1883

< | 18. vijek | 19. vijek | 20. vijek | >
< | 1850-e | 1860-e | 1870-e | 1880-e | 1890-e | 1900-e | 1910-e | >
<< | < | 1879. | 1880. | 1881. | 1882. | 1883. | 1884. | 1885. | 1886. | 1887. | > | >>

1883 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1883 MDCCCLXXXIII
Ab urbe condita	2636
Islamski	1300 – 1301
Iranski	1261 – 1262
Hebrejski	5643 – 5644
Bizantski	7391 – 7392
Koptski	1599 – 1600
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	1938 – 1939
- Shaka Samvat	1805 – 1806
- Kali Yuga	4984 – 4985
Kineski
- Kontinualno	4519 – 4520
- 60 godina	Yin Voda Koza (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11883
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1883 (MDCCCLXXXIII) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u subotu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).

Događaji

Zima (jan-feb.)

• 10.1. - Osnovano prvo pčelarsko društvo u Srbiji i prvi broj časopisa "Pčelar".
• 12.1. (31.12.1882. po j.k.) - U Srbiji donesen Zakon o osnovnim školama (obavezno šestogodišnje osnovno školovanje za svu decu), kao i Zakon o crkvenim vlastima, kojim vlada preuzima kontrolu nad Arhijerejskim saborom i izborom novog mitropolita.
• 15.1. (3.1. po j.k.) - U Srbiji novi zakon o vojsci - stajaća vojska umesto narodne, dvogodišnji rok (pet meseci za neke kategorije), rezervisti po starosti podeljeni u tri poziva.
• 18.1. - Srbija: Zakon o Narodnoj banci, predviđeno izdavanje novčanica sa zlatnim pokrićem, u većim apoenima (javnost nema poverenja).
• januar (po j.k.) - Petar Karađorđević gost na Cetinju - dobija Danilov orden, počasni je crnogorski senator, veren je kneginjicom Zorkom.

• 9.2. - Nikola Tesla skicirao svoj prvi patent - asinhroni motor (sa naizmeničnom strujom).

Prol(j)eće (mart-maj)

• 5.3. - Prvi putnički voz ušao u železničku stanicu Novi Sad (nova pruga Subotica-Novi Sad).
• 12.3. - Lena Knićanka, implicirana u atentat Ilke Marković na kralja Milana prošlog oktobra, pronađena obešena u ćeliji.
• 14.3. - Proradio prvi telefon u Beogradu (linija: kafana "Tri lista duvana" - inžinjerijska kasarna na Paliluli).

• 1.4. (20.3. po j.k.) - Za beogradskog mitropolita izabran Teodosije Mraović (umesto zbačenog Mihaila), bez prisustva episkopâ - zato ga je nedelju dana kasnije u Karlovcima rukopoložio patrijarh German Anđelić.
• 24.4. - Ilka Marković osuđena na smrt zbog pokušaja ubistva Kralja Milana - pomilovana, izvršila samoubistvo nedugo zatim.
• april (po j.k.) - Četvorna konvencija Austrougarske, Srbije, Turske i Bugarske - srpske železnice će imati vezu sa stambolskom železnicom kod Pirota i sa solunskom kod Vranja.

L(j)eto (jun-avg.)

• 6.6. - Početak gradnje železničke stanice u Beogradu (RTS).

• 1.7. - Osnovano Srpsko arheološko društvo.
• 7.7. (25.6. po j.k.) - Srpski ministar vojni naredio oduziminje oružja od narodne vojske (početak sprovođenja Zakona o ustrojstvu vojske, donesenog u januaru).
• 19.7. (ili 22.7.?) - Na Stražilovu sahranjeni posmrtni ostaci Branka Radičevića (umro 1853).

• 11.8. (30.7. po j.k.) - Nakon što je u Srbiji naređeno kupljenje pušaka od narodne vojske, članak Nikole Pašića u "Samoupravi" koji je protumačen kao poziv narodu da se tome odupre.

+ Istog dana na Cetinju venčanje Petra Karađorđevića i crnogorske princeze Zorke Petrović.

• 27.8. - Velika erupcija indonezijskog vulkana Krakatau. Posljedica je bila smrt oko 30.000 ljudi.

Jesen (sep-nov.)

• 19.9. (7.9. po j.k.) - Izbori u Kneževini Srbiji, prvi sa organizovanim strankama; oštro rivalstvo između vladajućih naprednjaka i radikala koji odnose pobedu.

• 3.10. (21.9. po j.k.) - Dan nakon ostavke Milana Piroćanca, za predsednika vlade u Srbiji postavljen Nikola Hristić - odlučan da izvrši razoružanje narodne vojske.
• 4.10. - Prvo putovanje Orijent ekspresa, od Pariza do Konstantinopolja.
• 7.10. (25.9. po j.k.) - Narodni vojnici iz nekih sela kod Boljevca odbijaju da predaju oružje (dva dana kasnije isto i u Banji [danas Sokobanja]).
• 20.10. - Mir u Ankoru posle Pacifičkog rata - Čile dobio teritorije od Perua i Bolivije.

• 2.11. (21.10. po j.k.) - Timočka buna: Proglašeno vanredno stanje u crnorečkom okrugu (Boljevac).
• 3.11. - Pop Marinko Ivković zauzeo Boljevac.
• 6.11. - Nikola Pašić prešao u austrougarski Zemun, na putu za istočnu Srbiju; sledeće noći u Beogradu uhapšeni radikalski prvaci. Istog dana pobuna u Banji kod Aleksinca (Sokobanja, predvodnik Ljuba Didić, radikalski političar).
• 7 - 12.11. - Operacije stajaće srpske vojske protiv pobunjenika u istočnoj Srbiji - rasterani sa Čestobrodice, Banjske klisure i Vratarnice.
• 7.11. (26.10. po j.k.) - Seljaci zauzeli i Knjaževac; kraljevska vojska rasturila ustanike u Banjskoj klisuri.
• 8.11. - Neuspeli pobunjenički pokušaj zauzeća Zaječara.
• 9.11. - Bitka na Čestobrodici.
• 11.11. - Bitke na Vratarnici i Dervenu - odlučujući porazi timočkih pobunjenika.
• 12.11. - Seljaci zauzeli Aleksinac.
• 13.11. (1.11. po j.k.) - Stajaća srpska vojska zauzela Knjaževac i Aleksinac - kraj Timočke bune.
• 16.11. (4.11. po j.k.) - Počeo rad Prekog suda u Zaječaru za vinovnike Timočke bune - optuženo 809 osoba, 94 osuđeno na smrt, od čega 20 streljano; oslobođeno samo 75.

Zima (dec.)

• 10.12. - Dve nove pruge: Novi Sad - Inđija - Zemun i Inđija - Ruma - Sremska Mitrovica.

Rođenja

• 6.1. - Kahlil Gibran, libanonski pisac, filozof i pjesnik
• 14.1. ili 14.4. - Sima Pandurović, srpski pesnik († 1960)
• 17.2. - Todor Manojlović, srpski književnik († 1968)
• 23.2. - Karl Jaspers, njemački filozof i psihijatar († 1969.)
• 1.3. - Julije Benešić, hrvatski književnik, prevoditelj i jezikoslovac († 1957.)
• 5.5. - Petar Konjović, srpski kompozitor, akademik († 1970)
• 18.5. - Walter Gropius, njemački arhitekt i teoretičar arhitekture († 1969.)
• 5.6. - John Maynard Keynes, engleski matematičar i ekonomista
• 3.7. - Franz Kafka, njemački književnik († 1924.)
• 31.7. - Erich Heckel, njemački slikar i grafičar († 1970.)
• 3.8. - Albert Haler, hrvatski estetičar, esejist, kritičar, književnik († 1945.)
• 15.8. - Ivan Meštrović, hrvatski kipar i arhitekt († 1962.)
• 23.8. - Borislav Lorenc, srpski filozof († 1975)
• 6.11. - Nasta Rojc, hrvatska slikarica († 1964.)
• 19.11. - Fran Bubanović, hrvatski kemičar († 1956.)
• 25.11. - Branko Lazarević, srpski književnik († 1963)
• 3.12. - Anton Webern, austrijski kompozitor († 1945.)
• 6.12. - Halil Džubran, libanonski i američki pjesnik († 1931.)
• 24.12. - Stojan Aralica, srpski slikar († 1980)
• 25.12. - Fran Lhotka, skladatelj i dirigent češkog porijekla († 1962.)

Smrti

• 13.2.- Richard Wagner, njemački skladatelj (* 1813.)
• 14.3. - Karl Marx, njemački filozof i revolucionar (* 1818.)
• 30.4. - Édouard Manet, francuski slikar (* 1832.)
• 14.6. - Edward Fitz Gerald, engleski pisac i prevodilac
• 2.7. - Milan Makanec, hrvatski političar (* 1943.)
• 3.9. - Ivan Sergejevič Turgenjev, ruski književnik
• 19.11. (7.11. po j.k.) - Ljuba Didić, srpski političar (* 1849)

U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:

1883