1. 3.

1. mart (ožujak) (1.3.) je 60. dan godine po gregorijanskom kalendaru (61. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 305 dana.

Događaji

• 86.pne.. - Rimski vojskovođa Lucije Kornelije Sula zauzeo Atinu i svrgnuo lokalnog tiranina koga je postavio pontski kralj Mitridat VI Eupator.
• 293. - Rimski car Dioklecijan stvorio tetrarhiju, sistem vladavine četiri savladara. Galerije i Konstancije I Hlor proglašeni su cezarima avgusta Dioklecijana i Maksimijana.
• 1498. - Vasko de Gama kao portugalski moreplovac je prvi Evropljanin koji se iskrcao na obale sadašnje afričke države Mozambik na svome putu ka Indiji.
• 1562. - Francuski rimokatolici su, pod vođstvom vojvodea Fransoa od Gize i uz podršku Vatikana u Wassyju poklali 1.200 hugenota (Huguenots) - francuskih protestanata, izazvavši religiozni rat koji je trajao do 1598 godine.
• 1565. - Estasio de Sa osnovao Rio de Žaneiro.
• 1643. - Posle Portugala i Francuske, Španski kralj Karlo III proterao je iz zemlje rimokatolički jezuitski red.
• 1803. - Ohajo se kao 17-ti, priključuje Sjedinjenim Američkim Državama.
• 1815. - Francuski car Napoleon prvi iskrcao se na obalu Francuske, tri dana pošto je s grupicom sledbenika napustio mediteransko ostrvo Elba na kojem je bio zatočen pošto je primoran da abdicira u aprilu.
• 1862. - izlazi prvi broj zadarskog "Narodnog lista", najstarije živuće hrvatske novine
• 1872. - Osnovan je Nacionalni park Yellowstone, prvi nacionalni park na svijetu.
• 1878. - Pobedom Srbije završen je Drugi srpsko-turski rat.
• 1896. - Etiopija je pobijedila Italiju u odlučujućoj bitki kod Adowe čime je završen Prvi abesinijsko-talijanski rat.
• 1919. - Japanska vlast u Koreji: Samilski pokret u Koreji započeo je brojne mirovne prosvjede diljem zemlje, ali su brutalno ugušeni od japanske policije i vojske.
• 1919. - U Beogradu se sastao prvi jugoslovenski parlament - privremeno narodno predstavništvo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u kojem je bilo 296 poslanika, postavljenih ukazom vlade.
• 1941. - Bugarska je u Drugom svetskom ratu pristupila Trojnom paktu.
• 1942. - Drugi svetski rat u Jugoslaviji: U Čajniču je od oko hiljadu boraca formirana Druga proleterska brigada NOVJ.
• 1943. - Drugi svetski rat: Britansko ratno vazduhoplovstvo počelo je u Drugom svetskom ratu da sistematski bombarduje evropske železničke sisteme na teritoriji pod kontrolom Nemačke.
• 1946. - Engleska banka prelazi u državno vlasništvo, a njeni dotadašnji akcioneri se obeštećuju.
• 1947. - Međunarodni monetarni fond započeo je svoje financijske operacije.
• 1954. - Na atolu Bikini u Tihom oceanu detonirana je hidrogenska bomba Castle Bravo teška 15 megatona, koja je uzrokovala jednu od najgorih radioaktivnih kontaminacija tijekom nuklearnog testiranja.
• 1954. - U glavnom gradu Venecuele Karakasu otvorena je prva konferencija Organizacije američkih država.
• 1959. - Arhiepiskop Makarios treći vratio se na Kipar iz izgnanstva sa Sejšelskih ostrva, na koja su ga 1956. proterali Britanci.
• 1966. - Posle tri i po meseca leta, na Veneru se spustila sovjetska “Venera 3“, prvi vasionski brod koji je prispeo na neku drugu planetu.
• 1983. - u Cirihu, Svoč grup AG predstavlja javnosti prvi Svoč sat.
• 1985. - U Urugvaju je preuzeo vlast predsednik Hulio Sangineti, čime je okončana devetogodišnja vojna vladavina u toj južnoameričkoj zemlji.
• 1991. - Na prvim slobodnim izborima u Albaniji, Albanska partija rada osvojila je 176 od 250 poslaničkih mesta i zadržala vlast, ali je predsednik partije Ramiz Aljija [Alia] izgubio u svojoj izbornoj jedinici.
• 1992. - Referendum o nezavisnosti Bosne i Hercegovine. Incident u Sarajevu prilikom koga su napadnuti pravoslavni svatovi.
• 1992. - U Crnoj Gori se na referendumu 63 odsto građana izjasnilo za zajedničku državu sa Srbijom - Saveznu Republiku Jugoslaviju.
• 1993. - Američki vojni transporteri su iznad istočne Bosne izbacili prve tovare s hranom i lekovima, čime je u Bosni i Hercegovini počela “Operacija padobran“.
• 1994. - Posle četvorodnevnih pregovora pod pritiskom SAD, predstavnici Hrvatske, i bosanskih muslimana i Hrvata su u Vašingtonu potpisali preliminarni sporazum o stvaranju muslimansko-hrvatske federacije u BiH.
• 1996. - Niko od 123 putnika i člana posade nije preživeo pad peruanskog putničkog aviona “Boing 737“, u najtežoj nesreći u istoriji civilnog vazduhoplovstva u Peruu.
• 1997. - Albanska vlada premijera Saljija Beriše podnela je ostavku, posle dvomesečnih krvavih nereda izazvanih krahom štedionica u kojima je desetine hiljada Albanaca izgubilo životnu ušteđevinu.

Rođenja

• 1445.- Sandro Botičeli, jedan od najvećih slikara italijanske Renesanse (1510).
• 1810. - Frederic Chopin, poljski pijanist i kompozitor
• 1817. - Giovanni Dupré, italijanski skulptor
• 1858. - Georg Simmel, njemački sociolog
• 1881. - Petar Skok, hrvatski jezikoslovac i romanist († 1956.)
• 1883. - Julije Benešić, hrvatski književnik, prevoditelj i jezikoslovac († 1957.)
• 1886. - Oskar Kokoschka, austrijski ekspresionistički slikar
• 1891. - Stanislav Vinaver, srpski pesnik i prevodilac
• 1910. - Archer John Porter Martin, britanski hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju
• 1912. - Josip Tabak, hrvatski prevoditelj, pisac, esejist, novinar i književni kritičar († 2007.)
• 1922. - Jitzhak Rabin, izraelski političar i državnik, dobitnik Nobelove nagrade za mir
• 1927. - Harry Belafonte, američki pjevač
• 1929. - Georgi Markov, bugarski književnik
• 1931. - Lamberto Dini, italijanski političar i državnik
• 1933. - Špiro Guberina, hrvatski glumac.
• 1969. - Javier Bardem, španski glumac
• 1978. - Jensen Ackles, američki glumac

Smrti

• 1643. - Đirolamo Freskobaldi italijanski čembalista, orguljaš i kompozitor. (* 1583.)
• 1792. - Leopold II., njemačko-rimski car i ugarsko-hrvatski kralj (* 1747.)
• 1911. - Jacobus Henricus van 't Hoff, holandski hemičar
• 1958. - Toma Rosandić, prvi rektor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu.
• 2003. - Franjo Glaser, hrvatski nogometni vratar (* 1913.)

Praznici

• Međunarodni dan civilne zaštite
• Dan nezavisnosti Bosne i Hercegovine.
• Srpska pravoslavna crkva proslavlja:
  • Svetih dvanaest mučenika
  • Svetog Maruta
  • Svetog prepodobnomučenika Romana