Jaar

Grotere eenheden
Fac- tor	Naam	Sym- bool
100	annum (jaar)	a
102	hectoannum	ha
103	kiloannum	ka
106	mega-annum	Ma
109	giga-annum	Ga

Een jaar is de relatieve eenheid van tijd die de periode beschrijft waarin een planeet om zijn ster draait.

In het algemeen taalgebruik is een jaar een in dagen getelde periode die gebaseerd is op de tijd die het de aarde kost om eenmaal om de zon te draaien.

Volgens de gregoriaanse kalender telt een jaar 365 dagen. In de regel om de vier jaar wordt daar een dag bijgeteld om te compenseren voor het feit dat de omgang om de zon niet precies in hele dagen is te meten. Men noemt zo'n jaar een schrikkeljaar. De Juliaanse kalender had eenmaal in de vier jaar een schrikkeljaar, en duurde dus gemiddeld 365,25 dagen (365d, 6u). De gregoriaanse kalender heeft iets minder schrikkeldagen, en duurt gemiddeld 365,2425 dagen (365d 5u 49m 12s).

De periode tussen twee lentepuntdoorgangen van de zon (dat wil zeggen, tussen twee momenten dat de zon in dezelfde richting bewegend boven de evenaar staat) is het tropisch jaar.

In de astronomie worden verschillende definities van het jaar gebruikt, hier met hun huidige (2000) lengte:

• het tropisch jaar: periode tussen twee lentepuntdoorgangen van de zon - 365d 5u 48m 45s;
• het siderisch jaar: periode waarna de sterren weer op dezelfde plaats aan de hemel staan - 365d 6u 9m 10s;
• het anomalistisch jaar: periode tussen twee doorgangen van de aarde door het perihelium in de aardbaan - 365d 6u 13m 53s;
• het draconische jaar: de periode die de zon (zoals betracht van de aarde) nodig heeft om een complete cyclus te voltooien in relatie to dezelfde maansknoop (de dalende en stijgende maansknopen zijn de punten in de dierenriem waar de baan van de maan de ecliptica kruist). Deze periode staat in verband met zons- en maansverduisteringen, die alleen op kunnen treden wanneer zowel de zon als de maan vlak bij een maansknoop staan. Omdat er 2 tegenover elkaar liggende maansknopen zijn (de stijgende en de dalende maansknoop) zijn er meestal 2 zons- en maansverduisteringen gedurende een draconisch jaar (soms treden er 2 gedeeltelijke verduisteringen op bij dezelfde maansknoop met een tussenliggende periode van een maand). De gemiddelde duur van het draconische jaar is 346.620075883 dagen (346d 14u 52m 54s).

Het verschil in lengte tussen het siderische en het tropische jaar wordt veroorzaakt door de precessie van de aardas en veranderingen in de vorm van de aardbaan onder invloed van de andere planeten. Het jaar zoals we dat in de kalender kennen is een goede schatting van het tropische jaar, dat de seizoenen regelt en daarom het belangrijkste is. De afwijking van 27 seconden betekent een fout van 1 dag in 3200 jaar.

Begin en einde

Een jaar kan op elk moment beginnen en eindigen, het kan bijvoorbeeld lopen van 23 juni tot 22 juni.

• Wil men expliciet aangeven dat een jaar van 1 januari tot 31 december loopt, dan spreekt men van een kalenderjaar.
• In de liturgie van kerken wordt vaak gewerkt met een liturgisch jaar of kerkelijk jaar. Het begint op eerste adventszondag, dus tussen 27 november en 3 december.
• Onderwijsinstellingen werken met een schooljaar, leerjaar, collegejaar of academisch jaar. Het begint na de zomervakantie, in augustus of september.
• In de omroep en bij voetbal wordt ook gewerkt met een jaar dat in augustus of september begint, maar daar wordt die periode seizoen genoemd, wat vaak voor verwarring zorgt, aangezien een seizoen eigenlijk een deel van een jaar is.
• In Nederland zendt het NOS Journaal op televisie aan het einde van elk jaar een jaaroverzicht uit over de belangrijkste gebeurtenissen van het afgelopen jaar. In Vlaanderen doet de nieuwsdienst van de VRT dat.

Overzichten van jaren

• De laatste 10 jaar voorafgaand aan het huidige jaar (2012) met een samenvatting van de belangrijkste gebeurtenissen: 2001 - 2002 - 2003 - 2004 - 2005 - 2006 - 2007 - 2008 - 2009 - 2010 - 2011
• Overzicht van de dagen in een jaar met de belangrijkste gebeurtenissen, gerangschikt naar de dag van het jaar waarop zij hebben plaatsgevonden.
• Overzichten per decennium
• Jaarschema's per eeuw met de jaarbladzijden van de gehele geschiedenis.

Zie ook

• Annum

WikiWoordenboek