Benin

République du Bénin Flago di Benin Blazono di Benin Chefurbo: Porto Novo ·Lojanti: 234,168 (2005) Precipua urbo: Cotonou Oficala linguo: Franciana Guvernerio: Republiko ·Prezidisto: Thomas Yayi Boni Surfaco: (101ma granda) ·Totala: 112,622 km² ·% aquo: neglijebla Lojanti: (89ma granda) ·Totala: 8,935,000 (2009) ·Lojanto-denseso: 79,3 loj./km² Nacionala himno: L'Aube Nouvelle Pekunio: West-Afrikala Franko CFA Reto-kodo: .bj Precipua religio: Animismo 51,5%, Kristanismo 28%, Islamo 20%

Benin esas lando qua jacas en West-Afrika. Lua vicina landi esas:

• en nordo: Burkina Faso e Nijer
• en esto: Nijeria
• en westo: Togo

En sudo jacas Oceano Atlantiko.

Bazala fakti pri Benin.

Historio

Benin esis parto di ancien Afrikala rejio di Dahome. Portugalani arivis en la regiono dum 15ma yarcento e komencis la komerco di sklavi kun Dahome. La regiono divenis konocita kom Sklavi Rivo.

Franciani komencis kolonigar la regiono ye 1872. Ye 1899 la regiono divenis parto di Franciana West-Afrika.

Ye 1960 Dahome divenis nedependanta de Francia. Coutoucou Hubert Maga esis lua unesma prezidisto. Dum nexta 12 yari, okuris diversa stato-stroki. Ye 1972 Mathieu Kérékou establisis marxista rejimo. Il kreis la Militarala Konsilantaro pri Revoluciono (abreviuro en Franciana: CNR) e rinomezis Dahome ye 1975 kom Populala Republiko di Benin.

Ye 1979 CNR esas extingita e Kérékou aranjis sembla elekto ube il esis l'unika kandidato. Il establisis diplomacala relati kun Populala Republiko di Chinia, Nord-Korea e Libia.

Ye 1980 Kérékou konvertis su a islamo e modifikis lia nomo a Ahmed, ma pose riturnis a lia anciena nomo pos adoptar rinaskita kristanismo.

Ye 1989 komencis sedicii en armeo, kauzita da ne pago di salarii. Kérékou decidis abandonar marxismo, e sufris presi por organizar elekti. Ye 1991 il esis vinkita da Nicéphore Soglo, e divenis l'unesma nigra Afrikala chefo di stato qua livis povo pos demokratiala elekti. Ye 1996 il konkuris kom kandidato a prezidisto e ganis l'elekto. Il nove ganis ye 2001.

Ye 5 di marto 2006 okuris nova elekto, e Thomas Yayi Boni, nuna prezidisto, ganis.

Politiko

Benin esas republiko. La prezidisto esas elektita da populo por 5-yara periodo. La parlamento (Assemblée Nationale) havas 83 membri, elektita da populo por 4-yara periodo. Lua konstituco esis adoptita ye 1990.

Geografio

Precipua urbi, urbeti e fluvii di Benin.

Peizajo di savano en la provinco di Atakora.

Benin jacas inter Equatoro e la Tropiko di Kankro. Ol esas un di min granda landi di Afrika: kun 112,622 km² (aproxime la sama grandeso ke Honduras o Kuba) ol havas cirkum 1/8 di totala surfaco di Nijeria. La nordo di lando esas kovrata da savano, e havas men populo ke la litoro.

Granda parto di lua tereni esas basa. La maxim alta punto di lando esas Monto Sokbaro, kun 658 metri di altitudo.

La klimato di lando esas varma e pluvoza, e lando havas du pluvoza e du sika sezoni omna yaro. Averajala pluvo esas 1,300 mm omna yari proxim litoro.

Politikala subdividuro

Provinci di Benin.

Benin havas 12 provinci (départements):

1. Alibori
2. Atakora
3. Atlantique
4. Borgou
5. Collines
6. Couffo
7. Donga
8. Littoral
9. Mono
10. Oueme
11. Plateau
12. Zou

Ekonomio

Videz anke: Ekonomio di Benin.

L'ekonomio di durigas subdevelopita e dependas sur vivo-moyeni agrokultivi. Kotono responsas por 40% di KLP e cirkum 80% di oficala recevi di exportacaji.

Demografio

Granda parto di Beninana populo vivas en sudo di lando proxim litoro. La populo esas yuna, e la viv-esperajo esas 59 yari. Cirkum 42 Afrikala rasala grupi vivas en lando, inkluze Yoruba en sud-esto, qua ekmigris de Nijeria dum la 12ma yarcento. Ultre l'afrikani, on existas mikra grupi di Libanani ed Indiani specale en komerco, ed aproxime 5,500 Europani.

Ye 2010 de totala populo cirkum 27.2% esas Kristani, 24.4% esas Islami, e 23.3% praktikis tradicionala religii.

Dum 1980a yari Benin havis un di maxim granda morto-statistiko di bebei ed infanti kun men di 5 yari evo dil mondo: 203 morti per 1000 naskinta kun vivo.

Kulturo

Ante Franciana divenar l'oficala linguo di lando, Beninana literaturo havis importanta influo de parolala tradiciono. Félix Couchoro skribis l'unesma Beninana novelo, L'esclave ye 1929.

Muziko di Benin havas influi de Ghanana highlife, Franca cabaret, Usana rock, funk e soul, e Kongana rumba. Angélique Kidjo esas un di maxim konocata kantisti de Benin.

Cetera aferi

Famoza Beninani

Zomahoun Idossou Rufin, studento ed amuzisto en Japonia. Zomahoun esas famoza pro aparir en la televiziono-programo koko ga hen da yo nihonjin. Il kolektis pekunio cirkum 2000 e fondis skoli di Japoniana linguo en Benin. Hike esas la hemo-pagino di Zomahoun.