Mes

Un mes (del llatín mensis) ye caún de los dolce periodos de tiempu, d'ente 28 y 31 díes, nos que se dixebra l'añu. N'asturianu casique tolos meses tienen un nome de orixe llatinu. Asina, Marzu yel' mes dedicáu a Marte Dios romanu de la guerra, Xunu ye'l mes dedicáu a Juno, Febreru debe'l so nome a les Februa nes Lupercales, el festival dela purificación na Antigua Roma,.. etc. Sicasí, la cultura popular camudó la mena de nomar dalgunos meses, y asina tenemos que setiembre curia rellación col mes númberu 7, ochobre col mes n^u8, y lo que tendría de ser los meses 9 y 10 denómense n'asturianu: Payares y Avientu respeutivamente.

El porqué setiembre yera'l 7^u mes y ochobre el 8^u tien l'aniciu en que na dómina romana, l'añu entamaba en marzu (primer mes) La duración afitose de mena que s'intercaltriaren los meses de 30 y 31 díes. Sicasí Xunetu y Agostu tienen dambos 31 díes, darreú que como Xunetu yera'l mes dedicáu a Xuliu César (na mayoría de llingües el nome'l mes deriva de Xuliu) y Agostu a César Augustu, camentóse qu'esti últimu nun tenía de ser de menos díes que'l dedicáu a Xulio César, y d'esti móu foi Febreru el que quedó con menos díes que los demás. Asimesmo, la esistencia de dolce meses tien rellación coles dolce constelaciones y cola numberación docenal.

Duración en díes de los meses del añu

• Xineru, con 31 díes
• Febreru, con 28 díes o 29 n'añu bisiestu
• Marzu, con 31 díes
• Abril, con 30 díes
• Mayu, con 31 díes
• Xunu, con 30 díes
• Xunetu, con 31 díes
• Agostu, con 31 díes
• Setiembre, con 30 díes
• Ochobre, con 31 díes
• Payares, con 30 díes
• Avientu, con 31 díes