14 september

14 september is de 257ste dag van het jaar (258ste dag in een schrikkeljaar) in de gregoriaanse kalender. Hierna volgen nog 108 dagen tot het einde van het jaar.

Gebeurtenissen

•  Algemeen
  • 1905 - In de Amsterdamse Albert Cuypstraat wordt een van de grootste straatmarkten van Europa ingewijd.
  • 1915 - De gemeente Amsterdam stelt de Gemeentelijken Woningdienst in, met Arie Keppler als directeur, die wordt belast met het aanpakken van de woningnood en van de krottenwijken in de binnenstad.
  • 1975 - In het Amsterdamse Rijksmuseum kerft een geestelijk gestoorde man met een tafelmes dertien keer in De Nachtwacht.
  • 2008 - Een vliegtuigongeluk met Aeroflot-vlucht 821 bij Perm in Rusland kost 88 mensen het leven.

•  Media
  • 1985 - De eerste aflevering van de tekenfilmreeks "De avonturen van de Gummiberen".

•  Oorlog
  • 1629 - 's-Hertogenbosch capituleert na een strijd van 4 en een halve maand.
  • 1944 - Bevrijding van Maastricht als eerste bevrijde Nederlandse stad.

•  Politiek
  • 1515 - Na de Slag van Marignano verklaren de Zwitsers zich neutraal.
  • 1901 - De Amerikaanse president William McKinley sterft aan schotwonden, toegebracht door een anarchist; Theodore Roosevelt wordt de 26e president van de Verenigde Staten.
  • 1917 - Na de revolutie in februari van 1917 wordt de republiek in Rusland uitgeroepen.
  • 1918 - De Tsjecho-Slowaakse republiek benoemt Tomáš Masaryk tot zijn eerste president
  • 1923 - Miguel Primo de Rivera wordt dictator van Spanje
  • 1943 - Ontmoeting tussen Hitler en Mussolini in Rastenburg.
  • 1960 - De Organisatie van olie-exporterende landen (OPEC) wordt opgericht in Bagdad, Irak.
  • 1988 - Amerikaanse autoriteiten mogen voor het eerst getuige zijn van een nucleaire test door de Sovjet-Unie.
  • 1999 - Kiribati, Nauru en Tonga worden lid van de Verenigde Naties
  • 2003 - Zweden verwerpt de Euro in een referendum.
  • 2003 - De bevolking van Estland spreekt zich uit voor toetreding tot de EU.

•  Religie
  • 1945 - Benoeming van de Nederlander Martin Lucas tot apostolisch delegaat in Zuid-Afrika.
  • 1955 - Oprichting van het Aartsbisdom Ouagadougou en het bisdom Koudougou in Opper-Volta.
  • 1955 - Oprichting van het Aartsbisdom Dakar en het Bisdom Ziguinchor in Senegal. Benoeming van Marcel Lefebvre tot aartsbisschop van Dakar.
  • 1964 - Paus Paulus VI opent in Rome de derde zitting van het Tweede Vaticaans Concilie.
  • 1965 - Paus Paulus VI opent in Rome de vierde en laatste zitting van het Tweede Vaticaans Concilie.

•  Sport
  • 1919 - Oprichting van Oostenrijkse voetbalclub Kapfenberger SV.
  • 1960 - Rik Van Looy wordt op de Sachsenring wereldkampioen wielrennen.
  • 1988 - Het Nederlands voetbalelftal begint de kwalificatiereeks voor het WK voetbal 1990 in Italië met een 1-0 overwinning op Wales.
  • 2000 - Juan Antonio Samaranch verlaat na twintig jaar het Internationaal Olympisch Comité.
  • 2001 - Oprichting van de Nederlandse voetbalclub Almere City FC.
  • 2002 - De Amerikaanse atleet Tim Montgomery verbetert het ruim drie jaar oude record op de 100 m sprint met 0,01 sec en brengt het op 9,78 sec.
  • 2003 - In Barcelona prolongeert de Nederlandse vrouwenhockeyploeg de Europese titel.

•  Wetenschap en technologie
  • 1901 - 3 wetenschappers vinden in Siberië de resten van één van de laatste mammoeten die op aarde leefden.
  • 1958 - De twee raketten die ontwikkeld zijn door de Duitse ingenieur Ernst Mohr, bereiken de bovenste delen van de atmosfeer.
  • 1959 - De Russische Loenik 2 wordt het eerste ruimtevaartuig dat een ander hemellichaam (de maan) bereikt.

Geboren

Johan van Oldenbarnevelt,
geboren 1547

Amy Winehouse,
geboren 1983

Ivica Olić,
geboren 1979

• 1486 - Heinrich Cornelius Agrippa von Nettesheim, een humanistisch geleerde, jurist en arts (overleden 1535)
• 1547 - Johan van Oldenbarnevelt, Nederlands politicus (raadpensionaris) (overleden 1619)
• 1603 - Maria Ortiz, Braziliaans heldin (overleden 1646)
• 1737 - Michael Haydn, Oostenrijks componist, broer van Joseph Haydn (overleden 1806)
• 1760 - Luigi Cherubini, Italiaans componist (overleden 1842)
• 1769 - Alexander von Humboldt, Duits natuuronderzoeker en ontdekkingsreiziger (overleden 1859)
• 1804 - John Gould, Brits ornitholoog (overleden 1881)
• 1817 - Theodor Storm, Duits auteur (overleden 1888)
• 1847 - Pavel Jablotsjkov, Russisch elektrotechnicus (overleden 1894)
• 1849 - Ivan Pavlov, Russisch psycholoog (overleden 1936)
• 1877 - S.H. de Roos, Nederlands letterontwerper (overleden 1962)
• 1880 - Archie Hahn, Amerikaans atleet (overleden 1955)
• 1881 - Giulio Bevilacqua, Italiaans kardinaal (overleden 1965)
• 1886 - Jan Masaryk, Tsjecho-Slowaaks politicus (overleden 1948)
• 1905 - Reinier Cornelis Keller, Nederlands dammer (overleden 1981)
• 1905 - Petronella van Randwijk, Nederlands gymnaste (overleden 1978)
• 1907 - Eric van der Steen (Dirk Zijlstra), Nederlands journalist, schrijver en dichter (overleden 1985)
• 1913 - Cor Aalten, Nederlands atlete (overleden 1991)
• 1913 - Jacobo Arbenz Guzmán, Guatemalteeks president (overleden 1971)
• 1914 - Gopaldas Premchand Sippy Indiaas filmproducent en regisseur (overleden 2007)
• 1915 - Mack Hellings, Amerikaans autocoureur (overleden 1951)
• 1916 - Luis Corvalán, Chileens politicus (overleden 2010)
• 1917 - Ettore Sottsass, Italiaans architect en ontwerper (overleden 2007)
• 1918 - Georges Berger, Belgisch autocoureur (overleden 1967)
• 1918 - Cachao López, Cubaans mambomuzikant (overleden 2008)
• 1920 - Mario Benedetti, Uruguayaans schrijver, dichter, journalist en criticus (overleden 2009)
• 1924 - Paul Dean, Brits politicus (overleden 2009)
• 1924 - Jaap van de Merwe, Nederlands cabaretier en tekstschrijver (overleden 1989)
• 1924 - Wim Polak, Nederlands PvdA-politicus (overleden 1999)
• 1932 - Corly Verlooghen, Surinaams dichter, schrijver, journalist en muziekpedagoog
• 1933 - Hans Faverey, Nederlands dichter (overleden 1990)
• 1936 - Walter Koenig, Amerikaans acteur
• 1937 - Renzo Piano, Italiaans architect
• 1939 - Piet Stoffelen, Nederlands politicus (overleden 2011)
• 1940 - Leo Ferrier, Nederlands-Surinaams schrijver (overleden 2006)
• 1944 - Günter Netzer, Duits voetballer
• 1946 - Max Pam, Nederlands schaker, schrijver en columnist
• 1946 - Marga van Praag, Nederlands televisiepresentatrice
• 1946 - Klaus Schrodt, Duits piloot
• 1947 - René Desaeyere, Belgisch voetbaltrainer
• 1947 - Sam Neill, Noord-Iers acteur
• 1947 - Jose Reveyn, Belgisch atleet
• 1949 - Tommy Seebach, Deens muzikant en producer (overleden 2003)
• 1950 - Masami Kuwashima, Japans autocoureur
• 1950 - Dick Plat, Nederlands toetsenist
• 1954 - Gilbert Dresch, Luxemburgs voetballer
• 1956 - Maxime Verhagen, Nederlands politicus
• 1956 - Ray Wilkins, Engels voetballer en voetbalcoach
• 1959 - François Grin, Zwitsers econoom
• 1959 - Morten Harket, Noors zanger
• 1960 - Ronald Lengkeek, Nederlands voetballer
• 1960 - Marc Van Eeghem, Vlaams acteur
• 1964 - Paoletta Magoni, Italiaans alpineskiester
• 1965 - Bert Kranenbarg, Nederlands diskjockey
• 1969 - Grigory Serper, Amerikaans schaker
• 1970 - Francesco Casagrande, Italiaans wielrenner
• 1971 - Kimberly Williams, Amerikaans actrice
• 1973 - Nas, Amerikaans hiphopper
• 1974 - Patrick van Balkom, Nederlands atleet
• 1974 - Hicham El Guerrouj, Marokkaans atleet
• 1974 - Fleur van der Kieft, Nederlands actrice
• 1976 - Agustín Calleri, Argentijns tennisser
• 1976 - Kevin Lyttle, soca, R&B en dancehall-artiest afkomstig uit Saint Vincent en de Grenadines
• 1977 - Alex de Souza, Braziliaans voetballer
• 1979 - Ivica Olić, Kroatisch voetballer
• 1979 - Stefan Stam, Nederlands voetballer
• 1980 - Luis Horna, Peruviaans tennisser
• 1981 - Martin Gould, Engels snookerspeler
• 1981 - Miyavi, Japans zanger
• 1981 - Ashley Roberts, Amerikaans zangeres
• 1982 - Anouar Hadouir, Nederlands-Marokkaans voetballer
• 1983 - Mestawet Tufa, Ethiopisch atlete
• 1983 - Amy Winehouse, Brits jazz- en soulzangeres (overleden 2011)
• 1984 - Tom Veelers, Nederlands wielrenner
• 1984 - Christopher Zeller, Duits hockeyer
• 1986 - Berat Sadik, Macedonisch-Fins voetballer
• 1987 - Alicia Coutts, Australisch zwemster
• 1989 - Daniel Arnamnart, Australisch zwemmer
• 1989 - Logan Henderson, Amerikaans acteur en zanger
• 1990 - Belinda Hocking, Australisch zwemster

Overleden

Paus Stephanus IV,
overleden 891

• 258 - Cyprianus, bisschop van Carthago
• 407 - Johannes Chrysostomus (62?), aartsbisschop van Constantinopel en kerkvader
• 775 - Constantijn V (57), keizer van het Byzantijnse rijk
• 891 - Paus Stephanus IV (V)
• 1321 - Dante (56), Italiaans dichter, gestorven in ballingschap
• 1523 - Paus Adrianus VI (64), de eerste en enige Nederlandse Paus
• 1712 - Giovanni Domenico Cassini (87), Italiaans astronoom en ingenieur
• 1852 - Arthur Wellesley (83), 1e hertog van Wellington
• 1870 - Carl August von Steinheil (68), Duits natuurkundige
• 1891 - Johannes Bosboom (74), Nederlands schilder en aquarellist
• 1901 - William McKinley (58), 25ste president van de Verenigde Staten
• 1907 - Augustus van Saksen-Coburg-Gotha (62), prins van Saksen-Coburg-Gotha
• 1927 - Isadora Duncan (49), een van de grondleggers van de moderne dans
• 1937 - Tomáš Masaryk (87), Tsjecho-Slowaaks president
• 1944 - Noor Inayat Khan (30), Indiaas verzetsstrijdster
• 1953 - Pierre Nolf (80), Belgisch wetenschapper en politicus
• 1972 - Piet Jacobszoon (69), Nederlands zwemmer
• 1976 - Alfredo Porzio (76), Argentijns bokser
• 1980 - Gil Robles (81), Spaans politicus
• 1982 - Grace Kelly (52), Amerikaans actrice en prinses van prinsendom Monaco
• 1990 - Wim De Craene (40), Belgisch zanger
• 2005 - Louis Aimar (94), Frans-Italiaans wielrenner
• 2005 - Robert Wise (91), Amerikaans regisseur en producent
• 2007 - Ambrogio Valadè (70), Italiaans voetballer
• 2007 - Benny Vansteelant (30), Belgisch duatleet
• 2008 - Ştefan Iordache (67), Roemeens acteur
• 2009 - Darren Sutherland (27), Iers bokser
• 2009 - Patrick Swayze (57), Amerikaans acteur
• 2011 - Gilles Chaillet (65), Frans stripauteur
• 2011 - Luc Van Linden (56), Belgisch politicus
• 2011 - Malcolm Wallop (78), Amerikaans politicus

Viering/herdenking

• In het oude Griekenland was deze dag de eerste dag van de mysteriën van Eleusis.
• Rooms-katholieke kalender:
  • Feest van de Kruisverheffing - Feest
  • Heilige Notburga (van Eben) († 1313)
  • Heilige Maternus (van Keulen) († 325)

Weerextremen

Nederland

Dagrecords

• 1931 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur 9,3 °C
• 1969 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 20,2 °C
• 1925 - Laagste minimumtemperatuur 2,3 °C
• 1964 - Hoogste maximumtemperatuur 28,2 °C
• 1916 - Hoogste uurgemiddelde windsnelheid 10,8 m/s
• 2003 - Langste zonneschijnduur 11,7 uur
• 1998 - Langste neerslagduur 16,6 uur
• 1998 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 43,9 mm
• 1934 - Laagste etmaalgemiddelde relatieve vochtigheid 62 %

België

Dagrecords

• 1850 - Laagste etmaalgemiddelde temperatuur 9,8 °C
• 2006 - Hoogste etmaalgemiddelde temperatuur 22,2 °C
• 1850 en 1925 - Laagste minimumtemperatuur 3,5 °C
• 1964 - Hoogste maximumtemperatuur 29 °C
• 1984 - Hoogste etmaalsom van de neerslag 39,7 mm

Uitzonderlijke gebeurtenissen

• 1967 - 80 mm neerslag in 24 uur in Hermalle-sous-Huy (Engis).

Bronnen, noten en/of referenties