Francis Fukuyama, američki politički filozof japanskoga podrijetla

• 1.11. - Bora Đorđević, rok-muzičar, književnik
• 5.11. - Oleg Blohin, ukrajinski nogometaš i trener
• 6.11. - Michael Cunningham, američki pisac
• 17.11. - Rada Selaković, slikarka († 2008)

• 9.12. - Michael Dorn, američki glumac

Smrti

• 25.3. - Josip Binički, hrvatski pedagog i pisac (* 1861.)

• 1.4. - Ferenc Molnár, mađarski novinar i pisac

• 1.6. - John Dewey, američki filozof, psiholog i reformator obrazovanja (* 1859)

• 26.7. - Eva Perón, bivša prva dama Argentine (* 1919)

• 20.10. - Petar Petrović Pecija, srpski književnik i glumac (* 1899)

• 9.11. - Chaim Weizmann, izraelski hemičar i državnik (* 1874)
• 11.11. - Eduard Miloslavić, hrvatski znanstvenik (* 1884.)
• 12.11. - Aleksandar Lifka, osnivač prvog bioskopa u našim krajevima (* 1880)
• 20.11. - Benedetto Croce, talijanski filozof, političar, historičar umjetnosti i literarni kritičar (* 1866)

• 3.12. - Milan Grol, književnik, dramaturg, političar (DS) (* 1876)

Nobelova nagrada za 1952. godinu

• Fizika: Felix Bloch i Edward Mills Purcell
• Kemija: Archer John Porter Martin i Richard L. M. Synge
• Fiziologija i medicina: Selman Abraham Waksman
• Književnost: François Mauriac
• Mir: Albert Schweitzer

Reference

• Da li je sloboda umela da peva?, Vuk Perišić, e-novine (o Šestom kongresu +).

U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:

1952