1950

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1920-e | 1930-e | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | >
<< | < | 1946. | 1947. | 1948. | 1949. | 1950. | 1951. | 1952. | 1953. | 1954. | > | >>

1950 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1950 MCML
Ab urbe condita	2703
Islamski	1369 – 1370
Iranski	1328 – 1329
Hebrejski	5710 – 5711
Bizantski	7458 – 7459
Koptski	1666 – 1667
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	2005 – 2006
- Shaka Samvat	1872 – 1873
- Kali Yuga	5051 – 5052
Kineski
- Kontinualno	4586 – 4587
- 60 godina	Yang Metal Tigar (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11950
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1950 (MCML) po gregorijanskom kalendaru bila je redovna godina koja počinje u nedjelju.

Ova godina se smatra nultom godinom u arheologiji, geologiji itd. za datiranje događaja Before Present ("pre sadašnjice"), npr pri radiokarbonskom datiranju.

Događaji

Januar/Siječanj

• 12.1. - Sudar britanske podmornice HMS Truculent (P315) i švedskog tankera u estuaru Temze - 64 mrtvih, uglavnom od hladnoće.
• 14.1. - Prvi let MiGa-17.
• 21.1. - Alger Hiss, američki službenik i optuženi sovjetski špijun, osuđen za krivokletstvo.
• 24.1. - Klaus Fuchs, nemački emigrant i fizičar, priznao u Londonu da je SSSR-u prenosio američke i britanske nuklearne tajne.
• 26.1. - Stupio na snagu Ustav Indije (Dan Republike), prvi predsednik je Rajendra Prasad.
• 31.1. - Predsednik SAD Truman naređuje razvoj hidrogenske bombe, kao odgovor na prvu sovjetsku atomsku bombu prošlog oktobra.

Februar/Veljača

• 1.2. - Chiang Kai-shek reizabran za predsednika Republike Kine (Tajvan), dan nakon što su se predale i poslednje snage Kuomintanga na kontinentu.

+ Osnovan Železnički muzej u Beogradu.

• 2.2. - Glumica Ingrid Bergman dobila vanbračno dete sa režiserom Roberto Rossellini-jem, što je izazvalo skandal u SAD.
• 4.2. - Krenuo Radio Niš.
• 9.2. - Drugi "Crveni strah": senator Joseph McCarthy drži govor u Wheelingu, Zapadna Virdžinija, tvrdi da ima spisak komunista koji rade u State Department-u.
• 12.2. - Osnovana Evropska radiodifuzna unija (EBU).

+ Komunistički neredi u Parizu.

• 14.2. - U Moskvi potpisan sovjetsko-kineski Ugovor o prijateljstvu, savezu i uzajamnoj pomoći.
• 21.2. - Jugoslavija priznaje Ho Ši Minovu vladu u Demokratske Republike Vijetnam (iako su tamošnji komunisti pristalice Staljina).
• 23.2. - Izbori u UK: laburisti (Clement Attlee) ostaju na vlasti, konzervativci povećali broj poslanika.

Mart/Ožujak

• 11-12.3. - Referendum u Belgiji podržao povratak kralja Leoopolda III.
• 17.3. - Pronađen element kalifornijum.
• 26.3. - Izbori za 444 poslanika Savezne skupštine, jedina lista je Narodnog fronta Jugoslavije, koja dobija 93,2 % glasova (u nekim ruralnim krajevima i do 35% protiv NFJ).
• 27.3. - Osnovano beogradsko pozorište "Boško Buha".
• mart - U NR Kini počinje prva politička kampanja za iskorenjivanje opozicije - Kampanja za suzbijanje kontrarevolucionara.

April/Travanj

• 24.4. - Zasedanje novoizabrane Savezne narodne skupštine daje jednoglasno još jedan mandat Josipu Brozu Titu za predsednika vlade.

+ Jordan proglasio aneksiju Zapadne obale i istočnog Jerusalima.

• 27.4. - Apartheid: Zakon o područjima grupa podelio stambene i poslovne delove gradova po rasama (formalna segregacija).

Maj/Svibanj

• 6.5. - Cazinska buna - pobuna seljaka u srezovima Cazin, Velika Kladuša, Slunj.

+ Pronađen Tollundski čovjek.

• 7.5. - Umro Patrijarh srpski Gavrilo - zameniće ga Vikentije (nakon što je mitropolit crnogorski Arsenije Bradvarević, antikomunista, stavljen u kućni pritvor).
• 9.5. - Šumanova deklaracija predlaže osnivanje panevropske organizacije u cilju čuvanja mira među nacijama kontinenta - ideja ujedinjene Evrope (danas Dan Evrope).
• 11.5. - U SAD počinju saslušanja tzv. Kefauver-ovog komiteta, o organizovanom kriminalu u SAD.
• 25.5. - Na sceni Narodnog pozorišta u Sarajevu, Sarajevski balet izveo svoju prvu samostalnu predstavu.

Jun/Juni/Lipanj

Preokreti Korejskog rata 1950-53

• jun - Čistka u komandi mađarske armije, operativnu kontrolu preuzimaju sovjetski savetnici (moguć udar na Jugoslaviju?).
• 17.6. - Štampan prvi broj lista "Međunarodna politika".
• 25.6. - Napadom Sjeverne Koreje na Južnu Koreju počinje Korejski rat.
• 27.6. - Donesen Osnovni zakon o upravljanju državnim privrednim preduzećima i višim privrednim udruženjima od strane radnih kolektiva - početak radničkog samoupravljanja u Jugoslaviji.

+ Savet bezbednosti UN doneo rezoluciju kojom se od članica traži da obezbede pomoć Republici Koreji (južnoj), glasovima 7:1 (Jugoslavija protiv, Egipat i Indija uzdržani, SSSR odsutan).

+ Dnevni izveštaj CIA-e govori o pokretima sovjetske vojske kroz Rumuniju prema Bugarskoj i Jugoslaviji

• 28.6. - Pušten u saobraćaj autoput Beograd-Zagreb, poznat i kao "Autoput bratstva i jedinstva", na čijoj su gradnji učestvovale i omladinske radne brigade iz cele zemlje.

Jul/Juli/Srpanj

• 24.6. - 16.7. - U Brazilu održano Svetsko prvenstvo u fudbalu 1950.: u finalu Urugvaj - Brazil 2:1, Jugoslavija (retrospektivno) 5. mesto (prvo učešće od 1930).
• 26.7. - Generalni štrajk u Belgiji (uglavnom Valoniji) protiv kralja Leopolda III, samo četiri dana nakon njegovog povratka na presto.

Avgust/August/Kolovoz

• avgust - Ćopićeva "Jeretička priča" objavljena u "Književnim novinama", izložen je političkim napadima s vrha.
• 1.8. - Belgijski kralj Leopold III objavio da se povlači s prestola, u korist sina Boduena (efektivno od jula 1951), suočen sa krvavim generalnim štrajkom i opasnošću podele zemlje.
• 12.8. - Papa Pio XII. izdaje encikliku Humani Generis kojom prihvata evoluciju kao ozbiljnu hipotezu, koja ne protivreči učenjima Katoličke crkve.
• 20.8.-11.9. - U Dubrovniku 9. šahovska olimpijada, prva posle 11 godina; plasman: Jugoslavija, Argentina, Zapadna Nemačka (prvo sportsko takmičenje za tu zemlju).
• 23.8. - Zvaničnici State Department-a odbijaju izdati pasoš glumcu i pevaču Paul Robeson-u, s obrazloženjem da njegove česte kritike položaja crnaca u SAD ne treba iznositi u inostranstvu.
• avgust - U okviru bilateralnog trgovačkog sporazuma, Zapadna Nemačka daje zajam od 30 miliona dolara Jugoslaviji.

Septembar/Rujan

• 12.9. - Komunistički neredi u Berlinu.
• 13.9. - Među novoizabranim direktorima MMF je i Nenad Popović iz Jugoslavije.
• septembar - U Jugoslaviju stiže prva pomoć iz SAD.
• septembar - Maršal Tito i novoizabrani patrijarh Vikentije razmenili posete.
• 10-19.9. - Korejski rat: Bitka kod Inchona - pobeda snaga UN nad komunističkim snagama, nakon amfibijskog iskrcavanja.
• 27.9. - Racionisana količina hleba u Jugoslaviji smanjena za 10 %, smanjen obavezni otkup žita, selektivno klanje stoke radi čuvanja krmiva.
• septembar - Vatikan tvrdi da u SFRJ 300 katoličkih svećenika čeka suđenje.
• septembar-oktobar - Manevri u Bugarskoj.

Oktobar/Listopad

• 1.10. - Trupe UN prešle 38. paralelu u Koreji.
• 2.10. - U američkim novinama prvi put objavljen strip Peanuts ("Čarli Braun") kreatora Charles M. Schulz-a.
• 3.10. - Getúlio Vargas ponovo izabran za predsednika Brazila (mandat od januara).
• 5.10. - Indonežanska vlada guši pobunu na Maluku Otocima.
• 7.10. - Kineska invazija Tibeta počinje Bitkom za Qamdo.
• 15.10. - Dekret savezne vlade, efektivan od 1.11., kojim se ukidaju posebne privilegije u hrani, stanovanju i drugim uslugama za partijske i državne funkcionere.
• 19.10. - Snage UN zauzele Pyongyang, istog dana NR Kina ulazi u rat, tajnim prelazom preko granične reke Yalu u Severnu Koreju.
• 20.10. - Treći kongres Antifašističkog fronta žena, Tito govori i o satiri (povodom "Jeretičke priče", koju kritikuje); takođe, Tito se zahvaljuje na pomoći SAD (većina od 430 miliona dolara UNRRA-ine pomoći itd.).
• 28.10. - Osnovana Torcida Split.
• 30.10. - Pobuna u gradu Jayuya (Hajuja), Portoriko, protiv američke vlasti.

Novembar/Studeni

• 6.11. - Osnovan Muzej primenjenih umetnosti u Beogradu.
• 8.11. - Korejski rat: prva borba mlaznih aviona u istoriji - američki F-80 oborio dva severnokorejska MiG 15.
• 11.11. - Albanski diplomatski predstavnici proterani iz Beograda (u vezi sa graničarskim incidentima 12.10. i 17.10.).
• 13.11. - Pukovnik Carlos Delgado Chalbaud, šef vojne hunte u Venezueli, otet i ubijen.
• 14.11. - Isidora Sekulić redovan član SANU (prva žena).
• 23.11. - U Meksiku premijera filma "Jedan dan života" (Un día de vida).
• 24.11. - Jugoslovenska vlada objavila da je prihvatila primiti hranu od SAD za jugoslovensku armiju, na osnovu Zakona o uzajamnoj odbrambenoj pomoći (zemlje NATO-a i prijatelji Zapada).
• 25.11. - Velika kineska protivofanziva protiv južnokorejskih i snaga UN na reci Ch'ongch'on, koje će se povući iza 38. paralele.
• ca. 25.11. - Sreten Žujović pušten iz zatvora ("pao" sa Hebrangom 1948).
• 28.11. - Obnovljeni diplomatski odnosi između Jugoslavije i Grčke.

+ Osnovan Muzej pozorišne umetnosti u Beogradu.

• 29.11. - Trumanova administracija zatražila od Kongresa 38 miliona dolara za pomoć Jugoslaviji (potpisano 29.12.).
• 30.11. - Douglas MacArthur preti upotrebom nuklearnog oružja u Koreji.
• novembar - Počela repatrijacija grčke dece iz Jugoslavije (jedina zemlja koja je poslušala preporuke UN).

Decembar/Prosinac

• 11.12. - Krvavi neredi u Singapuru, nakon što je odlučeno da se devojčica Maria Hertogh vrati biološkim roditeljima, holandskim katolicima, iz muslimanske porodice u kojoj je odrasla.
• 25.12. - Četvorica škotskih studenata uzela Skonski kamen (Stone of Scone) iz Vestminsterske opatije i odnela ga u Škotsku.
• 29.12. - Kongres SAD odobrio Yugoslav Emergency Relief Assistance Act (Truman dao izvršno naređenje 25.1.).
• decembar - Izvršenje Petogodišnjeg plana u FNRJ produženo za godinu dana.

Tokom/tijekom godine

• Velika suša, istočna blokada i skok cena usled izbijanja Korejskog rata otežavaju situaciju u Jugoslaviji (nestašica hrane).
• U Minhenu osnovan Hrvatski narodni odbor, na čelu Branimir Jelić (tu su i S. Buć, M. Frković, E. Bauer, K. Draganović i dr.) - protive se Pavelićevom vođstvu.
• U prodaji prvi daljinski upravljač za televizor - Lazy Bones firme Zenith Radio Corporation.
• Osnovano Narodno pozorište u Zenici (prvi naziv je bio "Oblasno pozorište").
• Izgrađen gradski muzej u Travniku.
• Ustoličenje Patrijarha Vikentija, poglavara SPC

1950. u temama

Rukovodstvo FNRJ:

• • Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine: Ivan Ribar
  • Predsednik Vlade: Josip Broz Tito (takođe i Generalni sekretar KPJ)
  • Predsednik Narodne skupštine: Vladimir Simić

Rođenja

• 22. januar - Zijah Sokolović, glumac, reditelj, književnik
• 31. siječnja - Duško Valentić, hrvatski glumac

• 1. februar - Zoran Kalezić, pevač
• 3. veljače - Milo Hrnić, hrvatski pjevač
• 10. veljače - Mark Spitz, američki plivač
• 14. veljače - Josipa Lisac, hrvatska pjevačica
• 18. veljače - Cybill Shepherd, američka glumica

• 8. mart - Seid Memić Vajta, bosanskohercegovački pjevač
• 9. mart - Milić Vukašinović, bosanskohercegovački muzičar
• 12. ožujka - Javier Clemente, španjolski nogometni trener
• 21. mart - Sergej Lavrov, ruski diplomata
• 22. ožujka - Goran Bregović, bosanskohercegovački glazbenik i skladatelj

• 5. april - Predrag Miki Manojlović, srpski glumac
• 12. april - Zoran Amidžić, novinar RTB († 1991)
• 23. travnja - Đurđica Barlović, hrvatska pjevačica († 1992)

• 17. maj - Janez Drnovšek, slovenski političar i državnik († 2008)

• 2. jun - Branimir Đokić, harmonikaš
• 2. jun - Momčilo Vukotić, fudbaler Partizana
• 13. jun - Radomir Mihailović - Točak, rok gitarista
• 15. jun - Ivan Golac, srpski fudbaler
• 30. lipnja - Biserka Ipša, hrvatska glumica

• 4. srpnja - Miljenko Brlečić, hrvatski glumac
• 19. jul - Sima Avramović, profesor na Pravnom fak. u Bg.
• 22. jul - Žarko Trebješanin, psiholog i profesor BU
• 24. juli - Jadranka Stojaković, bosanska kantautorica

• 3. kolovoza - Waldemar Cierpinski, dvostruki Olimpijski pobjednik u maratonu
• 16. avgust - Mirko Cvetković, srpski ekonomista, premijer
• 16. avgust - Neda Ukraden, pevačica

• 2. rujna - Zvonimir Serdarušić, hrvatski rukometni trener i bivši rukometaš
• 4. septembar - Aleksandar Berček, glumac
• 14. septembar - Ademir Kenović, bosanskohercegovački režiser
• 18. septembar - Miroslav Lazanski, novinar, vojno-politički komentator
• 21. septembar - Bill Murray, irsko-američki glumac, režiser i producent
• 22. rujna - Lino Červar, hrvatski rukometni trener

• 6. oktobar - Zoran Erić, kompozitor
• 20. listopada - Tom Petty, američki kantautor i gitarist
• 26. listopada - Drago Vabec, hrvatski nogometaš
• 31. listopada - John Candy, kanadski komičar i glumac († 1994.)

• 2. novembar - Ljubomir Ljubojević, šahovski velemajstor
• 14. studenoga - Vladimir Smiljanić-Babura, hrvatski rukometaš († 1972.)
• 23. novembar - Filip Cepter (Milan Janković), privrednik
• 24. studenog - Nikica Valentić, hrvatski političar
• 24. novembar - Zlata Numanagić, srpska glumica
• 28. novembar - Boris Bizetić, muzičar

• 10. decembar - Miroslav Ilić, pevač narodne muzike
• 20. decembar - Joan Flora, rumunski književnik iz Vojvodine († 2005)
• 22. decembar - Zijah Sokolović, bosanskohercegovački glumac i režiser
• 30. prosinca - Bjarne Stroustrup, kompjuterski stručnjak i tvorac C++ programskog jezika.

•  ? - Živojin Andrejić, srpski istoričar

Smrti

• 8.4. - Vaclav Nižinski, poljski baletski igrač
• 21.1. - George Orwell, britanski književnik i novinar (* 1903.)
• 2.11. - George Bernard Shaw, englesko-irski pisac (* 1856.)
• 30.11. - Marija Tomšić-Im, hrvatska književnica (* 1870.)

Nobelova nagrada za 1950. godinu

• Fizika: Cecil Powell
• Kemija: Otto Paul Hermann Diels i Kurt Alder
• Fiziologija i medicina: Edward Calvin Kendall, Tadeus Reichstein i Philip Showalter Hench
• Književnost: Bertrand Russell
• Mir: Ralph Bunche

Spoljne veze

• Tito Trial in Rumania, Open Society Archives - Radio Free Europe (1956)