2009

2009
Eeuwen:	20e eeuw · 21e eeuw · 22e eeuw
Decennia:	1990-1999 · 2000-2009 · 2010-2019
Jaren:	< · 2007 · 2008 · 2009 · 2010 · 2011 · >
Maanden:	jan · feb · mrt · apr · mei · jun jul · aug · sep · okt · nov · dec
Jaartelling in verschillende culturen
Ab urbe condita:		2762 MMDCCLXII
Armeense jaartelling:		1458 ԹՎ ՌՆԾԸ
Chinese jaartelling:		4705 – 4706 乙子 – 丙丑
Christelijke jaartelling:		2009 MMIX
Ethiopische jaartelling:		2001 –2002
Hebreeuwse jaartelling:		5769 – 5770
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat		2064 – 2065
- Shaka Samvat		1931 – 1932
- Kali Yuga		5110 – 5111
Iraanse jaartelling:		1387 –1388
Islamitische jaartelling:		1430 – 1431
Maçonnieke jaartelling:		6008 - 6009
Dit jaar naar onderwerp
Film in 2009
Lijst van landen in 2009
Sterfgevallen in 2009
Sport in 2009
Gregoriaanse kalender van 2009

Het jaar 2009 is een jaartal volgens de christelijke jaartelling.

Vieringen en herdenkingen

• Internationaal Calvijnjaar vanwege het vijfhonderdste geboortejaar van de protestantse kerkhervormer Johannes Calvijn.
• Darwinjaar 2009 vanwege het tweehonderdste geboortejaar van natuuronderzoeker en bioloog Charles Darwin.
• De International Astronomical Union (IAU) heeft 2009 samen met UNESCO uitgeroepen tot het Internationaal Jaar van de Astronomie (International Year of Astronomy, ofwel afgekort IYA2009) ter herdenking van de 400e verjaardag van Galileo's eerste waarnemingen met een telescoop.
• Jaar van de Natuurlijke Vezels.
• In de Chinese astrologie is 2009 het jaar van de os of koe.

Gebeurtenissen

Zie voor meer gebeurtenissen de maandartikelen in de infobox en categorie:2009.

januari

• 1 - Slowakije treedt als 16de land toe tot de eurozone.
• 1 - Bij een brand in een nachtclub in de Thaise hoofdstad Bangkok komen 61 mensen om het leven.
• 3 - Na een week van bombardementen op doelen van Hamas trekken Israëlische troepen de Gazastrook binnen om ter plaatse tegen de organisatie te vechten.
• 20 - Inauguratie van Barack Obama, de opvolger van George W. Bush, als 44^ste president van de Verenigde Staten.
• 23 - Bij een steekpartij in Sint-Gillis-bij-Dendermonde steekt een 20-jarige man twee kinderen en een volwassene dood in een kinderdagverblijf. Er zijn daarnaast nog twaalf zwaargewonden, die naar het ziekenhuis zijn gebracht.

februari

• 7 - Australië wordt geteisterd door de ergste bosbranden in de geschiedenis. 173 mensen komen om. Later blijkt dat de branden zijn aangestoken.
• 10 - De Postbank gaat geheel op in de ING Bank.
• 25 - Vlucht 1951 van Turkish Airlines stort neer vlak voor de landing op Schiphol. Negen van de 135 inzittenden komen om het leven.

maart

• 11 - In het Duitse Winnenden schiet een 17-jarige op zijn oude school 15 mensen dood, waarna hij zelfmoord pleegt.
• 19 - De Oostenrijker Josef Fritzl (73) wordt tot levenslange gevangenisstraf en psychiatrische opsluiting veroordeeld in een grote incestzaak.
• 31 - In Den Haag wordt op de Afghanistantop door een groot aantal landen en organisaties gesproken over de toekomst van Afghanistan.

april

• 2 - In Londen komen de regeringsleiders van de G20-landen bijeen voor de tweede G20-top.
• 6 - In de streek rond het stadje l'Aquila in Italië vindt omstreeks 03.32 een aardbeving van 6,3 op de schaal van Richter plaats. Er vallen ongeveer 300 doden en duizenden mensen raken dakloos.
• 19 - Voetbalclub AZ wordt voor de tweede keer in de clubhistorie kampioen van de Nederlandse Eredivisie.
• 25 - De Wereldgezondheidsorganisatie uit bezorgdheid over het "pandemische potentieel" van de Mexicaanse griep.
• 30 - De Koninginnedag-viering in Apeldoorn en grote delen van het land wordt afgebroken na een mislukte aanslag op de koningin en haar familie.

mei

• 1 - Het werk Adolescence van Salvador Dalí wordt gestolen uit het Scheringa Museum voor Realisme
• 13-24 - 62e editie van het Festival van Cannes.
• 16 - Alexander Rybak wint voor Noorwegen het Eurovisiesongfestival met het liedje Fairytale.
• 20 - In Indonesië vallen bijna 100 doden als een C-130 Hercules van de luchtmacht neerstort vlak voor de landing.

juni

• 1 - Air France-vlucht 447 stort neer in de Atlantische Oceaan.
• 4-7 - Verkiezingen voor het Europees Parlement.
• 13 - Als bij de Iraanse presidentsverkiezingen zittend president Mahmoud Ahmadinejad wordt herkozen, wordt hij door de oppositie van fraude beschuldigd en vinden verschillende protesten plaats.
• 22 - Metro-ongeluk in Washington: bij een botsing tussen 2 metro's vallen 9 doden en 76 gewonden.
• 30 - Een Airbus A310 stort neer bij de Comoren vlak voor de landing.

juli

• 1 - De Nederlandse vliegtaks die op 1 juli 2008 werd ingevoerd wordt afgeschaft.
• 5 - Bij etnische onlusten tussen Oeigoeren en Han-Chinezen komen in Ürümqi, de hoofdstad van de Noordwest-Chinese autonome regio Sinkiang (Xinjiang), meer dan 150 mensen om. Honderden raken gewond of worden gearresteerd.
• 5 - De schat van Staffordshire wordt ontdekt nabij de stad Lichfield.
• 15 - Een Tupolev van Caspian Airlines stort neer in Iran. Alle inzittenden komen om het leven.
• 26 - Alberto Contador wint de 96e Ronde van Frankrijk, voor de Luxemburger Andy Schleck en zevenvoudig Tourwinnaar Lance Armstrong.
• 28 - Bij religieus geweld in Nigeria vallen minstens 200 doden.
• 30 - Bij een busongeluk nabij Sant Pol de Mar (Spanje) komen 6 Nederlanders om het leven. Tientallen raakten gewond.

augustus

• 3 - De Chinese plaats Ziketan wordt getroffen door een kleine golf van de Longpest, die 2 mensen het leven kost.
• 16 - De Jamaicaan Usain Bolt loopt met 9,58 s een nieuw wereldrecord op de 100 m.
• 17 - In de stad Nazran in de Russische deelrepubliek Ingoesjetië vindt een zelfmoordaanslag plaats op het hoofdkwartier van politie. Volgens het Russische persbureau Interfax zijn er 20 doden en meer dan 100 gewonden.
• 20 - In het Belgische Kleine-Brogel wordt de hoogste dagtemperatuur van het land ooit gemeten: 38,2 °C.
• 20 - De Libiër Abdel Basset al-Megrahi, in 2001 tot levenslang veroordeeld voor de Lockerbie-aanslag in 1988, wordt om humanitaire redenen vrijgelaten. Hij zou lijden aan een terminale vorm van prostaatkanker. Al-Megrahi heeft steeds beweerd onschuldig te zijn.
• 21 - Bosbranden in Griekenland laaien op.
• 29 - De 64e Ronde van Spanje, een van de drie grote wielerrondes gaat van start op het TT-Circuit van de Nederlandse stad Assen.

september

• 6 - Nederland verliest zijn 20e militair sinds het begin van de missie in Afghanistan: Kevin van der Rijdt, korporaal van het Korps Commandotroepen, komt om nabij Deh Rahwod.
• 7 Nederland verliest zijn 21e militair sinds het begin van de missie in Afghanistan: Mark Leijsen, Sergeant-Majoor van de Pantsergenie , komt om in Uruzgan door een aanslag met een geïmproviseerd explosief.
• 27 - De Pools-Franse filmregisseur Roman Polański wordt gearresteerd in Zwitserland in verband met een zedenzaak uit 1977.

oktober

• 2 - In Ierland stemt een ruime meerderheid van de bevolking in een referendum voor het Verdrag van Lissabon, een hervormingsverdrag van de Europese Unie. In een eerder referendum in 2008 wees een meerderheid van de Ieren het verdrag nog af.
• 2 - Het IOC wijst de organisatie van de Olympische Spelen van 2016 toe aan het Braziliaanse Rio de Janeiro.
• 9 - Barack Obama wint de Nobelprijs voor de Vrede 2009.
• 11 - Pater Damiaan wordt door Paus Benedictus heilig verklaard.
• 18 - In Antwerpen wordt een volksraadpleging gehouden over de Oosterweelverbinding. Een grote meerderheid stemt tegen de bouw van het tracé.
• 19 - DSB Bank wordt failliet verklaard.
• 22 - Releasedatum van Windows 7.
• 25 - Zine El Abidine Ben Ali wordt herverkozen als president van Tunesië en begint aan z'n 5e mandaat.
• 31 - Einde benoemingstermijn van de in 2004 aangetreden Europese Commissie.

november

• 9 - Herdenking Val van de Muur, die dit jaar 20 jaar geleden gevallen is.
• 13 - De NASA maakt bekend 90 liter water in vaste vorm te hebben gevonden op de maan.
• 19 - De Belgische politicus Herman Van Rompuy wordt gekozen als eerste President van de Europese Raad.
• 21 - Het Junior Eurovisiesongfestival 2009 wordt gehouden in Oekraïne, en wordt gewonnen door Nederland met Ralf Mackenbach met Click Clack met 121 punten.
• 27 - In Rusland kost een aanslag op een hogesnelheidstrein aan 26 mensen het leven. Deze aanslag wordt opgeëist door het Kaukasisch Emiraat.
• 29 - Rwanda sluit zich aan bij de Gemenebest van Naties en wordt het 54e lid.

december

• 1 - Het Verdrag van Lissabon treedt in werking.
• 4 - Bij een brand in een nachtclub in de Russische stad Perm als gevolg van een vuurwerkongeluk vallen ruim 150 doden.
• 13 - De Thalys gaat rijden op het tracé van de Hogesnelheidslijn Schiphol - Antwerpen.
• Na 16 - Enkele dagen sneeuwval ontregelen het verkeer in Europa.
• 18 - De internationale klimaattop in Kopenhagen wordt afgesloten met een omstreden akkoord.
• 25 - Northwest Airlines-vlucht 253, een passagiersvlucht van Amsterdam naar Detroit, wordt het doelwit van een mislukte aanslag.

Muziek

Bestverkochte singles in Nederland:

1. Lisa - Hallelujah
2. Damaru & Jan Smit - Mi rowsu (Tuintje in mijn hart)
3. K3 - MaMaSé!
4. Lady Gaga - Poker Face
5. Krezip - Sweet Goodbyes
6. The Black Eyed Peas - I Gotta Feeling
7. Adele - Make you feel my love
8. Anouk - Three Days in a Row
9. Madcon - Beggin'
10. Marco Borsato - Dochters

Bestverkochte albums in Nederland:

1. Adele - 19
2. Anouk - For Bitter or Worse
3. Nick & Simon - Luister
4. U2 - No Line on the Horizon
5. Krezip - Best of Krezip
6. Michael Jackson - King of Pop - The Dutch Collection
7. K3 - MaMaSé!
8. Ilse DeLange - So incredible
9. Guus Meeuwis - NW8
10. Kings of Leon - Only By the Night

Literatuur

• De Duitse schrijfster Herta Müller ontvangt de Nobelprijs voor de Literatuur
• De Duitse schrijver Walter Kappacher ontvangt de Georg-Büchner-Preis
• Kader Abdolah schrijft de verhalenbundel Rode wijn

Beeldende kunst

• 

  Spirit of Belfast (2009) Dan George, Belfast

Bouwkunst

• In Athene wordt het nieuwe Akropolismuseum geopend, ontworpen door de Zwitserse architect Berhard Tschumi

Films

Zie Film in 2009 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• 17 Again
• 2012
• Angels & Demons
• Anubis en de wraak van Arghus
• Avatar
• Bionicle: The Legend Reborn
• Bride Wars
• De helaasheid der dingen
• Fast & Furious
• Friday the 13th
• Harry Potter en de Halfbloed Prins
• Hotel for Dogs
• Ice Age 3: Dawn of the Dinosaurs
• Inglourious Basterds
• Knowing
• Komt een vrouw bij de dokter
• Michael Jackson's This Is It
• Night at the Museum 2: Battle of the Smithsonian
• Public Enemies
• Star Trek
• Terminator Salvation
• Terug naar de kust
• The Final Destination
• The Pink Panther Deux
• The Twilight Saga: New Moon
• The Unborn
• Transformers: Revenge of the Fallen
• Watchmen

Geboren

• 13 april - Isabel Christina Guillermo, dochter van Bernardo Guillermo en Eva Prinz-Valdes, kleindochter van Christina der Nederlanden.
• 5 juli - Eliane Sophia Carolina van Vollenhoven, dochter van Prins Floris en Aimée Söhngen.

Overleden

Lijst van personen overleden in 2009

Weerextremen

in België

• 7 januari: laagste minimumtemperatuur -12.8 °C.
• februari: Februari met laagste zonneschijnduur: 33 uur (normaal 90 uur).
• 10 april: hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 17.7 °C en hoogste maximumtemperatuur 23.5 °C ooit op deze dag.
• 11 april: hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 17.5 °C ooit op deze dag.
• 16 april: hoogste etmaalsom van de neerslag 17,9 mm ooit op deze dag.
• lente: na 2007, lente met hoogste gemiddelde temperatuur: 11,2 °C (normaal 9,5 °C).
• 20 augustus: maximumtemperatuur 38,2 °C in Kleine-Brogel (record sinds het oprichting weerstation in 1954). In Ukkel 33 °C.
• herfst: na 2006, herfst met hoogste gemiddelde temperatuur: 12,3 °C (normaal 10,4 °C).

Bron: KMI Gegevens Ukkel 1901-2003 met aanvullingen

in Nederland

• Op één na zonnigste jaar sinds 1901: 1838 uren zon
• Op één na warmste novembermaand: 9,5°C (normaal 6,2°C)
• Recordtemperaturen Ell: -20,8 °C op 6 januari, 37,0 °C op 20 augustus gemeten.

Bron: KNMI: Maand en seizoensoverzichten met aanvullingen

Zie ook

• Film in 2009
• Sportjaar 2009

Referenties

Mediabestanden

Zie de categorie 2009 van Wikimedia Commons voor meer mediabestanden.