XX wiek

Ten artykuł dotyczy okresu historycznego. Zobacz też: XX (album Voo Voo), XX (postać literacka), dynastii XX oraz Wiek XX (film).

<|||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| |||||||||| - |||||||||| |||||||||| ||||||||||>,

Lata 1900-1909 Lata 1910-1919 Lata 20. Lata 30. Lata 40. Lata 50. Lata 60. Lata 70. Lata 80. Lata 90.

1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1917 1918 1919 1920 1921 1922 1923 1924 1925 1926 1927 1928 1929 1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Mapa Europy z roku 1908

[edytuj] XX wiek w metodologii historii

Według periodyzacji stosowanej w pracach historycznych XX wiek niekoniecznie rozpoczął się w 1901 roku. Ze względu na przemiany w różnych dziedzinach życia za datę graniczną uznaje się częściej 1914 lub 1918 rok. Data końcowa dotąd nie została ustalona, ale w coraz liczniejszych opracowaniach uznaje się za nią 1989 lub 1991 rok. Z tego powodu XX wiek jest niekiedy nazywany "najkrótszym stuleciem"^[1].

[edytuj] Wydarzenia historyczne

RMS Titanic (1912)

Supermarine Spitfire (1938-1954)

zatonięcie Titanica (1912)
wybuch I wojny światowej (1914)
rewolucje w Rosji (1917)
traktat wersalski (1919)
Długi Marsz w Chinach (1934-1935)
wybuch II wojny światowej (1939)
Holocaust (1939-1945)
bitwa o Anglię (1940)
bitwa pod Stalingradem (1942-1943)
Bitwa pod Monte Cassino (1944)
zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki (1945)
konferencja w Jałcie – początek trwającego 44 lata podziału Europy (1945)
wojna w Korei (1950)
powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali - początek integracji europejskiej (1952)
zdobycie Mount Everestu (1953)
utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (1958)
rewolucja kubańska (1959)
Jurij Gagarin pierwszym człowiekiem w kosmosie (1961)
Sobór watykański drugi (1962)
kryzys kubański (1962)
praska wiosna (1968)
Pierwszy lot załogowy na orbicie wokółksiężycowej (21 grudnia 1968)
Festiwal w Woodstock (1969)
lądowanie ludzi na Księżycu (1969)
wybranie Karola Wojtyły na papieża (1978)
przejęcie władzy przez ajatollaha Chomeiniego i fundamentalistów w Iranie (1979)
inwazja ZSRR na Afganistan (1979)
powstanie "NSZZ Solidarność" (1980)
początek epidemii AIDS (1981)
katastrofa reaktora atomowego w Czarnobylu (1986)
upadek komunizmu w Polsce (1989)
upadek muru berlińskiego (1989)
zjednoczenie Niemiec (1990)
upadek ZSRR (1991)
pierwsza "Wojna w Zatoce" (1991)
początek wojny na Bałkanach (1991)
na bazie EWG powstaje Unia Europejska (1993)
wojna w Czeczenii (1995-1996)

[edytuj] Ważne wydarzenia w nauce i technice

1903 – pierwszy lot samolotem braci Wright
1905 – szczególna teoria względności
1907 – wynalezienie bakelitu, pierwszego tworzywa sztucznego
1908 – wynalezienie śmigłowca
1913 – Ford T zapoczątkowuje erę rozwoju motoryzacji masowej
1915 – ogólna teoria względności
1922 – zastosowanie insuliny w leczeniu cukrzycy
1923 – wynalezienie szczepionki przeciw gruźlicy
1925 – telewizja
ok. 1926 – mechanika kwantowa
1929 – odkrycie penicyliny pierwszego antybiotyku, początek skutecznej walki z większością bakteryjnych chorób zakaźnych- Alexander Fleming
1929 – odkrycie procesu rozszerzania się Wszechświata
1932 – odkrycie pierwszej antycząstki
1937 – silnik odrzutowy
1939 – samolot odrzutowy
1942 – reaktor jądrowy
1944 – komputer (ASCC lub MARK I)
1945 – bomba atomowa
1947 – postulat istnienia Wielkiego Wybuchu
1947 - pierwszy działający Tranzystor
1948 – kserograf; Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
1951 – teoria algorytmów
1952 – bomba wodorowa;
1953 – odkrycie struktury DNA
1956 – magnetowid
1957 – pierwszy sztuczny satelita Ziemi
1959 – poduszkowiec
1960 – wynalezienie lasera
1961 – pierwszy człowiek w kosmosie (Jurij Gagarin)
1962 – satelitarna telewizja międzykontynentalna
1964 - ostateczne wyjaśnienie statusu hipotezy continuum
1967 – pierwszy przeszczep serca
1969 – lądowanie na Księżycu
1970 – teoria chaosu
1971 – kuchenka mikrofalowa
1972 – mikroprocesor Intel 4040
1977 – początki Internetu
1978 – płyta CD
1978 – pierwsze "dziecko z probówki"
1981 – IBM PC – komputer osobisty; prom kosmiczny
1997 – owca Dolly – efekt klonowania

[edytuj] Osoby sprawujące urząd prezydenta Polski

Królestwo Polskie i II Rzeczpospolita (1918-1939)

L.p.	Imię i nazwisko	Okres sprawowania urzędu	Partia polityczna
1.	Gabriel Narutowicz	11 grudnia 1922 – 16 grudnia 1922	bezpartyjny – zgłoszony przez Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie"
2.	Stanisław Wojciechowski	20 grudnia 1922 – 14 maja 1926	Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast"
3.	Ignacy Mościcki	4 czerwca 1926 – 30 września 1939	bezpartyjny związany z obozem sanacyjnym

Władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939-1990)

L.p.	Imię i nazwisko	Okres sprawowania urzędu
4.	Władysław Raczkiewicz	30 września 1939 – 6 czerwca 1947
6.	August Zaleski	9 czerwca 1947 – 7 kwietnia 1972
7.	Stanisław Ostrowski	9 kwietnia 1972 – 24 marca 1979
8.	Edward Bernard Raczyński	8 kwietnia 1979 – 8 kwietnia 1986
9.	Kazimierz Sabbat	8 kwietnia 1986 – 19 lipca 1989
11.	Ryszard Kaczorowski	19 lipca 1989 – 22 grudnia 1990

Rzeczpospolita Polska tzw. Polska Ludowa (1944-1952)

L.p.	Imię i nazwisko	Okres sprawowania urzędu
5.	Bolesław Bierut	31 grudnia 1944 – 20 listopada 1952

Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952-1989)

L.p.	Imię i nazwisko	Okres sprawowania urzędu
10.	Wojciech Jaruzelski	19 lipca 1989 – 30 grudnia 1989

III Rzeczpospolita (od 1989 roku)

L.p.	Imię i nazwisko	Okres sprawowania urzędu	Przynależność partyjna lub partia popierająca
12.	Wojciech Jaruzelski	31 grudnia 1989^[2] – 22 grudnia 1990^[3]	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
13.	Lech Wałęsa	22 grudnia 1990 – 22 grudnia 1995	NSZZ Solidarność
14.	Aleksander Kwaśniewski	23 grudnia 1995 – 23 grudnia 2005^[4]	Sojusz Lewicy Demokratycznej

W zestawieniu pominięto osoby tymczasowo sprawujące funkcje prezydenta i pełniące jej obowiązki, numeracja kolejnych prezydentów według daty wstąpienia na urząd

[edytuj] Władcy brytyjscy w XX wieku

#	Imię	Urodzony	Zmarł	Czas rządów	Rodzice
63	Wiktoria	24 maja 1819 Kensington	22 stycznia 1901 wyspa Wight	1837-1901	Edward August (1767-1820), książę Kentu Wiktoria (1786-1861), c. Franciszka Fryderyka, księcia Sachsen-Coburg-Saalfeld
64	Edward VII	9 listopada 1841 Londyn	6 maja 1910 Londyn	1901-1910	Albert Sachsen-Coburg-Gotha (1819-1861) Wiktoria Hanowerska (1819-1901), Królowa Wielkiej Brytanii
65	Jerzy V	3 czerwca 1865 Londyn	20 stycznia 1936 Sandringham	1910-1936	Edward VII Koburg (1841-1910), Król Wielkiej Brytanii Aleksandra Glücksburg (1844-1925), c. Chrystiana IX, króla Danii
66	Edward VIII	23 czerwca 1894 Richmond	28 maja 1972 Paryż	1936	Jerzy V Windsor (1865-1936), król Wielkiej Brytanii Maria Teck (1867-1953) c. księcia Franciszka von Teck
67	Jerzy VI	14 grudnia 1895 Sandringham	6 lutego 1952 Sandringham	1936-1952	Jerzy V Windsor (1865-1936), król Wielkiej Brytanii Maria Teck (1867-1953) c. Franciszka von Teck, księcia
68	Elżbieta II	21 kwietnia 1926 Londyn		1953-	Jerzy VI Windsor (1895-1952), król Wielkiej Brytanii Elżbieta Bowes-Lyon (1900-2002) c. Claude'a Bowes-Lyona, hrabiego Strathmore i Kinghorne

[edytuj] Prezydenci USA w XX wieku

l.p.	Prezydent	Objął urząd	Złożył urząd	Partia	Wiceprezydent
25	William McKinley	1897	1901	republikanin	Garret Hobart i Theodore Roosevelt
26	Theodore Roosevelt	1901	1909	republikanin	Charles Warren Fairbanks
27	William Taft	1909	1913	republikanin	James Sherman
28	Woodrow Wilson	1913	1921	demokrata	Thomas Marshall
29	Warren Harding	1921	1923	republikanin	Calvin Coolidge
30	Calvin Coolidge	1923	1929	republikanin	Charles G. Dawes
31	Herbert Hoover	1929	1933	republikanin	Charles Gates Dawes
32	Franklin Delano Roosevelt	1933	1945	demokrata	John Nance Garner, Henry Wallace, Harry S. Truman
33	Harry Truman	1945	1953	demokrata	Alben Barkley
34	Dwight Eisenhower	1953	1961	republikanin	Richard M. Nixon
35	John Fitzgerald Kennedy	1961	1963	demokrata	Lyndon B. Johnson
36	Lyndon B. Johnson	1963	1969	demokrata	Hubert Humphrey
37	Richard Nixon	1969	1974	republikanin	Spiro T. Agnew, Gerald Ford
38	Gerald Ford	1974	1977	republikanin	Nelson Rockefeller
39	Jimmy Carter	1977	1981	demokrata	Walter Mondale
40	Ronald Reagan	1981	1989	republikanin	George H. W. Bush
41	George H. W. Bush	1989	1993	republikanin	Dan Quayle
42	Bill Clinton	1993	2001	demokrata	Al Gore

[edytuj] Ważne postacie XX wieku

[edytuj] A

Aaliyah (1979-2001) - amerykańska piosenkarka
Aleksy II (patriarcha Moskwy)
Salvador Allende (1908-1973)
Neil Armstrong

[edytuj] B

Krzysztof Kamil Baczyński (1921-1944) - polski poeta pokolenia kolumbów
Stefan Banach
Samuel Beckett
Alban Berg
Niels Bohr
Zbigniew Boniek
Leonid Breżniew (1906-1982)
Warren Buffett
Michaił Bułhakow
Ingmar Bergman - reżyser szwedzki
Marc Bolan - brytyjski muzyk, gitarzysta i wokalista glamrockowej grupy T-Rex

[edytuj] C

[edytuj] D

Salvador Dali

[edytuj] E

Albert Einstein
Elżbieta II
Antoine de Saint-Exupéry (1900-1944) - francuski pisarz, lotnik

[edytuj] F

Oriana Fallaci - włoska dziennikarka i autorka
Federico Fellini - włoski reżyser
Enrico Fermi
Harrison Ford
Henry Ford
Francisco Franco (1892-1975) - hiszpański dyktator
Zygmunt Freud - austriacki psycholog

[edytuj] G

[edytuj] H

Adolf Hitler

[edytuj] I

[edytuj] J

[edytuj] K

Frida Kahlo i Diego Rivera

Frida Kahlo - malarka meksykańska.
Franz Kafka - czeski pisarz niemieckojęzyczny.
Herbert von Karajan
John Fitzgerald Kennedy (1917-1963) - prezydent USA.
Jacqueline Kennedy Onassis - żona Johna Kennedy'ego, a później Arystotelesa Onassisa.
John Maynard Keynes – angielski ekonomista.
o. Maksymilian Maria Kolbe
s.Faustyna Kowalska
Stanley Kubrick -reżyser angielski, potem w USA.

[edytuj] L

Włodzimierz Lenin (1870-1924)
John Lennon (1940-1980) - brytyjski muzyk, pisarz, aktor, aktywista społeczny
Bolesław Leśmian (1877-1937) - polski pisarz Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego
Martin Luther King Jr.

[edytuj] M

Marilyn Manson

Mao Zedong
Freddie Mercury (1946-1991) - brytyjski muzyk urodzony na Zanzibarze; frontman zespołu Queen
Tomasz Mann
Heinrich Mann
Diego Maradona
Bob Marley
Pietro Mascagni
Czesław Miłosz (1911-2004) - polski pisarz, noblista
Ludwig von Mises
Richard von Mises
Marilyn Monroe
Jim Morrison
Benito Mussolini (1883-1945)

[edytuj] N

Manuel Noriega - generał panamski, wojskowy przywódca Panamy w latach 1983-1989

[edytuj] O

[edytuj] P

Elvis Presley

Luciano Pavarotti
Pelé
Pablo Picasso - malarz hiszpański.
Józef Piłsudski (1867-1935) - dowódca polski.
Augusto Pinochet - gen. chilijski, de facto dyktator Chile, po puczu w 1973 r.
Max Planck (1858-1947) - niemiecki fizyk, noblista
Jerzy Popiełuszko (1947-1984) - polski duchowny, błogosławiony katolicki
Elvis Presley
Giacomo Puccini
Jimmy Page - angielski gitarzysta i producent, współtwórca grupy rockowej Led Zeppelin

[edytuj] U

[edytuj] W

Orson Welles

James Watson
Jens Weißflog
Orson Welles - reżyser amerykański.
Lech Wałęsa (ur. 1943)

[edytuj] X

[edytuj] Y

[edytuj] Z

Przypisy

↑ Kamil Janicki, Bolączki periodyzacji, "Histmag.org", 2.08.2008.
↑ 31 grudnia 1989 weszła w życie ustawa zmieniająca Konstytucję PRL wprowadzając nowe nazewnictwo urzędów państwowych
↑ Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: Art. 2. 1. Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wybranego przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 19 lipca 1989 r. ulega skróceniu i wygasa z chwilą objęcia urzędu przez Prezydenta wybranego w wyborach powszechnych.
↑ Urząd sprawował przez 2 kadencje, w 2000 roku został ponownie wybrany na urząd Prezydenta RP, w I turze i zaprzysiężony 23 grudnia 2000 roku.

[edytuj] Zobacz też

[0] Kamil Janicki, Bolączki periodyzacji, "Histmag.org", 2.08.2008.

[1] 31 grudnia 1989 weszła w życie ustawa zmieniająca Konstytucję PRL wprowadzając nowe nazewnictwo urzędów państwowych

[2] Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: Art. 2. 1. Kadencja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wybranego przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 19 lipca 1989 r. ulega skróceniu i wygasa z chwilą objęcia urzędu przez Prezydenta wybranego w wyborach powszechnych.

[3] Urząd sprawował przez 2 kadencje, w 2000 roku został ponownie wybrany na urząd Prezydenta RP, w I turze i zaprzysiężony 23 grudnia 2000 roku.

[1]

[2]

[3]

[4]

XX wiek

Spis treści

[edytuj] XX wiek w metodologii historii

[edytuj] Wydarzenia historyczne

[edytuj] Ważne wydarzenia w nauce i technice

[edytuj] Osoby sprawujące urząd prezydenta Polski

[edytuj] Władcy brytyjscy w XX wieku

[edytuj] Prezydenci USA w XX wieku

[edytuj] Ważne postacie XX wieku

[edytuj] A

[edytuj] B

[edytuj] C

[edytuj] D

[edytuj] E

[edytuj] F

[edytuj] G

[edytuj] H

[edytuj] I

[edytuj] J

[edytuj] K

[edytuj] L

[edytuj] M

[edytuj] N

[edytuj] O

[edytuj] P

[edytuj] R

[edytuj] S

[edytuj] T

[edytuj] U

[edytuj] W

[edytuj] X

[edytuj] Y

[edytuj] Z

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

Osobiste

Przestrzenie nazw

Warianty

Widok

Działania

Szukaj

Nawigacja

Dla czytelników

Dla wikipedystów

Narzędzia

Drukuj lub eksportuj

W innych językach