1994
Izvor: Wikipedia
Dani - Godine
20. vek | 21. vek | 22. vek
1960e | 1970e | 1980e | 1990e | 2000e | 2010e | 2020e
1989 | 1990 | 1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999
| Gregorijanski | 1994 MCMXCIV |
| Ab urbe condita | 2747 |
| Islamski | 1414 – 1415 |
| Iranski | 1372 – 1373 |
| Hebrejski | 5754 – 5755 |
| Bizantski | 7502 – 7503 |
| Koptski | 1710 – 1711 |
| Hindu kalendari | |
| - Vikram Samvat | 2049 – 2050 |
| - Shaka Samvat | 1916 – 1917 |
| - Kali Yuga | 5095 – 5096 |
| Kineski | |
| - Kontinualno | 4630 – 4631 |
| - 60 godina | Yang Drvo Pas (od kineske N. g.) |
| Holocenski kalendar | 11994 |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1994 (MCMXCIV) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru (link pokazuje kalendar).
Po odluci UN ova godina je obeležena kao:
- Međunarodna godina porodice/obitelji
- Međunarodna godina sporta i olimpijskog ideala
[uredi - уреди] Događaji
[uredi - уреди] Januar/Siječanj
- 1. 1. - U SRJ denominacija dinara, skinuto devet nula.
- + Uspostavljeno Sjevernoameričko područje slobodne trgovine (NAFTA) koje čine SAD, Kanada i Meksiko.
- + U meksičkoj državi Chiapas započinje oružana pobuna pod vodstvom Zapatističke vojske nacionalnog oslobođenja (EZLN).
- 2. 1. - Više od 70 ljudi poginulo i najmanje 670 ranjeno, tokom dvodnevnih borbi sukobljenih islamskih frakcija u glavnom gradu Avganistana Kabulu.
- 6. 1. - U Detroitu umjetnička klizačica Nancy Kerrigan ozlijeđena u napadu koga je organizirao bivši suprug njene suparnice Tonyje Harding.
- 11. 1. - Pokrenut NATO-ov program Partnerstvo za mir.
- 21. 1. - U Ženevi ministri inostranih dela SR Jugoslavije i Hrvatske Jovanović i Granić potpisali su zajedničku izjavu o početku normalizacije odnosa i ubrzanju mirovnog procesa na području bivše Jugoslavije.
- 22. 1. - Masakr na Alipašinom Polju
- 23. 1. - Drugi krug predsedničkih izbora u RSK, proglašena pobeda Milana Martića (imao snažnu podršku iz Beograda) nad Babićem.
- 24. 1. - Na inicijativu guvernera Narodne banke Jugoslavije - Dragoslava Avramovića, pušten u opticaj novi, tzv. super dinar. Ustanovljen je prema kursu 1 dinar = 1 nemačka marka. Novi dinar se menja prvo za 13.000.000 starih, od 26.1. do 30.6. za 12.000.000. Jedan "Avramov" dinar je, posle hiperinflacije i tri denominacije, ekvivalentan 120.000.000.000.000.000.000.000 "Antinih" iz januara 1990. (tada je bilo 7 dinara za marku).
- 31. 1. - Krenuo Balkanski servis Radija Slobodna Evropa.
- + U glavnom gradu Somalije Mogadišu američki marinci u pratnji konvoja, u kojem su bile diplomate SAD, otvorili su vatru na ljude okupljene kod centra za raspodelu hrane i ubili najmanje pet civila, a mnoge ranili.
[uredi - уреди] Februar/Veljača
- 1. 2. - Zoran Đinđić na čelu DS umesto Mićunovića.
- 5. 2. - Opsada Sarajeva: Minobacačka granata ubija 68 civila na Merkalama. Srbi odbacuju krivicu.
- 7. 2. - U Beogradu osnovana nezavisna novinska agencija FoNet.
- 9. 2. - NATO postavio ultimatum bosanskim Srbima da u roku od 10 dana povuku sve teško naoružanje oko Sarajeva.
- 24. 2. - Bajaga svira u Sloveniji.
- 25. 2. - Baruch Goldstein, pripadnik izraelskog kahanističkog pokreta ubija 29 muslimana u džamiji u Hebronu.
- 28. 2. - Banjalučki incident - sprovodeći zonu zabrane letenja, avioni NATO-a oborili četiri aviona J-21 Jastreb vazduhoplovstva RS (bombardovali fabriku oružja "Bratstvo" u Novom Travniku).
[uredi - уреди] Mart/Ožujak
- 4. 3. - Rezolucija SB UN 900 o obnovi komunalnih službi i normalnog života u i oko Sarajeva.
- 6. 3. - Građani Moldove na referendumu odbacuju ujedinjenje s Rumunjskom.
- 15. 3. - Američke trupe se povlače iz Somalije.
- 18. 3. - Washingtonskim sporazumima ustanovljena Federacija BiH (sa 10 kantona).
- + Mirko Marjanović premijer nove vlade u Srbiji, vlade "narodnog jedinstva" (SPS, Nova Demokratija, 2 prebega iz DS), "misterija" 4 glasa za Vladu.
- 26. 3. - Osnovano Nezavisno udruženje novinara Srbije (NUNS).
- 27. 3. - Medijski tajkun Silvio Berlusconi na čelu novoosnovane desničarske stranke Forza Italia pobjeđuje na parlamentarnim izborima, osvojivši tako svoj prvi premijerski mandat.
- 29. 3. - U ruskoj ambasadi u Zagrebu sklopljen sporazum o primirju između RSK i Hrvatske.
[uredi - уреди] April/Travanj
- 6. 4. - Ruandski predsjednik Juvenal Habariyamana i burundijski predsjednik Cyprien Ntaryamira ubijeni kada je avion kojim su putovali oboren projektilom u blizini Kigalija.
- 7. 4. - U Ruandi započinje genocid.
- 8. 4. - Kurt Cobain, pjevač rock-benda Nirvana, pronađen ustrijeljen u svojoj kući u Seattleu, a što je naknadno proglašeno samoubistvom.
- + Pronađena mrtva novinarka Radislava Dada Vujasinović; policija njenu smrt prvobitno karakteriše kao samoubistvo.
- 10. 4. - Srpske snage pokrenule (protiv)ofanzivu na Goražde.
- 10 - 16. 4. - NATO dejstvuje po srpskim ciljevima oko Goražda, Unproforci uzeti za taoce, oboren britanski Sea Harrier 16.4., taoci pušteni 17.4.
- 16. 4. - Glasači u Finskoj se na referendumu odlučuju za članstvo u Evropskoj Uniji.
- 22. 4. - NATO-ov ultimatum VRS, teška oružja povučena na 20 km od Goražda.
- + Rezolucija SB UN 913 o situaciji u sigurnom području Goražda, osuda bosanskosrpskih snaga zbog ofanzive na to mesto i zatvaranja Unproforaca.
- 25. 4. - Rat u BiH: SAD, Ujedinjeno Kraljevstvo, Francuska, Njemačka i Rusija formiraju tzv. Kontakt-grupu s ciljem da izradi mirovni plan.
- 27. 4. - U Južnoj Africi održani prvi slobodni, neposredni, tajni i višerasni izbori na kojima pobjeđuje Afrički nacionalni kongres.
- + Rezolucija SB UN 914: pojačana brojnost UNPROFOR-a.
- 29. 4. - Tzv. Operacija Bøllebank - okršaj nordijskog bataljona UNPROFOR-a i VRS blizu Tuzle.
[uredi - уреди] Maj/Svibanj
- 4. 5. - Počinje s radom Novinska agencija BETA.
- 5. 5. - Potpisan Protokol u Biškeku kojim je privremeno obustavljen Nagorno-karabahski rat između Armenije i Azerbejdžana.
- 6. 5. - Otvoren Eurotunel kojim je po prvi put nakon ledenog doba omogućen kopneni promet između Britanije i ostatka evropskog kontinenta.
- 10. 5. - Nelson Mandela postaje prvi crni predsjednik Južne Afrike.
- 10. 5. - U Illinoisu pogubljen John Wayne Gacy, serijski ubica odgovoran za smrt 33 dječaka i mladića.
- 12. 5. - John Smith, vođa britanske opozicijske Laburističke stranke, iznenada umire, pokrenuvši izbore za vodstvo stranke.
- 14. 5. - U Beogradu otkriven spomenik Rigi od Fere.
- 24. 5. - Stjepan Mesić smijenjen s mjesta predsjednika Zastupničkog doma Hrvatskog sabora čime završava njegov pokušaj da, zajedno s prethodno smijenjenim predsjednikom Županijskog doma Josipom Manolićem, sruši vladu HDZ-a.
- 30. 5. - U Hrvatskoj uvedena kuna (1 kuna za 1000 hrvatskih dinara, prelazni period do kraja godine); naziv valute izaziva proteste.
- maj? - Iz SPO-a isključena grupa saveznih poslanika, među kojima i Slobodan Rakitić.
[uredi - уреди] Jun/Juni/Lipanj
- 2. 6. - 21. 8. - Operacija Tigar 94 - ARBIH uz pomoć lukavstva uspeva da izbaci Fikreta Abdića iz AP Zapadna Bosna.
- 12. 6. - U Los Angelesu ubijeni Nicole Brown i Ronald Goldman, za što je optužen Nicolin bivši suprug O.J. Simpson.
- 17. 6. - U SAD počinje Svjetsko prvenstvo u fudbalu 1994.
[uredi - уреди] Jul/Juli/Srpanj
- 2. 7. - U Medellinu ubijen kolumbijski fudbaler Andres Escobar, a kao glavni motiv se spominje njegov autogol na Svjetskom fudbalskom prvenstvu.
- 5. 7. - Predstavljen mirovni plan Kontakt grupe: BiH kao unija FBiH (51% teritorije) i RS (49%).
- 7. 7. - Ulaskom sjevernojemenskih snaga u Aden završava Jemenski građanski rat 1994.
- 8. 7. - Umro osnivač i lider Severne Koreje Kim Il-sung.
- + Rezolucija SB UN 936: južnoafrički sudija Richard Goldstone imenovan za tužioca u ICTY.
- 13. 7. - Firme iz SR Jugoslavije i Danske povukle osoblje iz Alžira, u kojem islamistički teroristi vrše napade.
- 15 - 21. 7. - Jupiter pogađa nekoliko komada kometa Komet Shoemaker-Levy 9.
- 17. 7. - Brazil pobjedom na jedanaesterce nad Italijom osvaja Svjetsko prvenstvo u fudbalu.
- 18. 7. - Muslimanska i hrvatska strana u BiH prihvatile mirovni plan Kontakt-grupe.
- + U Buenos Airesu nepoznati počinitelji u bombaškim napadima na jevrejske organizacije ubijaju 85 osoba.
- 20. 7. - Aleksandar Lukašenko izabran za predsjednika Bjelorusije.
- 23. 7. - Osnovana Jugoslovenska levica (JUL).
- 25. 7. - Izrael i Jordan formalno završavaju neprijateljstva sklapanje mirovnog sporazuma.
- jul - Poseta beogradskih antiratnih intelektualaca Sarajevu.
[uredi - уреди] Avgust/August/Kolovoz
- 3. 8. - Posle zahteva Srbije za prihvatanje plana Kontakt grupe, Skupština Republike Srpske odlučila da raspiše referendum o tome 27-28. avgusta.
- 4. 8. - Savezna Republika Jugoslavija, nastojeći se distancirati od politike Radovana Karadžića (odbijanje plana Kontakt-grupe), formalno prekida sve odnose i uvodi ekonomsku blokadu Republike Srpske.
- 21. 8. - Završena Operacija Tigar 94 - Fikret Abdić izbačen iz Kladuše, ulazi Peti korpus ARBiH, desetine hiljada izbeglica beže iz Kladuše.
- 24. 8. - Sporazum Izraela i PLO-a o izvesnoj palestinskoj autonomiji na Zapadnoj obali.
- 28. 8. - Na referendumu u Republici Srpskoj sa 90% odbačen plan Kontakt grupe.
[uredi - уреди] Septembar/Rujan
- 11. 9. - Papa Ivan Pavao II prilikom posjeta Hrvatskoj drži veliku misu na zagrebačkom Hipodromu.
- 16. 9. - Počela s radom RTV Pink.
- 19. 9.- Američke snage bez otpora zauzimaju Haiti kako bi na vlast vratile svrgnutog predsjednika Jean-Bertranda Aristidea.
- 23. 9. - Rezolucija SB UN 941, o kršenju međunarodnog humanitarnog prava u Republici Srpskoj (po izveštajima UNHCR i Međunarodnog Crvenog Krsta); Rezolucija SB UN 942: osuđuju se bosanski Srbi zbog neprihvatanja teritorijalnog sporazuma, zbog čega se uvode sankcije protiv njih; Rezolucija SB UN 943: pozdravljene odluke SRJ u vezi BiH, suspendovane neke sankcije (npr. sport i kulturne veze).
- 24. 9. - Olakšanje sankcija SRJ.
- 28. 9. - Trajekt MS Estonia tone u Baltiku pri čemu je poginulo 852 ljudi.
- 29. 9. - Uhapšen Vojislav Šešelj, koji je dva dana ranije pljunuo predsednika skupštine Srbije Božovića - u zatvoru do 29. 1..
- 30. 9. - Rezolucija SB UN 947: produžen mandat UNPROFOR-a u Hrvatskoj do 31.3. 1995.
[uredi - уреди] Oktobar/Listopad
- 1. 10. -
Palau nezavisan od trusta UN, u skladu sa Dogovorom o slobodnoj asocijaciji sa SAD. - 4. 10. - U Švicarskoj 23 pripadnika sekte Red sunčevog hrama vrši kolektivno samoubistvo, dan nakon što je 25 pripadnika iste sekte izvršilo samoubistvo u Kvebeku.
- 6. 10. - Snage ARBiH prošle kroz demilitarizovanu zonu u blizini Sarajeva i ubile četiri medicinske sestre i 16 srpskih vojnika.
- 8. 10. - Srpske snage sa položaja na Jevrejskom groblju otvorile mitraljesku vatru iz "sijača smrti" na dva tramvaja puna putnika.
- 15. 10. - Predsjednik Jean-Bertrand Aristide se nakon tri godine egzila vraća u domovinu.
- 25. 10. - Operacija Amanda - okršaj danskih mirotvoraca i VRS kod Gradačca.
- 28. 10. - U SAD premijerno prikazan film Stargate, na kome će se kasnije temeljiti istoimena medijska franšiza.
- oktobar - U Srbiji se iz poslaničkog kluba SRS izdvojilo 7 poslanika na čelu sa Jovanom Glamočaninom.
- oktobar - novembar - Borbe oko Bihaća.
[uredi - уреди] Novembar/Studeni
- 3. 11. - Hrvatsko-muslimanske snage zauzele Kupres.
- 5. 11. - Bivši američki predsjednik Ronald Reagan pismom obavještava javnost da je obolio od Alzheimerove bolesti te da se zbog toga potpuno povlači iz javnog života.
- 8. 11. - Republikanska revolucija u SAD: Pod vodstvom kongresnika Newta Gingricha Republikanska stranka po prvi put u 40 godina osvaja većinu u oba doma američkog Kongresa.
- George W. Bush kao republikanski kandidat pobjedom nad Ann Richards osvaja mjesto guvernera Teksasa.
- 13. 11. - Glasači u Švedskoj na referendumu podržavaju ulazak u EU.
- 19. 11. - Rezolucija SB UN 958: upotreba vazdušne sile odobrena i u Hrvatskoj (osim BiH) u cilju sprovođenja mandata UNPROFOR-a; Rezolucija SB UN 959: zabrinutost zbog borbi oko Bihaća itd.
- 20. 11. - Vlada Angole i pobunjenici u Zambiji potpisuju Protokol iz Lusake te time završava građanski rat koji je trajao 19 godina.
- 21. 11. - NATO dejstvovao po aerodromu u Udbini (RSK).
- 22. 11. - U Šapcu počelo suđenje braći Vučković, prvo suđenje za ratne zločine u SRJ.
- 28. 11. - Glasači u Norveškoj na referendumu odbijaju ulazak u EU.
- 29. 11. - 24. 12. - Operacija Zima '94 - uspesi HV i HVO na Dinari.
- novembar - Sporazum o vojnoj saradnji između Hrvatske i SAD.
[uredi - уреди] Decembar/Prosinac
- 2. 12. - Ekonomski sporazum između Hrvatske i Srba u RSK.
- 5. 12. - U Beogradu počela s radom RTV BK Telekom.
- 8. 12. - Prvi broj novina "Vranjske" (u Vranju).
- 11. 12. - Ruski predsjednik Boris Jeljcin naređuje trupama da uđu u Čečeniju čime počinje Prvi čečenski rat.
- 14. 12. - Rezolucija SB UN 967: dozvoljen izvoz anti-seruma za difteriju iz SR Jugoslavije na rok od 30 dana.
- 15. 12. - Izdata prva verzija web preglednika po imenu Netscape Navigator.
- 17. 12. - Operacija Pauk - Fikret Abdić se vratio u Veliku Kladušu uz pomoć vojske RSK i RS.
- + Na 31. šahovskoj olimpijadi u Moskvi, BiH osvojila srebrnu medalju.
- 19. 12. - U SAD započinje istraga vezana uz skandal Whitewater.
- 21. 12. - Otvoren autoput kroz zapadnu Slavoniju.
- 23. 12. - Parlament Moldove usvojio Zakon o specijalnom pravnom statusu Gagauzije.
- 26. 12. - Napadom komandosa na oteti francuski putnički avion na aerodromu u Marseju oslobođeno je 239 putnika i članova posade koje su islamski teroristi držali kao taoce posle otmice 24. decembra u Alžiru. Komandosi su ubili svu četvoricu terorista.
- 31. 12. - Prvi čečenski rat: Počinje prva bitka za Grozni.
- decembar - Bivši američki predsednik Džimi Karter u mirovnoj misiji na Palama.
- + Zoran Đinđić na Palama.
[uredi - уреди] Datum nepoznat
[uredi - уреди] Rođenja
- 23. 2. - Dakota Fanning, američka glumica.
- 12. 10. - Amir Fejza , Fudbaler Kosova.
[uredi - уреди] Smrti
[uredi - уреди] Zima (1)
- 1. 1. - Cesar Romero, američki glumac
- 10. 1. - Mladen Oljača, književnik (* 1926)
- 13. 1. - Ipe Ivandić, bosanskohercegovački rock bubnjar (* 1955)
- 21. 1. (ili 16. 1.) - Miodrag Đorđević, fotograf (* 1919)
- 29. 1. - Ulrike Majer, dvostruka svetska prvakinja u skijanju.
- 1. 2. - Radovan Samardžić, srpski istoričar i akademik (* 1922)
- 12. 2. - Rahela Ferari, srpska glumica. (* 1911.)
- 17. 2. - Randy Shilts, američki novinar i pisac
- 28. 2. - Žarko Cvejić, operski pevač (* 1907)
[uredi - уреди] Prol(j)eće
- 4. 3. - John Candy, kanadski komičar i glumac (* 1950.)
- 6. 3. - Melina Mercouri, grčka glumica, pevačica i političarka (* 1920)
- 6.3. - Zvonko Logar, novinar (* 1932)
- 7. 3. - Stanko Šajtinac, novinar (* 1940)
- 28. 3. - Eugène Ionesco, francuski dramatičar rumunjskog porijekla (* 1912.)
- 5. 4. - Kurt Cobain, američki muzičar. (* 1967)
- 8. 4. - Radislava Dada Vujasinović, srpska novinarka (*1964)
- 12. 4. - Branko Mikulić, bh i jugoslovenski političar (* 1928)
- 14. 4. - Ratko Martinović, srpski general-potpukovnik. (* 1915.)
- 22. 4. - Richard Nixon, američki političar i državnik. (* 1913)
- 1. 5. - Ajrton Sena, vozač Formule 1 (* 1960)
- 15. 5. - Olga Spiridonović, srpska glumica. (* 1923.)
- 24. 5. - Veljko Kovačević, španski borac, general-pukovnik, narodni heroj, književnik (* 1912)
- 28. 5. - Momčilo Mitić, srpski slikar (*1943)
- 30. 5. - Pavle Savić, srpski akademik (* 1909)
[uredi - уреди] L(j)eto
- 14. 6. - Henry Mancini, američki skladatelj (* 1924.)
- 18. 6. - Branko Petranović, srpski pravnik i istoričar. (* 1927.)
- 19. 6. - Pavle Bogatinčević, srpski glumac (* 1905)
- 8. 7. - Kim Il Sung, političar i predsednik Severne Koreje 1948-1994. (* 1912.)
- 8. 7. - Dick Sargent, američki glumac
- 18.7. - Predrag Golubović, filmski reditelj i scenarista (* 1935)
- 4. 8. - Velimir Mihajlović, lingvista, profesor BU (* 1928)
- 6. 8. - Domenico Modugno, italijanski pjevač
- 11. 8. - Peter Cushing, engleski glumac
- 20. 8. - Aleksandar Saša Petrović, srpski reditelj (*1929)
[uredi - уреди] Jesen
- 1. 9. - Vladimir Bulatović Vib, srpski satiričar (* 1931)
- 8. 9. - Cata Dujšin-Ribar, hrvatska slikarica (* 1897.)
- 9. 10. - Fred Libou, tvorac maratonskog pokreta (* 1932)
- 24. 10. - Raul Julia, portorikanski glumac
- 5. 11. - Milan Mladenović, pesnik, pevač i gitarista grupe Ekatarina Velika. (*1958)
- 14. 11. - Rastko Tadić, pozorišni glumac i reditelj (* 1933)
[uredi - уреди] Zima (2)
- 7. 12. - Oto Šolc, hrvatski književnik (* 1913.)
- 9. 12. - Dušan Vukajlović, srpski književnik (* 1948)
- 12. 12. - Goran Vuković Majmun (ubijen), srpski gangster
- 24. 12. - John Osborne, britanski dramatičar
- 24. 12. - John Boswell, američki gej istoričar
- 24. 12. - Milan Milićević Lango, novinar i scenarista (* 1939)
- 26. 12. - Silva Koščina, italijanska glumica hrvatskog porekla (* 1933)
- 27. 12. - Zvonimir Kulundžić - hrvatski publicist, bibliolog i povjesničar (* 1911.)
[uredi - уреди] Dani sećanja
[uredi - уреди] Nobelove nagrade
- Fizika: Bertram N. Brockhouse i Clifford Shull
- Kemija: George Andrew Olah
- Fiziologija i medicina: Alfred G. Gilman i Martin Rodbell
- Književnost: Kenzaburo Oe
- Mir: Yasser Arafat, Shimon Peres i Yitzhak Rabin
- Ekonomija: Reinhard Selten, John F. Nash, John Harsanyi
[uredi - уреди] Literatura/Spoljne veze
- Deset godina Slobodana Miloševića u deset slika (6) (Vreme)
- Hronologija RSK
- ((en)) Yugoslavia Events Chronology (University of Texas at Arlington): Jan-April, May-August & Sept-Dec. 1994 (pokriva ex-Yu prostor).
- en.: Template:Yugoslav_wars
[uredi - уреди] Vidi takođe
U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:
