1900
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1900 / MCM
stulecia: XVIII wiek ~ XIX wiek ~ XX wiek
dziesięciolecia: 1870–1879 • 1880–1889 • 1890–1899 • 1900–1909 • 1910–1919 • 1920–1929 • 1930–1939
lata: 1890 « 1895 « 1896 « 1897 « 1898 « 1899 « 1900 » 1901 » 1902 » 1903 » 1904 » 1905 » 1910
[edytuj] Wydarzenia w Polsce
- 14 stycznia – otwarcie linii kolejowej Przeworsk – Rozwadów (dł. 74,42 km), należącej do Austriackich Kolei Państwowych.
- 22 lutego – w Łodzi aresztowano Józefa Piłsudskiego i zlikwidowano drukarnię „Robotnika”.
- 24 marca – w Krakowie odbyła się premiera dramatu Juliusza Słowackiego Sen srebrny Salomei.
- 1 kwietnia – Łazarz, Wilda i Jeżyce, podpoznańskie miejscowości zostały przyłączone do Poznania.
- 24 maja – w Poznaniu odbył się zjazd polskich kobiet w obronie polskości.
- 8 czerwca – w Krakowie odsłonięto pomnik Mikołaja Kopernika.
- 10 czerwca – w Chojnicach doszło do ataków na Żydów, oskarżanych o dokonanie rytualnego mordu na gimnazjaliście.
- 20 czerwca – we Lwowie ukazał się tygodnik „Gazeta Sportowa”, pierwsze polskie czasopismo informacyjno-publicystyczne poświęcone wszystkim ówcześnie uprawianym dyscyplinom sportu (ukazywał się do września 1901).
- Lipiec – w Krakowie obchodzono 500-lecie Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- 12 lipca – w Kaliszu odsłonięto pomnik Aleksandra II.
- 13 lipca
- w katastrofie na budowie Politechniki Warszawskiej zginęły 3 osoby, 13 zostały rannych.
- Władysław Stanisław Reymont został niegroźnie ranny w wypadku kolejowym w Warszawie. Sfałszowana opinia lekarska umożliwiła mu uzyskanie ogromnego odszkodowania.
- 18 lipca – społeczeństwo polskie podarowało Henrykowi Sienkiewiczowi dworek w Oblęgorku.
- 1 września – poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę Politechniki Warszawskiej.
- 13 września – cesarz Franciszek Józef I zagroził deputacji polskiej utratą autonomii Galicji w razie dalszych roszczeń niepodległościowych.
- 14 września – manewry wojskowe z udziałem cesarza Austrii Franciszka Józefa w okolicach Krosna.
- 4 października – otwarto Teatr Miejski we Lwowie.
- 12 października – została otwarta Synagoga Wielka w Katowicach.
- 7 listopada – rozpoczęło się wydobycie w późniejszej KWK Wujek.
- 20 listopada – w Bronowicach miał miejsce ślub poety Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny, który stał się tematem Wesela Wyspiańskiego.
- 2 grudnia – Mieczysława Ćwiklińska zadebiutowała na scenie teatralnej.
- 15 grudnia – w Warszawie otwarto gmach Zachęty.
- 17 grudnia – Józef Bilczewski został mianowany arcybiskupem lwowskim obrządku łacińskiego.
- 22 grudnia – Henryk Sienkiewicz otrzymał akt własności majątku w Oblęgorku, ufundowanego przez społeczeństwo z okazji 25-lecia pracy literackiej.
- 30 grudnia – w Teatrze Wielkim w Warszawie odbyła się polska premiera baletu Piotra Czajkowskiego Jezioro łabędzie.
- Grudzień – rozpoczęto budowę obserwatorium na Śnieżce.
- Liczebność Polaków 17.123 tys., w tym: Królestwo Polskie 6755 tys. (39,4%); Galicja i Śląsk Cieszyński 3565 tys. (20,8%); zabór pruski 3221 tys. (18,8%); zach. gubernie Rosji 886 tys. (5,2%); emigracja europejska i zamorska 2696 tys. (15,8%).
- Przekształcenie SDKP w SDKPiL (Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy).
[edytuj] Wydarzenia na świecie
- 1 stycznia – w Niemczech weszły w życie: Kodeks cywilny i Kodeks handlowy (ujednolicenie kodyfikacji prawa cywilnego w poszczególnych krajach niemieckich).
- 2 stycznia
- pierwszy elektryczny autobus kursuje po ulicach Nowego Jorku.
- John Hay amerykański dyplomata ogłasza politykę otwartych drzwi dla handlu z Chinami.
- w Chicago otwarto kanał (Chicago Drainage Canal) łączący miasto z jeziorem Michigan.
- 3 stycznia – „HMY Victoria and Albert”, parowiec pełniący rolę jachtu królewskiego w Wielkiej Brytanii, wywrócił się do góry dnem po wypłynięciu z portu.
- 4 stycznia – rozpoczęły się strajki górników w Niemczech i Belgii (Liège), które później przerodziły się w rozruchy.
- 5 stycznia
- Irlandzki lider nacjonalistów John Edward Redmond wezwał do buntu przeciw brytyjskiej dominacji.
- fizyk Henry Augustus Rowland z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa w Baltimore odkrył przyczynę magnetyzmu ziemskiego.
- 6 stycznia
- doniesienia o głodzie w Indiach (głód objął ponad 3 mln mieszkańców)
- Burowie zaatakowali miejscowość Ladysmith (w dzisiejszej prowincji KwaZulu-Natal w Republice Południowej Afryki), ponad 1000 osób zginęło.
- 8 stycznia – prezydent USA William McKinley wprowadził stan wojenny na Alasce.
- 9 stycznia
- 10 stycznia – Frederick Roberts zostaje mianowany głównodowodzącym armii brytyjskiej w wojnie burskiej.
- 12 stycznia – w Indiach ponad 3 miliony osób otrzymało racje żywnościowe.
- 13 stycznia – cesarz Niemiec i król Prus Wilhelm II Hohenzollern oznajmia że język niemiecki jest naczelnym językiem w armii niemieckiej.
- 14 stycznia – w Rzymie odbyła się premiera opery Tosca Giacomo Pucciniego.
- 16 stycznia – Stany Zjednoczone zaakceptowały porozumienie angielsko-niemieckie z roku 1899, w którym Wielka Brytania wyrzeka się praw do zachodniej części wysp Samoa.
- 17 stycznia
- Indianie z plemienia Yaqui proklamują niezależność od Meksyku.
- w Berlinie odbyła się premiera opery Kain Eugene d'Alberta.
- 18 stycznia – w Paryżu pierwszy raz odbył się koncert muzyczny w kościele św. Eustachego.
- 23 stycznia – około 5 tys. górników w Czechach zach. (Austro-Węgry) rozpoczęło strajk.
- 24 stycznia
- w drugiej wojnie burskiej doszło do bitwy (Bitwa o Spion Kop) 23 km od miejscowości Ladysmith.
- rozpoczynają się negocjacje pomiędzy Londynem a Pretorią w celu zakończenia wojny burskiej.
- 25 stycznia – w Chinach następcą cesarza Guangxu mianowano 14-letniego księcia Pujuna.
- 26 stycznia – rozpoczęła się konferencja lewicowych organizacji pod nazwą Ligi Pracy (The Labor League) w Sydney w Australii. Na konferencji tej planowano założenie Australijskiej Partii Pracy.
- 27 stycznia
- powstanie bokserów: Zagraniczni dyplomaci w Pekinie żądają ukrócenia rebelii.
- we Francji założono pierwsze liczniki telefoniczne.
- 30 stycznia – dowódcy wojsk brytyjskich, walczących w wojnie burskiej w Republice Południowej Afryki, zwracają się do Londynu z prośbą o posiłki.
- 31 stycznia – wybuch epidemii dżumy intensyfikuje się w miastach Australii.
- Luty – USA ratyfikowały konwencję pokojową z Hagi (1899).
- 1 lutego – Australia Zachodnia odmawia przystąpienia do federacji, jeżeli nie otrzyma wolności fiskalnej na 5 lat.
- 2 lutego
- w Paryżu w „Opéra-Comique” odbyła się premiera opery Gustava Charpentiera – Louise.
- w Paryżu wydano po francusku powieść Lwa Tołstoja Zmartwychwstanie.
- 3 lutego
- robotnicy strajkujący w Akwizgranie, Wiedniu, Brukseli i Budapeszcie, domagają się 8-godzinnego dnia pracy i podwyżek wynagrodzenia (właściciele fabryk nie zgodzili się na żadne ustępstwa).
- w Paryżu otwarto Operę Popularną.
- 5 lutego – Izba Gmin przeprowadziła głosowanie nad sposobem w jaki rząd brytyjski prowadzi wojnę z Burami. Większość 213 posłów głosuje przeciwko rządowi.
- 6 lutego
- powstaje Międzynarodowy Sąd Rozjemczy w Hadze, wskutek ratyfikacji przez Holandię i USA postanowień konferencji pokojowej z 1899 roku.
- Austro-Węgry zorganizowały mistrzostwa Europy w jeździe szybkiej na lodzie (jez. Cobańskie, Tatry Wysokie).
- 8 lutego – wojna burska: Brytyjskie oddziały zostają pokonane przez Burów pod Ladysmith w RPA.
- 9 lutego – Dwight Davis, amerykański polityk, znany także jako tenisista, funduje trofeum w tenisie męskim – Puchar Davisa (18 kg, srebro).
- 11 lutego – wojna burska: Oddziały brytyjskie rozpoczęły inwazję na Wolne Państwo Orania maszerując od rzeki Oranje do Ramdamu.
- 12 lutego – w londyńskiej dzielnicy Tower Hamlets, w miejscu zwanym Mile End doszło do demonstracji przeciw wojnie burskiej, która przerodziła się w rozruchy.
- 13 lutego
- niemiecki Reichstag ratyfikował układy z Togo (XI.1899 r.) i Samoa (XII.1899 r.). Wielka Brytania, USA i Niemcy podzieliły między siebie wyspy polinezyjskie.
- w Petersburgu benefis primabaleriny Teatru Maryjskiego – Matyldy Krzesińskiej.
- 14 lutego
- Rosja w reakcji na międzynarodowe naciski by przywrócić niepodległość Finlandii, wzmaga swą imperialną kontrolę nad tym krajem.
- wojna burska: W RPA 20 tys. armia brytyjska dokonująca inwazji na Wolne Państwo Orania walczy pod miejscowością Paardeberg.
- 15 lutego – wojna burska: Zakończenie oblężenia miasta Kimberley (przez 124 dni miasto było oblegane przez Burów).
- 16 lutego
- ukazuje się powieść autorstwa Winstona Churchilla pod tytułem „Savrola (Opowieść o rewolucji w Lauranii)” [Savrola (A Tale of Revolution in Laurania)], była to jedyna powieść napisana przez tego znanego polityka.
- Niemcy, USA i Wielka Brytania podpisały układ, na mocy którego przekazano Niemcom zachodnią część archipelagu Samoa.
- 18 lutego
- II wojna burska: wygrana Brytyjczyków w bitwie pod Paardebergiem.
- Harry Vardon zostaje mistrzem świata w golfie.
- mężczyzna ogłasza że promieniowanie rentgenowskie wyleczyło go z raka.
- 19 lutego – Alfred von Tirpitz stwierdza że flota niemiecka „musi być na tyle silna by zapewnić panowanie na Morzu Północnym”.
- 27 lutego
- Franz John założył klub piłkarski Bayern Monachium.
- w Anglii powstaje socjaldemokratyczna Partia Pracy (Labour Party).
- Ramsay MacDonald zostaje mianowany sekretarzem powstałej Partii Pracy.
- II wojna burska: zwycięstwem Brytyjczyków zakończyła się bitwa pod Paardebergiem.
- wojna burska: w RPA, brytyjscy dowódcy otrzymali dokument, od głównodowodzącego armią Burów generała Piet Cronje, w którym Burowie bezwarunkowo kapitulują.
- 28 lutego – II wojna burska: Brytyjska armia zostaje wzmocniona w Ladysmith poprzez przybycie dodatkowych oddziałów kawalerii, Burowie zaczynają odwrót.
- 2 marca – papież Leon XIII potępia wojnę burską.
- 3 marca – zakończył się strajk górników w Niemczech.
- 5 marca – dwa krążowniki należące do floty USA, zostają wysłane do Ameryki Centralnej, w celu ochrony amerykańskiej racji stanu w sporze pomiędzy Nikaraguą i Kostaryką.
- 7 marca – pożar niszczy część dachu w rezydencji brytyjskich monarchów – Buckingham Palace.
- 9 marca – kobiety w Niemczech domagają się prawa pozwalającego partycypować w egzaminach pozwalających na studia uniwersyteckie (do Reichstagu skierowano petycję).
- 11 marca – wojna burska: Lord Salisbury, premier brytyjski odrzuca wstępne warunki zakończenia wojny burskiej, przedłożone przez lidera Burów Paula Krugera.
- 13 marca
- wojna burska: armia brytyjska dowodzona przez Fredericka Robertsa okupuje miasto Bloemfontein w Wolnym Państwie Orania.
- wojna burska: prezydent Paul Kruger oświadczył, że Wolne Państwo Orania stanowi część Republiki Południowej Afryki.
- 14 marca – Hugo de Vries, holenderski botanik i genetyk, potwierdził wcześniej sformułowane w roku 1866 – Prawa Mendla, mówiące o regułach przekazywania cech dziedzicznych.
- 15 marca
- wojna burska: Premier Wielkiej Brytanii odrzuca propozycję prezydenta USA Williama McKinleya oferującego mediacje w wojnie burskiej.
- w USA wchodzi w życie akt prawny (Gold Standard Act), który wiąże wartość waluty amerykańskiej z standardem złota.
- 16 marca – Sir Arthur John Evans zakupił ziemię na której znajdują się ruiny pałacu w Knossos na wyspie Krecie celem przeprowadzenia prac wykopaliskowych.
- 19 marca
- 20 marca – sekretarz stanu USA John Hay oznajmił, że mocarstwa europejskie wyraziły zgodę na prowadzenie w Chinach polityki otwartych drzwi w sprawach handlu.
- 24 marca
- major Nowego Jorku Van Wyck, rozpoczyna budowę metra (Rapid Transit Railroad) łączącego Manhattan z Brooklynem.
- 14-letni chłopiec zastrzelił w Ohio ostatniego żyjącego na wolności gołębia wędrownego.
- 25 marca – rozpoczęła się tak zwana „Wojna o złoty zydel” w Zachodniej Afryce, brytyjskie siły kolonialne zaatakowały Królestwo Aszanti.
- 27 marca
- rosyjska flota przybyła do Korei, wywołując konsternację w rządzie japońskim.
- pogłębił się kryzys żywnościowy w Indiach, miliony głodujących ludzi oczekiwało na pomoc od brytyjskiego rządu kolonialnego.
- 28 marca – ponad 1000 ton nieczystości zostało usunięte z domów w Sydney w Australii, które zostały wyburzone z miejsc, które nawiedziła epidemia dżumy.
- 31 marca – we Francji czas dnia roboczego, dla kobiet i dzieci, zostaje ustawowo skrócony do 11 godzin.
- 1 kwietnia
- król Jerzy I Grecki staje się władcą absolutnym Krety.
- Irlandzka Gwardia, jako jedyny składający się tylko z Irlandczyków oddział w armii brytyjskiej, zostaje sformowany przez królową Wiktorię Hanowerską.
- każdy francuski policjant został zobowiązany do noszenia broni.
- 4 kwietnia – anarchista usiłuje zastrzelić księcia Walii podczas wizyty w Belgii, na urodzinach króla belgijskiego.
- 14 kwietnia
- otwarcie Wystawy Światowej w Paryżu.
- w Paryżu założono Międzynarodową Unię Kolarską (UCI).
- 21 kwietnia – na ulice Brna wyjechały pierwsze tramwaje elektryczne (wcześniej jeździły parowe)
- 22 kwietnia – francuskie wojska kolonialne pokonały i zabiły afrykańskiego przywódcę wojskowego Rabih az-Zubayr w bitwie o Kousséri, zapewniając tym samym dominację francuską nad Czadem.
- 23 kwietnia – otwarcie pierwszego Biura Oddziału Towarzystwa Strażnica w Londynie.
- 1 maja – eksplozja w kopalni węgla w Scofield w Utah zabija 200 górników.
- 2 maja – król Szwecji Oskar II, deklaruje poparcie dla Brytyjczyków w wojnie burskiej.
- 14 maja – otwarcie II Igrzysk Olimpijskich w Paryżu.
- 17 maja
- wojna burska: Wojska brytyjskie, po 217 dniach oblężenia miasta Mafeking (dzisiaj Mafikeng) przez oddziały burskie, przychodzą z odsieczą oblężonym.
- powstanie bokserów: Rebelianci zniszczyli trzy wioski koło Pekinu i zabili 60 Chińczyków – chrześcijan.
- 18 maja
- delegacja Burów przybyła do USA prosić o wsparcie.
- wyspy archipelagu Tonga stają się protektoratem brytyjskim.
- 21 maja – Rosja zajęła Mandżurię.
- 23 maja – sierżant William Harvey Carney jako pierwszy czarnoskóry obywatel zostaje odznaczony Medalem Honoru (za bohaterstwo w czasie bitwy o Fort Wagner w wojnie secesyjnej).
- 24 maja
- wojna burska: Brytyjczycy dokonali aneksji Wolnego Państwa Orania i przyłączyli do swych kolonii.
- został zwodowany krążownik Aurora.
- 25 maja – wojna burska: Burscy żołnierze głosują za kontynuacją wojny.
- 28 maja – powstanie bokserów: Rebelianci atakują personel belgijski na stacji kolejowej Fengtai.
- 29 maja
- 30 maja – powstanie bokserów: Rebelianci okupują Tiencin.
- 31 maja
- wojna burska: Brytyjczycy zajęli Johannesburg, Burowie wycofali się do Pretorii.
- powstanie bokserów: Wyjęto spod prawa bokserów w Chinach.
- powstanie bokserów: oddziały pokojowe z różnych krajów europejskich wkraczają do Chin.
- 1 czerwca – Carry Nation, rzeczniczka prohibicji w USA, zdemolowała 25 lokali, gdzie podawano napoje alkoholowe.
- 2 czerwca – założono niemiecki klub piłkarski 1. FC Kaiserslautern.
- 4 czerwca – wystawa Auguste’a Rodina w Paryżu.
- 5 czerwca – wojna burska: Brytyjscy żołnierze wkroczyli do Pretorii.
- 14 czerwca
- Reichstag, parlament Cesarstwa Niemieckiego, zaaprobował rozwój Niemieckiej Marynarki Wojennej (Kaiserliche Marine).
- Hawaje ustanowiono terytorium Stanów Zjednoczonych.
- 19 czerwca – została zarejestrowana Fundacja Nobla.
- 20 czerwca – powstanie bokserów: Rebelianci zgromadzili około 20 tys. osób w pobliżu Pekinu, zamordowali setki europejczyków, w tym ambasadora niemieckiego.
- 21 czerwca – na ulice Brna wyjechały pierwsze tramwaje elektryczne (wcześniej jeździły parowe).
- 2 lipca – odbył się pierwszy udany lot sterowcem, skonstruowanym przez Ferdinanda von Zeppelina, nad Jeziorem Bodeńskim w pobliżu Friedrichshafen (sterowiec LZ 1).
- 5 lipca
- zostaje uchwalona, w parlamencie brytyjskim, konstytucja Wspólnoty Narodów Australii.
- powstał angielski klub piłkarski West Ham United F.C.
- 9 lipca – królowa Wiktoria Hanowerska zatwierdza Australijską Konstytucję Wspólnoty Narodów.
- 13 lipca – powstanie bokserów: Europejskie sojusznicze wojska interwencyjne odbijają miasto Tiencin z rąk rebeliantów.
- 14 lipca – zamknięcie II Igrzysk Olimpijskich.
- 19 lipca – otwarcie paryskiego metra.
- 20 lipca – hrabia Ferdinand von Zeppelin odbył pierwszy udany lot sterowcem.
- 25 lipca – doszło do rozruchów na tle rasowym w Nowym Orleanie, ponad 28 osób zabitych.
- 29 lipca – we Włoszech, król Humbert I zostaje zastrzelony przez anarchistę Gaetano Bresci.
- 5 sierpnia – pogrom Żydów w Odessie.
- 8 sierpnia – na Międzynarodowym Kongresie Matematycznym w Paryżu David Hilbert przedstawił listę 23 nierozwiązanych problemów matematycznych.
- 10 sierpnia – rozegrano pierwszy mecz o Puchar Davisa pomiędzy Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią
- 14 sierpnia
- powstanie bokserów: korpus ekspedycyjny uwolnił uwięzionych w Chinach zachodnich dziennikarzy.
- wojska międzynarodowe zajęły Pekin, kończąc powstanie bokserów.
- 27 sierpnia – wojna burska: W miejscowości Bergendal, brytyjskie oddziały rozbijają grupę komandosów burskich.
- 1 września – aneksja Transwalu przez Wielką Brytanię.
- 2 września – w pruskich szkołach publicznych wprowadzono przedmiot wychowanie seksualne.
- 8 września – potężny huragan zabił od 6 do 12 tys. mieszkańców okolic Galveston w Teksasie.
- 13 września – wojna Filipińsko-Amerykańska: Filipińscy żołnierze ruchu oporu rozbili dużą kolumnę wojsk USA w bitwie pod Pulang Lupa.
- 17 września
- wojna Filipińsko-Amerykańska: pod dowództwem Juana Caillesa, Filipińczycy zwyciężyli wojska amerykańskie dowodzone przez pułkownika Benjamina F. Cheathama w bitwie o Mabitac.
- w Australii ogłoszono federację sześciu kolonii, tworzącą jedno państwo.
- 23 września
- powstanie bokserów: feldmarszałek Alfred von Waldersee został głównodowodzącym międzynarodowych sił mających stłumić powstanie bokserów w Chinach.
- powstanie bokserów: europejskie jednostki wojskowe wkroczyły do Pekinu.
- w Paryżu obradował Międzynarodowy Kongres Socjalistyczny (18 delegatów z Polski, w tym: Ignacy Daszyński, Bolesław Limanowski, Leon Wasilewski, Róża Luksemburg).
- 25 września – po raz pierwszy do Izby Gmin zostali wybrani (dwaj) posłowie Partii Pracy.
- 26 września – zwodowano pancernik Potiomkin.
- 29 września – w Nowym Jorku Amerykanin Maxwell Long ustanowił lekkoatletyczny rekord świata w biegu na 400 m wynikiem 47,8 s.
- Październik – norweski wynalazca Johann Vaaler domaga się patentu na swój wynalazek spinacza do papieru.
- 5 października – w Paryżu kongres międzyparlamentarny potępił politykę Wielkiej Brytanii w Afryce.
- 16 października – w Chinach podpisano pokój i układ między Niemcami i Wielką Brytanią.
- 25 października – Wielka Brytania zaanektowała Transwal.
- 28 października
- zakończyły się II Letnie Igrzyska Olimpijskie w Paryżu.
- założono klub piłkarski RCD Espanyol Barcelona.
- 29 października – wybuch w zakładach chemicznych w Nowym Jorku zabił około 200 osób.
- 1 listopada – ukazała się encyklika papieża Leona XIII De Redemptore.
- 3 listopada
- otwarto pierwszą wystawę samochodów w Nowym Jorku w Madison Square Garden.
- Panama odłącza się od Kolumbii.
- 6 listopada – w wyborach prezydenckich w USA, urzędujący prezydent republikanin, William McKinley, pokonał demokratę Williama Jenningsa Bryana.
- 23 listopada – wystawa Claude’a Moneta w Paryżu.
- 30 listopada – zmarł Oscar Wilde, irlandzki poeta, prozaik, dramatopisarz i filolog klasyczny. Przedstawiciel modernistycznego estetyzmu.
- 7 grudnia – w Berlinie Max Planck sformułował prawo „Ciała doskonale czarnego”.
- 11 grudnia – Garretson Gibson został prezydentem Liberii.
- 13 grudnia – uruchomiono pierwszą wąskotorową linię kolejową na Bornholmie.
- 14 grudnia – Berlin: Max Planck przedstawił teorię kwantową.
- 18 grudnia – z Górnego Wąwozu Paproci (Upper Ferntree Gully) do Gembrook w stanie Wiktoria w Australii, uruchomiono kolej wąskotorową (o prześwicie 762 mm).
- Powstała Zjednoczona Partia Irlandzka, na czele której stanął John Edward Redmond.
- W Indiach powstał fundusz do walki z głodem.
[edytuj] Ludność Świata
- ludność świata 1 650 000 000
- Azja – 947 mln
- Europa – 408 mln: Niemcy – 56,4 mln (13,8%)
- Afryka – 133 mln
- Ameryka Północna – 82 mln
- Ameryka Południowa – 74 mln
- Oceania – 6 mln
[edytuj] Urodzili się
- 1 stycznia – Mildred Davis, amerykańska aktorka (zm. 1969)
- 2 stycznia – William Haines, amerykański aktor (zm. 1973)
- 5 stycznia – Yves Tanguy, francusko-amerykański malarz (zm. 1955)
- 15 stycznia – William Heinesen, farerski pisarz, kompozytor, malarz i poeta (zm. 1991)
- 25 stycznia – Theodosius Dobzhansky, amerykański genetyk ukraińskiego pochodzenia (zm. 1975)
- 27 stycznia – Hyman Rickover, amerykański admirał (zm. 1986)
- 30 stycznia – Martita Hunt, angielska aktorka (zm. 1969)
- 2 lutego
- Józef Kowalski, ostatni żyjący weteran wojny polsko bolszewickiej
- Mieczysław Oborski, polski żołnierz (zm. 1953)
- 4 lutego – Jacques Prévert, francuski pisarz i poeta (zm. 1977)
- 5 lutego – Adlai Ewing Stevenson II, amerykański polityk (zm. 1965)
- 8 lutego
- Lonnie Johnson, amerykański bluesman i gitarzysta (zm. 1970)
- Iwan Piotrowicz Iwanow-Wano, radziecki scenarzysta, animator, reżyser filmów animowanych (zm. 1987)
- 11 lutego – Hans-Georg Gadamer, niemiecki filozof (zm. 2002)
- 16 lutego – Albert Hackett, amerykański scenarzysta (zm. 1995)
- 18 lutego – Nikołaj Anosow, rosyjski kompozytor i dyrygent (zm. 1962)
- 22 lutego – Luis Buñuel, hiszpański reżyser (zm. 1983)
- 26 lutego
- Halina Konopacka, polska lekkoatletka, pierwsza polska złota medalistka olimpijska (zm. 1989)
- Jean Negulesco, amerykański reżyser (zm. 1993)
- 28 lutego – Wolf Hirth, niemiecki pilot (zm. 1959)
- 2 marca – Kurt Weill, niemiecki kompozytor (zm. 1950)
- 3 marca – Edna Best, angielska aktorka (zm. 1974)
- 4 marca – Jan Zachwatowicz, polski profesor architektury; generalny konserwator zabytków (zm. 1983)
- 9 marca – Howard Aiken, amerykański inżynier, pionier informatyki (zm. 1973)
- 13 marca
- Salote Tupou III, królowa Tonga (zm. 1965)
- Jorgos Seferis, grecki poeta i eseista (zm. 1971)
- 19 marca – Frédéric Joliot-Curie, francuski fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 1958)
- 23 marca – Erich Fromm, amerykański filozof, psycholog i psychoanalityk niemieckiego pochodzenia (zm. 1980)
- 29 marca – John McEwen, australijski polityk, premier Australii (zm. 1980)
- 31 marca
- Lőrinc Szabó, węgierski poeta (zm. 1957)
- Henryk Windsor, książę Gloucester (zm. 1974)
- 4 kwietnia – Izydor Zaczykiewicz, polski pisarz (zm. 1991)
- 5 kwietnia – Spencer Tracy, amerykański aktor (zm. 1967)
- 7 kwietnia – Adolf Dymsza, polski aktor (zm. 1975)
- 20 kwietnia – Fred Raymond, austriacki kompozytor (zm. 1954)
- 25 kwietnia – Wolfgang Pauli, szwajcarski fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 1958)
- 26 kwietnia – Charles Francis Richter, amerykański geofizyk (zm. 1985)
- 27 kwietnia – Zygmunt Wojciechowski, polski historyk państwa i prawa (zm. 1955)
- 28 kwietnia – Bruno Apitz, niemiecki pisarz (zm. 1979)
- 30 kwietnia – Andrzej Stawar, polski krytyk literacki i tłumacz (zm. 1961)
- 1 maja
- Ignazio Silone, włoski pisarz (zm. 1978)
- Aleksander Wat, polski poeta i prozaik (zm. 1967)
- 8 maja – Tola Mankiewiczówna, polska aktorka (zm. 1985)
- 12 maja – Helene Weigel, niemiecka aktorka (zm. 1971)
- 23 maja – Hans Frank, hitlerowski funkcjonariusz, gubernator Generalnego Gubernatorstwa (zm. 1946)
- 28 maja – Tommy Ladnier, amerykański trębacz jazzowy (zm. 1939)
- 5 czerwca – Dennis Gabor, węgierski fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 1979)
- 15 czerwca – Paul Mares, amerykański trębacz jazzowy (zm. 1949)
- 25 czerwca – Louis Mountbatten, lord, brytyjski polityk, ostatni wicekról Indii, teść królowej Wielkiej Brytanii Elżbiety II Windsor (zm. 1979)
- 28 czerwca – Leon Kruczkowski, polski pisarz i publicysta (zm. 1962)
- 29 czerwca – Antoine de Saint-Exupéry, francuski lotnik, pisarz, autor Małego Księcia (zm. 1944)
- 6 lipca – Frederica Sagor Maas, amerykańska scenarzystka filmowa pochodzenia rosyjskiego (zm. 2012)
- 8 lipca – George Antheil, amerykański kompozytor (zm. 1959)
- 10 lipca – Evelyn Laye, brytyjska aktorka (zm. 1996)
- 21 lipca – Roman Nowak, polski polityk (zm. 1980)
- 24 lipca – Aleksander Żabczyński, polski aktor (zm. 1958)
- 27 lipca – Charles Vidor, węgierski reżyser żydowskiego pochodzenia (zm. 1959)
- 29 lipca – Eyvind Johnson, szwedzki pisarz, laureat Nagrody Nobla (zm. 1976)
- 4 sierpnia – Elizabeth Bowes-Lyon, królowa brytyjska, matka królowej Wielkiej Brytanii Elżbiety II Windsor (zm. 2002)
- 5 sierpnia – Leonard Buczkowski, polski reżyser i scenarzysta filmowy (zm. 1967)
- 6 sierpnia – Cecil Howard Green, amerykański geofizyk (zm. 2003)
- 10 sierpnia – Arthur Porritt, nowozelandzki lekkoatleta i polityk (zm. 1994)
- 19 sierpnia
- Colleen Moore, amerykańska aktorka (zm. 1988)
- Gilbert Ryle, angielski filozof (zm. 1976)
- 25 sierpnia – Hans Adolf Krebs, niemiecki biochemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1981)
- 26 sierpnia – Hellmuth Walter, niemiecki inżynier (zm. 1980)
- 3 września
- Eduard van Beinum, holenderski dyrygent (zm. 1959)
- Urho Kaleva Kekkonen, fiński polityk, premier i prezydent Finlandii (zm. 1986)
- 13 września – Gladys George, amerykańska aktorka (zm. 1954)
- 19 września – Włodzimierz Słobodnik, polski poeta, tłumacz literatury francuskiej, rosyjskiej i radzieckiej, satyryk, autor książek dla młodzieży (zm. 1991)
- 7 października – Heinrich Himmler, jeden z głównych przywódców Niemiec hitlerowskich i zbrodniarzy II wojny światowej (zm. 1945)
- 9 października – Alistair Sim, szkocki aktor (zm. 1976)
- 10 października – Helen Hayes, amerykańska aktorka (zm. 1993)
- 15 października
- Jadwiga Chamiec, polska pisarka, autorka książek i słuchowisk radiowych dla dzieci i młodzieży (zm. 1995)
- Fritz Feld, niemiecki aktor (zm. 1993)
- Mervyn LeRoy, amerykański reżyser (zm. 1987)
- 17 października – Jean Arthur, amerykańska aktorka (zm. 1991)
- 30 października – Ragnar Granit, szwedzki neurofizjolog fińskiego pochodzenia, laureat Nagrody Nobla (zm. 1991)
- 5 listopada – Natalie Schafer, amerykańska aktorka (zm. 1991)
- 8 listopada
- Margaret Mitchell, amerykańska pisarka, autorka Przeminęło z wiatrem (zm. 1949)
- Charlie Paddock, amerykański lekkoatleta (zm. 1943)
- 14 listopada – Aaron Copland, amerykański kompozytor (zm. 1990)
- 19 listopada – Anna Seghers, niemiecka pisarka (zm. 1983)
- 23 listopada – Mestre Bimba, najsłynniejszy mistrz capoeira, twórca stylu Regional (zm. 1974)
- 25 listopada – Rudolf Hoess (niem. pisownia oryginalna Rudolf Höß), komendant obozu Auschwitz-Birkenau (stracony – 1947)
- 3 grudnia – Richard Kuhn, niemiecki biochemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 1967)
- 6 grudnia – Agnes Moorehead, amerykańska aktorka (zm. 1974)
- 14 grudnia – Juan d'Arienzo, argentyński muzyk (zm. 1976)
- 17 grudnia – Katina Paxinou, grecka aktorka (zm. 1973)
- 25 grudnia – Antoni Zygmund, polski matematyk (zm. 1992)
[edytuj] Zmarli
- 20 stycznia – John Ruskin, angielski pisarz i reformator społeczny (ur. 1819)
- 22 stycznia – David Edward Hughes, angielski inżynier (ur. 1831)
- 6 lutego – Piotr L. Ławrow, rosyjski filozof i socjolog (ur. 1823)
- 6 marca – Gottlieb Daimler, niemiecki inżynier (ur. 1834)
- 24 marca – Salomon Joachim Halberstam, żydowski bibliofil, kolekcjoner, publicysta, kupiec (ur. 1832)
- 30 marca – Leonard Murialdo, włoski ksiądz, święty katolicki (ur. 1828)
- 5 kwietnia – Joseph Louis François Bertrand, francuski matematyk (ur. 1822)
- 24 kwietnia – Andrew Smith Hallidie, amerykański inżynier (ur. 1836)
- 1 maja – Mihaly Munkacsy, węgierski malarz (ur. 1844)
- 5 maja – Iwan Ajwazowski, rosyjski malarz marynista ormiańskiego pochodzenia (ur. 1817)
- 6 maja – Anna Róża Gattorno, włoska zakonnica, założycielka instytutu Córek św. Anny, błogosławiona katolicka (ur. 1831)
- 22 maja – William Lindley, brytyjski inżynier, twórca Filtrów Lindleya (ur. 1808)
- 3 czerwca – Mary Kingsley, angielska pisarka (ur. 1862)
- 5 czerwca – Stephen Crane, amerykański pisarz (ur. 1871)
- 11 czerwca – Belle Boyd, amerykańska aktorka i szpieg (ur. 1844)
- 15 czerwca – Barbara Cui Lian, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1849)
- 19 czerwca
- Modest Andlauer, francuski jezuita, misjonarz, męczennik, święty katolicki (ur. 1847)
- Remigiusz Isoré, misjonarz, męczennik, święty katolicki (ur. 1852)
- 26 czerwca – Józef Ma Taishun, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1840)
- 28 czerwca
- Maria Du Zhao, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1849)
- Łucja Wang Cheng, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1882)
- Maria Fan Kun, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1884)
- Maria Qi Yu, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1885)
- Maria Zheng Xu, chińska męczennica, święta katolicka (ur. ok. 1889)
- 29 czerwca
- Maria Du Tian, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1858)
- Magdalena Du Fengju, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1881)
- Paweł Wu Anju, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1838)
- Jan Chrzciciel Wu Mantang, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1883)
- Paweł Wu Wanshu, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1884)
- 30 czerwca
- Rajmund Li Quanzhen, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1841)
- Piotr Li Quanhui, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1837)
- czerwiec/lipiec – Chi Zhuzi, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1882)
- lipiec – Henry Barnard, amerykański pedagog (ur. 1811)
- 3 lipca
- Piotr Zhao Mingzhen, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1839)
- Jan Chrzciciel Zhao Mingxi, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1844)
- 4 lipca – Cezydiusz Giacomantonio, włoski franciszkanin, misjonarz, męczennik, święty katolicki (ur. 1873)
- 5 lipca
- Teresa Chen Jinjie, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1875)
- Róża Chen Aijie, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1878)
- 7 lipca
- Antoni Fantosati, włoski franciszkanin, misjonarz, biskup, męczennik, święty katolicki (ur. 1842)
- Józef Gambaro, włoski franciszkanin, misjonarz, męczennik, święty katolicki (ur. 1869)
- Marek Ji Tianxiang, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1834)
- Maria Guo Li, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1835)
- 8 lipca – Jan Wu Wenyin, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1850)
- 9 lipca
- Zhang Huailu, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1843)
- Męczennicy z Taiyuan:
- Grzegorz Grassi, włoski franciszkanin, misjonarz, biskup, męczennik, święty katolicki (ur. 1833)
- Franciszek Fogolla, włoski franciszkanin, misjonarz, biskup, męczennik, święty katolicki (ur. 1839)
- Eliasz Facchini, włoski franciszkanin, misjonarz, biskup, męczennik, święty katolicki (ur. 1839)
- Teodoryk Balat, francuski franciszkanin, misjonarz, męczennik, święty katolicki (ur. 1858)
- Andrzej Bauer, francuski franciszkanin (brat zakonny), misjonarz, męczennik, święty katolicki (ur. 1866)
- Maria Kerguin, francuska misjonarka, męczennica, święta katolicka (ur. 1864)
- Maria Adolfina Dierk, holenderska misjonarka, męczennica, święta katolicka (ur. 1866)
- Maria Hermina Grivot, francuska misjonarka, męczennica, święta katolicka (ur. 1866)
- Maria Anna Moreau, francuska misjonarka, męczennica, święta katolicka (ur. 1866)
- Maria Amandyna Jeuris, belgijska misjonarka, męczennica, święta katolicka (ur. 1872)
- Maria Clelia Nanetti, włoska misjonarka, męczennica, święta katolicka (ur. 1872)
- Maria Giuliani, włoska misjonarka, męczennica, święta katolicka (ur. 1875)
- Franciszek Zhang Rong, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1838)
- Piotr Zhang Banniu, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1850)
- Tomasz Shen Jihe, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1851)
- Jakub Yan Guodong, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1853)
- Szymon Chen Ximan, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1855)
- Mateusz Feng De, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1855)
- Jakub Zhao Quanxin, chiński męczennik, święty katolicki (ur. ok. 1856)
- Piotr Wu Anbang, chiński męczennik, święty katolicki (ur. ok. 1860)
- Piotr Wang Erman, chiński męczennik, święty katolicki (ur. ok. 1864)
- Jan Zhang Jingguang, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1878)
- Filip Zhang Zhihe, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1880)
- Patryk Dong Bodi, chiński męczennik, święty katolicki (ur. ok. 1882)
- Jan Zhang Huan, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1882)
- Jan Wang Rui, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1885)
- 11 lipca
- 13 lipca
- Paweł Liu Jinde, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1821)
- Majer Wolanowski, polski przemysłowiec i fabrykant pochodzenia żydowskiego (ur. 1844)
- Józef Wang Kuiju, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1863)
- 14 lipca – Jan Wang Kuixin, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1875)
- 16 lipca
- Lang Yang, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1871)
- Paweł Lang Fu, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1893)
- Teresa Zhang He, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1864)
- 17 lipca – Piotr Liu Ziyu, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1843)
- 19 lipca
- Elżbieta Qin Bian, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1846)
- Szymon Qin Chunfu, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1886)
- 20 lipca
- Paweł Denn, francuski jezuita, misjonarz, męczennik, święty katolicki (ur. 1847)
- Maria Zhu Wu, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1850)
- Leon Mangin, francuski jezuita, misjonarz, męczennik, święty katolicki (ur. 1857)
- Maria Fu Guilin, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1863)
- Piotr Zhu Rixin, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1881)
- 21 lipca
- Alberyk Crescitelli, włoski ksiądz, misjonarz, męczennik, święty katolicki (ur. 1863)
- Józef Wang Yumei, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1832)
- 22 lipca
- Maria Wang Li, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1851)
- Łucja Wang Wang, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1869)
- Anna Wang, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1886)
- Andrzej Wang Tianqing, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1891)
- 29 lipca – Humbert I, król Włoch (ur. 1844)
- koniec lipca
- Józef Yuan Gengyin, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1853)
- Maria Zhao Guo, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1840)
- Róża Zhao, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1878)
- Maria Zhao, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1883)
- 7 sierpnia – Wilhelm Liebknecht, niemiecki socjaldemokrata (ur. 1826)
- 8 sierpnia – Paweł Ge Tingzhu, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1839)
- 12 sierpnia – Wilhelm Steinitz, austriacki szachista (ur. 1836)
- 16 sierpnia
- José Maria Eça de Queiroz, portugalski pisarz (ur. 1845)
- Róża Fan Hui, chińska męczennica, święta katolicka (ur. 1855)
- 19 sierpnia – Jan Chrzciciel Zhu Wurui, chiński męczennik, święty katolicki (ur. 1883)
- 23 sierpnia – Kiyotaka Kuroda, japoński polityk (ur. 1840)
- 25 sierpnia – Fryderyk Nietzsche, niemiecki filozof (ur. 1844)
- 29 sierpnia – Bruno Abdank-Abakanowicz, polski wynalazca (ur. 1852)
- 28 września – Gustav Gyula Geyer, węgierski przyrodnik (ur. 1828)
- 15 października – Zdeněk Fibich, czeski kompozytor (ur. 1850)
- 22 listopada – Arthur Sullivan, brytyjski kompozytor (ur. 1842)
- 30 listopada – Oscar Wilde, angielski poeta, prozaik, dramatopisarz i filolog klasyczny (ur. 1854)
[edytuj] Zdarzenia astronomiczne
- 28 maja – całkowite zaćmienie słońca widoczne w Meksyku, USA, Portugalii, Hiszpanii i północnej Afryce.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Święta ruchome
- Tłusty czwartek: 22 lutego
- Ostatki: 27 lutego
- Popielec: 28 lutego
- Niedziela Palmowa: 8 kwietnia
- Wielki Czwartek: 12 kwietnia
- Wielki Piątek: 13 kwietnia
- Wielka Sobota: 14 kwietnia
- Wielkanoc: 15 kwietnia
- Poniedziałek wielkanocny: 16 kwietnia
- Wniebowstąpienie: 24 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 3 czerwca
- Boże Ciało: 14 czerwca