1848

< | 18. vijek | 19. vijek | 20. vijek | >
< | 1810-e | 1820-e | 1830-e | 1840-e | 1850-e | 1860-e | 1870-e | >
<< | < | 1844. | 1845. | 1846. | 1847. | 1848. | 1849. | 1850. | 1851. | 1852. | > | >>

1848 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1848 MDCCCXLVIII
Ab urbe condita	2601
Islamski	1264 – 1265
Iranski	1226 – 1227
Hebrejski	5608 – 5609
Bizantski	7356 – 7357
Koptski	1564 – 1565
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	1903 – 1904
- Shaka Samvat	1770 – 1771
- Kali Yuga	4949 – 4950
Kineski
- Kontinualno	4484 – 4485
- 60 godina	Yang Zemlja Majmun (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11848
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1848 (MDCCCXLVIII) po gregorijanskom kalendaru, bila je prijestupna godina koja počinje u subotu (link pokazuje kalendar), odn po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru prijestupna godina koja počinje u četvrtak.

Istorijski je poznata po talasu revolucija, rasprostranjenih borbi za liberalnije vlade; mada je većina propala na kraći rok, one su značajno promenile politički i filozofski pejzaž i ostavile velike posledice za ostatak stoleća.

Događaji

Januar/Siječanj

• 12.1. - Sicilijanska revolucija 1848. protiv burbonske vlasti Kraljevine Dve Sicilije.
• 13.1.? - Profesor Liceja u Beogradu Vladimir Jakšić počeo sa redovnim meteorološkim merenjima.
• 24.1. - Počinje Kalifornijska zlatna groznica, otkrićem zlata kod Saterovog Mlina.

Februar/Veljača

• 2. veljače - Kraj Američko-meksičkog rata - priključen današnji jugozapadni deo SAD.
• 21.2. - Objavljen Manifest Komunističke partije.
• 23.2. - Francuska revolucija 1848. - kralj Louis Philippe I sutradan abdicira u korist 9-godišnjeg unuka (Filip, grof od Pariza).
• 26.2. - Proglašena Druga Francuska Republika.

Mart/Ožujak

• 4.3. - Kraljevina Sardinija-Pijemont dobila ustav, Statuto Albertino, koji će važiti i kasnijoj Kraljevini Italiji.
• 11.3. - U Pragu sastavljena peticija kojom se traže građanska prava, češki jezik u školama i zajednički sabor za Bohemiju, Moravsku i Šleziju.
• 13. ožujka - Revolucija u Beču, pad dugogodišnjeg kancelara Metternicha.
• 15. ožujka - Revolucija u Pešti - carski predstavnici prinuđeni prihvatiti 12 točaka.
• 18.3. - Srpski Narodni odbor u Budimu (Isidor Nikolić-Džaver) doneo zaključke: autonomija crkve i škole, priznanje narodnosti i jezika, sabor itd.

+ Počinje Pet milanskih dana - ustanak proterao austrijske trupe maršala Radetzkog iz Milana (habzburško Kraljevstvo Lombardija-Venecija).

• 22.3. - Srbi u Zemunu i Pančevu zbacili (nemačke) opštinske vlasti i obrazovali gardu.

+ U Veneciji proglašena Republika Svetog Marka (Republica de San Marco).

• 23.3. - Josip Jelačić postavljen za hrvatskog bana.
• 24.3. - Pijemontska vojska ušla u Lombardiju.

+ Počinje Prvi rat za Šlezvig - spor Danske i nemačkih država oko Schleswig-Holsteina,

• ožujak - Lajos Kossuth pridobio Ugarski sabor u Požunu (Bratislava) za "Ožujske zakone" (odn. "Travanjski zakoni") - personalna unija sa Bečom, Transilvanija i Hrvatska pripojeni jedinstvenoj Ugarskoj.

+ Habsburški dvor garantuje položaj Hrvatske, čiji je Sabor raskinuo veze sa Ugarskom.

April/Travanj

• 10.4. - Monster Rally čartističkog pokreta u Londonu, Parlamentu predstavljena peticija kojom se traži šire pravo glasa.
• 11.4. - Car Ferdinand potvrdio mađarske "Ožujske zakone" - Ugarska je posebna država a ne pokrajina.
• 12.4. - Svetozar Miletić poziva u Čurugu na borbu protiv Mađara koji "nameću svoj jezik i guše slovensku narodnost".
• 14.4. - U Sremskim Karlovcima postavljen program: Srpska Vojvodina (Srem, Banat, Bačka i Baranja) u savezu sa Trojednom Kraljevinom.
• 24.4. - U Kikindi skinuta mađarska zastava i sukob sa mesnim garnizonom.
• 25.4. - Proglas bana Jelačića ukida kmetstvo.

+ Pod pritiskom ustanka u Beču, donesen parlamentarni ustav za Austrijsku carevinu (kojim ustanici nisu zadovoljni - povučen 15.5.).

• 29.4. - Papa Pio IX. odbija podržati Pijemont-Sardiniju u ratu sa Austrijom.

Maj/Svibanj

• 10.5. - U mestu Liptovský Mikuláš na velikom okupljanju proglašen slovački nacionalni program ("Zahtevi slovačke nacije").
• 13.5. (1.5. po j.k.) - Majska skupština u Sremskim Karlovcima izabrala mitropolita Josifa Rajačića za patrijarha i pukovnika Stevana Šupljikca za vojvodu.
• 15.5. (3.5. po j.k.) - U Sremskim Karlovcima proglašena Srpska Vojvodina; Srbi proglašeni "za narod politično slobodan i nezavisan pod domom austriskim i obštom krunom ugarskom"; objavljen politički savez sa Trojednom kraljevinom.
• 17.5. - Habsburški dvor pobegao iz Beča u Innsbruck.

+ Rumuni u Blažu (Blaj), Transilvanija, usvojili nacionalne zahteve.

• 18.5. - Prvi sastanak Frankfurtskog parlamenta, nacionalne nemačke skupštine.
• 19.5. - Ugovor iz Gvadalupe Hidalga, između Meksika i SAD.
• 24.5. - Srpski narodni odbor (na čelu Đorđe Stratimirović), pozvao narod da sluša samo njega i da ga pomaže "oružanom rukom".
• 26.5. - Revolucionari u Beču osnovali Odbor javnog spasa.
• 29.5. - Wisconsin je 30. američka država.
• maj - "Zagrebačka afera" kneza Miloša - proveo nekoliko dana u pritvoru zbog intriga beogradske vlade (v. Blaznavac) ili zbog strahovanja bana Jelačića od kneževe agitacije.

Jun/Juni/Lipanj

• 2.6. - Počeo Prvi slovenski kongres u Pragu (austrijski Slaveni sa gostima).
• 5.6. - Srpska deputacija, na putu za Insbruk, stigla u Zagreb - savez Srba i Hrvata.
• 10.6. - Jelačić formalno smenjen s položaja hrvatskog bana (antimađarska igra).
• 12.6. (31.5. po j.k.) - Mađarske jedinice odbijene od Sr. Karlovaca.

+ Izbio ustanak u Pragu, prekinut rad slovenskog kongresa.

• 17.6. - Austrijske trupe gen. Vindišgreca ugušile ustanak Čeha u Pragu; raspušteni Sveslovenski kongres i češki Narodni odbor.
• 19.6. - Srpska deputacija kod cara Ferdinanda - odluke karlovačkog sabora se ne mogu potvrditi.
• 23.6. - Francuska vlada raspušta nacionalne radionice u Parizu - dolazi do nasilja Junskih dana i poraza radikala od strane liberala (praktično kraj revolucije).

Jul/Juli/Srpanj

• jul - Petrovska skupština u Kragujevcu, sazvana radi izmirenja vlade i Vučića - u varoškoj atmosferi se izjasnila za Vučića.
• 14.7. - Srpska revolucija: neuspešan mađarski napad na Sentomaš/Srbobran - rat uzima zamah.
• 19-20.7. - Konvencija na Seneca Fallsu u SAD, posvećena ženskim pravima.
• 25.7. - Feldmaršal Radecki razbio Sardince kod Kustoce - narednih dana povratak cele Lombardije pod austrijsku upravu.
• 26.7. - "Grbaljska buna" - Grbljani u Kotoru poremetili izbor poslanika za austrijsku Konstituantu, bune se zbog visokih poreza i zloupotreba.
• 29.7. - Pobuna mladih Iraca - neuspela pobuna irskih nacionalista.

Avgust/August/Kolovoz

• avgust - Car Ferdinand I se vratio u Beč, gde zaseda Ustavotvorna skupština.
• 2.8. - Po zahtevu Mađara, habzburški dvor smenio Patrijarha Rajačića.
• 11.8. - Stevan Knićanin prešao iz Srbije u Vojvodinu i stavlja se na čelo srbijanskih dobrovoljaca.
• 19.8. - Mađari ponovo odbijeni od Sentomaša.

+ Na Istočnu obalu SAD stigla vest o pronalasku zlata u Kaliforniji.

• 31.8. - Car Ferdinand traži od Mađara opozivanje mera protiv patrijarha i bana, i vraćanje Vojne Granice pod upravu bečkog Vojnog Ministarstva (kraj popuštanja).

Septembar/Rujan

• 4.9. - Ban Jelačić vraćen na položaj - faktički objava rata Ugarskoj.
• 7.9. - Zakon o emancipaciji seljaštva u Habsburškoj monarhiji.
• 11.9. - Jelačić prešao Dravu, u Ugarsku.
• 12.9. - Švajcarska dobija federalni ustav, čime postaje jedna od prvih demokratskih država u Evropi.
• 16.9. - Otkriven Hiperion, Saturnov satelit.
• 18.9. - Đorđe Stratimirović smenjen s čela Narodnog odbora.
• 21.9. (9.9. po j.k.) - Još jedna srpska pobeda kod Sentomaša, koji se neformalno počinje nazivati Srbobran.
• 27.9. - Grbaljska buna - Grbljani napali Austrijsku vojsku kod manastira Podlastva, sutradan opljačkali Tivat, koji se nije želeo pridružiti pobuni.
• 29.9. - Bitka kod Pákozda između Jelačićevih i mađarskih snaga.

Oktobar/Listopad

• 6.10. - Bečki ustanak, iniciran slanjem vojske na Mađare, car Ferdinand i većina Ustavotvorne skupštine sutradan beže u češki Olomouc.

+ U Karlovce iz Italije stigao vojvoda Šupljikac.

• 18.10. - U Kotoru sporazumno okončana Grbaljska buna.
• 21.10. - Austrijska ustavotvorna skupština premeštena u Kremsier (Kroměříž /Kromnjeriš/ u Češkoj)
• 23.10. - Prvi put pomenuto ime Jugoslavija.
• 31.10. - Jelačić i Vindišgrec zauzeli pobunjeni Beč.

Novembar/Studeni

• 4.11. - U Francuskoj ratifikovan novi ustav, kojim je uspostavljena (kratkotrajna) Druga republika.
• 7.11. - Predsjednički izbori u SAD, prvi održani u svim državama istog dana; pobjedio Whigovac Zachary Taylor.

Decembar/Prosinac

• 2.12. - Habsburški car Ferdinand I abdicirao u korist svog mladog nećaka Franje Josipa I.
• 15.12. - Patent Franje Josifa potvrđuje srpskog patrijarha i vojvodu "srpskog naroda" (a ne Vojvodine).
• 10.12. - Princ Luj-Napoleon Bonaparta ubedljivo pobedio na predsedničkim izborima (položio zakletvu deset dana kasnije).
• 27.12. (15.12. po j.k.) - Umro vojvoda Stevan Šupljikac.

Nepoznato

• zima - Tokom zime 1847/48 led porušio most na Moravi u Srbiji, koji će dugo ostati neobnovljen.
• U Srbiji otvorena neka vrsta Inžinjerijske škole, koja će raditi samo tri godine.

Rođenja

• 12. januar - Sava Rajković, pozorišni glumac, pisac i prevodilac († 1880)
• 7. lipnja - Paul Gauguin, francuski slikar i grafičar († 1903.)
• 1. listopada - Milan Amruš, hrvatski liječnik i političar († 1919.)
• 23. listopada - Vjekoslav Spinčić, hrvatski političar († 1933.)
• 8. studenog - Gottlob Frege, njemački matematičar i fizičar († 1925.)
• 6. prosinca - Johann Palisa, austrijski astronom († 1925.)

Smrti

• 22.1. - Gligorije Vozarević Gliša, prvi srpski izdavač (* 1790)
• 8. travnja - Gaetano Donizetti, talijanski skladatelj (* 1797.)
• 7. kolovoza - Jöns Jakob Berzelius, švedski kemičar (* 1779.)
• 19. prosinca - Emily Brontë, književnica (* 1818.)
• 26. prosinca - George Stephenson, engleski inženjer i izumitelj (* 1781.)
• 27.12. - Stevan Šupljikac, prvi vojvoda Srpske Vojvodine (* 1786)

Spoljne veze

• Srpski pokret 1848. godine, Istorija srpskog naroda, Vladimir Ćorović, rastko.rs

U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:

1848