Vacina

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

A vacina (do latín vaccinus-a-um, 'vacuno'; de vacca-ae, 'vaca') é un preparado de antíxenos que unha vez dentro do organismo provoca unha resposta de ataque, denominada anticorpo. Esta resposta xera memoria inmunolóxica producindo, na maioría dos casos, inmunidade permanente fronte á enfermidade. A primeira vacina descuberta foi a usada para combater as vexigas por Edward Jenner en 1796.

As vacinas clasifícanse en dous grandes grupos

  • Vacinas vivas ou atenuadas
  • Vacinas mortas ou inactivadas

Existen varios métodos de obtención:

  1. Vacinas avirulentas preparadas a partir de formas non perigosas do microorganismo patóxeno.
  2. Vacinas a partir de organismos mortos ou inactivos.
  3. Antíxenos purificados.
  4. Vacinas xenéticas.

As vacinas adminístranse por medio dunha inxección, ou por vía oral (tanto con líquidos como con pastillas).

Índice

[editar] Orixe das vacinas

A varíola foi a primeira enfermidade que o ser humano tentou previr inoculándose a si mesmo con outro tipo de enfermidade. Crese que a inoculación naceu na India ou en China ao redor do 200 a.C. En China, aos pacientes que sufrían tipos leves de varíolas recollíanselles fragmentos de pústulas secas para moelas até conseguir unha mestura con aspecto de po que logo se lle introducía polo nariz, esperando que isto lles inmunizara. En 1718, Lady Mary Wortley Montague informou que os turcos tiñan o costume de inocularse con fluídos tomados tamén de casos leves de varíola. Lady Montague inoculou aos seus propios fillos desta maneira.

En 1796, durante o momento de maior extensión do virus da varíola en Europa, un médico rural de Inglaterra, Edward Jenner, observou que as recolectoras de leite adquirían ocasionalmente unha especie de «varíola de vaca» ou «varíola vacuna» (cowpox) polo contacto continuado con estes animais, e que logo quedaban a salvo de enfermar de varíola común. Efectivamente comprobouse que esta varíola vacuna é unha variante leve da mortífera varíola «humana». Traballando sobre este caso de inoculación, Jenner tomou varíola vacuna da man da granxeira Sarah Nelmes. Inseriu este fluído a través de inxección no brazo dun neno de oito anos, James Phipps. O pequeno mostrou síntomas da infección de varíola vacuna. Corenta e oito días máis tarde, despois de que Phipps recuperouse completamente de tal enfermidade, o doutor Jenner inxectoulle ao neno infección de varíola humana, pero esta vez non mostrou ningún síntoma ou signo de enfermidade.

[editar] Cronoloxía das vacinas

Só a varíola foi eliminada no mundo. A poliomielite e o sarampón atópanse en campañas de erradicación.

[editar] Século XVIII

[editar] Século XIX

[editar] Século XX

[editar] Tipos de vacinas

As vacinas poden estar compostas de bacterias ou virus, xa sexan vivos ou debilitados, que foron criados con tal fin. As vacinas tamén poden conter organismos inactivos ou produtos purificados provenientes daqueles primeiros. Hai catro tipos tradicionais de vacinas:

  • *Inactivadas: microorganismos daniños que foron tratados con produtos químicos ou calor e perderon o seu perigo. Exemplos deste tipo son: a gripe, cólera, peste bubónica e a hepatite A. A maioría destas vacinas adoitan ser incompletas ou de duración limitada, polo que é necesario máis dunha toma.
  • Vivas atenuadas: microorganismos que foron cultivados expresamente baixo condicións nas cales perden as súas propiedades nocivas. Adoitan provocar unha resposta inmunolóxica máis duradeira, e son as máis usuais nos adultos. Por exemplo: a febre amarela, sarampón ou rubeola (tamén chamada sarampón alemán) e papeiras.
  • Toxoides: son compoñentes tóxicos inactivados procedentes de microorganismos, en casos onde eses compoñentes son os que de verdade provocan a enfermidade, en lugar do propio microorganismo. Neste grupo pódense atopar o tétanos e a difteria.
  • Subunitarias: máis que introducir un microorganismo atenuado ou inactivo enteiro dentro dun sistema inmune, un fragmento deste pode crear unha resposta inmunitaria. Un exemplo característico é a vacina subunitaria contra a hepatite B, que está composta soamente pola superficie do virus (superficie formada por proteínas).

A vacina viva da tuberculose non é a versión contaxiosa desta enfermidade, pero unha variante chamada BCG (Bacilo de Calmette e Guerin, os seus descubridores) é usada raramente nos Estados Unidos.

Hoxe día están a desenvolverse e probando novos tipos de vacinas:

  • Conxugadas: certas bacterias teñen capas externas de polisacáridos que son minimamente inmunolóxicos. Pondo en contacto estas capas externas con proteínas, o sistema inmunitario pode ser capaz de recoñecer o polisacárido coma se fose un antíxeno (un antíxeno pode ser unha proteína ou un polisacárido). Este proceso é usado na vacina Haemophilus influenzae do tipo B (tamén coñecido como bacilo de Pfeiffer).
  • *Vector recombinante: combinando a fisioloxía (corpo) dun microorganismo dado e o ADN (contido) doutro distinto, a inmunidade pode ser creada contra enfermidades que teñan complicados procesos de infección.
  • Vacina de ADN: vacina de desenvolvemento recente, é creada a partir do ADN dun axente infeccioso. Funciona ao inserir ADN de bacterias ou virus dentro de células humanas ou animais. Algunhas células do sistema inmunitario recoñecen a proteína xurdida do ADN estraño e atacan tanto á propia proteína como ás células afectadas. Dado que estas células viven longo tempo, se o axente patóxeno (o que crea a infección) que normalmente produce esas proteínas é atopado tras un período longo, serán atacadas instantaneamente polo sistema inmunitario. Unha vantaxe do vacúas ADN é que son moi fáciles de producir e almacenar. Aínda que en 2006 este tipo de vacúa era aínda experimental, presenta resultados esperanzadores.

é importante aclarar que, mentres a maioría das vacinas son creadas usando compoñentes inactivados ou atenuados de microorganismos, as vacinas sintéticas están compostas en parte ou completamente de péptidos, carbohidratos ou antíxenos. Estas sintéticas adoitan ser consideradas máis seguras que as primeiras.

[editar] Desenvolvemento da inmunidade

O sistema inmunitario recoñece os axentes da vacina como estraños, destruíndoos e «recordándoos». Cando unha versión realmente nociva da infección chega ao organismo, o sistema inmunitario está xa preparado para responder: 1º) Neutralizando ao axente infeccioso antes de que poida entrar nas células do organismo; e 2º) Recoñecendo e destruíndo as células que sexan infectadas, antes de que o axente póidase multiplicar en gran número.

As vacinas contribuíron á erradicación da varíola, unha das enfermidades máis contaxiosas e mortíferas que coñeceu a humanidade. Outras como a rubéola, a polio, o sarampón, as papeiras, a varicela-zoster (virus que pode producir a varicela común e o herpes zoster) e a febre tifoidea son tan comúns como hai un século. Dado que a gran maioría da xente está vacinada, é moi difícil que xurda un brote e esténdase con facilidade. Este fenómeno é coñecido como "inmunidade colectiva". A polio, que se transmite só entre humanos, foi o obxectivo dunha extensa campaña de erradicación que viu restrinxida a polio endémica, quedando reducida a certas partes de catro países (India, Nixeria, Paquistán e Afganistán). A dificultade de facer chegar a vacina aos nenos provocou que a data da erradicación prolongouse até a actualidade.

[editar] Táboa de vacinacións

Co obxectivo de proporcionar a mellor protección, recoméndase que os nenos sexan vacinados axiña que o seu sistema inmunitario sexa capaz de responder a vacinas, coas doses adicionais posteriores que sexan necesarias. Algunhas vacinas insérense en varias ocasións para non supor unha agresión ao organismo infantil dunha soa vez. Con este obxectivo elabóranse a nivel nacional os calendarios ou táboas de vacinacións. Na seguinte táboa móstranse as últimas recomendacións do Ministerio de Sanidade e Consumo (MSC) de España realizadas en marzo de 2006.

Calendario de vacinación do Ministerio Sanidade e Consumo (2006)

En España, o calendario de vacinacións recomendado polo MSC comeza aos dous meses, impártese no pediatra e nas escolas, e a súa última dose é aos 14 anos. Pódese observar por comunidades autónomas na propia web do Ministerio. Tamén é importante destacar aquelas vacinas que na nosa contorna non son necesarias, pero si é recomendable porllas cando se vai viaxar a zonas perigosas (selvas, países subdesenvolvidos...). O MSC igualmente proporciona información sobre este aspecto.

Á marxe do calendario de vacinacións e de situacións de viaxe, algunhas vacinas son recomendadas durante toda a vida (dose de recordo) como o tétanos, gripe, pneumonía, etc... As mulleres embarazadas son a miúdo examinadas para comprobar a súa resistencia á rubéola. En 2006 foise facendo común unha vacina contra o herpes zoster (ripias). Para as persoas de idade avanzada recoméndanse especialmente as vacinas contra pneumonía e gripe, enfermidades que a partir de certa idade son aínda máis perigosas.

[editar] Vacinas e economía

A economía é un dos maiores retos das vacinas. Moitas das enfermidades que máis demandan unha vacina (incluíndo o SIDA, a malaria ou a tuberculose) están presentes especialmente en países pobres. A pesar de que algunhas empresas farmacéuticas e compañías de biotecnoloxía incentivaron o desenvolvemento de vacinas para estas enfermidades limitadamente (dado que as expectativas de ingresos son baixas), o número de vacinas realmente administradas aumentou dramaticamente nas últimas décadas, especialmente aquelas fornecidas aos nenos nos primeiros anos de vida. Isto quizais se deba máis a medidas gobernamentais que a incentivos económicos. A maioría do desenvolvemento de vacinas até a data debeuse a impulsos de gobernos e ONGs, axencias internacionais, universidades...

Moitos investigadores e políticos fan un chamamento para unir e motivar devandita industria, usando mecanismos de presión como os prezos, impostos ou compromisos empresariais que poidan asegurar a retribución ás empresas que exitosamente consigan unha vacina contra o VIH (causante do SIDA).

[editar] Vacinas e tiomersal

Unha gran parte das vacinas infantís levan tiomersal como conservante, un derivado do mercurio (que se elimina do corpo moi lentamente). Algúns estamentos médicos oficiais americanos e europeos aconsellan unha política de redución dos compostos mercuriais nos bebés e nenos, xa que algunhas publicacións científicas relacionan o tiomersal con trastornos como retrasos da linguaxe, autismo e hiperactividade. Nesta liña, diversas organizacións internacionais solicitaron a eliminación do tiomersal: a AAP -Academia Americana de Pediatría- e o Servizo de Saúde Público Americano en 1999, a FDA tamén nese ano, a EMEA -Axencia Europea de Avaliación do Medicamento- prohibiu o uso de tiomersal en vacinas monodoses para animais de consumo no 1996 (curiosamente un ingrediente prohibido na veterinaria está permitido nos nenos e bebés). A AEM (Axencia Española do Medicamento) solicitou no ano 2000 engadir no prospecto información sobre a presenza do tiomersal naquelas vacinas que o levan.

Non obstante, outros organismos oficiais son defensores do uso do tiomersal. Así, tras examinar o perfil actual do tiomersal, o Comité Consultivo Mundial sobre Seguridade das Vacinas concluíu que non hai evidencia de toxicidade por mercurio en lactantes, nenos ou adultos expostos ao tiomersal nas vacinas. Aínda que algunhas autoridades nacionais de saúde pública están tratando de substituír as vacinas que conteñen tiomersal (como medida de precaución), non existe evidencia científica contrastada de toxicidade derivada do tiomersal. Ademais, a OMS sinala que son poucas as alternativas ao uso do tiomersal nas vacinas.

[editar] Ligazóns externas

[editar] Institucións de saúde doutros países

Traído desde "http://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vacina&oldid=2275333"
Ferramentas persoais
Espazos de nomes

Variantes
Accións
Navegación
Imprimir/exportar
Caixa de ferramentas
Outras linguas