1932
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1932 / MCMXXXII
stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
dziesięciolecia: 1900–1909 • 1910–1919 • 1920–1929 • 1930–1939 • 1940–1949 • 1950–1959 • 1960–1969
lata: 1922 « 1927 « 1928 « 1929 « 1930 « 1931 « 1932 » 1933 » 1934 » 1935 » 1936 » 1937 » 1942
[edytuj] Wydarzenia w Polsce
- 13 stycznia – ogłoszono wyrok w procesie brzeskim.
- 15 stycznia – w mieszkaniu przy ul. św. Gertrudy 6 w Krakowie policja zatrzymała 38 uczestniczek komunistycznego zebrania wychowawczyń dzieci i pielęgniarek. Spośród zatrzymanych aresztowano 12 osób.
- 19 stycznia – krakowska policja aresztowała dwóch członków Ligi Zielonej Wstążki, rozrzucających ulotki wzywające do bojkotu sklepów żydowskich.
- 8 lutego – został opatentowany polski pistolet Vis.
- 18 lutego – początek strajku górników Zagłębia Dąbrowskiego i Chrzanowskiego. W starciach z policją zginęło 4 robotników.
- 20 lutego – wszedł do służby okręt podwodny ORP Żbik.
- 25 lutego – zostało założone Częstochowskie Towarzystwo Naukowe.
- Luty – strajk górników w Polsce.
- 6 marca – rozpoczął się II Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (zwyciężył radziecki pianista Aleksandr Juninskij).
- 11 marca – została wprowadzona reforma szkolnictwa, tzw. reforma jędrzejewiczowska.
- 16 marca – strajk powszechny 300 tys. robotników, zorganizowany przez Komisję Centralną Związków Zawodowych.
- 17 marca
- obniżono o 38% zasiłki dla bezrobotnych i skrócono okres ich wypłacania.
- podczas strajku w Pabianicach w starciach z policją zginęło 5 osób.
- Kwiecień – strajki robotników rolnych w Polsce.
- 3 kwietnia – powstało Narodowe Stronnictwo Pracy.
- 15 maja
- w Piotrkowie swe obrady rozpoczął III Zjazd OM TUR.
- w Pabianicach, Jadwiga Wajs ustanowiła rekord świata w rzucie dyskiem wynikiem 40,345 m.
- 29 maja – został utworzony Instytut Radowy im. Marii Skłodowskiej-Curie, obecnie Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
- 1 czerwca – utworzono Pieniński Park Narodowy.
- 12 czerwca
- w Warszawie, Edward Trojanowski ustanowił rekord Polski w biegu na 200 m wynikiem 22,0 s.
- w Królewskiej Hucie, Janusz Kusociński ustanowił rekord Polski w biegu na 1 500 m wynikiem 3:54,0 s.
- 14 czerwca – doszło do tzw. kryzysu gdańskiego, gdy niszczyciel ORP Wicher wszedł do miejscowego portu, wymuszający prawa port d’attaché dla Polski.
- 18-19 czerwca – XI Mistrzostwa Polski kobiet w lekkiej atletyce. Trzy zwycięstwa Jadwigi Janowskiej: wzwyż – 1,43 m; w dal – 5,07 m; 5-bój 3 559,71 pkt oraz rekord świata Jadwigi Wajs w rzucie dyskiem wynikiem 42,43 m.
- 21 czerwca – rozpoczyna się bunt chłopski znany jako powstanie leskie.
- 29 czerwca – w Poznaniu, Zygmunt Heljasz ustanowił rekord świata w pchnięciu kulą wynikiem 16,05 m.
- 9 lipca – zostało zdławione powstanie leskie.
- 11 lipca – kodeks Makarewicza: reforma polskiego prawa karnego (m.in. legalizacja kontaktów homoseksualnych).
- 25 lipca – Polska i ZSRR podpisały w Moskwie układ o nieagresji.
- 31 lipca
- Janusz Kusociński zdobył w Los Angeles złoty medal olimpijski w biegu na 10 000 m wynikiem 30:11,4 s.
- w Gdyni po raz pierwszy obchodzono Święto Morza.
- 4 sierpnia – utworzono Białowieski Park Narodowy.
- 7 sierpnia – w Mysłowicach odbyły się pierwsze mistrzostwa Polski w jeździe indywidualnej na żużlu.
- 10 sierpnia – podniesienie bandery na niszczycielu ORP Burza.
- 12 sierpnia – Polska i Francja zawarły układ handlowy.
- 17 sierpnia
- otwarto Port lotniczy Wilno-Porubanek.
- utworzono Park Narodowy w Białowieży.
- 28 sierpnia – zwycięstwo polskich pilotów Franciszka Żwirko i Stanisława Wigury (Międzynarodowe Zawody Samolotów Turystycznych).
- 1 września – wszedł w życie nowy Kodeks karny.
- 2 września – wybuchł strajk powszechny w przemyśle naftowym.
- 5 września – została uruchomiona Elektrociepłownia Kalisz-Piwonice.
- 11 września – w wypadku lotniczym zginęli piloci: Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura.
- 21 września – podpisano umowę licencyjną z Fiatem na produkcję w kraju Fiata 508.
- 25 września – zostało wydane rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej o wykonywaniu praktyki lekarskiej, które wprowadziło wymóg, aby konieczność medyczna usunięcia ciąży była potwierdzona przez dwóch lekarzy innych niż przeprowadzający zabieg, a podejrzenie, że do poczęcia doszło wskutek przestępstwa zostało stwierdzone odpowiednim zaświadczeniem prokuratora.
- Październik – początek strajków chłopskich w Polsce.
- 18 października – w Warszawie, sprinterka Stanisława Walasiewicz ustanowiła rekord Polski w biegu na 800 m wynikiem 2:24,0 s.
- 2 listopada – Józef Beck został ministrem spraw zagranicznych w rządzie Aleksandra Prystora.
- 10 listopada – powołano Archiwum Państwowe w Katowicach.
- 11 listopada – odsłonięto Pomnik Lotnika w Warszawie.
- 26 listopada – założono klub hokejowy Podhale Nowy Targ.
- 31 grudnia – polscy kryptolodzy złamali szyfr niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.
- Warszawski Klub Narciarzy wybudował duże schronisko na Polanie Chochołowskiej.
[edytuj] Wydarzenia na świecie
- 1 stycznia – Poczta Stanów Zjednoczonych wydała serię 12 znaczków dla upamiętnienia dwusetnej rocznicy urodzin George’a Washingtona.
- 3 stycznia – Brytyjczycy aresztowali i internowali Mahatmę Gandhiego i Vallabhbhaia Patela, zdelegalizowano również ich partię - Kongres Narodowy.
- 7 stycznia – rząd USA, w odpowiedzi na japońską inwazję na Mandżurie, ogłosił Doktrynę Stimsona (ang. Stimson Doctrine). Doktryna ta głosiła że Stany Zjednoczone nie uznają zmian terytorialnych w relacjach międzynarodowych, które zostały wymuszone zbrojnie.
- 8 stycznia – w Wielkiej Brytanii arcybiskup Canterbury zakazał wyznawcom kościoła anglikańskiego, którzy byli rozwiedzieni, ponownego małżeństwa.
- 12 stycznia – Hattie Caraway stała się pierwszą kobietą wybraną do Senatu Stanów Zjednoczonych.
- 14 stycznia – debiut koncertu fortepianowego G-dur francuskiego kompozytora Maurice Ravela. Orkiestrą „Lamoureux Orchestra” dyrygował sam Ravel, a solistką koncertu była Marguerite Long.
- 15 stycznia – w Niemczech bezrobocie osiągnęło poziom około 6 milionów osób.
- 26 stycznia – brytyjski okręt podwodny HMS M2 zatonął, śmierć poniosło 60 marynarzy. HMS M2 był dostosowany do transportu samolotów.
- 28 stycznia – japońskie siły zbrojne wkroczyły do Szanghaju, pod pretekstem stłumienia powstania antyjapońskiego.
- 29 stycznia – powstanie mniejszościowego rządu Karla Burescha w Austrii, kończy kryzys rządowy w tym kraju.
- 30 stycznia – ukazała się powieść autorstwa Aldousa Huxleya Nowy wspaniały świat.
- 31 stycznia – japońskie okręty przybyły do Nankinu.
- 2 lutego
- rozpoczęła się ogólna konwencja rozbrojeniowa w Genewie.
- Liga Narodów ponownie zaleca negocjacje między Japonią i Chinami.
- agencja rządu USA pod nazwą Korporacja Odbudowy Finansów (ang. Reconstruction Finance Corporation) rozpoczyna operację w Waszyngtonie.
- 4 lutego
- rozpoczęły się Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Lake Placid w stanie Nowy Jork.
- japońskie wojska wkraczają do chińskiego miasta Harbin.
- 11 lutego – w Watykanie papież Pius XI spotkał się z Benito Mussolinim.
- 15 lutego – pierwszy odcinek słuchowiska „Clara, Lu & Em”, uważane za pierwowzór opery mydlanej, zostało wyemitowane przez stacje radiową NBC.
- 18 lutego – Japonia proklamowała powstanie państwa Mandżukuo niezależnego od Chin, a powstałego na okupowanych przez nią obszarach Mandżurii, w północno-wschodnich Chinach.
- 25 lutego – Adolf Hitler otrzymał niemieckie obywatelstwo przez naturalizację, co umożliwiło mu ubieganie się w wyborach o stanowisko prezydenta Niemiec.
- 27 lutego
- doszło do nieudanej próby obalenia rządu w Finlandii (fin. Mäntsälän kapina).
- John Chadwick ogłosił na łamach tygodnika Nature odkrycie neutronu.
- 1 marca
- z domu w pobliżu miejscowości Hopewell w stanie New Jersey, zostało porwane niemowlę – syn Charlesa Lindbergha.
- Puyi zostaje mianowany prezydentem, zależnego od Japonii, Cesarstwa Mandżukuo.
- 7 marca – w Dearborn w stanie Michigan policja otworzyła ogień do 3000 bezrobotnych, protestujących przed fabryką Forda (ang. River Rouge Plant) – cztery osoby zostały zabite.
- 9 marca – Éamon de Valera został wybrany na Prezydenta Rady Wykonawczej (ang. President of the Executive Council) w Wolnym Państwie Irlandzkim. Była to pierwsza zmiana w rządzie od 10 lat.
- 13 marca – w ostatnich powszechnych wyborach prezydenta Niemiec Paul von Hindenburg uzyskał ponad 7 milionów głosów więcej, niż Adolf Hitler; rozstrzygająca 2 tura głosowania odbyła się 10 kwietnia.
- 18 marca
- rozpoczęły się pokojowe negocjacje pomiędzy Chinami i Japonią.
- założono klub piłkarski Real Saragossa.
- 19 marca – został otwarty most w Sydney nad zatoką Port Jackson – Sydney Harbour Bridge.
- 20 marca – sterowiec Graf Zeppelin rozpoczął regularne rejsy do Ameryki Południowej.
- 25 marca – premiera filmu Człowiek-małpa z olimpijskim medalistą Johnnym Weissmullerem w roli głównej – pierwszy film o Tarzanie.
- 5 kwietnia – po przeprowadzonym referendum, przepisy o prohibicji przestały obowiązywać w Finlandii.
- 6 kwietnia
- prezydent USA Herbert Hoover wypowiedział się za ograniczeniem zbrojeń.
- w Berlinie rozpoczął się proces Otto Wackera – oszusta handlującego dziełami sztuki.
- 10 kwietnia – prezydentem Niemiec został wybrany ponownie Paul von Hindenburg.
- 14 kwietnia – John Cockcroft i Ernest Walton dokonali reakcji jądrowej przyspieszonymi (w specjalnie zbudowanym akceleratorze) cząstkami – protonami.
- 17 kwietnia – w Etiopii cesarz Haile Selassie ogłosił prawo zabraniające niewolnictwa.
- 2 maja – po raz pierwszy w amerykańskim radiu został wyemitowany program Jacka Benny’ego.
- 6 maja – w Paryżu Paul Gorguloff postrzelił francuskiego prezydenta Paula Doumera, który zmarł następnego dnia.
- 10 maja
- Albert Lebrun zostaje wybrany prezydentem Francji.
- pieśń Het Wilhelmus została ustanowiona hymnem Holandii.
- 12 maja – po 10 tygodniach od uprowadzenia, kilka kilometrów od domu, odnaleziono ciało syna Charlesa Lindbergha.
- 15 maja
- w ZSRR Stalin ogłosił plan partyjnej i państwowej polityki religijnej. Zgodnie z nim do dnia 1 maja 1937 r. na całym terytorium ZSRR nie powinien pozostać ani jeden dom modlitewny i samo pojęcie Boga winno zostać przekreślone jako przeżytek średniowiecza, jako instrument ucisku mas pracowniczych.
- japońskie wojska opuściły Szanghaj.
- premier Japonii Tsuyoshi Inukai zginął w zamachu zorganizowanym przez oficerów Japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej.
- 16 maja – w Bombaju doszło zamieszek pomiędzy wyznawcami Hinduizmu i Muzułmanami. W starciach tych zginęło i odniosło rany tysiące osób.
- 20-21 maja – Amelia Earhart przeleciała z USA do Derry w Irlandii Północnej w 14 godzin i 54 minuty.
- 24 maja – Karl Reinmuth odkrył planetoidę Apollo.
- 29 maja – około 15 tys. weteranów I wojny światowej zorganizowało zlot w Waszyngtonie, domagając się natychmiastowego wypłacenia wojskowej bonifikaty (ang. Bonus Army).
- 30 maja – niemiecki kanclerz Heinrich Brüning podał się do dymisji. Prezydent Hindenburg zaproponował Franzowi von Papenowi objęcie tego stanowiska.
- 1 czerwca – Franz von Papen został kanclerzem Niemiec.
- 4 czerwca – doszło do wojskowego puczu w Chile.
- 5 czerwca – w Haarlem Holenderka Tollien Schuurman ustanowiła rekord świata w biegu na 100 m wynikiem 11,9 s.
- 6 czerwca – w USA ustanowiono „Akt Przychodu” (ang. The Revenue Act of 1932), był to pierwszy federalny podatek nałożony na paliwo do samochodów (1 cent na każdy galon paliwa).
- 14 czerwca – w Niemczech został cofnięty zakaz działalności oddziałów szturmowych NSDAP – SA i SS.
- 15 czerwca – wybuch wojny pomiędzy Boliwią a Paragwajem.
- 19 czerwca – w Helsinkach, Fin Lauri Lehtinen ustanowił rekord świata w biegu na 5 000 m wynikiem 14.17,0 s.
- 20 czerwca – rozpoczynaj się negocjacje w sprawie unii celnej Belgii, Holandii i Luksemburga (Benelux).
- 24 czerwca – po relatywnie bezkrwawym wojskowym puczu Syjam stał się monarchią konstytucyjną.
- 5 lipca – António de Oliveira Salazar został faszystowskim premierem Portugalii (funkcję tę pełnił przez następne 36 lat).
- 7 lipca – francuski okręt podwodny „Sromethee” zatonął w pobliżu Cherbourga, 66 osób straciło życie.
- 8 lipca – indeks akcji Dow Jones Industrial Average, osiągnął najniższy poziom w czasie wielkiego kryzysu, spadł do wartości 41,22.
- 9 lipca – Szwajcaria darowała dług wojenny Republice Weimarskiej.
- 12 lipca
- Norwegia zaanektowała północną Grenlandię.
- w Ankarze założono Instytut Języka Tureckiego.
- 17 lipca – Krwawa niedziela Altońska: w Niemczech w Altonie doszło do zamieszek, uzbrojeni bojówkarze komunistyczni zaatakowali bojówki NSDAP należące do organizacji S.A. W starciach zginęło 18 osób.
- 25 lipca – w Moskwie zawarto pakt o nieagresji między Polską a ZSRR.
- 28 lipca – prezydent Herbert Hoover wydał rozkaz armii, użycia siły przeciwko weteranom I wojny światowej, domagającym się zapłaty (ang. Bonus Army). Do następnego dnia oddziały Armii Amerykańskiej rozproszyły weteranów w Waszyngtonie.
- 30 lipca
- rozpoczęły się Letnie Igrzyska Olimpijskie w Los Angeles.
- w Los Angeles odbyła się premiera filmu Walta Disneya pod tytułem „Kwiaty i drzewa” (ang. Flowers and Trees) – pierwszego kolorowego (Technicolor) filmu animowanego.
- 31 lipca – wybory do Reichstagu wygrała NSDAP, zdobywając 37,7% głosów.
- Sierpień – początek buntu farmerów na środkowym zachodzie w USA.
- 1 sierpnia
- w Los Angeles, Amerykanin Glenn Hardin ustanowił rekord świata w biegu na 400 m ppł. wynikiem 51,9 s.
- po raz drugi był obchodzony Międzynarodowy Rok Polarny, rozpoczęła się międzynarodowa współpraca naukowców na temat regionów polarnych Ziemi.
- 2 sierpnia
- po raz pierwszy został zaobserwowany pozyton, dokonał tego Carl David Anderson.
- w Los Angeles, Brytyjczyk Tommy Hampson ustanowił rekord świata w biegu na 800 m wynikiem 1.49,8 s.
- 4 sierpnia – w Los Angeles, Amerykanka Mildred Didrikson ustanowiła rekord świata w biegu płotkarskim na 80 m wynikiem 11,7 s.
- 5 sierpnia – w Los Angeles, Amerykanin Bill Carr ustanowił rekord świata w biegu na 400 m wynikiem 46,2 s.
- 6 sierpnia – po raz pierwszy odbył się Festiwal Filmowy w Wenecji, wbrew pozorom nie odbywa się w Wenecji, tylko na wyspie Lido.
- 10 sierpnia – meteoryt (chondryt) o wadze około 5,1 kilograma rozpadł się na co najmniej 7 części, uderzył w ziemię w pobliżu miasta Archie w stanie Missouri w USA.
- 18 sierpnia – balonem August Piccard osiągnął rekordową wysokość 16,197 metrów, dokonując w czasie lotu pomiarów dotyczących atmosfery i promieniowania kosmicznego.
- 22 sierpnia – BBC rozpoczęła eksperymentalną emisję programu telewizyjnego.
- 28 sierpnia – w Berlinie Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura wygrali międzynarodowe zawody lotnicze Challenge.
- 30 sierpnia – Hermann Göring został wybrany przewodniczącym parlamentu Republiki Weimarskiej – Reichstagu.
- 31 sierpnia – całkowite zaćmienie słońca było widoczne w północnej Kanadzie, a w USA w stanach: Vermont, New Hampshire, Maine i na półwyspie Cape Cod w stanie Massachusetts.
- 6 września – w Hiszpanii zniesiono kary śmierci i dożywocia.
- 9 września – w ramach II Republiki Hiszpańskiej, został przywrócony „Generalitat”, samorząd kataloński, a od 25 września Katalonia uzyskała autonomię polityczną.
- 11 września
- lecąc na miting lotniczy do Pragi, Franciszek Żwirko wraz ze Stanisławem Wigurą zginęli w katastrofie w lesie pod Cierlickiem Górnym koło Cieszyna na Śląsku Cieszyńskim, na terenie Czech na skutek oderwania się skrzydła samolotu RWD-6 podczas burzy.
- wystartowała najwyższa francuska liga piłkarska Ligue 1.
- 20 września – Mahatma Gandhi rozpoczął strajk głodowy w więzieniu w Pune.
- 23 września – została założona przez króla Abd al-Aziz ibn Sauda współczesna Arabia Saudyjska.
- 27 września – włoski transatlantyk SS Rex rozpoczął swój pierwszy rejs.
- 28 września – zgodnie z pruskimi statystykami, 115 osób zostało zabitych w zamieszkach w ciągu roku.
- 1 października – na wodach Kattegatu zatonął polski statek SS Niemen.
- 3 października – Irak uzyskał niepodległość (od Wielkiej Brytanii).
- 15 października – linie lotnicze „Tata Airlines”, później przemianowane na Air India, dokonały pierwszego lotu.
- 19 października – książę Szwecji Gustaw Adolf poślubił swoją kuzynkę Sybillę Calmę Marię Alice Bathildis Feodora Prinzessin von Sachsen-Coburg-Gotha.
- 29 października – zwodowano statek pasażerski SS Normandie.
- 1 listopada
- gmach opery w San Francisco został oddany do użytku (ang. War Memorial Opera House).
- Ewa Braun usiłowała popełnić samobójstwo, strzelając sobie w szyję.
- 6 listopada – NSDAP wygrała przedterminowe wybory parlamentarne w Niemczech.
- 8 listopada – Franklin Delano Roosevelt wygrał wybory prezydenckie w USA.
- 9 listopada
- w Szwajcarii doszło do starć pomiędzy konserwatystami i socjalistami, 13 osób straciło życie a 60 zostało rannych.
- huragan, który przeszedł przez miejscowość Santa Cruz del Sur na Kubie, zabił 2500 osób – była to największa klęska żywiołowa w historii Kuby.
- 16 listopada – w Nowym Jorku teatr pod nazwą „Palace Theatre” został przerobiony na kino. Data ta jest uważana za koniec opoki Wodewilu w przemyśle rozrywkowym i przełom w kulturze masowej w USA.
- 18 listopada – odbyła się 5. ceremonia wręczenia Oscarów.
- 19 listopada – druga żona Józefa Stalina została odnaleziona martwa w swym domu.
- 21 listopada
- niemiecki prezydent Paul von Hindenburg rozpoczął rozmowy z Hitlerem w sprawie utworzenia nowego rządu.
- w Finlandii zdelegalizowano skrajnie prawicowy Ruch Lapua.
- 24 listopada – w Waszyngtonie w ramach organizacyjnych FBI zostało otwarte naukowe laboratorium do wykrywania przestępstw (ang. Scientific Crime Detection Laboratory).
- 29 listopada – Francja i ZSRR zawarły pakt o nieagresji.
- 3 grudnia – Hindenburg powołał Kurta von Schleichera na stanowisko kanclerza Niemiec (rząd Kurta von Schleichera).
- 10 grudnia – Tajlandia została monarchią konstytucyjną.
- 11 grudnia – na sesji Ligi Narodów ogłoszono wspólną (Wielka Brytania, USA i Francja) deklarację o równouprawnieniu Niemiec w rozbudowie sił morskich
- 12 grudnia – Japonia i ZSRR zreformowały wzajemne stosunki dyplomatyczne.
- 18 grudnia – Joseph Paul-Boncour został premierem Francji.
- 19 grudnia – BBC World Service rozpoczął nadawanie programu jako „BBC Empire Service”, później jako „Overseas Service”.
- 25 grudnia
- trzęsienie ziemi w prowincji Gansu w Chinach pozbawiło życia około 70 tys. osób.
- rozgłośnia BBC nadała pierwszą audycję nagraną wcześniej na taśmie magnetycznej.
- 27 grudnia – na Manhattanie w Nowym Jorku został otwarty Radio City Music Hall.
- Kobiety w Brazylii uzyskały gwarancję prawa wyborczego.
- Pierwsza zapalniczka typu Zippo została wyprodukowana.
- Wynalazek sprężyny o długości równej zero, oparty na prawie Hooke’a zrewolucjonizował budowę sejsmografów i grawimetrów.
- Został przeprowadzony eksperyment (ang. Kennedy-Thorndike experiment), który udowodnił że pomiary czasu jak i długości są zależne od prędkości, a więc eksperyment ten był w zgodzie z przewidywaniami wynikającymi z szczególnej teorii względności.
- Sir James Chadwick odkrył neutron.
- Genetyk John Haldane opublikował pracę pod tytułem „Przyczyny Ewolucji” (ang. The Causes of Evolution), w której zunifikował Prawa Mendla z naukową teorią ewolucji.
- Gerhard Domagk odkrył prontosil pierwszy doustny antybiotyk, jednak pierwsze publikacje o tym odkryciu ukazały się dopiero w 1935 r.
- Bezrobocie w Stanach Zjednoczonych osiągnęło 33% – 14 milionów osób.
[edytuj] Urodzili się
- 1 stycznia - Wanda Siemaszko, polska aktorka
- 3 stycznia - Dabney Coleman, amerykański aktor
- 4 stycznia
- Carlos Saura, hiszpański reżyser
- Paul Virilio, francuski teoretyk kultury
- 5 stycznia - Umberto Eco, pisarz i filozof włoski
- 6 stycznia - José Saraiva Martins, portugalski duchowny katolicki, kardynał
- 8 stycznia - Anna Markowa, polska pisarka, poetka, felietonistka (zm. 2008)
- 13 stycznia - Joseph Zen Ze-kiun, chiński duchowny katolicki, salezjanin, biskup Hongkongu, kardynał
- 15 stycznia - Stanislao Loffreda, archeolog włoski
- 16 stycznia
- Dian Fossey, amerykańska prymatolog, specjalistka w dziedzinie etologii, badaczka goryli górskich (zm. 1985)
- Henryk Wojnarowski, polski dyrygent
- 18 stycznia
- Henryk Landsberg, polski pilot, kapitan lotnictwa cywilnego, mieszkający w Australii
- Robert Anton Wilson, amerykański pisarz, filozof, psycholog, futurolog i okultysta (zm. 2007)
- 19 stycznia
- Richard Lester, amerykański reżyser
- Rena Rolska, polska aktorka i piosenkarka
- 22 stycznia - Piper Laurie, amerykańska aktorka filmowa i teatralna
- 25 stycznia - Mieczysław Wilczek, polski przedsiębiorca i prawnik
- 26 stycznia - Clement Dodd, jamajski producent muzyki reggae (zm. 2004)
- 1 lutego - John Nott, brytyjski polityk
- 4 lutego - Robert Coover, amerykański pisarz
- 5 lutego - Cesare Maldini, włoski piłkarz
- 6 lutego - François Truffaut, francuski reżyser filmowy (zm. 1984)
- 8 lutego
- Horst Eckel, niemiecki piłkarz
- John Williams, amerykański kompozytor, głownie muzyki filmowej, dyrygent i pianista
- 10 lutego - Bogdan Czaykowski, polski poeta, krytyk literacki, tłumacz, profesor Uniwersytetu British Columbia (zm. 2007)
- 12 lutego - Ireneusz Cieślak, polski pilot
- 16 lutego
- Ryszard Bender, polski polityk
- Aharon Appelfeld, izraelski pisarz
- 18 lutego
- Miloš Forman czeski reżyser filmowy
- Józef Gielniak, polski grafik w Denain, we Francji (zm. 1972)
- Tadeusz Kaczyński, polski muzykolog, krytyk muzyczny (zm. 1999)
- Robert Rauziński, polski ekonomista
- 22 lutego - Edward M. Kennedy, polityk amerykański, senator ze stanu Massachusetts (zm. 2009)
- 23 lutego - Andrzej Wituski, poznański działacz społeczny i kulturalny, prezydent Poznania w latach 1982-1990
- 24 lutego
- Michel Legrand, francuski kompozytor teatralny i filmowy, dyrygent, aranżer, autor piosenek, pianista jazzowy
- Zell Miller, polityk amerykański
- 25 lutego
- Tony Brooks, brytyjski kierowca wyścigowy
- Andrzej Chodkowski, muzykolog polski
- 26 lutego - Johnny Cash, amerykański muzyk country (zm. 2003)
- 27 lutego
- Ernst Hinterseer, austriacki narciarz
- Elizabeth Taylor, amerykańska aktorka (zm. 2011)
- 28 lutego - Don Francks, kanadyjski aktor, wokalista i muzyk jazzowy
- 1 marca - Józef Fryźlewicz, polski aktor, poeta i dramatopisarz
- 4 marca
- Ryszard Kapuściński, polski pisarz i dziennikarz (zm. 2007)
- Miriam Makeba, południowoafrykańska piosenkarka, znana także jako Mama Afrika (zm. 2008)
- 6 marca - Bronisław Geremek, polski polityk i uczony, były minister spraw zagranicznych (zm. 2008)
- 8 marca - Rodolfo Quezada Toruño, gwatemalski duchowny katolicki, kardynał
- 9 marca - Keely Smith, amerykańska piosenkarka i aktorka
- 15 marca
- Jerzy Hoffman, wybitny polski reżyser
- Alan Bean, astronauta amerykański
- 16 marca - Kurt Diemberger, austriacki alpinista
- 18 marca - John Updike, amerykański pisarz (zm. 2009)
- 19 marca - Władysław Bobowski, polski duchowny katolicki
- 20 marca - Ryszard Kotys, polski aktor
- 21 marca
- Andrzej Bursa, polski poeta i prozaik (zm. 1957)
- Walter Gilbert, amerykański fizyk, chemik, biolog, laureat Nagrody Nobla
- 23 marca - Andrzej Tomecki, polski aktor
- 25 marca - Wiesław Myśliwski, polski pisarz
- 28 marca - Tadeusz Bielicki, polski antropolog
- 31 marca - Nagisa Ōshima, japoński reżyser
- 1 kwietnia - Debbie Reynolds, amerykańska aktorka, piosenkarka i tancerka
- 2 kwietnia
- Joanna Chmielewska, polska pisarka
- Edward Michael Egan, amerykański duchowny katolicki, kardynał
- 4 kwietnia
- Anthony Perkins, amerykański aktor filmowy i teatralny (zm. 1992)
- Andriej Tarkowski (ros. Андре́й Арсе́ньевич Тарко́вский), rosyjski reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta i actor (zm. 1986)
- Jerzy Gruza, polski reżyser telewizyjny i filmowy
- 5 kwietnia - Bora Ćosić, serbski pisarz
- 8 kwietnia - Jozsef Antall (młodszy) węgierski polityk (zm. 1993)
- 9 kwietnia - Carl Perkins, amerykański piosenkarz i gitarzysta (zm. 1998)
- 10 kwietnia - Omar Sharif (arab. عمر الشريف), amerykański aktor pochodzenia egipskiego
- 11 kwietnia - Joel Grey, amerykański aktor
- 12 kwietnia
- Lakshman Kadirgamar, polityk Sri Lanki, minister spraw zagranicznych (zm. 2005)
- Tiny Tim, amerykański piosenkarz (zm. 1996)
- 19 kwietnia - Fernando Botero, kolumbijski malarz i rzeźbiarz
- 20 kwietnia - Józef Razowski, polski entomolog
- 21 kwietnia - Angela Mortimer, tenisistka brytyjska
- 24 kwietnia - Władimir Jengibarjan, radziecki bokser
- 25 kwietnia - Hanna Gucwińska, polska zootechnik
- 26 kwietnia
- Francis Lai, francuski kompozytor
- Michael Smith, kanadyjski biochemik, laureat Nagrody Nobla (zm. 2000)
- Janusz Żarnowski, polski historyk
- 27 kwietnia
- Pik Botha, południowoafrykański polityk
- Tadeusz Kaczorek, polski automatyk
- Gian-Carlo Rota, matematyk i filozof amerykański włoskiego pochodzenia (zm. 1999)
- 28 kwietnia - Wanda Warska, polska śpiewaczka jazzowa
- 2 maja - Bogdan Loebl, polski poeta, prozaik i publicysta
- 6 maja - Aleksandr Bielawski, rosyjski aktor
- 8 maja
- Sonny Liston, amerykański bokser zawodowy, mistrz świata w wadze ciężkiej (zm. 1970)
- Stanisław Niwiński, polski aktor (zm. 2002)
- 9 maja - Andrzej Bianusz, polski poeta, prozaik, scenarzysta i polityk
- 10 maja - Christiane Kubrick, niemiecka aktorka, tancerka i malarka
- 17 maja - Miloslav Vlk, czeski duchowny katolicki
- 19 maja - Elena Poniatowska, meksykańska pisarka i dziennikarka polskiego pochodzenia
- 20 maja - Andrzej Drawicz, historyk literatury polskiej i rosyjskiej (zm. 1997}
- 25 maja
- Roger Bowen, amerykański aktor (zm. 1996)
- K.C. Jones, amerykański koszykarz
- 27 maja - Gennadij Szatkow, rosyjski bokser, mistrz olimpijski (zm. 2009)
- 30 maja - Ray Cooney, angielski komediopisarz
- 31 maja - Jan Bagiński, polski duchowny katolicki
- 4 czerwca
- John Drew Barrymore, amerykański aktor i reżyser filmowy i telewizyjny (zm. 2004)
- Maurice Shadbolt, pisarz nowozelandzki (zm. 2004)
- 6 czerwca - David Scott, astronauta amerykański
- 10 czerwca - Philipp Jenninger, niemiecki polityk
- 12 czerwca - Mimi Coertse, południowoafrykańska wokalistka
- 13 czerwca - Hubert Reeves, kanadyjski astrofizyk
- 14 czerwca
- Javier Echevarría Rodríguez, hiszpański duchowny katolicki, prałat Opus Dei
- Henri Schwery, szwajcarski duchowny katolicki, kardynał
- 15 czerwca - Mario Cuomo, polityk amerykański
- 17 czerwca - Juan Antonio Masso, hiszpański i australijski duchowny katolicki z Opus Dei (zm. 2003)
- 18 czerwca
- Jan Gałecki, polski biskup katolicki
- Dudley Robert Herschbach, amerykański chemik, laureat Nagrody Nobla
- 19 czerwca - Ernest Ranglin, jamajski gitarzysta i kompozytor
- 21 czerwca - Lalo Schifrin, argentyński kompozytor, pianista i dyrygent
- 22 czerwca - Prunella Scales, angielska aktorka
- 25 czerwca - Peter Blake, brytyjski malarz pop-artu
- 28 czerwca - Pat Morita, amerykański aktor (zm. 2005)
- 1 lipca - Adam Harasiewicz, polski pianista
- 4 lipca - Bogdan Tuszyński, polski dziennikarz sportowy
- 5 lipca
- Gyula Horn, węgierski poltyk
- Kazimiera Utrata, polska aktorka
- 9 lipca
- Donald Rumsfeld, amerykański polityk, sekretarz obrony USA
- Ahmad Fathi Sorour, egipski prawnik, polityk i dyplomata
- 10 lipca - Carlo Mario Abate, włoski kierowca wyścigowy
- 12 lipca
- Sergio Caprari, włoski bokser
- Otis Davis, amerykański lekkoatleta, sprinter
- 17 lipca
- Wojciech Kilar, polski kompozytor
- Quino, argentyński rysownik
- 20 lipca - Otto Schily, niemiecki polityk
- 21 lipca - Eero Aarnio, fiński dekorator i projektant
- 22 lipca - Oscar de la Renta, amerykański projektant mody
- 23 lipca - Czesław Budzyński, poeta, powieściopisarz, dyplomata (zm. 2010)
- 26 lipca - James Francis Stafford, amerykański duchowny katolicki, kardynał
- 29 lipca
- Max Bolkart, niemiecki skoczek narciarski
- Nancy Landon Kassebaum, amerykańska polityk
- Luigi Snozzi, szwajcarski architekt
- 31 lipca - John Searle, amerykański filozof i językoznawca
- 2 sierpnia
- Lamar Hunt, amerykański przemysłowiec, promotor sportu (zm. 2006)
- Peter O'Toole, brytyjski aktor filmowy i telewizyjny, producent i reżyser
- Gerard Zalewski, polski reżyser filmowy (zm. 2011)
- 4 sierpnia - Ryszard Gryglewski, polski lekarz
- 6 sierpnia - Howard Hodgkin, brytyjski malarz
- 7 sierpnia
- Maria Berny, polska polityk
- Abebe Bikila, etiopski lekkoatleta, biegacz długodystansowy (zm. 1973)
- 8 sierpnia - Alfons Nossol, polski biskup katolicki
- 10 sierpnia
- Vladimir Paral, czeski polityk
- Gaudencio Borbon Rosales, filipiński duchowny katolicki, kardynał
- 11 sierpnia
- Fernando Arrabal, hiszpański pisarz, dramaturg, poeta
- Peter Eisenman, amerykański architekt
- 12 sierpnia - Sirikit Kitiyakara, królowa Tajlandii
- 17 sierpnia
- V.S. Naipaul, brytyjski prozaik i eseista, laureat Nagrody Nobla
- Jean-Jacques Sempé, francuski rysownik
- 18 sierpnia
- István Kausz, węgierski szermierz
- Luc Montagnier, francuski wirusolog, laureat Nagrody Nobla
- 21 sierpnia - Melvin Van Peebles, amerykański producent filmowy i dramaturg
- 22 sierpnia - Gerald Carr, astronauta amerykański
- 24 sierpnia
- Cormac Murphy-O'Connor, angielski duchowny katolicki, kardynał
- Antoni Gucwiński, polski weterynarz, zootechnik i dziennikarz
- 1 września - Derog Gioura, polityk naurański
- 3 września
- Eileen Brennan, amerykańska aktorka
- Stanisław Michalski, polski aktor (zm. 2011)
- 5 września - Geraldine McEwan, brytyjska aktorka
- 8 września - Patsy Cline, amerykańska piosenkarka muzyki country i pop (zm. 1963)
- 11 września - Jerzy Afanasjew, polski pisarz, poeta i reżyser (zm. 1991)
- 13 września - Pedro Rubiano Sáenz, kolumbijski duchowny katolicki, kardynał
- 18 września
- Stanisław Padewski, polski duchowny katolicki
- Nikołaj Rukawisznikow (ros. Николай Николаевич Рукавишников), kosmonauta radziecki (zm. 2002)
- 20 września
- Barbro Arfwidsson, szwedzka curlerka
- Stanisław Arfwidsson, polski operator filmowy
- 22 września
- Algirdas Brazauskas, litewski polityk, prezydent Litwy (zm. 2010)
- Ingemar Johansson, szwedzki bokser, mistrz świata (zm. 2009)
- 25 września
- Glenn Gould, kanadyjski kompozytor i pianista (zm. 1982)
- Adolfo Suárez, hiszpański polityk
- 26 września - Manmohan Singh, polityk indyjski, premier Indii
- 29 września - Robert Benton, amerykański scenarzysta i reżyser
- 6 października - Danuta Balicka, polska aktorka
- 8 października - Ray Reardon, snookerzysta walijski, sześciokrotny mistrz świata
- 11 października - Dana Scott, amerykański informatyk
- 18 października
- Vytautas Landsbergis, litewski polityk, głowa Państwa Litewskiego
- Leopold Rutowicz, polski polityk
- 24 października
- Pierre-Gilles de Gennes, francuski fizyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 2007)
- Robert Mundell, ekonomista kanadyjski, laureat Nagrody Nobla
- 25 października - Jerzy Pawłowski, polski szermierz, pięciokrotny medalista igrzysk olimpijskich (zm. 2005)
- 27 października - Sylvia Plath, poetka amerykańska (zm. 1963)
- 29 października - Charlotte Knobloch, niemiecka działaczka
- 1 listopada - Francis Arinze, nigeryjski duchowny katolicki, kardynał
- 2 listopada - Sława Przybylska, polska piosenkarka
- 3 listopada - Albert Reynolds, irlandzki polityk
- 4 listopada - Thomas Klestil, polityk austriacki, prezydent Austrii (zm. 2004)
- 8 listopada - Stéphane Audran, francuska aktorka
- 10 listopada - Roy Scheider, amerykański aktor (zm. 2008)
- 14 listopada - Zbigniew Gostomski, polski malarz
- 15 listopada
- Clyde McPhatter, afro-amerykański piosenkarz związany z gatunkiem rhythm and blues (zm. 1972)
- Petula Clark, brytyjska piosenkarka, aktorka i kompozytorka
- 17 listopada - Adam Dyczkowski, polski duchowny katolicki
- 22 listopada
- Günter Sawitzki, niemiecki piłkarz
- Robert Vaughn, amerykański aktor
- 23 listopada
- Renato Raffaele Martino, włoski duchowny katolicki, kardynał
- Bruno Visintin, włoski piłkarz
- 24 listopada - Norbert Burger, niemiecki polityk, honorowy obywatel Katowic (zm. 2012)
- 27 listopada - Benigno Aquino, polityk i działacz opozycji filipińskiej (zm. 1983)
- 28 listopada
- Gato Barbieri, argentyński saksofonista i kompozytor
- Ben Bova, amerykański pisarz science-fiction
- 29 listopada
- Jacques Chirac, prezydent Francji
- Diane Ladd, amerykańska aktorka
- 3 grudnia - Corry Brokken, holenderska piosenkarka
- 4 grudnia - Roh Tae-woo, południowokoreański polityk
- 5 grudnia
- Sheldon Lee Glashow, amerykański fizyk teoretyczny, laureat Nagrody Nobla
- Richard Wayne Penniman, znany jako Little Richard, amerykański piosenkarz, pianista, pastor
- 7 grudnia - Ellen Burstyn, amerykańska aktorka filmowa i teatralna
- 8 grudnia
- Grzegorz Białkowski, polski fizyk, poeta i filozof, profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego, senator RP (zm. 1989)
- Eusébio Oscar Scheid, brazylijski duchowny katolicki, kardynał
- 9 grudnia - Donald Byrd, amerykański trębacz
- 12 grudnia - Bob Pettit, amerykański koszykarz
- 15 grudnia - Ian Murray, brytyjski biskup katolicki
- 16 grudnia
- Rodion Szczedrin, rosyjski kompozytor
- Henry Taylor, brytyjski kierowca wyścigowy
- 20 grudnia - John Hillerman, amerykański aktor
- 24 grudnia - Marshall Davidson Hatch, australijski biochemik
- 28 grudnia
- Roy Hattersley, brytyjski polityk
- Manuel Puig, pisarz argentyński, autor powieści, sztuk teatralnych (zm. 1990)
- Nichelle Nichols, amerykańska aktorka i piosenkarka
[edytuj] Zmarli
- 13 stycznia - J. Ernest Mangnall, angielski trener piłkarski (ur. 1860)
- 21 stycznia - Lytton Strachey, pisarz angielski i krytyk (ur. 1880)
- 10 lutego - Edgar Wallace, pisarz angielski (ur. 1875)
- 16 lutego - Ferdinand Buisson, francuski pedagog i polityk, laureat pokojowej Nagrody Nobla (ur. 1841)
- 2 marca - Aniela od Krzyża, hiszpańska zakonnica, święta katolicka (ur. 1846)
- 3 marca - Eugen d'Albert, kompozytor niemiecki (ur. 1864)
- 7 marca - Aristide Briand, socjalistyczny polityk francuski, wielokrotny premier Francji, laureat pokojowej Nagrody Nobla (ur. 1862)
- 14 marca - George Eastman, założyciel Eastman Kodak i wynalazca błony fotograficznej (ur. 1854)
- 4 kwietnia - Wilhelm Ostwald, niemiecki profesor chemii, laureat Nagrody Nobla (ur. 1853)
- 20 kwietnia - Giuseppe Peano, włoski matematyk (ur. 1858)
- 27 kwietnia - Hart Crane, poeta amerykański (ur. 1899)
- 3 maja - Charles Fort, amerykański pisarz i badacz zjawisk paranormalnych (ur. 1874)
- 7 maja - Paul Doumer, francuski publicysta i polityk, prezydent Francji (ur. 1857)
- 22 maja - Isabella Augusta Gregory, irlandzka dramatopisarka i specjalistka od folkloru (ur. 1852)
- 2 lipca - Manuel II, król Portugalii (ur. 1889)
- 6 lipca - Kenneth Grahame, brytyjski ekonomista i pisarz, pochodzenia szkockiego (ur. 1859)
- 9 lipca - King Camp Gillette, Amerykanin, wynalazca maszynki do golenia (ur. 1855)
- 22 lipca - Errico Malatesta, założyciel ruchu anarchistycznego we Włoszech (ur. 1853)
- 25 lipca - Alberto Santos-Dumont, brazylijski pionier lotnictwa (ur. 1873)
- 2 sierpnia - Aleksander Orłowski (muzyk), polski muzyk i działacz plebiscytowy (ur. 1862)
- 18 sierpnia - Hans Zenker, niemiecki admirał, dowódca Reichsmarine (ur. 1870)
- 20 sierpnia - Tadeusz Joteyko, polski kompozytor, dyrygent i pedagog (ur. 1872)
- 26 sierpnia - Samuel Goldflam, polski internista i neurolog (ur. 1852)
- 11 września
- Franciszek Żwirko, polski pilot wojskowy i sportowy (ur. 1895)
- Stanisław Wigura, konstruktor i pilot lotnictwa (ur. 1901)
- 16 września - Ronald Ross, parazytolog i patolog angielski, laureat Nagrody Nobla (ur. 1857)
- 20 września - Wovoka, religijny przywódca Pajutów z Nevady, twórca Tańca Ducha (ur. ok. 1856)
- 1 listopada - Tadeusz Makowski, polski malarz (ur. 1882)
- 4 grudnia - Gustav Meyrink, austriacki pisarz i okultysta, autor powieści Golem (ur. 1868)
- 13 grudnia - Edward Treacher Collins, angielski chirurg i okulista (ur. 1862)
- 18 grudnia - Eduard Bernstein, ideolog niemieckiej socjaldemokracji, twórca rewizjonizmu w ruchu robotniczym (ur. 1850)
[edytuj] Zdarzenia astronomiczne
[edytuj] Nagrody Nobla
- z fizyki - Werner Heisenberg
- z chemii - Irving Langmuir
- z medycyny - Edgar Douglas Adrian, sir Charles Sherrington
- z literatury - John Galsworthy
- nagroda pokojowa - nagrody nie przyznano
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Święta ruchome
- Tłusty czwartek: 4 lutego
- Ostatki: 9 lutego
- Popielec: 10 lutego
- Niedziela Palmowa: 20 marca
- Wielki Czwartek: 24 marca
- Wielki Piątek: 25 marca
- Wielka Sobota: 26 marca
- Wielkanoc: 27 marca
- Poniedziałek wielkanocny: 28 marca
- Wniebowstąpienie: 5 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 15 maja
- Boże Ciało: 26 maja