1959
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1959 / MCMLIX
stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
dziesięciolecia: 1920–1929 • 1930–1939 • 1940–1949 • 1950–1959 • 1960–1969 • 1970–1979 • 1980–1989
lata: 1949 « 1954 « 1955 « 1956 « 1957 « 1958 « 1959 » 1960 » 1961 » 1962 » 1963 » 1964 » 1969
[edytuj] Wydarzenia w Polsce
- 1 stycznia
- Zarząd Główny Polskiego Związku Żeglarskiego powołał do istnienia Centralny Ośrodek Żeglarstwa Polskiego Związku Żeglarskiego im. Andrzeja Benesza w Trzebieży nad Zalewem Szczecińskim.
- Frombork, Kazimierza Wielka, Przemków i Ruda Śląska uzyskały prawa miejskie.
- 12 stycznia – odbyła się premiera filmu wojennego Jerzego Passendorfera „Zamach” – rekonstrukcja udanego zamachu AK na szefa policji SS, generała Kutscherę, zwanego „katem Warszawy” przeprowadzonego 1 lutego 1944.
- 16 stycznia – powstały Kampinoski i Karkonoski Park Narodowy.
- 21 stycznia – domniemana, niepotwierdzona katastrofa UFO w porcie w Gdyni.
- 7 lutego – odbyła się premiera filmu Orzeł.
- 10 lutego – utworzono regionalny ośrodek Telewizji Polskiej w Gdańsku.
- 18 lutego – utworzono Komitet Obrony Kraju.
- 8 marca – otwarcie linii tramwajowej w Częstochowie.
- 10 marca – rozpoczął się III Zjazd PZPR.
- 4 kwietnia – Polskie Radio rozpoczęło regularne nadawanie audycji w esperanto.
- 8 kwietnia – 9 górników zginęło w wybuchu metanu w KWK Moszczenica w Jastrzębiu-Zdroju.
- 14 czerwca
- Edmund Piątkowski podczas Memoriału Kusocińskiego na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie ustanowił rekord świata w rzucie dyskiem wynikiem 59,91 m.
- w Warszawie, sprinter Marian Foik ustanowił rekord Polski w biegu na 200 m wynikiem 20,9 s.
- 17 czerwca – uchwalono ustawę o prawie łowieckim.
- 27 czerwca – w Warszawie, Beata Żbikowska ustanowiła rekord Polski w biegu na 400 m wynikiem 57,2 s.
- 2 lipca – minister zdrowia wydał rozporządzenie o wprowadzeniu książeczek zdrowia dziecka.
- 15 lipca – elektryk Stanisław Jaros usiłował w Sosnowcu dokonać zamachu na konwój z Władysławem Gomułką i Nikitą Chruszczowem.
- 24 lipca – rozpoczęcie w Lublinie produkcji seryjnej samochodu dostawczego FSC Żuk (zakończenie 13 lutego 1998).
- 31 lipca – Ministerstwo Handlu Wewnętrznego PRL ogłosiło zarządzenie, zgodnie z którym poniedziałek stał się „dniem bezmięsnym”.
- 2-5 sierpnia – oficjalna wizyta wiceprezydenta USA Richarda Nixona w Polsce.
- 10 sierpnia – premiera filmu Baza ludzi umarłych.
- 20 sierpnia – minister obrony narodowej wydał rozkaz o rozformowaniu Wojskowego Korpusu Górniczego.
- 30 sierpnia – w Tatrach Zachodnich została odkryta jaskinia Śnieżna Studnia.
- 31 sierpnia – premiera filmu Inspekcja pana Anatola.
- 5 września – otwarto Śląskie Wesołe Miasteczko, największe wesołe miasteczko w Polsce.
- 6 września – odbyła się premiera filmu Pociąg w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.
- 8 września – Stefan Lewandowski ustanowił rekord Polski w biegu na 1 500 m wynikiem 3.41,0 s.
- 9 września – Roman Polański ożenił się z aktorką Barbarą Kwiatkowską.
- 20 września – Stefan Lewandowski ustanowił rekord Polski w biegu na 800 m wynikiem 1.46,5 s.
- 27 września – odbyła się premiera filmu Lotna.
- 7 października – w warszawskim Kościele św. Augustyna doszło do tak zwanego Cudu na Nowolipkach.
- 14 października – Rybnik: spłonęła północna wieża bazyliki św. Antoniego.
- 3 listopada – premiera filmu Awantura o Basię.
- 6 listopada – Zbigniew Skolicki został prezydentem Krakowa.
- 16 listopada – premiera filmu Kamienne niebo.
- 27 listopada – założono Towarzystwo Przyjaciół Łodzi.
- 10 grudnia – Sejm przyjął ustawę o Służbie Więziennej.
- 19 grudnia – otwarto Autostradę Poznańską w Szczecinie.
- 23 grudnia – premiera filmu Cafe pod Minogą.
- 28 grudnia – decyzją ministerstwa przemysłu ciężkiego powołano przedsiębiorstwo państwowe Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi w Lubinie.
- 31 grudnia – Karczew, Karpacz i Szklarska Poręba otrzymały prawa miejskie.
- Połączono miasto Nowy Bytom i miasto Ruda w miasto Ruda Śląska.
[edytuj] Wydarzenia na świecie
- 1 stycznia
- na Kubie Fidel Castro obalił dyktatora Fulgencia Batistę.
- Francja objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
- 2 stycznia
- Fidel Castro na przedmieściach Hawany.
- z kosmodromu Bajkonur Rosjanie wystrzelili bezzałogową sondę księżycową „Łuna 1” („Łunnik 1”, „Mieczta”), która ominęła Księżyc z odległość 6000 km i weszła na orbitę heliocentryczną.
- 3 stycznia
- Alaska została 49 stanem USA.
- mieszkańcy południowych atoli Malediwów ogłosili niezależność od rządów brytyjskich i powołali Zjednoczoną Republikę Suwadiwów.
- 4 stycznia – powstańcy pod wodzą Che Guevara i Camilo Cienfuegos wkroczyli do Hawany.
- 7 stycznia – USA jako pierwszy kraj na świecie uznały kubański rząd Fidela Castro.
- 8 stycznia – Charles de Gaulle został prezydentem Francji.
- 29 stycznia – premiera filmu animowanego Śpiąca królewna.
- 3 lutego – samolot, którym lecieli na koncert Buddy Holly, Ritchie Valens i Jiles Perry Richardson „The Big Bopper” rozbił się kilka minut po starcie w stanie Iowa zabijając wszystkich, dzień ten został nazwany dniem, w którym umarła muzyka (ang. The Day the Music Died).
- 6 lutego
- Jack Kilby z firmy Texas Instruments opatentował pierwszy układ scalony.
- Na przylądku Canaveral odbyło się pierwsze udane wystrzelenie rakiety Tytan 1
- 16 lutego – Fidel Castro został premierem Kuby.
- 17 lutego – został wystrzelony amerykański satelita Vanguard 2.
- 19 lutego – podczas rozmów pomiędzy Wielką Brytanią, Grecją i Turcją ustalono przyznanie niepodległości Cyprowi.
- 3 marca
- w ZSRR rozpoczęto niszczenie 21 857 teczek personalnych ofiar zbrodni katyńskiej.
- została wystrzelona amerykańska sonda księżycowa Pioneer 4.
- 7 marca – Amerykanin Melvin C. Garlow został pierwszym pilotem, który pokonał w powietrzu dystans miliona mil.
- 9 marca – pojawiła się pierwsza lalka Barbie.
- 10 marca – wybuch powstania narodowego w Tybecie przeciwko ChRL. Łącznie zginęło ok. 15 tysięcy ludzi.
- 17 marca – Dalajlama XIV uciekł z Norbulingki, tymczasowej jego rezydencji, wraz z 80 innymi osobami. Rozpoczęła się ucieczka Dalajlamy XIV z Tybetu.
- 28 marca – premier Chin Zhou Enlai wydał dekret rozwiązujący rząd Tybetu.
- 29 marca – premiera filmu Pół żartem, pół serio.
- 31 marca – Dalajlama XIV przekroczył granicę tybetańsko-indyjską. Ostatni dzień ucieczki Dalajlamy XIV z Tybetu.
- 4 kwietnia – utworzono Federację Mali.
- 7 kwietnia – w Czechach spadł meteoryt Pribram.
- 9 kwietnia – Program Mercury: dokonano wyboru 7 przyszłych astronautów.
- 10 kwietnia – przyszły cesarz Japonii Akihito poślubił Michiko.
- 1 czerwca – 60 osób zginęło w katastrofie samolotu Curtiss C-46 Commando w Nikaragui.
- 17 czerwca – dokonano oblotu francuskiego naddźwiękowego bombowca Dassault Mirage IV.
- 25 czerwca – Éamon de Valera został prezydentem Irlandii.
- 26 czerwca
- otwarto Drogę Wodną Świętego Wawrzyńca w Kanadzie i USA.
- 68 osób zginęło w katastrofie samolotu Lockheed 1649A pod Mediolanem.
- 1 lipca – Włochy objęły prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
- 2 lipca – w Brukseli odbył się ślub Alberta Koburga i Paoli, obecnej belgijskiej pary królewskiej.
- 7 lipca – w Zurychu, Niemiec Martin Lauer ustanowił rekord świata w biegu na 110 m ppł. wynikiem 13,2 s.
- 14 lipca – zwodowano pierwszy nawodny okręt o napędzie atomowym USS Long Beach.
- 17 lipca – w Tanzanii w wąwozie Oldoway odkryto szczątki praczłowieka tzw. zinjantropa (znanego obecnie pod nazwą Paranthropus boisei, Leakey 1959), szacowane na ok. 1 700 000 lat.
- 18 lipca – Osvaldo Dorticós Torrado został prezydentem Kuby.
- 24 lipca – na otwarciu amerykańskiej wystawy w Moskwie Richard Nixon i Nikita Chruszczow przeprowadzili ostrą publiczną dyskusję na temat kapitalizmu i komunizmu.
- 31 lipca – została założona ETA.
- 7 sierpnia – został wystrzelony amerykański satelita naukowy Explorer 6.
- 21 sierpnia – USA: Hawaje jako 50 stan dołączyły do Unii.
- 12 września
- 13 września – sonda Łuna 2 jako pierwszy ziemski obiekt dotarła na Księżyc, rozbijając się o jego powierzchnię.
- 15 września – Nikita Chruszczow jako pierwszy przywódca ZSRR odwiedził Stany Zjednoczone.
- 17 września
- pierwszy satelita szpiegowski Transit 1A.
- odbył się pierwszy lot amerykańskiego samolotu rakietowego X-15.
- 18 września – USA wystrzeliły w kosmos satelitę Vanguard 3.
- 22 września – otwarto połączenie telefoniczne między Europą a USA.
- 24 września – w katastrofie samolotu Douglas DC-7 w Bordeaux zginęły 53 osoby.
- 25 września – w Kolombo został postrzelony przez buddyjskiego mnicha premier Cejlonu Solomon Bandaranaike; zmarł następnego dnia.
- 4 października – wystrzelono sondę księżycową Łuna 3.
- 7 października – radziecka sonda kosmiczna Łuna 3 wykonała pierwsze zdjęcia niewidocznej strony Księżyca.
- 15 października
- katastrofa lotnicza w Hardinsbergu: transponujący dwie bomby atomowe amerykański bombowiec B-52 zderzył się z samolotem-cysterną. Zginęło 8 osób.
- ukraiński nacjonalista Stepan Bandera został zamordowany w Monachium przez agenta KGB Bohdana Staszynskiego.
- 21 października – otwarto Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku.
- 29 października
- 18 listopada – premiera filmu Ben-Hur.
- 19 listopada – zbankrutowała należąca do Ford Motor Company luksusowa marka Edsel.
- 20 listopada – Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło Deklarację Praw Dziecka.
- 21 listopada – 24 osoby zginęły, a 3 zostały ranne w katastrofie należącego do Ariana Afghan Airlines samolotu Douglas DC-4, który rozbił się krótko po starcie z Bejrutu.
- 23 listopada – została przyjęta flaga Nigru.
- 1 grudnia – Waszyngton: podpisano Traktat Antarktyczny.
- 2 grudnia – 423 osoby zginęły w wyniku runięcia Zapory Malpasset we Francji.
- 4 grudnia – Program Mercury: wystrzelono statek kosmiczny Mercury-Little Joe 2 z rezusem o imieniu Sam na pokladzie.
- 7 grudnia – premiera filmu Tak niewielu.
- 8 grudnia – zatonęła Mona – statek ratunkowy zwodowany w 1935 r.
- 13 grudnia – arcybiskup Makarios III zwyciężył w pierwszych wyborach prezydenckich na Cyprze.
- 17 grudnia – utworzono Strategiczne Wojska Rakietowe ZSRR.
- 26 grudnia – rozpoczęła nadawanie Bułgarska Telewizja Narodowa (BNT).
- 29 grudnia – otwarto metro w Lizbonie.
- Powstała francuska firma kosmetyczna Yves Rocher.
[edytuj] Urodzili się
- 4 stycznia – Andrzej Adamczyk, polski polityk
- 8 stycznia – Piotr Zander, polski gitarzysta rockowy
- 10 stycznia – Jan Plata-Przechlewski, polski polonista i twórca komiksów
- 12 stycznia
- Kazimierz Rochecki, polski artysta malarz, prof. na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu
- Per Gessle, szwedzki piosenkarz, kompozytor, członek szwedzkiego duetu Roxette
- 14 stycznia – Waldemar Wróblewski, polski kompozytor i aranżer
- 20 stycznia – Jacek Taraszkiewicz, polski pedagog i historyk
- 25 stycznia – Maciej Klima, polski polityk
- 26 stycznia – Bob Lazar, postać amerykańskiej popkultury
- 10 lutego – Bogdan Bojko, polski polityk
- 12 lutego – Józef Tomala, polski polityk
- 13 lutego – Jacek Bogucki, polski polityk
- 15 lutego – Zdzisław Czucha, polski polityk
- 20 lutego – Aleksandra Natalii-Świat, polska polityk, ekonomistka, posłanka na Sejm RP V i VI kadencji (zm. 2010)
- 21 lutego – Tadeusz Tomaszewski, polski polityk
- 8 marca – Adam Cebula, polski pisarz science fiction (w spółce autorskiej Kareta Wrocławski) i publicysta
- 11 marca – Elisabeth Schroedter, niemiecka polityk
- 22 marca – Marek Czarnecki, polski polityk
- 23 marca – Hanna Zdanowska, polska polityk
- 11 kwietnia – Hanna Śleszyńska, polska aktorka i piosenkarka
- 16 kwietnia – Jacek Borkowski, polski aktor
- 21 kwietnia – Jan Warzecha, polski polityk
- 25 kwietnia – Andrzej Ferenc, polski aktor
- 26 kwietnia – Stanisław Sojka, polski wokalista jazzowy i popowy, pianista, gitarzysta, skrzypek, kompozytor, aranżer
- 28 kwietnia – Marek Biernacki, polski polityk
- 30 kwietnia – Iwona Rulewicz, wybitna aktorka
- 1 maja – Yasmina Reza, francuska aktorka i dramatopisarka
- 5 maja – Jolanta Nowak, polska aktorka telewizyjna, filmowa i teatralna
- 8 maja – Grzegorz Drukarczyk, polski pisarz science fiction
- 15 maja – Andrew Eldritch, wokalista zespołu The Sisters Of Mercy
- 16 maja – Krzysztof Ryszard Sikora, polski polityk
- 20 maja – Izabela Mrzygłocka, polska polityk
- 20 maja – Israel Kamakawiwoʻole, hawajski muzyk
- 24 maja – Grażyna Torbicka, polska dziennikarka, prezenterka telewizyjna i konferansjerka, osobowość telewizyjna
- 30 maja – Randy Ferbey, kanadyjski curler
- 31 maja
- Renata Butryn, polska polityk
- Leszek Malinowski, polski artysta kabaretowy, aktor i scenarzysta
- 1 czerwca – Alan Wilder, angielski muzyk (Depeche Mode, Recoil)
- 11 czerwca
- Hugh Laurie, angielski aktor
- Daniel Edward Thomas, amerykański duchowny katolicki
- 14 czerwca
- Tomasz Kulesza, polski polityk
- Władysław Pasikowski, polski reżyser
- Marcus Miller, amerykański muzyk
- 18 czerwca – Jan Maria Rokita, polityk polski
- 21 czerwca – Marek Raduli, polski gitarzysta, aranżer, kompozytor, uznany muzyk sesyjny
- 25 czerwca – Barbara Rosiek, polska pisarka i poetka
- 3 lipca – Janusz Józefowicz, polski inscenizator, choreograf, reżyser, aktor, tancerz, piosenkarz i dyrektor artystyczny Studia Buffo
- 9 lipca
- Jurij Iwanow, radziecki skoczek narciarski
- Scott Garrett, amerykański polityk
- Kevin Nash, amerykański wrestler
- Jan Polikarp Nowak, polski duchowny
- 10 lipca – Władysław Dajczak, polski polityk
- 11 lipca – Richie Sambora, amerykański muzyk (gitarzysta Bon Jovi, projekty solowe)
- 23 lipca
- Waldy Dzikowski, polski polityk
- Wojciech Skibiński, polski aktor
- 26 lipca – Kevin Spacey, aktor amerykański
- 9 sierpnia – Tadeusz Skorupa, polski polityk
- 11 sierpnia – Zbigniew Borek, polski aktor
- 14 sierpnia – Marek Matuszewski, polski polityk
- 27 sierpnia
- Gerhard Berger, austriacki kierowca wyścigowy Formuły 1
- Frank Duffy, szkocki curler
- Zdzisław Hoffmann, polski lekkoatleta, trójskoczek, mistrz świata
- Jeanette Winterson, brytyjska pisarka
- 28 sierpnia – Vaclav Burian, czeski poeta, krytyk literacki, publicysta i tłumacz
- 5 września – Waldemar Pawlak, premier Polski
- 11 września – Mirosław Guzowski, wybitny aktor
- 15 września – Andreas Eschbach, niemiecki pisarz science fiction
- 16 września – Marek Górnisiewicz, polski rysownik komiksowy
- 22 września – Witold Namyślak, polski polityk
- 11 października – Krzysztof Lipiec, polski polityk
- 26 października
- François Chau, aktor pochodzący z Kambodży
- Dariusz Jakubowski, polski aktor
- 27 października – Brian Pockar, kanadyjski łyżwiarz figurowy (zm. 1992)
- 1 listopada – Stanisław Gogacz, polski polityk
- 5 listopada – Bryan Adams, czołowy rockman lat '80; wokalista, gitarzysta, autor tekstów
- 13 listopada
- José Carlos Somoza, hiszpański pisarz, pochodzenia kubańskiego
- Stanisław Wziątek, polski polityk
- 19 listopada – Elżbieta Kruk, polska polityk
- 16 grudnia – Colleen Jones, kanadyjska curlerka
- 20 grudnia – Kazimierz Marcinkiewicz, polski premier
- 22 grudnia – Zenon Wiśniewski, polski polityk
[edytuj] Zmarli
- 21 stycznia – Stanisław Młodożeniec, polski poeta, współtwórca futuryzmu (ur. 1895)
- 22 stycznia – Mike Hawthorn, brytyjski kierowca wyścigowy (ur. 1929), mistrz Formuły 1 z sezonu 1958
- 3 lutego
- Ritchie Valens, amerykański muzyk (ur. 1941)
- Buddy Holly, amerykański muzyk (ur. 1936)
- The Big Bopper, amerykański muzyk (ur. 1930)
- 12 lutego – George Antheil, amerykański kompozytor (ur. 1900)
- 15 lutego – Owen Willans Richardson, angielski fizyk (ur. 1879)
- 18 lutego – Alfred Alessandrescu, kompozytor rumuński (ur. 1893)
- 26 marca
- Raymond Chandler, amerykański autor powieści i opowiadań kryminalnych (ur. 1888)
- Montserrat Grases, hiszpańska kandydatka do beatyfikacji (ur. 1941)
- 9 kwietnia – Frank Lloyd Wright, architekt amerykański (ur. 1867)
- 11 kwietnia – Gen. bryg. Jerzy Kirchmayer (ur. 1895)
- 13 kwietnia – Eduard van Beinum, holenderski dyrygent (ur. 1900)
- 6 maja – Maria Dulęba, polska aktorka (ur. 1881)
- 24 maja – Henri Grappin, francuski pisarz (ur. 1881)
- 9 czerwca – Adolf Windaus, niemiecki chemik, noblista (ur. 1876)
- 25 czerwca – Wolf Hirth, niemiecki pilot (ur. 1900)
- 16 sierpnia – Wanda Landowska, polska klawesynistka, pianistka, kompozytorka (ur. 1877)
- 28 września – Rudolf Caracciola, niemiecki kierowca rajdowy (ur. 1901)
- 9 października – Shirō Ishii, japoński zbrodniarz wojenny, dowódca jednostki 731 (ur. 1892)
- 16 października – George Marshall, amerykański generał i polityk (ur. 1880)
- 31 października – Juliusz Ulrych, polski polityk, minister (ur. 1888)
- 31 grudnia – Henryk Alszer, polski piłkarz (ur. 1918)
[edytuj] Zdarzenia astronomiczne
- 8 kwietnia – obrączkowe zaćmienie Słońca
- 7 lipca – Wenus zakryła Regulusa, najjaśniejszą gwiazdę w gwiazdozbiorze Lwa. Zjawisko powtórzy się 1 października 2044 roku
- 2 października – całkowite zaćmienie Słońca
- 17 września – Pierwszy satelita szpiegowski Transit 1A
[edytuj] Nagrody Nobla
- z fizyki – Emilio Segre, Owen Chamberlain
- z chemii – Jaroslav Heyrovsky
- z medycyny – Severo Ochoa, Arthur Kornberg
- z literatury – Salvatore Quasimodo
- nagroda pokojowa – Philip Noel-Baker
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Święta ruchome
- Tłusty czwartek: 5 lutego
- Ostatki: 10 lutego
- Popielec: 11 lutego
- Niedziela Palmowa: 22 marca
- Wielki Czwartek: 26 marca
- Wielki Piątek: 27 marca
- Wielka Sobota: 28 marca
- Wielkanoc: 29 marca
- Poniedziałek wielkanocny: 30 marca
- Wniebowstąpienie: 7 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 17 maja
- Boże Ciało: 28 maja
