Kostaryka

República de Costa Rica Republika Kostaryki
Flaga Kostaryki Herb Kostaryki
Dewiza: (hiszp.) „Vivan siempre el trabajo y la paz” („Niech praca i pokój trwają wiecznie”.)
Hymn: Noble patria, tu hermosa bandera (Twa piękna flaga, Ojczyzno)
Język urzędowy	hiszpański
Stolica	San José
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Laura Chinchilla
Szef rządu	prezydent Laura Chinchilla
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	125. na świecie 51 100 km² 0,7%
Liczba ludności (2006)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	127. na świecie 4 325 000▲ 85 osób/km²
Jednostka monetarna	colón (CRC)
Niepodległość	od Hiszpanii 15 września 1821
Strefa czasowa	UTC –6
Kod ISO 3166	CR
Domena internetowa	.cr
Kod samochodowy	CR
Kod samolotowy	TI
Kod telefoniczny	+506

Kostaryka (Costa Rica, Republika Kostaryki – República de Costa Rica) – państwo w Ameryce Środkowej nad Morzem Karaibskim i Oceanem Spokojnym. Graniczy od północy z Nikaraguą na odcinku 309 km i od południa z Panamą – 330 km. Łączna długość wybrzeża karaibskiego i pacyficznego wynosi 1290 km.

Geografia

Wulkan Arenal

Kostaryka to kraj wyżynno-górzysty, położony w strefie aktywności sejsmicznej. Znajdują się tu także liczne wulkany, niektóre aktywne. Niziny występują jedynie na wybrzeżach oraz w dolinach większych rzek: San Juan, Tempsique i Cañas. Przez środek kraju biegną trzy główne pasma górskie: Cordillera de Guanacaste (wulkan Miravalles, 2021 m n.p.m.), Cordillera Central (wulkany Irazú, 3432 m n.p.m. i Turrialba, 3421 m n.p.m.) oraz Cordillera de Talamanca z najwyższym szczytem Kostaryki Chirripó Grande (3820 m n.p.m.). Między pasmami Cordillerą Central a de Talamanca znajduje się niewielka wyżyna Cartago, położona na wysokości 1400 m n.p.m. U podnóży Cordillera Central rozciąga się zajmująca ok. 900 km² śródgórska kotlina Meseta Centralna. Tutaj ulokowała się stolica kraju San José i inne ważne miasta Kostaryki (Cartago, Alajuela, Heredia). W sumie mieszka tu ponad połowa mieszkańców kraju.

Wybrzeże karaibskie ma charakter niskiego wybrzeża lagunowego. Za to wybrzeże pacyficzne ma dobrze rozwiniętą linię brzegową z licznymi zatokami (Golfo Dulce, Bahía de Coronado, Nicoya, Papagayo). Rzeki Kostaryki są krótkie i bystre. Do największych rzek należą: San Juan (graniczna), Reventazón i Chirripó. Brak większych jezior, poza sztucznym zbiornikiem wodnym Arenal.

Klimat Kostaryki to klimat podrównikowy. Na wybrzeżu karaibskim wiatry pasatowe przynoszą obfite opady przez cały rok (2000-6000 mm rocznie). Natomiast po stronie pacyficznej opady są mniejsze (1000-2000 mm) i występują w okresie od maja do grudnia. W pozostałych miesiącach panuje susza. Średnie roczne temperatury wynoszą ok. 26 °C na wybrzeżu i 18-20 °C w głębi kraju, na wyższych wysokościach.

Historia

W okresie przedkolumbijskim, między 750 a 1500, na obszarze dzisiejszej Kostaryki rozwijały się kultury indiańskie. W 1502 do wybrzeża Kostaryki dotarł Krzysztof Kolumb, który spodziewał się tu odkryć legendarną krainę złota; nazwał to wybrzeże Costa Rica, czyli „bogate wybrzeże”. Obszar ten podbił w imieniu Hiszpanii Juan Vasquez de Coronado w latach 1561-1565. Założył on pierwszą stolicę Kostaryki Cartago. Już w czasie podboju de Coronado miejscowi Indianie występowali zbrojnie przeciwko Hiszpanom. Kolejne bunty w latach 1673 i 1709 spotkały się z ostrą reakcją kolonizatorów i doprowadziły do ich nieomal całkowitego wyniszczenia.

Kostaryka proklamowała niepodległość w 1821 i wraz z sąsiednimi republikami weszła w skład Stanów Zjednoczonych Ameryki Środkowej. Od 1839 jest niezależną republiką. W 1871 przyjęta została konstytucja Kostaryki, która była później kilkakrotnie poprawiana. W 1948 roku wybuchła wojna domowa, a prezydent Teodor Picado Michalski udał się na emigrację. W 1949 nowy prezydent José Figueres Ferrer rozwiązał armię i od tej pory Kostaryka utrzymuje jedynie paramilitarną policję.

Podział administracyjny

Kostaryka dzieli się na 7 prowincji:

	prowincja	stolica	powierzchnia w km²	ludność (2000)
	Alajuela	Alajuela	9754	716 286
	Cartago	Cartago	3125	432 395
	Guanacaste	Liberia	10 141	264 238
	Heredia	Heredia	2657	354 732
	Limón	Limón	9189	1 339 295
	Puntarenas	Puntarenas	11 226	357 483
	San José	San José	4960	1 345 750

Społeczeństwo

Dzieci z kostarykańskimi flagami podczas dnia niepodległości

Pod względem struktury etnicznej, Kostaryka to kraj wyjątkowy jak na Amerykę Środkową. Około 84% ludności stanowi ludność biała. Pozostała część społeczeństwa to Metysi (10%), Murzyni i Mulaci (5%) oraz Indianie (1%). Językiem urzędowym jest język hiszpański. Jest on w powszechnym użyciu. Jedynie Murzyni i Mulaci, zamieszkujący głównie prowincję Limón posługują się głównie językiem angielskim.

Religie (2000):

• Katolicyzm – 71,5% (zobacz: Podział administracyjny Kościoła katolickiego w Kostaryce)
• Protestantyzm – 13,3%: (zobacz: protestantyzm w Kostaryce)
  • Zielonoświątkowcy – 7,0%
  • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – 1,6%
• Religie chińskie – 2,2%
• Animizm – 0,8%
• Mormoni – 0,8%
• Świadkowie Jehowy – 0,6% (zobacz: Świadkowie Jehowy w Kostaryce)
• Bahaizm – 0,3%

Bibliografia

• Paweł Janowski [współautor Ryszard Dziura], Kostaryka, w: Encyklopedia Katolicka, Lublin 2002, t. IX, kol. 965-966.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa o Kostaryce.
• CIA Factbook (ang.).