1926

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1890-e | 1900-e | 1910-e | 1920-e | 1930-e | 1940-e | 1950-e | >
<< | < | 1922. | 1923. | 1924. | 1925. | 1926. | 1927. | 1928. | 1929. | 1930. | > | >>

Događaji

Januar/Siječanj

• 3.1. - Grčki premijer general Teodoros Pangalos se proglasio za diktatora.
• 4.1. - U Budimpešti uhapšeni princ Ludvig Vindišgrec i dr., pod optužbom da su falsifikovali francuske franke u jednom državnom institutu - međunarodna afera.
• 8.1. - Abdul Aziz ibn Saud postao je kralj Hedžasa, a naziv zemlje promenjen je u Saudijska Arabija.
• 16.1. - BBC-jeva radio drama o radničkoj revoluciji izaziva paniku u Londonu.
• 27.1. - Engleski pronalazač Džon Logi Berd u Londonu prvi put javno demonstrirao televiziju.

Februar/Veljača

• 22.2. - Članak u beogradskim "Novostima" povezao premijerovog sina Radu Pašića sa korupcijskim skandalom.

Mart/Ožujak

• 6.3. - Izgoreo Kraljevski Šekspirov teatar u Stratfordu.
• 16.3. - Robert H. Goddard u Masačusetsu lansirao prvu raketu sa tečnim gorivom.
• kraj marta - Uzajamne optužbe za korupciju između Rade Pašića (sin prem. Nikole Pašića), Ljube Jovanovića (radikalski prvak) i Dragiše Stojadinovića (Jovanovićev zet).
• 30.3. - Stjepan Radić, ministar prosvete, traži da Skupština nastavi rad u aprilu, Pašić bi mesec dana kasnije - dolazi do krize vlade.

April/Travanj

• 4.4. - Nikola Pašić, predsednik ministarskog saveta, dao ostavku pod pritiskom zbog korupcijskih skandala.

+ Grčki diktatorski premijer gen. Pangalos se izabrao za predsednika republike.

• 7.4. - Neuspeli atentat na Musolinija.
• 8.4. - Nikola Uzunović novi predsednik vlade (takođe radikal), i dalje koalicija sa HSS-om.
• 9.4. - U Grčkoj pobuna solunskog garnizona.
• 11.4. - Stjepan Radić drži govor u Pakracu, između ostalog spočitava ministru saobraćaja Krsti Miletiću "4000 tone ugljena" koji se "kradu svakog meseca" u Zagrebu.
• 12.4. - Ministar Miletić daje ostavku uz obrazloženje: "ne želim da budem više u prilici da sa ovakom jednom bitangom i vucibatinom sedim za jednim istim stolom" (misleći na Radića) - kriza vlade.
• 15.4. - Uzunović dao ostavku i odmah formirao novu vladu, bez Radića (dvojica radićevaca, Šuperina i Nikić, ostali u vladi).
• 24.4. - Berlinski ugovor između Nemačke i SSSR: neutralnost jedne prema drugoj zemlji u slučaju napada treće.
• 26.4. - Ljuba Jovanović isključen iz radikalne stranke zbog pisma u kojem je kritikovao Pašića; vlada u sukobu sa Pašićem.
• 29.4. - Obnovljena "R-R" koalicija, radićevci dobijaju još tri ministarstva (Pavle Radić, Krajač i Pucelj).

Maj/Svibanj

• 1.5. - U Velikoj Britaniji počinje rudarski štrajk (traje do oktobra).
• 1.5. - U Strumici bačena bomba u hotelu "Srpski kralj", dvojica mrtvih.
• 4 - 13.5. - Generalni štrajk u Velikoj Britaniji, kao podrška rudarskom štrajku (vlada uvela vanredno stanje 9.5., koje je trajalo do decembra).
• 9.5. - Francuska mornarica bombarduje Damask zbog druskih nemira.
• 12.5. - Roald Amundsen preleteo Severni pol.
• 12-14.5. - Majski puč u Poljskoj, maršal Józef Piłsudski preuzima de fakto vlast.
• 14 - 22.5. - Treći kongres KPJ u Beču - za balkansku federaciju radničko-seljačkih republika, sekretar CK KPJ Sima Marković, rad partije blokiran frakcijama.
• 15.5. - Započelo emitiranje radio Zagreba, prve radio postaje u Hrvatskoj koja kasnije postaje sastavnim dijelom HRT-a.
• 24.5. - Otvorena Univerzitetska biblioteka u Beogradu (građena 1921-24, od 1946. U. B. "Svetozar Marković").
• 28.5. - General Gomeš da Košta izvodi puč u Portugalu - kraj Prve Portugalske republike, uvod u Estado Novo (1933-1974).
• 30.5. - Ustanovljena tradicionalna konjička trka "Memorijal Vladislava Ribnikara".

Jun/Juni/Lipanj

• 10.6. - Ugovor o prijateljstvu Rumunije i Francuske.
• 27.6. - Čehoslovački predsednik Tomaš Masarik odlikovao Beograd Ordenom Ratnog krsta.

Jul/Juli/Srpanj

• 1.7. - Kuomintang počinje vojnu kampanju ujedinenja severne Kine.
• 10.7. - Veći upad Makedonaca iz Bugarske u Kraljevinu SHS - prvi u nizu upada na Balkanu.
• 12.7. - Nikola Nikić, odmetnik iz HSS osnovao novi poslanički klub sa nekoliko pristalica.
• 30.7. - Delegati iz Britanije, Francuske, Grčke, Italije i Kraljevine SHS potpisali ugovor o granicama Albanije.

Avgust/August/Kolovoz

• 5.8. - Osnovan Državni arhiv u Novom Sadu, današnji Arhiv Vojvodine.
• 11.8. - Kolektivna nota Grčke, Rumunije i Kraljevine SHS Bugarskoj, u kojoj se zahteva kraj makedonskih upada.
• 11.8. - Otvorena srpska knjižara u Episkopskom dvoru u Temišvaru (do 1946).
• 15.8. - Opštinski izbori u Srbiji i Crnoj Gori, u Beogradu pobeđuju demokrate na čelu sa Kostom Kumanudijem.
• 17.8. - Sporazum Grčke i Kraljevine SHS o slobodnoj zoni u solunskoj luci, kao i ugovoro prijateljstvu.
• 22.8. - Oboren grčki diktator, gen. Pangalos, od strane gen. Jorgosa Kondilisa, zvanog Grom.
• 23.8. - Iznenada umire filmska zvezda Rudolph Valentino, obožavateljke u histeriji.

Septembar/Rujan

• 1.9. - Liban postaje republika pod francuskom vlašću.
• 6 - 25.9. - Sedmo redovno zasedanje Društva naroda, predsedavajući je naš ministar ino-poslova Momčilo Ninčić (do sledećeg zasedanja 1927).
• 8.9. - Nemačka primljena u Društvo naroda.
• 16.9. - Ugovor o prijateljstvu Rumunije i Italije.
• 17.9. - Pakt prijateljstva Jugoslavije i Poljske.
• 18.9. - Veliki uragan pogađa Majami, nekoliko stotina mrtvih i ogromna materijalna šteta.

Oktobar/Listopad

• 1.10. - Otvorena beogradska pijaca Zeleni venac.
• 20.10. - Na Kubi gine 650 ljudi od uragana.
• 23.10. - Lav Trocki i Lav Kamenjev izbačeni iz Politbiroa KPSS.

Novembar/Studeni

• 7.11. - Stjepan Radić u Ogulinu govori oštro o stanju u Italiji i o Musoliniju, premijer Uzunović se navodno izvinjava.
• 13 - 16.11. - Indijski književnik Rabindranat Tagor u poseti Jugoslaviji (Zagreb i Beograd).
• 14.11. - Prvi broj lista "Filmske novine".
• 15.11. - Na imperijalnoj konferenciji u Londonu potvrđena Balfurova deklaracija, čime britanski dominioni postaju jednaki i nezavisni.
• 18.11. - Izmirenje među radikalima.

+ Tokom turneje po Bosni, povorku Stjepana Radića u Brezi gađali kamenjem, jajima i balegom (navodno radikali).

• 20 - 26.11. - Pobuna u severnoj Albaniji.
• 27.11. - Prvi Tiranski ugovor - italijanski protektorat nad Albanijom (objavljen 1.12.).
• 29.11. - Stjepan Radić u "Domu" optužuje za saučesništvo u korupciji Nikolu Pašića i ministre u njegovoj vladi, Velizara Jankovića i Milana Stojadinovića (afera oko popravke lokomotiva i vagona u Češkoj, u koju je umešan Rade Pašić, sin bivšeg premijera).

Decembar/Prosinac

† Nikola Pašić

• 3 - 14.12. - Nestanak Agate Kristi.
• 6.12. - Ministar inostranih poslova Ninčić dao ostavku - posledice italijansko-albanskog ugovora.
• 7.12. - Ostavka Uzunovićeve vlade.
• 10.12. - Umro Nikola Pašić, lider Narodne radikalne stranke, jedan od najznačajnijih srpskih i jugoslovenskih političara i državnika (sahrana 12.12.).
• 17.12. - Puč u Litvaniji, vlast uzima Antanas Smetona i zadržava je do 1940.
• 21.12. - Uzunović vratio mandat, a kralj ga dao Ljubi Davidoviću za formiranje šire koalicije. Radikali ga odbijaju, pa se mandat opet vraća Uzunoviću.
• 24.12. - Treća Uzunovićeva vlada, opet koalicija radikala i HSS (Korošcevi klerikalci odustali u zadnjem trenutku).
• 25.12. - Hirohito postaje japanski car (era Shōwa - "prosvećenog mira", do 1989).

Nepoznato

• Osnovana Hrvatska pravaška revolucionarna omladina.

Rođenja

• 1.1. - Claudio Villa, italijanski pjevač († 1987.)
• 2.1. - Zaharije Trnavčević, novinar i urednik TV Beograd i TV B92
• 4.1. - Vladeta Košutić, prevodilac i profesor († 2005)
• 10.1. - Maja Dimitrijević, srpska glumica († 1997)
• 15.1. - Maria Schell, austrijska glumica († 2005)
• 2.2. - Danilo Nikolić, srpski književnik
• 9.2. - Josip Vrhovec, političar i diplomata SR Hrvatske i SFRJ († 2006)
• 24.2. - Nikola Karaklajić, novinar, šahista, prvi YU disk-džokej († 2008)
• 2.3. - Stevan Vračar, prof. Pravnog fak. u Bg. († 2007)
• 3.3. - Lys Assia, švicarska pjevačica i prva pobjednica Eurosonga
• 4.3. - Stjepan Zaninović, filmski reditelj i scenarista († 1997)
• 6.3. - Branko Pleša, glumac († 2001)
• 10.3. - Mara Janković, pop i džez pevačica († 2009)
• 13.3. - Miloš Gvozdenović, akademski slikar († 2006)
• 15.3. - Đorđe Đurđević, srpski operski pevač († 2004)
• 17.3. - Siegfried Lenz, njemački pisac
• 11.4. - Vera Belogrlić, glumica i TV reditelj
• 12.4. - Dragoslav Lompar, novinar i urednik RTB († 1986)
• 15.4. - Pavle Ugrinov, (Vasilije Popović), srpski književnik, dramaturg, reditelj († 2007)
• 21.4. - Elizabeta II., kraljica Velike Britanije
• 17.5. - Vane Marinović, književnik († 1999)
• 23.5. - Zoran Gluščević, književnik i kritičar († 2006)
• 1.6. - Marilyn Monroe, američka glumica († 1962.)
• 4.7. - Alfredo di Stefano, argentinski i španski fudbaler
• 10.7. - Pavle Vuisić, srpski glumac († 1988)
• 28.7. - Vlastimir Vlasta Velisavljević, glumac
• 17.8. - George Melly, engleski jazz muzičar
• 18.8. - Ilija Gligorijević, arhitekta († 2007)
• 6.10. - Petar Omčikus, slikar i akademik
• 15.10. - Michel Foucault, francuski filozof († 1984.)
• 16.11. - Miko Tripalo, hrvatski političar († 1995.)
• 23.11. - Sathya Sai Baba, indijski duhovni vođa († 2011.)
• 8.12. - Stevo Žigon, glumac († 2005)
• 19.12. - Nikola Dekleva, lekar i naučnik († 2003)

Smrti

• 24.2. - Anđelija Lazarević, slikarka i književnica (* 1885)
• 1.3. - Dragutin Ilić, srpski književnik (* 1858)
• 14.5. - Jovan Miodragović, prof. Učiteljske škole u Beogradu (* 1853)
• 9.6. - Janko Ibler, hrvatski publicist i književni kritičar (* 1862.)
• 14.6. - Branko Vodnik, hrvatski književnik i povjesničar (* 1879.)
• 23.8. - Rudolph Valentino, američki filmski glumac (* 1895.)
• 31.10. - Harry Houdini, američki iluzionist i eskapist (* 1874.)
• 5.12. - Claude Monet, francuski slikar (* 1840.)
• 10.12. - Nikola Pašić, jedan od najznačajnijih političara u istoriji Srbije i Jugoslavije.

Nobelova nagrada za 1926. godinu

• Fizika: Jean Baptiste Perrin
• Kemija: Theodor Svedberg
• Fiziologija i medicina: Johannes Fibiger
• Književnost: Grazia Deledda
• Mir: Aristide Briand i Gustav Stresemann

Reference

U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:

1926