1941

Izvor: Wikipedia
Godine:
1937 1938 1939 1940 - 1941 - 1942 1943 1944 1945
Desetljeća:
1910te 1920te 1930te - 1940te - 1950te 1960te 2030te
Stoljeća:
19. stoljeće - 20. stoljeće - 21. stoljeće
Ovo je članak o godini 1941.
Za ostala značenja v. 1941 (razvrstavanje).


1941 u drugim kalendarima
Gregorijanski 1941
MCMXLI
Ab urbe condita 2694
Islamski 1359 – 1360
Iranski 1319 – 1320
Hebrejski 5701 – 5702
Bizantski 7449 – 7450
Koptski 1657 – 1658
Hindu kalendari
 - Vikram Samvat 1996 – 1997
 - Shaka Samvat 1863 – 1864
 - Kali Yuga 5042 – 5043
Kineski
 - Kontinualno 4577 – 4578
 - 60 godina Yin Metal Zmija
(od kineske N. g.)
Holocenski kalendar 11941
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1941 (MCMXLI) bila je redovna godina koja počinje u srijedu, po gregorijanskom kalendaru.

[uredi - уреди] Događaji

[uredi - уреди] Januar/Siječanj

+ Pukovnik Vilijam Džozef Donovan, specijalni Ruzveltov izaslanik, doputovao u Beograd (na balkanskom putovanju posećuje još i Grčku, Tursku i Bugarsku).
  • 29.1. - Umro gen. Ioannis Metaxas, grčki predsednik vlade.
  • 31.1. - Pomorska bitka između otoka Lastova i Sušca između 3 talijanska broda i nepoznate podmornice (proveriti).

[uredi - уреди] Februar/Veljača

  • 4.2. - Mađarski parlament ratifikovao sporazum o pristupanju zemlje Trojnom paktu i sporazum o večnom prijateljstvu sa Jugoslavijom.
  • 7.2. - Završena Operacija Kompas, zauzet Bengazi, ubedljiva pobeda Britanaca i ostalih nad italijanskom armijom u zapadnom Egiptu i istočnoj Libiji (Kirenaici).
  • 8.2. - Nemačka i Bugarska potpisuju vojni pakt.
  • 12.2. - Erwin Rommel i Afrički korpus stižu u Tripoli.
  • 14.2. - Hitler i Ribentrop razgovaraju sa Cvetkovićem i Cincar-Markovićem u Berghofu, istog dana Ruzveltova poruka jugoslovenskoj vladi: budući Zajam i najam će pomoći narodima koji mogu biti žrtve agresije.
  • 17.2. - Bugarsko-turska deklaracija o neutralnosti.
  • 22.2. - Ruzveltova poruka knezu Pavlu - svet gleda sa simpatijama na zemlje koje pružaju otpor agresivnim silama.
  • 25.2. - Februarski štrajk u okupiranoj Holandiji, protiv progona Jevreja.

[uredi - уреди] Mart/Ožujak

Sadržaj/Садржај
  • 1.3. - Bugarska se pridružuje Trojnom paktu, nemačka vojska (sutradan) ulazi na njenu teritoriju.
  • 4.3. - Knez Pavle i ino-ministar Cincar-Marković tajno u Berghofu - pritisak za pristupanje Trojnom paktu.
+ Operation Claymore - britanski komandosi uništili fabrike i zalihe ribljeg ulja i glicerina na Lofotskim ostrvima.
  • 5.3. - Vel. Britanija prekida diplomatske odnose sa Bugarskom; ovih dana počinje Operation Lustre, iskrcavanje britanskih i komonveltskih trupa u Grčku.
+ Rumunija: gen. Jon Antonesku zvanično dobio 99,91% podrške na referendumu.
  • 6.3. - Krunski savet Kraljevine Jugoslavije doneo odluku o pristupanju Trojnom paktu, pod uslovima koje će Hitler prihvatiti (potvrđeno 20. 3.).
  • 11.3. - U SAD potpisan zakon o zajmu i najmu (Lend-Lease), na osnovu kojeg će snabdevati Britance i druge saveznike vojnim materijalom.
  • 18.3. - Ruzvelt Beogradu: zemlja koja se pokorno preda uživaće manje naklonosti od one koja se makar i kratko bude odupirala.
  • 20.3. - Nakon što je Krunski savet potvrdio odluku o pristupanju Trojnom paktu, za to se izjasnila i vlada Kraljevine Jugoslavije, trojica ministara podnela ostavku.
  • 23.3. - Gen. Dušan Simović upozorava kneza Pavla da bi se vazduhoplovstvo moglo pobuniti ako bude potpisan pakt sa Osovinom; Čerčil premijeru Cvetkoviću: rat će biti samo odložen a ne izbegnut (pristupanjem Trojnom paktu).
  • 24.3. - Ervin Romel počinje prvu nemačku ofanzivu u Libiji.
  • 24.3. - Tursko-sovjetska deklaracija: ko god da napadne Tursku, SSSR će ostati neutralan.
  • 25.3. - Jugoslavija se u Beču pridružuje Trojnom paktu, za šta je obećano: očuvanje integriteta, bez prolaza i prevoza osovinskih snaga, neće biti tražena vojna pomoć od Jugoslavije (povoljnije nego za ostale članice trojnog pakta) + tajno obećan Solun posle rata.
  • 27. mart - Vojni puč prethodne noći, velike demonstracije protiv pristupanja Jugoslavije Trojnom paktu u većem delu Jugoslavije, Petar II Karađorđević proglašen punoletnim, general Dušan Simović novi predsednik vlade.
+ Hitler odlučio da razbije Jugoslaviju (Direktiva 25), računajući na pomoć nezadovoljnih Hrvata i većine suseda; operacija Barbarosa se odlaže za četiri nedelje.
+ Josip Broz Tito, generalni sekretar KPJ, stiže avionom iz Zagreba u Beograd.
  • 30.3. - Jugoslovenska vlada izdala direktivu o "opštem aktiviranju" (tajna mobilizacija); nemačka Vrhovna komanda izdala direktive u vezi napada na Jugoslaviju ("Poduhvat 25") i Grčku ("Marita").
  • 31.3. - Sastanak "velikog dela" poslanika HSS i zastupnika vlasti u Zagrebu, u Berlin poslan "Memorandum petorice", koji tvrdi da Jugoslavija više ne postoji i traži pomoć i priznanje "slobodne Hrvatske države". Ribentropov telegram Mačeku - odvraća ga od saradnje sa beogradskom vladom.
+ Predsednik vlade Simović zabranio iseljavanje iz svojih mesta (i da se narod ne povodi za "alarmantnim vestima").
  • 31.3.-1.4. - Razgovori vojnih predstavnika Jugoslavije i Velike Britanije u Beogradu.

[uredi - уреди] April/Travanj

+ Irački puč 1941. - na vlast dolazi nacionalista Rašid Ali, naklonjen Osovini.
  • 3.4. - Mađarski predsednik vlade grof Pal Teleki izvršio samoubistvo, ne želeći da učestvuje u invaziji na Jugoslaviju.
+ Razgovori jugoslovenskih, grčkih i britanskih vojnih predstavnika u Florini.
  • 4.4. - Vlatko Maček stigao u Beograd i preuzeo mesto potpredsednika vlade. Beograd, Zagreb i Ljubljana će u slučaju ratnog stanja biti proglašeni za otvorene gradove.
+ Osovinske snage zauzele Bengazi u Libiji.
+ Njemačka napada Grčku (Operacija Marita, deo Bitke za Grčku).
  • 7.4. - Zauzeto Skoplje - presečena glavna veza Jugoslavije sa Grčkom; uvodni napad 2. nemačke armije na Sloveniju i Hrvatsku.
  • 8.4. - Vlatko Maček napustio kraljevsku vladu; udar nemačkih snaga iz Bugarske na Srbiju.
  • 9.4. - Nemci kontrolišu Makedoniju.
  • 10.4. - Nemački prodor u severnu Hrvatsku i Sloveniju dovodi do sloma fronta. Pre ulaska Nemaca u Zagreb proglašena Nezavisna Država Hrvatska (Slavko Kvaternik); Vlatko Maček pozvao članstvo HSS na lojalnost novoj državi.
+ Narodni svet za Slovenijo, na čelu sa dravskim banom Natlačenom, preuzeo vlast u Sloveniji.
+ Pošto Jugoslavija "ne postoji", mađarska vlada naredila ulazak u "južne krajeve" (Prekomurje, Baranja, Bačka, Banat u sporu sa Rumunijom)
+ Politbiro CK KPJ u Zagrebu odlučio da se premesti u Beograd i osnuje Vojni komitet radi otpora agresoru.
  • 11.4. - Italijanske snage ulaze u Jugoslaviju.
+ Počinje nemačka opsada Tobruka.
  • 11 - 15.4. - Mađarska vojska okupira delove Jugoslavije.
  • 12.4. - Nemačka okupira Beograd.
  • 13.4. - Sovjetsko-japanski petogodišnji pakt o nenapadanju.
  • 14.4. - Jugoslovenska Vrhovna komanda traži primirje, Nemci prihvataju samo bezuslovnu kapitulaciju.
  • 15.4. - Kralj Petar II Karađorđević i Vlada napustili zemlju, odletevši iz Nikšića; pad Sarajeva, zarobljena Vrhovna komanda Kraljevske vojske.
+ Bugarska prekinula diplomatske odnose sa Jugoslavijom.
+ Ante Pavelić stigao u Zagreb (dva dana ranije se u Karlovcu sastao sa Edmundom Vezenmajerom). Nemačka i Italija priznali NDH.
+ Osovinske snage stigle na libijsko-egipatsku granicu.
+ Poručnici Milan Spasić i Sergej Mašera potopili razarač Zagreb u Bokokotorskom zalivu, žrtvujući svoje živote.
+ Bugarski car Boris razgovara sa Hitlerom u Beču.
  • 19.4. - Bugarska vojska ulazi u delove Jugoslavije i Grčke.
+ Premijera Brehtovog komada "Majka hrabrost i njena deca" u Cirihu.
  • 22.4. - Nemački vazduhopl. gen. Helmut Forster objavio da preuzima okupacionu upravu u Srbiji (on ostaje do juna).
+ Pet pešadijskih bataljona Kosovske divizije prekinulo napade na italijanske položaje severno od Skadra, čuvši za kapitulaciju.
  • 22-24.4. - Na sastanku u Beču određena italijansko-nemačka demarkaciona linija u Jugoslaviji. Bosna dodeljena NDH.
  • 23.4. - Grčka potpisuje primirje sa Nemačkom.
+ U Njujorku prvi masovni miting izolacionističkog Komiteta America First, glavni govornik Charles Lindbergh.
+ Adolf Hitler posetio Maribor, naredio raseljavanje Slovenaca iz Štajerske i Koruške.
+ Nemci u Atini.
+ Nemci dovršili okupaciju kontinentalne Grčke, zarobljeno i 1500 Jugoslovena.

[uredi - уреди] Maj/Svibanj

Okupirana Jugoslavija
  • 1.5. - U okupiranoj Srbiji obrazovan Savet komesara ministarstava, komesar MUP-a Milan Aćimović.
+ Premijera filma "Građanin Kejn".
  • 3.5. - Italija anektirala južni deo Slovenije, sa Ljubljanom.
  • početkom maja - Majsko savetovanje KPJ u Zagrebu - ne priznaje se komadanje Jugoslavije, odlučeno da sve partijske organizacije formiraju vojne komitete za pripremu ustanka (borba protiv okupatora uz revolucionarnu perspektivu).
  • 4.5. - Vlada Kraljevine Jugoslavije objavila rat Mađarskoj i Bugarskoj.
  • 5.5. - Haile Selasije se vratio u oslobođenu Adis Abebu.
  • 9.5. - Zatvorena poslanstva Norveške, Belgije i Jugoslavije u Moskvi (na nemačko traženje).
  • 10.5. - Rudolf Hess, Hitlerov zamenik, spustio se na svoju inicijativu u Škotskoj, u nadi da će sklopiti mir sa V. Britanijom.
  • 12 - 13.5. - Puk. Dragoljub Mihailović sa grupom vojnika i oficira počinje organizovanje gerilskog pokreta na Ravnoj gori.
  • 12-13.5. - U Glini ubijeno 300 Srba, zbog čega protestuje kardinal Alojzije Stepinac.
  • 13.5. - Ministar un. poslova NDH Andrija Artuković propisao "Provedbenu naredbu o ustrojstvu i poslovanju Ravnateljstva za javni red i sigurnost", glavnog sredstva zločinačke politike prema Srbima, Jevrejima i hrvatskim rodoljubima.
  • 17.5. - Mladi revolucionar Vasil Lači pokušao u Tirani da ubije kralja Viktora Emanuela.
+ Sastanak Ante Pavelića i pape Pija XII.
+ Ruzvelt proglašava vanredno stanje zbog rata u Evropi i Africi.
+ Nemci u Srbiji zabranili slušanje stranih radio stanica (sem nemačkih), pod pretnjom smrću.
  • 30.5. - Tito se uselio u vilu Nenadovića na beogradskom Dedinju.
+ Uklanjanje nemačke zastave sa kukastim krstom sa Akropolja, prvi tamošnji simbolični čin otpora.
+ Britanci ušli u Bagdad, čime su ugušili irački ustanak.
  • maj - Mađarski okupatori prisilno iseljavaju Srbe iz nekih naselja.

[uredi - уреди] Jun/Juni/Lipanj

  • početak juna - Raspuštena Hrvatska seljačka zaštita.
  • 2.6. - Počeli ustaški pokolji u okolini Ljubinja i u selu Drežanj kod Nevesinja, gde 3. juna dolazi do oružanog otpora.
+ Iz Slovenske Bistrice krenuo prvi konvoj za Srbiju.
  • 4.6. - Dogovor Nemačke i NDH u Zagrebu o iseljavanju oko 200.000 Srba u Srbiju, i istog broja Slovenaca u Hrvatsku.
  • 5.6. - Oko Gacka u Hercegovini počeo spontani ustanak izazvan ustaškim nasiljem.
+ Strahovita eksplozija uskladištene municije u smederevskoj tvrđavi - skoro sve kuće u Smederevu oštećene, oko 5000 žrtava.
+ Sastanak Ante Pavelića i Hitlera u Berhtesgadenu.
+ Tokom jednog od mnogih bombardovanja Čunkginga, u skloništu se ugušilo 4000 ljudi.
  • 6.6. - Apel kralja Petra II papi Piju XII i pred. Ruzveltu da se spase srpski narod od istrebljenja.
  • 7.6. - Ludwig von Schröder novi nemački zapovednik u Srbiji.
  • ca. 7.6. - Naoružani seljaci gornjeg Gatačkog polja uništili nekoliko žandarmerijskih stanica, prekinuli put Gacko - Bileća.
  • 8.6. - Sirijsko-libanska kampanja (Operation Exporter) - Britanci i Slobodni Francuzi napadaju višijevsku Siriju i Liban.
  • 9.6. - Feldmaršal Wilhelm List postavljen zapovjednikom oružane sile za Jugoistok, sa sjedištem u Solunu.
  • 10-12.6. - Sastanak franjevačkih provincijala u Zagrebu - zabranjeno stupanje franjevaca u Ustaše (neki su već u ustašama), osuđuje se progon Srba.
  • 12.6. - U Londonu Deklaracija o međusavezničkoj pomoći između V. Britanije i devet izbegličkih vlada i predstavnika (među kojima je i Jugoslavija).
  • 14.6. - Komesarska srpska vlada donela Uredbu o unutrašnjoj upravi u Banatu - preko podbana, vlast u rukama nemačke narodnosti.
+ Deportacije stanovništva iz baltičkih republika SSSR.
+ Zamrznuta sva nemačka i italijanska imovina u SAD.
+ Premijera Diznijevog filma "Snebivljiva aždaja".
Operacija Barbarosa do 9. sep/ruj.
+ Osnovan Sisački narodnooslobodilački partizanski odred (što se danas smatra početkom ustanka u Hrvatskoj).
+ Proglas CK KPJ poziva na ustanak.
  • 23.6. - Formiran IV antikomunistički odsek Specijalne policije Uprave grada Beograda (? nemački plan "Internacionala" za hapšenje komunista u Evropi odmah nakon napada na SSSR).
  • 24.6. - Počeo ustanak gornje Hercegovine, napadom na žandarm. stanicu Lukavac kod Nevesinja.
+ Konferencija katoličkih biskupa u Zagrebu potvrđuje lojalnost prema NDH.
+ Bugarski komunisti dižu oružani ustanak.
+ Pavelićeva Izvanredna zakonska odredba i zapovjed - Židove u "zbirališta pod vedrim nebom", osobe koje su se "ogrješivale o hrvatske narodne probitke" da u roku od 8 dana napuste državne i druge službe.
+ Hercegovački ustanici kod Gackog oborili domobranski avion.
+ Mostarski biskup fra Alojzije Mišić osudio ustaške zločine.

[uredi - уреди] Jul/Juli/Srpanj

+ Poglavari SPC uručuju memorandum gen. Schroderu (u avg. Dankelmanu) - traže od komandanta Srbije da zamoli vladu Rajha da se zauzme za Srbe u NDH.
  • 10.7. - Počela bitka za Smolensk.
  • 11.7. - Nemačka uredba o kaznama za sabotaže u Srbiji.
  • 12.7. - V. Britanija i Sovjetski Savez potpisuju sporazum, kojim se dodeljuje pomoć SSSR-u.
    • Na Cetinju održana 'Petrovdanska skupština' na kojoj je proglašena "suverena i nezavisna" Crna Gora, pod italijanskim protektoratom.
  • 13.7. - Trinaestojulski ustanak u Crnoj Gori, postiže velike početne uspehe.
  • 14.7. - Iz Kerestinca pobeglo stotinak robijaša, većina ubrzo pohvatana ili pobijena.
  • 15.7. - Počela streljanja u Jajincima kod Beograda (do novembra 1943. streljano 80.000 ljudi).
+ Prvi put upotrebljene sovjetske kaćuše.
  • 16.7. - Beogradski ilegalci zapalili nemačke garaže u Mileševskoj i Grobljanskoj.
+ Formirana Pojačana hrvatska 369. pješadijska pukovnija - dobrovoljci za Istočni front.
  • 17.7. - Vlada SSSR obnovila diplomatske odnose sa Kraljevinom Jugoslavijom (vladom u Londonu).
  • 18.7. - SSSR i V. Britanija u potpunosti priznali čehoslovačku izbegličku vladu.
  • 19.7. - Britanski premijer Vinston Čerčil počeo je kampanju pod nazivom „V za pobedu“ (V for Victory) u Drugom svetskom ratu.
+ Sreski odbor za Kolašin je prvi NO odbor, koji će zamenjivati predratne organe vlasti (protivno direktivama Kominterne o dve etape revolucije).
  • 22.7. - Partizanski ustanak u Sloveniji.
  • 23.7. - U selu Grabovcu kod Petrinje ustanici porušili železničku stanicu i ubili 12 ustaša, zbog čega će ovi izvršiti veliku odmazdu.
+ Italijansko-srpski razgovori u Benkovcu o priključenju kninskog i gračačkog sreza Italiji.
  • 23/24.7. - U Beogradu uhapšeno 198 komunista i simpatizera NOP; Vojni komandant Srbije naredio predaju oružja do 20.8..
  • 24.7. - Japan okupira Francusku Indokinu.
+ Smenjen i isključen iz partije Metodije Šatorov Šarlo, sekretar PK KPJ za Makedoniju (protivio se ustanku, priključio se bugarskoj radničkoj partiji).
  • 26.7. - SAD obustavljaju trgovinu sa Japanom (embargo).
  • 27.7. - Počeo masovni ustanak u južnoj Lici, zauzet Srb - posle rata Dan ustanka naroda SR Hrvatske.
+ Gerila i seljaci zauzeli Drvar i Bosansko Grahovo - posle rata Dan ustanka naroda SR BiH.
+ U Beogradu uhapšen Aleksandar Ranković, član Politbiroa CK KPJ, mučen i prebačen u gradsku bolnicu (dan. Očna bolnica), partizani Beograda ga oslobodili dva dana kasnije.
+ Višijevska Francuska i Japan potpisali sporazum o zajedničkom protektoratu nad Indokinom - Francuska nastavila upravljanje Indokinom, a Japan poslao trupe.
  • 30.7. - Obnovljeni diplomatski odnosi između sovjetske i poljske vlade.
  • 30.7. - (i narednih dana) Ustaše ubijaju preko 1000 Srba u Bosanskoj Krupi i okolini.
+ Komandant okupirane Srbije naredio da grad Beograd plati 10.000.000 dinara kazne za sabotaže i diverzije prethodnih dana.
+ U Bugarskoj objavljeni dekreti kojim se formiraju bitoljska i skopska oblast, odn. priključuju sofijskoj oblasti delovi okupirane Jugoslavije.

[uredi - уреди] Avgust/August/Kolovoz

+ Počinje rumunska opsada Odese.
  • 10.8. - Partizani i četnici zauzeli Vlasenicu u Bosni (domobrani se vratili 15/16.8).
+ Italijani povratili Berane (kao i većinu gradova u severnoj Crnoj Gori prethodnih dana).
+ GŠ NOP Jugoslavije izdao uputstvo pod nazivom "Zadatak narodnooslobodilačkih partizanskih odreda", konstatovano "da se zanemarivalo pitanje opšteg narodnog ustanka".
+ Na I sveslovenskom mitingu u Moskvi istaknuto pravo na samoopredeljenje crnogorskog i makedonskog naroda, što izaziva protest jugoslovenske kraljevske vlade.
  • 11.8. - Partizani demolirali rudnik Bogovina u Srbiji (kasnije represalije).
+ Prvi ratni broj "Vjesnika".
  • 12.8. - Ukazom italijanskog kralja zapadna Makedonija, deo Crne Gore i veći deo Kosmeta priključeni Velikoj Albaniji.
+ Predsednik vlade u izbeglištvu Simović se preko BBC-ija protivi preuranjenom ustanku u Jugoslaviji.
  • 13.8. - Objavljen "Apel srpskom narodu" protiv komunističkog ustanka, koji su potpisale mnoge istaknute ličnosti (neki su odbili, ukupno 545 potpisa).
  • 14.8. - Atlantska povelja, zajednička izjava Čerčila i Ruzvelta, definicija ratnih ciljeva, začetak UN.
+ Zakonska odredba o čistoći hrvatskog jezika.
+ U Koncentracioni logor Buhenvald dovedena prva grupa jugoslovenskih zarobljenika.
+ Domobrani iz Vlasenice ušli u Han Pijesak; četnici zauzeli Srebrenicu; Husinski rudari izašli na Ozren u partizane, nakon što su na prevaru primili opremu od ustaša.
  • 19.8. - Ante Pavelić obavestio Musolinija da prihvata zahtev za reokupaciju demilitarizovane II i III zone.
+ Srpska kvislinška vlada raspisala nagradu za ubistvo ili hvatanje pripadnika NOP.
+ U okupiranoj Srbiji smenjena komesarska uprava Milana Aćimovića.
+ Gen. Jon Antonesku proizveden u maršala, zbog povratka Besarabije i sev. Bukovine Rumuniji.
+ Ustanici ušli u Mrkonjić Grad.
+ Partizani zauzeli Banju Koviljaču.

[uredi - уреди] Septembar/Rujan

  • početkom - Formiran 1. srpski dobrovoljački odred (Ljotićev).
  • 1.9. - Partizansko-četnički sporazum o koordinaciji u istočnoj Bosni.
  • 1 - 6.9. - Ustaško-domobransko-nemačka ofanziva u Bosanskoj krajini, pali Mrkonjić, Šipovo, Mliništa, počinjeni zločini.
  • 2.9. - Deklaracija Nedićeve vlade - sastaviće vojsku kako bi razbio komuniste.
  • 3.9. - Valjevski NOP odred i četnici Zečevića i R.Martinovića zauzeli Krupanj.
+ Službeni datum osnivanja Crne legije.
  • 4.9. - Podrinski NOP odred zauzeo Loznicu.
  • 5.9. - U Beogradu sastanak M. Nedića i predstavnika D. Mihailovića - zajedno protiv komunista, pomaganje stvaranja četničkih jedinica u Bosni i Crnoj Gori.
  • 5/6.9. - Partizani i četnici nakratko zauzeli Rogaticu.
  • 6.9. - Delovi Drvarske brigade zauzeli Kulen Vakuf.
+ Svi Jevreji stariji od šest godina na teritorijama pod nemačkom kontrolom moraju nositi Davidovu zvezdu.
  • 7.9. - Kom. Nedićeve žandarmerije naredio formiranje osam odreda za borbu protiv ustanka.
+ Proglas komandanta italijanske 2. armije - preuzima vojnu i civilnu vlast u II i III zoni NDH.
  • 8.9. - Nemci opsedaju Lenjingrad.
  • 9.9. - Britanci uspostavili kontakt sa Dražom Mihailovićem.
  • 11.9. - Domobrani razbili Majevički odred, četnici pobegli u Srbiju.
  • 12.9. - Partizani zauzeli B. Baštu od Nemaca, nakon sukoba sa četnicima.
  • 14.9. - Oštećena telefonska centrala u zagrebačkoj Glavnoj pošti.
+ Partizani ušli u Majdanpek.
  • 15.9. - Nemačka 342. pešadijska divizija poslata iz Francuske u Srbiju.
+ Formiran Požarevački NOP odred.
+ Otkriven asteroid 1555 Dejan (astronom Fernand Rigaux, nazvan po sinu astr. Petra Đurkovića).
  • 16.9. - Adolf Hitler naredio gušenje ustanka u Srbiji po svaku cenu. Nemačka uprava u Srbiji naredila streljanje 100 Srba za poginulog i 50 za ranjenog nemačkog vojnika.
+ Iranski šah Reza Pahlavi prinuđen na abdikaciju u korist sina Mohameda Reze.
  • 18.9. - Tito stigao u Robaje kod Valjeva, nakon dvodnevnog putovanja iz Beograda.
  • 19.9. - Nemci zauzimaju Kijev.
+ Sastanak Tita i Draže u Struganiku kod Mionice.
+ Štab 18. armijskog korpusa (Franz Böhme) prebačen iz Grčke u Beograd, Beme ima vojnu i civilnu vlast u Srbiji.
+ Nemci napustili Užice i Požegu, partizani uzeli od četnika Čajetinu i Palisad.
+ Delovi Bosanske domobranske divizije probili partizansko-četničke položaje na Romaniji.
+ Partizani ušli u Užice, koje će dva meseca biti centar "Užičke Republike"; partizani takođe ušli u Kosjerić.
  • 24 - 27.9. - Masovna hapšenja i streljanja u Šapcu, zatim trčeći do logora u Jarku.
  • 25.9. - Posle 3-dnevnih borbi italijanska divizija "Sasari" zauzela Drvar
+ Srednjoškolci u Splitu demonstriraju protiv italijanskog jezika u školama.
  • 25 - 29.9. - Koristeći italijanske uspehe, ustaše i domobrani povraćaju Kulen Vakuf i komunikacije na zapadu Bosanske krajine.
  • 26 - 29.9. - Sukob četnika i partizana kod Kosjerića.
  • 26.9. - Vojno-političko Savetovanje u Stolicama kod Krupnja; između ostalog naređeno formiranje glavnih štabova po pokrajinama, gde ih nema (anticipiranje federalizma).
+ Proradila fabrika municije u Užicu.
  • 28.9. - Ustanak u Drami (grčka Makedonija).
  • 29.9. - Konferencija SSSR, SAD i V. Britanije u Moskvi - dogovorena pomoć SSSR-u.
+ Početak operacija 342. pešadijske divizije na komunikaciji Šabac - Loznica ("Prva neprijateljska ofanziva").
+ Veliki gubici Bosanskohercegovačkog NOP odreda kod Kalinovika.
+ Nacisti masakrirali 33.711 Jevreja u Babi Jaru kod Kijeva.
+ Završen "Krvavi marš" stanovnika Šapca.
+ Osnovane tri organizacije otpora u Grčkoj: EDES, EKKA i EAM.
+ U Rumuniji počinje deportacija Jevreja u Transnistriju, mnogi umiru u lošim uslovima.
+ Naziv "partizan" umesto "gerilac".
+ druga polovina sept. - Konferencije muslimana u gradovima BiH osuđuju ustaške zločine; u Ostrošcu kod Duvna muslimani i Hrvati oslobodili Srbe koje su Ustaše hteli ubiti.

[uredi - уреди] Oktobar/Listopad

  • 1.10. - Vrhovni štab NOP odreda, u skladu sa odlukama iz Stolica, izdao naredbu o oznakama, zastavama, načinu pozdravljanja itd.
+ U Drinjači sporazum o saradnji partizana i četnika u istočnoj Bosni.
  • 2.10. - Ubijen 21 nemački vojnik na putu Beograd-Obrenovac, naređeno streljanje odgovarajućeg broja logoraša iz Beograda i Šapca.
+ Zakonska odredba u NDH - 10 komunista za jednog ustašu.
+ Italijani organizovali Guvernorat Crne Gore.
  • 5.10. - Četnici Draže Mihailovića nakon borbe uzeli Už. Požegu od partizana, sukob izglađen sporazumom.
  • 7.10. - U borbama za Kraljevo upotrebljena baterija topova 75mm (zarobljena 1.10.) - posle rata Dan artiljerije JNA.
+ Po pristanku vlade Rajha srezovi Zemun i Stara Pazova pod "isključivom vlašću" NDH.
  • 8.10. - Po pijačnom danu Nemci bombardovali Rabrovo kod Požarevca, veliki broj civilnih žrtava.
  • 11.10. - Drugi partizansko-četnički (D.M.) napad na Kraljevo, nakratko prodrli u grad.
+ Napadima na neke objekte u Prilepu počinje partizanski ustanak u Makedoniji.
  • 12.10. - Na sastanku muslimana u Sarajevu doneta rezolucija kojom se zahteva sigurnost života, časti, imovine i vere svih građana.
  • 13.10. - Nemci odbijaju četničke uslove za saradnju u borbi protiv partizana.
  • 14.10. - Masovno streljanje civila u Kruševcu i Dragincu.
  • 15.10. - Draža Mihailović obrazovao Komandu četničkih odreda za Crnu Goru (na čelu sa Đorđijem Lašićem, u Sandžaku Pavle Đurišić); poslao oficire u BiH, Liku, Gorski Kotar, Kordun.
+ Hapšenje preostalih Jevreja Bosne (uključujući i one koji su prešli u katoličanstvo).
+ Rumuni i Nemci ušli u Odesu.
+ Partizani ušli u Žabljak i Šavnik.
+ Blizu Islanda torpedovan USS Kearny uz gubitak 11 mornara (prve američke vojne žrtve II svetskog rata).
  • 18.10. - Uništena italijanska auto-kolona kod Jelin duba, na putu Podgorica-Kolašin.
  • 19.10. - U Užicu izašla obnovljena "Borba"; u istom mestu bombardovana fabrika oružja, mašine prenete u trezor Narodne banke.
  • 18-20.10. - Nemci streljaju u Kraljevu.
  • 20.10. - Opsadno stanje u Moskvi, vlada (osim Staljina) prešla u Kujbišev.
+ Nakon Loznice i Banje Koviljače, 342. pešadijska zauzela i Krupanj, ubijeni ranjenici i civili.
+ Naređeno da se nemačka 113. pešadijska divizija prebaci sa Istočnog fronta u Srbiju.
  • 22.10. - Peta domobranska pešadijska divizija napada iz Sarajeva u pravcu Rogatice.
+ U Beogradu otvorena antimasonska izložba (istovremeno i antijevrejska i antikomunistička).
  • 23.10. - Partizani i četnici zauzeli Rogaticu.
+ Premijera Diznijevog animiranog filma "Dambo".
  • 24.10. - Prva bitka za Harkov, Nemci zauzeli grad.
  • 25.10. - Britanski kapetan Hadson i majori Ostojić i Lalatović u Dražinom štabu na Ravnoj Gori (Draža Mihailović je priznat od Britanaca kao jedini legitimni komandant snaga otpora).
  • 26.10. - Sastanak Tita i Draže u Brajićima, dogovorena samo podela plena.
  • 27.10. - "Brežički marš" 1. štajerskog partizanskog bataljona.
  • 29.10. - U Ljubljani proslava oslobođenja od Austrougarske 1918.
  • 30.10. - Odbijen pokušaj proboja 342. pešadijske prema Užicu i Kosjeriću.
  • 31.10. - Nemačka podmornica torpedovala USS Reuben James - preko 100 poginulih mornara.
  • oktobar - U tri navrata tokom meseca Draža Mihailović dobija novac od vlade Milana Nedića[1].

[uredi - уреди] Novembar/Studeni

  • poč. novembra - Izbeglička jugoslovenska vlada preimenovala Komandu četničkih odreda u Komandu Jugoslovenske vojske u otadžbini (JVuO) (?).
  • 1.11. - Partizani odbili četnički napad na području Užica i Požege.
  • 2.11. - Četnici Draže Mihailovića (DM) napali Užice (borbe na Trešnjici), takođe i Ivanjicu.
  • 3.11. - Partizani preoteli Požegu od četnika DM. Dražin ultimatum partizanima da se povuku odatle. Četnici DM se povukli iz opsade Kraljeva.
  • 5.11. - Uhapšeno oko 300 intelektualaca u Beogradu, navodnih komunista, masona i anglofila, i poslati na Banjicu.
  • 7.11. - Proslava godišnjice Oktobarske revolucije u Užicu. Odbijen četnički napad (DM) na Čačak.
  • 8.11. - Osnovana Komunistička partija Albanije, pod pokroviteljstvom KPJ (Miladin Popović i Dušan Mugoša).
  • 9.11. - U okolini Višegrada četnici zapalili nekoliko muslimanskih sela.
  • 10.11. - Odbijen i drugi nemački napad iz Leskovca na Lebane.
  • 11.11. - U Ufi, SSSR, počela s radom radio-stanica "Slobodna Jugoslavija".
+ Gorski štab četničkih odreda istočne Bosne u Višegradu sklopio sa Italijanima sporazum o nenapadanju i borbi protiv partizana.
+ Razgovor Draže Mihailovića sa nemačkim predstavnikom u Divcima kod Valjeva - Nemci smatraju Dražu neprijateljem, on hoće borbu protiv komunista a ne Nemaca.
  • 12.11. - Zaustavljeno nemačko nadiranje ka Moskvi.
  • 13- 20.11. - Napadi delova Užičkog NOP odreda na Ravnu goru (okončano primirjem).
  • 14.11. - Partizani potisnuti iz okoline Sarajeva.
  • 16.11. - Počela druga nemačka ofanziva na Moskvu (prethodnog dana se smrzli blatnjavi putevi).
  • 17.11. - Četnici osnovali Privremenu upravu istočne Bosne, nakon raskinuća sporazuma sa partizanima od 1. 10.
+ U Splitu uhapšen Rade Končar Brko.
  • 17-18.11. - Biskupska konferencija u Zagrebu se bavi prekrštavanjem pravoslavaca: "misionari" mogu dobiti misiju i jurisdikciju samo od mjesnog ordinarijata a ne od svetovnih vlasti, koje takođe ne mogu poništavati ranije prelaze, konverzija bez prinude, s poštovanjem ljudskih prava (u principu se ne protive prekrštavanju, već dogmatskoj neispravnosti).
  • 18.11. - Druga saveznička ofanziva u severnoj Africi (Operation Crusader) - deblokiran Tobruk.
  • 22.11. - Eksplozija u užičkoj fabrici oružja i municije, oko 200 mrtvih (moguća diverzija).
+ Banjalučki muslimani osuđuju zločine nad Srbima i Jevrejima (navodno ustaše nosile fesove, kako bi skrenuli mržnju na muslimane).
  • 24.11. - Otkrivene pripreme za pobunu 15. pešadijskog domobranskog puka na Palama, 18 domobrana osuđeno na smrt.
Spomenik na Kadinjači
  • 25.11. - Počela nemačka ofanziva na Užičku republiku - napad 342. i delova 704. pešadijske divizije (nemačke), četnika, nedićevaca i ljotićevaca preko Ljubovije i Kosjerića u pravcu Užica. Istog dana partizani iz okoline Kraljeva potisnuti prema Čačku.
  • ca. 25.11. - Radio Moskva javila da je Draža Mihailović vođa svih snaga pokreta otpora, na šta Tito reaguje telegramom (vlade Velike Britanije i SSSR se slažu da je potrebno postići pomirenje partizana i četnika, pod vođstvom komandanta JVuO Draže Mihailovića).
  • 27.11. - Završena Gondarska bitka, dokrajčeni Italijani u Etiopiji (Italijanska Istočna Afrika).
  • 29.11. - Bitka na Kadinjači, pogibija Radničkog bataljona, poslednje odbrane Užica. Nemci uveče ulaze u Užice i Požegu. Vrhovni štab NOP odreda naređuje povlačenje glavnine iz zapadne Srbije i Šumadije u Sandžak. Poginuo Dragojlo Dudić, prvi predsednik Glavnog Narodnooslobodilačkog odbora za Srbiju.
  • 30.11. - U Čajetini, na Palisadu, i Kraljevim vodama ubijeno nekoliko stotina partizanskih ranjenika.
  • novembar - U Makedoniji uhapšen Lazar Koliševski (sekr. PK KPJ), raspušteni vojni štab i Prilepski NOP odred - zakočen ionako slab ustanak.
+ U Žabaljskom ritu formiran Prvi šajkaški NOP odred.

[uredi - уреди] Decembar/Prosinac

+ XIV armijski korpus 9. italijanske armije preimenovan u Trupe u Crnoj Gori (komandant Alessandro Pirzio Biroli, takođe guverner Crne Gore).
Perl Harbor
+ Hitlerov dekret Noći i Magle (Nacht und Nebel) - prisilni nestanak političkih aktivista iz pokreta otpora u okupiranoj Evropi.
+ Nemci razbili štab Draže Mihailovića na Ravnoj Gori ("Operacija Mihailović").
+ Kralj Petar II unapredio pukovnika D. Mihailovića u brigadnog đenerala.
+ Japanci su izvršili prvi zračni napad na Otok Wake.
+ Osnovan Logor Sajmište (Judenlager Semlin) za jevrejske i romske porodice, čiji su muškarci od letos bili internirani u Topovske šupe, na Autokomandi, i streljani.
+ Počela ubijanja u logoru smrti Helmno, kamionom dušegupkom.
+ Završena okupatorsko-kvislinška ofanziva na zapadu Srbije.
+ Nemačka vrhovna komanda naređuje da se što više snaga iz Jugoslavije prebaci na Istočni front (pre svega 342. i 113. pešadijska divizija).
  • 17.12. - Nemci i četnici Koste Pećanca ušli u Lebane.
  • 18-19.12. - Požarevački NOP odred ušao u Golubac i Veliko Gradište.
  • 20.12. - Instrukcija Draže Mihailovića maj. Dorđiju Lašiću i kap. Pavlu Đurišiću (u Crnoj Gori): cilj je etnički čista Velika Srbija u Velikoj Jugoslaviji.
  • 21.12. - U Rudom, na Staljinov rođendan, formirana Prva proleterska udarna brigada, od nekih srbijanskih i crnogorskih jedinica, pod direktnom komandom Vrhovnog štaba, kao prva eksteritorijalna jedinica (objavljeno 22.12., što će biti Dan Armije).
  • 22.12. - Italijani i domobrani se probili u blokiranu Bileću (bila odsečena od 3.12.).
  • 23.12. - Japanci iz drugog pokušaja zauzimaju otok Wake.
  • 24.12. - Nemačka Vrhovna komanda ponudila bugarskom ministarstvu rata da okupira deo Nedićeve Srbije (dogovor postignut tri dana kasnije).
  • 25.12. - Japanska armija u Drugom svetskom ratu okupirala Hong Kong posle 17 dana opsade.
+ "Misa za Dalmaciju" i antiitalijanski protesti u Zagrebu[1] .
  • 26.12. - Suočen s napredovanjem japanskih snaga u Drugom svetskom ratu ka Manili, američki general Daglas Makartur proglasio je filipinsku prestonicu "otvorenim gradom". Uprkos tome u Manili su 1941, 1942. i 1945. vođene teške borbe američkih i japanskih jedinica, tokom kojih su porušeni mnogi delovi grada.
  • 28.12. - Na četničkoj konferenciji u Vlasenici prihvaćeni nemački i Nedićevi uslovi.
  • decembar '41. - maj '42. - "Lijeva skretanja" - partizanski progon neistomišljenika u Crnoj Gori.

[uredi - уреди] Tokom/tijekom godine

[uredi - уреди] Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1941.

[uredi - уреди] Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1941.

[uredi - уреди] Nobelove nagrade

  • Nisu dodijeljene nagrade

[uredi - уреди] Vidi takođe:

[uredi - уреди] Literatura/Spoljne veze

[uredi - уреди] Reference

  1. ↑ 1.0 1.1 Sabrina Ramet, Tri Jugoslavije...
Commons logo
U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:
Dobavljeno iz "http://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1941&oldid=1076987"
Lični/osobni alati

Varijante
Akcije
Orijentacija-Оријентација
interakcija - интеракција
Alatke-Алатке
Drugi jezici-Други језици