Poznań

Poznań
Teatr Wielki, Stary Browar, Kamienice na Starym Rynku, Rybaki, Kolegium Jezuickie, Panorama centrum miasta
Herb Poznania Flaga Poznania
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Aglomeracja	poznańska
Założono	X wiek
Prawa miejskie	1253
Prezydent miasta	Ryszard Grobelny
Powierzchnia	261,85 km²
Położenie (zasięg)	52°17'34"N – 52°30'27"N 16°44'08"E – 17°04'28"E
Wysokość	50-154 m n.p.m.
Ludność (31.12.2010) • liczba • gęstość	551 627 ▼ 2110,9 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 61
Kod pocztowy	60-001 do 61-890
Tablice rejestracyjne	PO
Położenie na mapie Polski Poznań
52°24′30.6″N 16°56′03.4″E
TERC (TERYT)	3064011
SIMC	0969400
Hasło promocyjne: POZnan* *Miasto know-how
Urząd miejski plac Kolegiacki 17 61-841 Poznań
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Poznań w Wikicytatach
Hasło Poznań w Wikisłowniku
Strona internetowa
BIP

Poznań (wymowa (łac. Posnania, niem. Posen, jidysz פּױזן Pojzn) – miasto na prawach powiatu położone w zachodniej Polsce, na Pojezierzu Wielkopolskim, u zbiegu rzek Warty i Cybiny. Historyczna stolica Wielkopolski, obecnie siedziba władz województwa wielkopolskiego i powiatu poznańskiego. Miasto stanowi węzeł drogowy i kolejowy, funkcjonuje tu międzynarodowy port lotniczy.

Piąte pod względem liczby ludności miasto w Polsce (551,6 tys. mieszkańców) i siódme pod względem powierzchni (262 km²). Poznań jest powiązany ekonomicznie i komunikacyjnie z otaczającymi go 17 gminami powiatu poznańskiego tworząc razem z nimi aglomerację poznańską.

Poznań był jednym z ośrodków stołecznych i religijnych państwa Piastów w X i XI wieku, w przeszłości pełnił funkcję siedziby władców Polski. Jest jedynym z najstarszych lokowanych miast w Polsce - nadanie praw miejskich w 1253 r. W poznańskiej katedrze pochowani są pierwsi władcy Polski – Mieszko I oraz Bolesław I Chrobry. Na wyspie Ostrów Tumski mieści się siedziba kurii archidiecezji poznańskiej. W 2008 r. Poznań – historyczny zespół miasta uznano za pomnik historii.

Poznań to ośrodek akademicki, naukowy i kulturalny. W 26 szkołach wyższych studiuje łącznie 133,6 tys. osób. W mieście działają: opera, filharmonia, balet, teatry, kina, muzea, galerie sztuki, orkiestry i zespoły folklorystyczne.

Miasto jest ośrodkiem przemysłu, handlu, logistyki i turystyki. Funkcjonują tu Międzynarodowe Targi Poznańskie – największe i najstarsze centrum wystawiennicze w Polsce.

W przeprowadzanym od 2009 roku przez redakcję tygodnika „Przekrój” rankingu najlepszych miast do życia w Polsce - Poznań zajmuje czołowe miejsca (1-3 pozycja).

Położenie

Poznańskie Stare Miasto z lotu ptaka

Poznań znajduje się w środkowo-zachodniej Polsce, w środkowej części województwa wielkopolskiego. Miasto położone jest na obszarze trzech mezoregionów fizjograficznych tj. zachodnia część na Pojezierzu Poznańskim, wschodnia na Równinie Wrzesińskiej, a najstarsza część miasta znajduje się na dnie zorientowanego wzdłuż osi północ-południe Poznańskiego Przełomu Warty. Te trzy obszary są częściami makroregionu Pojezierze Wielkopolskie.

Poznań położony jest w dolinie rzeki Warty, a także w dolinach mniejszych cieków - Bogdanki, Cybiny i Głównej.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosi 261,85 km². Rozciągłość granic administracyjnych Poznania na osi północ-południe wynosi ok. 23 km, a na osi wschód-zachód ok. 24 km. Poznań stanowi centralną część aglomeracji poznańskiej. Miasto graniczy z 11 gminami powiatu poznańskiego, w tym z dwoma miastami - Luboniem i Swarzędzem.

Środowisko naturalne

Widok na Wartę z Mostu Dębińskiego w Poznaniu

Dawny port rzeczny w Poznaniu

Zachodni kraniec Jeziora Maltańskiego w Poznaniu

Ukształtowanie terenu i geologia

Ponad 56% obszaru Poznania znajduje się na terenach wysoczyznowych, położonych powyżej 80 m n.p.m. Około 36% powierzchni na wyższych terasach rzecznych oraz w obrębie rynien glacjalnych, a ok. 8% na terasie zalewowej doliny Warty. Najwyżej położonym punktem na terenie miasta jest Góra Moraska (154 m n.p.m.), która znajduje się w jego północnej części. Najniższej położnym obszarem jest dolina Warty (50 m n.p.m.). Teren Poznania i jego okolic charakteryzuje się rzeźbą pochodzenia letniczego, skamieniałego.

Większość powierzchni miasta pokryta jest warstwami utworów glacjalnych moreny ablacyjnej i dennej stadiału poznańskiego zlodowacenia bałtyckiego. W większości są to gliny piaszczyste lub piaski lodowcowe, dlatego w rejonie Poznania przeważają gleby piaszczyste i gliniasto-piaszczyste. Tylko na dolnych terasach doliny Warty występują trzeciorzędowe iły facji poznańskiej (tzw. iły poznańskie).

Stosunki wodne

Poznań położony jest w zlewni Warty i jej dopływów: Bogdanki, Cybiny, Głównej, Głuszynki-Kopli, Strumienia Junikowskiego i Różanego Potoku.

Miasto posiada kilka większych jezior oraz kilkadziesiąt mniejszych zbiorników wodnych, zarówno pochodzenia naturalnego, jak i utworzonych sztucznie na terenach rekreacyjnych. Naturalne jeziora polodowcowe to Jezioro Kierskie i Strzeszyńskie, natomiast największymi zbiornikami sztucznymi są: w dolinie Bogdanki – Rusałka, na rzece Cybinie – Jezioro Maltańskie, stawy: Olszak, Browarny, Młyński i Antoninek, w zlewni rzeki Głównej – staw Kajka, a w dolinie Strumienia Junikowskiego – Staw Baczkowski, Staw Rozlany, Stara Baba, Staw Kachlarski, Głęboki Dół. Kilka mniejszych zbiorników istnieje także w zlewniach potoku Czapnicy i Różanego Potoku, a także w Dębinie. Duża liczba stawów znajduje się także na obszarach parkowych (np. w Parku Sołackim, w Nowym Zoo).

Klimatogram dla Poznania
St	Lu	Ma	Kw	Ma	Cz	Li	Si	Wr	Pa	Li	Gr
24   1 -5	29   1 -5	26   7 -1	41   12 3	47   20 8	54   23 11	81   24 14	66   23 13	45   19 9	38   13 5	23   6 1	39   3 -2
Temperatury w °C Opad całkowity w mm Źródło: BBC Weather
Na jednostki imperialne St Lu Ma Kw Ma Cz Li Si Wr Pa Li Gr     0.9   34 23     1.1   34 23     1   45 30     1.6   54 37     1.9   68 46     2.1   73 52     3.2   75 57     2.6   73 55     1.8   66 48     1.5   55 41     0.9   43 34     1.5   37 28 Temperatury w °F Opad całkowity w calach

Na obszarze Poznania silnie zmieniono sieć hydrograficzną. Nie tylko zredukowano liczbę odnóg Warty, ale również zasypywano małe cieki, a niektóre jak dolny bieg Bogdanki, Segankę czy Wierzbak wprowadzono do miejskiej kanalizacji. Mimo to dna dolin tych dopływów nadal stanowią kliny zieleni.

Na terenie Poznania znajdują się bogate zasoby wód podziemnych w warstwach trzecio- i czwartorzędowych. Należy do nich Wielkopolska Dolina Kopalna stanowiąca strategiczny rezerwuar wody pitnej. Stwierdzono również występowanie termalnych wód artezyjskich o temperaturze 45 °C – 51 °C znajdujące się na głębokościach 1100–1300 m oraz termalnych wód bogatych w substancje mineralne o temperaturze 150 °C na głębokości 4000 m.

Klimat

Poznań podlega pod przeważające wpływy mas powietrza polarnomorskiego napływającego znad Oceanu Atlantyckiego. Znacznie mniejsze znaczenie mają masy powietrza polarno-kontynentalnego oraz zwrotnikowego. W rejonie Poznania najczęściej występują wiatry zachodnie o prędkościach od 2 do 10 m/s. Rejon Poznania należy do obszarów o najmniejszych opadach w Polsce. Na podstawie danych z lat 1971−2000 obliczono, że średnioroczna wysokość opadu atmosferycznego wynosi 634 mm, przy największym średnim miesięcznym opadzie w lipcu 76 mm. Najmniejsza średnia miesięczna temperatura powietrza w Poznaniu wynosi −1,0 °C dla stycznia. Najwyższa średnia miesięczna temperatura powietrza wynosi 18,2 °C dla lipca.

Przyroda

Rezerwat przyrody Meteoryt Morasko - staw w kraterze

Park Sołacki w Poznaniu

Wejście główne na poznańską Cytadelę

Na terenie Poznania znajduje się 4082 ha lasów, z czego 2640 ha jest pod zarządem miasta a 1156 ha to lasy państwowe. Łąki i pastwiska zajmują obszar 645 ha a parki i zieleńce mają powierzchnię 552 hektarów. Z tego względu Poznań nazywany jest miastem zieleni, ponieważ tereny zielone zajmują łącznie ponad 70 km², co stanowi 27% powierzchni miasta.

W celu ochrony najcenniejszych walorów przyrodniczych miasta ustanowiono dwa rezerwaty przyrody: Meteoryt Morasko, Żurawiniec, obszar chronionego krajobrazu Dolina Cybiny oraz cztery użytki ekologiczne: Fort V, Wilczy Młyn, Główna, Olszak I. Ze względu na występowanie siedlisk nietoperzy ochroną w ramach programu Natura 2000 objęto zabytkowe fortyfikacje Twierdzy Poznań. W granicach administracyjnych miasta znajdują się również fragmenty większych obszarów objętych programem Natura 2000 - Biedrusko, Dolina Cybiny i Dolina Samicy.

System przyrodniczy miasta opiera się na pierścieniowo-radialnym układzie zieleni w formie klinów odchodzących od centrum w kierunku peryferii. Wyróżnia się pięć klinów zieleni:

• wschodni w Dolinie Cybiny rozpoczynający się kompleksem rekreacyjnym nad Jeziorem Malta,
• północny w Dolinie Warty rozpoczynający się w okolicach Szeląga,
• zachodni w Dolinie Bogdanki rozpoczynający się Parkiem Sołackim i Wodziczki,
• południowo-zachodni w którego skład wchodzą kompleks leśny na południowo-zachodnich rubieżach miasta wraz z Laskiem Marcelińskim, ogródkami działkowymi i zielenią na Cmentarzu Junikowskim, zieleń zlokalizowana wzdłuż cieków Strumień Junikowski i Górczynka oraz nad tzw. Szachtami,
• południowy w Dolinie Warty rozpoczynający się terenami sportowo-rekreacyjnymi na południe od ul. Królowej Jadwigi.

System klinów uzupełniany jest przez pierścieniowy układ zieleni na który składają się zespoły parków w pasie tak zwanych plant (Ring Stübbena) oraz zieleń znajdująca się na terenie pierścienia fortów. Zwornikiem systemu klinowego miasta jest Park Cytadela w pobliżu którego zaczynają się aż trzy z nich (wschodni, północy i zachodni).

W okolicach Poznania znajdują się ponadto park narodowy i trzy parki krajobrazowe: Puszcza Zielonka, Promno oraz Rogaliński Park Krajobrazowy.

Toponimia

Koziołki na wieży poznańskiego ratusza

Studzienka Bamberki w Poznaniu

Dla zachowania tradycji przy uroczystych okazjach używana jest nazwa Stołeczne Miasto Poznań.

Poznań jako ośrodek życia politycznego jest jednym z pierwszych polskich miast odnotowanych na kartach historii. Są to, w związku z tym, że w owych czasach łacina była językiem używanym przez wykształconą część społeczeństwa, zapisy w formie zlatynizowanej. Pierwszy znany zapis znajduje się w w kronice Thietmara pod rokiem 970 w formie episcopus Posnaniensis (biskup poznański). W tej samej kronice pod rokiem 1005 zaś znajdujemy określenie ab urbe Posnani (z miasta Poznania). Jako nominativus Poznań pojawia się w 1236 jako Posnania i 1247 jako Poznania. Poza nimi można odnaleźć też zapisy z 1146 i 1244 w formie in Poznan, które pozwalają na wysnucie wniosku, że nazwa Poznań nie zmieniła się na przestrzeni dziejów.

Obecnie językoznawcy zgadzają się, że nazwa Poznań wywodzi się od imienia Poznan. Utworzono ją poprzez dodanie do imienia Poznana przyrostka -j, który jeszcze w czasach przedpiśmiennych zlał się z poprzedzającą go literą n zmiękczając ją do współczesnego ń.

O ile wyjaśnienie nazwy nie nastręcza naukowcom problemu to samo imię Poznan nie jest do końca jasne. Źródła historyczne nie dostarczają informacji o osobie, której imieniem nazwano gród nad Wartą. Nie jest też pewne, czy to słowiańskie imię wywodzące się od czasownika "poznać" należy do tzw. grupy imion imiesłowowych, takich jak Miłowan czy Biegan, czy też powstało jako skrócenie imienia dwuczłonowego np. Poznamir.

Fakty związane z nazwą Poznań

Poznań jest jedynym miastem, którego nazwa została wymieniona w hymnie Polski: Jak Czarniecki do Poznania (...)

Samolot Boeing 767 "Poznań", który 1 XI 2011 r. wylądował awaryjnie bez wysuniętego podwozia

Nazwę Poznań/Posen noszą lub nosiły następujące okręty, statki i samoloty:

• samolot Poznań – Boeing 767 należący do PLL LOT (chrzest samolotu miał miejsce w 1996 r. w porcie lotniczym Poznań-Ławica)
• ORP Poznań – okręt transportowo-minowy typu Lublin z 1991 roku
• MS Poznań – kontenerowiec z 1982 roku
• SS Poznań – masowiec z 1927 roku
• SS Poznan – statek handlowy z 1913 roku
• SMS Posen – pancernik typu Nassau z 1910 roku

Model Mercedesa z 1912 roku nosił nazwę Mercedes 10/20 HP Posen.

Nazwę Poznań/Poznan/Posen noszą lub nosiły miejscowości:

• Poznan w Ohio
• Posen w Illinois
• Posen w Michigan
• Posen w Nebrasce, obecnie Farndale
• Poznań, wieś w województwie lubelskim

Jedna z ulic w Adelajdzie znajdująca się w dzielnicy Norlunga nosi nazwę Poznan Crescent, jest ona przecznicą odchodzącą od ulicy Warsaw Drive. W pobliżu znajdują się również ulice upamiętniające inne polskie miasta: Radom Crescent, Lodz Crescent, Krakow Crescent, a także Vistula Crescent.

Historia

Poznań w 1617 r.

Pozostałości murów miejskich w Poznaniu

Litografia z 1833 r. - po prawej Pałac Górków, na środku dawne kolegium jezuickie, po lewej w tle kościół Bernardynów

Pomnik Ofiar Czerwca 1956 w Poznaniu

Pierwsze ślady ludzi na terenie dzisiejszego Poznania pochodzą z okresu około 8900–8000 roku p.n.e. Byli to łowcy reniferów. Względnie stałe osady powstały na przełomie V i IV tysiąclecia p.n.e. Około 2200 p.n.e. na tych ziemiach pojawiła się ludność indoeuropejska, zaś z V wieku pochodzą ślady osadnictwa niezaprzeczalnie słowiańskiego, zaś w VIII wieku pojawili się tu Polanie, z tego okresu pochodzi też prawdopodobnie gród na Ostrowie Tumskim, który stał się zaczątkiem dzisiejszego miasta. W X wieku gród znalazł się pod panowaniem Piastów, którzy uczynili go jednym ze stołecznych (obok Gniezna, Giecza i Ostrowa Lednickiego) ośrodków w swoim państwie.

Pierwotnie miasto leżało nad brzegiem Cybiny i prawym brzegiem Warty. Na pobliskim wzgórzu stała tam wówczas pogańska świątynia i zamek książęcy. Poznań wiąże się również z początkami polskiej państwowości. Jest to jedno z hipotetycznych miejsc chrztu Mieszka I w 966. W 968 swą siedzibę umieścił tu Jordan, pierwszy biskup Polski. Funkcje stołeczne gród pełnił do 1039, gdy został – wraz z innymi miastami Wielkopolski i Śląska – spalony przez Brzetysława I. Co prawda Poznań stracił swe polityczne znaczenie, jednak nadal pozostał prężnym ośrodkiem gospodarczym. Kolejny okres rozkwitu przypada na rozbicie dzielnicowe, gdy gród stał się stolicą wielkopolskiej linii Piastów. Jej przedstawiciele, książęta Przemysł I i Bolesław Pobożny w 1253 lokowali miasto na lewym brzegu na prawie magdeburskim. Prace zapoczątkowane przez ojca kontynuował jeszcze Przemysł II – który jako pierwszy władca od 200 lat koronował się w Gnieźnie na króla Polski, a za swą siedzibę obrał Poznań – jego rezydencją stał się zamek książęcy jego ojca na Wzgórzu Przemysła. Po jego tragicznej śmierci (w 1296 r.) w rozwoju miasta nastąpił chwilowy zastój. Do dziś można jeszcze znaleźć pozostałości murów miejskich.

Kolejny, pomyślny okres w historii Poznania rozpoczęło wstąpienie na tron Władysława Jagiełły. Otwarcie szlaku łączącego Litwę z zachodnią Europą oraz zamknięcie dla polskich towarów Gdańska sprawiły, że Poznań stał się węzłem, w którym przecinały się szlaki handlowe. Z czasem wokół miasta rozwinęła się sieć konkurujących z nim miasteczek należących głównie do duchowieństwa i szlachty, tworzących razem z Poznaniem prężnie rozwijającą się konurbację.

Trwające kilkaset lat korzystne warunki dla rozwoju miasta przerwał w 1655 potop szwedzki. W krótkim okresie pokoju, który po nim nastąpił Poznań usiłował się podnieść, ale kolejne konflikty zbrojne takie jak wielka wojna północna, wojna o sukcesję polską, wojna siedmioletnia oraz konfederacja barska sprawiły, że miasto pustoszyły różnorodne armie. Nadzieję na pokój przyniosła dopiero elekcja Stanisława Augusta Poniatowskiego, lecz również na początku jego panowania o miasto walczyli barzanie z wojskami pruskimi, a następnie rosyjskimi, które opuściły miasto dopiero w 1775 roku.

Kilka kolejnych lat to kolejny okres pomyślności związany z działalnością Komisji Dobrego Porządku i reformami Sejmu Czteroletniego, jednak zostały one zniweczone przez konfederację targowicką i II rozbiór Polski w wyniku którego Poznań znalazł się pod pruskim panowaniem.

W pierwszym okresie pruskiego panowania, nowe władze dokonały integracji konurbacji w jeden organizm miejski oraz tworząc podstawy do rozbudowy Poznania w kierunku zachodnim. Klęska Prus i zwycięskie powstanie w 1806 uczyniły Poznań jednym z głównych miast Księstwa Warszawskiego. Trwające jednak wojny napoleońskie nie sprzyjały rozwojowi miasta. Po klęsce Napoleona Poznań znalazł się ponownie, od 1815 roku pod pruskim panowaniem, tym razem jako stolica autonomicznego Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

Podczas II wojny światowej Poznań znalazł się na terenach Rzeczypospolitej Polskiej anektowanych przez III Rzeszę Niemiecką, które Niemcy nazwali Krajem Warty. Z miasta wysiedlano masowo do Generalnego Gubernatorstwa w szczególności Żydów oraz Polaków. Do końca 1939 r. wysłano do GG ok. 80 transportów – ogółem 87 883 osób. Do końca 1940 r. wysiedlenia objęły już ponad 250 000 osób. W 1941 r. nasilono politykę wysiedlania Żydów z Kraju Warty do dowolnego z blisko 200 gett utworzonych na terenie GG. Z samego Poznania przesiedlono do GG ok. 70 000 osób. Setki tysięcy ludzi, głównie młodych, czasem nastolatków, wysiedlono jako robotników przymusowych w głąb Rzeszy. Na ich miejsce w ramach akcji Heim ins Reich napływały grupy Niemców ze Wschodu, głównie z terenów zajętych przez ZSRR.

Architektura i urbanistyka

Centrum Poznania widziane z prawego brzegu Warty

Ulica Święty Marcin w Poznaniu

Plac Wolności w Poznaniu

Warunki naturalne zlewisk rzek Warty i Cybiny były głównym czynnikiem kształtującym strukturę funkcjonalno-przestrzenną. W średniowieczu warowny gród książęcy Poznań znajdował się na Ostrowie Tumskim. W 1253 roku lokowano Poznań w innym miejscu, na zachodnim brzegu Warty, gdzie obecnie znajduje się ok. 60% potencjału współczesnego miasta, średniowieczne Stare Miasto oraz XIX-wieczne śródmieście. Wschodnia część Poznania została włączona w granice miasta po 1900 roku.

W 2008 roku Poznań – historyczny zespół miasta uznano za pomnik historii. Obejmuje on Stare Miasto oraz obszar ograniczony ulicami na północ od ul. Królowej Jadwigi i ul. Towarowej, na południe od ul. Północnej; między linią kolejową a Wartą, a także południowa część Ostrowa Tumskiego, Zagórze oraz Fort Winiary (Park Cytadela).

Obszar miasta rozdziela dolina rzeki Warty. W Poznaniu ponad Wartą wzniesiono 7 mostów drogowych oraz 3 mosty kolejowe, natomiast nad Cybiną 2 mosty drogowe oraz 2 mosty kolejowe.

Najwyższym wieżowcem w mieście jest Collegium Altum o 22 kondygnacjach i całkowitej wysokości z masztem 103,35 m. Budynek pełni funkcję ośrodka edukacyjnego dla Uniwersytetu Ekonomicznego.

W Poznaniu znajduje się układ fortyfikacji zbudowanych w XIX i na początku XX wieku zwany Twierdzą Poznań, będącym trzecim co do wielkości system tego typu w Europie. Zachowało się 15 z 18 fortów i szereg obiektów wspomagających umieszczonych w pierścieniu o średnicy 9,5 km oraz obwodzie 30 km. Na terenie miasta istnieje też kilka reliktów twierdzy poligonalnej z pocz. XIX w., która pozostawiła trwały ślad w postaci układu ulic i parków miejskich.

Gospodarka

Skrzyżowanie ulic Półwiejskiej i Kościuszki w Poznaniu

Międzynarodowe Targi Poznańskie - widok z Mostu Dworcowego

Poznań należy do największych ośrodków gospodarczych w kraju. Stanowi centrum przemysłu, handlu, logistyki i turystyki biznesowej.

Miasto zaliczane jest do najbardziej atrakcyjnych miejsc do inwestowania w Polsce. Według informacji podawanych przez inwestorów szacuje się, że wartość skumulowanych bezpośrednich inwestycji zagranicznych w latach 1990–2010 wyniosła w Poznaniu 6,6 mld USD.

W 2009 r. wielkość produktu krajowego brutto wytworzonego w Poznaniu i przeliczonego na 1 mieszkańca wyniosła 70,2 tys. zł, co stanowiło 199,3% poziomu PKB przypadającego na statystycznego Polaka. Lepszy wynik osiągnięto jedynie w Warszawie.

Według zewnętrznych ocen przeprowadzanych przez agencję ratingową Moody's Investors Service, pod względem wiarygodności dla inwestorów Poznań nieznacznie ustępuje znacznie większej Warszawie. W 2011 r. miasto otrzymało ocenę na poziomie A3 z prognozą stabilną. Oznacza ona, że Poznań posiada bardzo wysoką zdolność do wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań finansowych, a wiarygodność ta nie powinna ulec zmianie w najbliższym czasie.

Pod koniec 2010 r. zarejestrowanych w Poznaniu było 98,1 tys. podmiotów gospodarczych (4. miejsce spośród największych miast), z czego 70,2% stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

Pod koniec 2010 r. w firmach zatrudniających co najmniej 10 osób pracowało łącznie 230,1 tys. mieszkańców Poznania (5. miejsce spośród największych miast). Najwięcej – 64,8 tys. z nich zatrudnionych było w handlu, transporcie i magazynowaniu, zakwaterowaniu i gastronomii oraz komunikacji. Drugie miejsce zajęły przemysł i budownictwo – w których pracowało 54,4 tys. osób.

W końcu stycznia 2012 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Poznaniu obejmowała 12,4 tys. mieszkańców, co stanowiło stopę bezrobocia na poziomie 3,9% aktywnych zawodowo (1. miejsce spośród największych miast).

W 2009 r. Poznań uplasował się na 9. miejscu wśród miast o najwyższych dochodach budżetów w przeliczeniu na 1 mieszkańca (4267 zł/osobę). Z grona miast wojewódzkich wyższy wynik odnotowano jedynie we Wrocławiu i w Warszawie.

Transport

Rondo Kaponiera w Poznaniu

W Poznaniu zbiega się 5 dróg krajowych w tym autostrada oraz 4 drogi wojewódzkie. Poznański Węzeł Kolejowy, przez który przebiega 8 linii kolejowych, jest jednym z największych i najruchliwszych w kraju. Ze znajdującego się w mieście międzynarodowego lotniska można dolecieć do blisko 30 portów lotniczych. Obsługuje ono prawie 1,5 mln pasażerów rocznie.

Transport drogowy

Układ głównych dróg w Poznaniu

Autostrada A2 w pobliżu węzła Poznań-Krzesiny

Przez Poznań przebiega lub kończy swój bieg 5 dróg o znaczeniu krajowym: nr 5, nr 11, nr 92 oraz autostrada A2. W podpoznańskim Stęszewie kończy swój bieg droga krajowa 32. Autostrada A2 ma status trasy europejskiej E30 natomiast droga krajowa nr 5 trasy E261. Na terenie Poznania swój bieg kończą również 4 drogi wojewódzkie: nr 184, nr 196, nr 307, nr 430.

Aktualnie pod Poznaniem trwa budowa systemu ekspresowych obwodnic miasta. Są to Zachodnia Obwodnica Poznania w ciągu drogi ekspresowej S11 oraz Wschodnia Obwodnica Poznania w ciągu drogi ekspresowej S5. Po zakończeniu ich budowy przebieg dotychczasowych dróg krajowych nr 5 i nr 11 zostanie zmieniony.

Układ drogowy miasta opiera się na promienisto-pierścieniowym systemie ulic. Składają się na niego pierścienie drogowe zwane ramami oraz promieniście rozchodzące się od centrum ulice wylotowe. Wykształciły się trzy ramy komunikacyjne. Obecnie I rama oraz II rama istnieją w całości, zaś III rama fragmentarycznie. I rama ulokowana jest najbliżej centrum i pełni funkcję jego obwodnicy. II rama, na której opiera się większość ruchu tranzytowego oraz wewnątrzmiejskiego znajduje się na obierzach śródmieścia stanowiąc jego umowną granicę. III rama komunikacyjna pomyślana została jako szybka wewnątrzmiejska obwodnica, która miałaby przejąć większość ruchu międzydzielnicowego oraz ciężki ruch docelowy. Jej powstanie zostało odłożone w czasie ze względu na olbrzymie koszty inwestycji. Budowę 36-kilometrowej bezkolizyjnej trasy ekspresowej otaczającej miasto wyceniono w 2008 r. na 9,14 mld złotych.

Wszystkie drogi publiczne w Poznaniu z wyjątkiem autostrady zarządzane są przez Zarząd Dróg Miejskich, jednostkę budżetową podległą prezydentowi miasta. Instytucja ta sprawuje opiekę nad 1922 ulicami o łącznej długości 1037 km. W tym drogi krajowe mają długości 54 km, drogi wojewódzkie 12 km, a drogi powiatowe 269 km. Reszta to drogi gminne o łącznej długości 701 km, które uzupełnia 389 dróg wewnętrznych o długości 101 km.

ZDM zarządza również 138 obiektami inżynierskimi (20 mostów, 70 wiaduktów, 36 przejść podziemnych, 12 kładek dla pieszych), 43,7 tys. punktów świetlnych oraz kanalizacją deszczową o długości 402 km. Jednostka ta odpowiedzialna jest również za 383 sygnalizacje świetlne, z których 232 podłączone są do Centrum Sterowania Ruchem. Poznańska Strefa Płatnego Parkowania dysponuje 6,3 tys. miejsc parkingowych obsługiwanych przez 423 parkomaty.

Miejski odcinek autostrady A2 mierzący 13 km zarządzany jest przez spółkę Autostrada Wielkopolska w imieniu Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.

Drogi przechodzące przez Poznań

Droga	Trasa
autostrada A2E30	Świecko – Poznań – Łódź – Warszawa – Terespol (E30 dalej przez Berlin do Cork w Irlandii oraz przez Mińsk i Moskwę do Omska w Rosji)
droga krajowa nr 5E261	Świecie – Bydgoszcz – Poznań – Leszno – Wrocław – Lubawka
droga krajowa nr 11	Kołobrzeg – Koszalin – Piła – Poznań – Ostrów – Kępno – Lubliniec – Bytom
droga krajowa nr 92	Miedzichowo – Pniewy – Poznań – Września – Słupca – Konin – Kutno – Łowicz
droga wojewódzka nr 184	Poznań – Szamotuły – Ostroróg
droga wojewódzka nr 196	Poznań – Murowana Goślina – Wągrowiec
droga wojewódzka nr 307	Poznań – Buk – Opalenica – Nowy Tomyśl
droga wojewódzka nr 430	Poznań – Puszczykowo – Mosina

Pod Poznaniem na terenie powiatu przebiega również kilka dróg wojewódzkich które stanowią pewną alternatywę dla przejazdu przez miasto. Są to drogi: nr 431, nr 433 oraz nr 434.

Transport kolejowy

Poznański Węzeł Kolejowy

Budowa nowego dworca Poznań Główny (III 2012 r.)

Poznański Węzeł Kolejowy jest jednym z największych i najruchliwszych w Polsce. W węźle zbiega się 8 linii kolejowych prowadzących w 9 kierunkach: Warszawy, Ostrowa Wielkopolskiego, Wrocławia, Wolsztyna, Berlina, Szczecina, Piły, Wągrowca oraz Gniezna. Pięć linii kolejowych wchodzących do węzła to linie o znaczeniu państwowym. W samym Poznaniu znajduje się 13 stacji i przystanków kolejowych. Centralnym puntem węzła jest dworzec Poznań Główny, gdzie krzyżuje się większość linii kolejowych przebiegających przez miasto. Na stacji średnio w ciągu doby przyjmowanych i wyprawianych jest ok. 450 pociągów, a rocznie korzysta z niej ponad 17 mln pasażerów. Uzupełnieniem głównego układu torowego PWK jest system linii obwodowych pozwalający pociągom towarowym ominąć dworzec Poznań Główny. We wschodniej części miasta na towarowej obwodnicy kolejowej znajduje się stacja towarowa Poznań Franowo będąca jedną z największych stacji rozrządowych w Polsce. W rejonie Poznania funkcjonuje również 5 kolejowych terminali przeładunkowych.

Z Poznania można dojechać do większości miast liczących powyżej 100 tys. mieszkańców w Polsce. Przez Poznań przejeżdżają również pociągi międzynarodowe do Amsterdamu, Berlina, Kijowa, Moskwy i Saratowa. Od 2012 r. poznaniacy korzystać mogą z połączenia Moskwa - Paryż obsługiwanego przez Koleje Rosyjskie. Do Poznania prowadzi także sieć połączeń regionalnych i aglomeracyjnych dowożących Wielkopolan do pracy lub szkoły. W godzinach szczytu pociągi te kursują co 30-60 minut.

Początki kolei żelaznych w Poznaniu sięgają 1. połowy XIX wieku. W 1848 r. uruchomiono linię kolejową Stargard-Poznań Jeżyce łączącą miasto ze Szczecinem.

Transport lotniczy

Terminal T1 portu lotniczego Poznań-Ławica

Hangar lotniska na poznańskich Krzesinach

Miasto posiada międzynarodowy port lotniczy Poznań-Ławica. W I kw. 2012 r. dolecieć można było z niego do 28 lotnisk zlokalizowanych głównie w Europie Zachodniej. Dodatkowo w sezonie letnim 2012 z Poznania odlatywać będą samoloty czarterowe do 31 popularnych kurortów. W 2011 r. Ławica obsłużyła blisko 1,5 mln pasażerów dzięki czemu plasuje się na 6 pozycji w Polsce pod względem wielkości ruchu lotniczego. Oprócz terminala pasażerskiego na poznańskim lotnisku funkcjonuje również wydzielony terminal General Aviation (tzw. taksówek powietrznych) oraz terminal cargo. W działającym na Ławicy ośrodku szkoleniowym Aero Poznań utworzono Europejskie Centrum Symulatorowe Cirrus Aircraft wyposażone w symulator lotu, który oddaje warunki identyczne z prawdziwym pilotowaniem samolotu.

Na poznańskich Krzesinach znajduje się 31 Baza Lotnictwa Taktycznego, w której stacjonują myśliwce F-16. Sporadycznie lotnisko wykorzystywane jest również w cywilnym ruchu lotniczym (loty cargo).

Ponadto pod Poznaniem znajdują się dwa lądowiska sportowe. W Kobylnicy funkcjonuje ośrodek szkolenia Aeroklubu Poznańskiego, a w Żernikach działa prywatne lądowisko Airport Biernat.

Komunikacja publiczna

Poznański tramwaj Solaris Tramino

Poznański autobus Solaris Urbino 18

Podstawą transportu publicznego na terenie miasta jest 19 linii tramwajowych, które uzupełniają 52 linie autobusowe zwykłe oraz 2 pospieszne. W nocy komunikacja publiczna opiera się na 21 liniach autobusowych oraz jednej linii tramwajowej kursującej po trasie PST. Linie nocne kursują co 30 minut, a ich centralnym punktem przesiadkowym jest Rondo Kaponiera.

Linie tramwajowe mają łączną długość 66 km. Rozchodzą się one promieniście z centrum Poznania w kierunku 14 pętli tramwajowych zlokalizowanych w pobliżu większych osiedli mieszkaniowych, zakładów produkcyjnych i cmentarzy. W 2011 r. trwała budowa dwóch nowych tras tramwajowych (do Dworca Zachodniego i na Franowo) o łącznej długości 4,5 km. Sieć autobusowa w Poznaniu ma długość 290 km. Linie autobusowe przebiegają przez wszystkie dzielnice miasta, z największym zagęszczeniem w rejonie większych osiedli mieszkaniowych na Grunwaldzie, Piątkowie i Ratajach. Kończą one swój bieg na licznych pętlach autobusowych oraz w 4 nowoczesnych dworcach autobusowych stanowiących centra przesiadkowe.

Z badań dostępności komunikacji publicznej w Poznaniu przeprowadzonych w 2008 r. wynika, że sieć połączeń komunikacji zbiorowej miasta należy uznać za stosunkowo dobrą, choć wymagającą pewnych usprawnień. Komunikacja autobusowa nie obsługuje wszystkich obszarów, na których rozwija się zabudowa mieszkaniowa, w tym przede wszystkim budownictwo jednorodzinne. Problem dotyczy głównie Junikowa, Krzyżownik, Osiedla Warszawskiego i Szczepankowa. Na mapie dostępności do tramwaju również występują tzw. „białe plamy”. Są nimi m.in.: kampus UAM na Morasku, nowe osiedla na Naramowicach, Franowo (od 2011 r. trwa budowa trasy tramwajowej) oraz Osiedle Kopernika.

Organizatorem lokalnego transportu zbiorowego na terenie Poznania jest Zarząd Transportu Miejskiego. Większość linii komunikacyjnych obsługiwana jest przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu. Podstawą taryfy biletowej są bilety czasowe umożliwiające przesiadkę oraz bilety okresowe. Na liniach autobusowych obowiązują również bilety przystankowe. Taryfa biletowa komunikacji publicznej podzielona jest na trzy strefy – miejską A oraz obejmujące gminy podmiejskie B i C. Bilety można zakupić m.in. w 45 biletomatach stojących przy najruchliwszych przystankach komunikacji miejskiej, w mobilnych biletomatach montowanych w autobusach oraz poprzez telefon komórkowy.

Obecnie trwa proces integracji podmiejskich linii autobusowych z systemem miejskim. Miasto Poznań na podstawie porozumień międzygminnych przejmuje odpowiedzialność za kolejne linie autobusowe – ZTM obsługuje m.in. wszystkie połączenia w Luboniu. W lutym 2012 r. funkcjonowało 20 linii aglomeracyjnych (18 dziennych i 2 nocne), które wybiegały poza obszar stolicy Wielkopolski. Gminy graniczące z Poznaniem posiadają również własnych przewoźników, którzy obsługiwali 63 lokalne linie autobusowe. W listopadzie 2010 r. powołano Związek Międzygminny „Transport Aglomeracji Poznańskiej” który zajmuje się organizacją wspólnego transportu publicznego w podpoznańskich gminach.

Poznań był pierwszym dużym miastem, które masowo zaczęło kupować nowoczesny niskopodłogowy tabor autobusowy. Obecnie wszystkie autobusy jeżdżące liniowo w barwach MPK są niskopodłogowe (317 pojazdów). Miejski przewoźnik użytkuje również 27 tramwajów niskopodłogowych (z łącznej liczby 337 pojazdów szynowych). W 2010 r. zamówionych zostało 45 w pełni niskopodłogowych tramwajów Solaris Tramino, 24 w części niskopodłogowe tramwaje Moderus Beta oraz 75 większych autobusów Solaris Urbino i 26 mniejszych autobusów Solaris Alpino. Nowe pojazdy pojawią się w Poznaniu do piłkarskich mistrzostw Euro 2012.

Pod koniec 2011 r. poznańskie MPK posiadało 5 zajezdni: Głogowska (dla ok. 85 tramwajów), Madalińskiego (dla ok. 45 tramwajów), Forteczna (dla ok. 60 tramwajów), Warszawska (dla ok. 195 autobusów) i Kacza (dla ok. 125 autobusów). Obecnie trwa budowa nowej zajezdni na Franowie, która pomieści 150 tramwajów. Po jej uruchomieniu zamknięta zastanie zajezdnia przy ul. Madalińskiego oraz tory odstawcze przy ul. Budziszyńskiej.

Administracja

Dawne kolegium jezuickie, obecnie Urząd Miasta Poznania

Poznań jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta Poznania 37 radnych. Organem wykonawczym władz jest prezydent miasta. Poznański urząd miasta znajduje się na placu Kolegiackim. Poznań jest członkiem Związku Miast Polskich i Unii Metropolii Polskich.

Miasto obejmują obszary właściwości 3 różnych sądów rejonowych. Znajduje się tutaj także wojewódzki sąd administracyjny, sąd okręgowy i sąd apelacyjny.

Miasto jest siedzibą władz województwa wielkopolskiego oraz ziemskiego powiatu poznańskiego. W Poznaniu znajduje się 20 placówek konsularnych.

Mieszkańcy Poznania wybierają 6 z 39 radnych do Sejmiku Województwa Wielkopolskiego. W wyborach parlamentarnych wybierają 1 senatora, a w okręgu wyborczym nr 39 wybierają posłów do Sejmu RP. Posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 7.

Podział administracyjny

Podział administracyjny Poznania

Obszar Poznania jest podzielony pomiędzy 42 jednostki pomocnicze miasta, zwane osiedlami. Mieszkańcy każdej jednostki pomocniczej wybierają radę osiedla, a ich organem wykonawczym zarząd osiedla. Osiedla reprezentują lokalne wspólnoty mieszkańców, gdzie mają tworzyć więzi lokalne obszaru osiedla, prowadzić działania dotyczące funkcjonowania i rozwoju infrastruktury technicznej, lokalnych dróg, chodników i parkingów, rozwoju oświaty, kultury, sportu, rekreacji. Mają dbać o mienie miasta, ład przestrzenny, porządek i bezpieczeństwo na swoim obszarze, a także prowadzić działania związane ze stanem środowiska i zieleni miejskiej.

Urząd Miasta Poznania powołał specjalnie Wydział Wspierania Jednostek Pomocniczych Miasta, który sprawuje nadzór nad ich działalnością oraz współdziała z osiedlami.

W latach 1954–1990 miasto było podzielone na 5 dużych dzielnic: Grunwald, Jeżyce, Nowe Miasto, Stare Miasto, Wilda. Podział ten jest nadal stosowany przez niektóre urzędy.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i samorządy partnerskie	Kraj	Data podpisania umowy
Assen	Holandia	22 października 1992
Brno	Czechy	16 września 1966
Charków	Ukraina	24 września 1998
Győr	Węgry	23 stycznia 2008
Hanower	Niemcy	29 października 1979
Jyväskylä	Finlandia	30 czerwca 1979
Kutaisi	Gruzja	6 lipca 2009
Nablus	Palestyna	22 maja 1997
Nottinghamshire (hrabstwo)	Anglia	23 maja 1994
Pozuelo de Alarcón	Hiszpania	9 października 1992
Ra'anana	Izrael	21 czerwca 2010
Rennes	Francja	4 kwietnia 1998
Shenzhen	Chiny	30 lipca 1993
Toledo	Stany Zjednoczone	6 kwietnia 1991

Ludność

Plan Poznania z 1888 r.

Wojskowa mapa Poznania z 1935 r.

Panorama poznańskiego Piątkowa

Osiedle Orła Białego na poznańskim Żegrzu

Dane historyczne w artykule Ludność Poznania

Według stanu na koniec 2010 r. Poznań zamieszkiwało 551,6 tys. mieszkańców (piąte miejsce w kraju), a gęstość zaludnienia wyniosła 2 105 osób na kilometr kwadratowy. Kobiety stanowią 53,4% mieszkańców miasta (294,7 tys. osób). W Poznaniu mieszka 16,1% ludności województwa wielkopolskiego i 1,4% mieszkańców Polski.

Całą aglomerację poznańską (Poznań, powiat poznański oraz Skoki, Szamotuły i Śrem) zamieszkuje łącznie 957,4 tys. osób.

Współczynnik dzietności dla Poznania wynosi 1,3. Dla zastępowalności pokoleń (aby poznaniaków nie ubywało) powinien on kształtować się na poziomie 2,1.

Struktura demograficzna mieszkańców Poznania wg danych GUS z 31 grudnia 2010 r.:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	551 627	100	294 735	53,43	256 892	46,57
wiek przedprodukcyjny (0–17 lat)	83 902	15,21	40 979	7,43	42 923	7,78
wiek produkcyjny (18–65 lat)	362 113	65,64	178 289	32,32	183 824	33,32
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat)	105 612	19,15	75 467	13,68	30 145	5,46

Najwyższa jak dotąd liczba ludzi mieszkała w Poznaniu na początku lat 90. Według danych GUS z 1990 r. w mieście zameldowanych było wówczas 590,1 tys. mieszkańców. Od tego momentu liczba ta wolno i stopniowo maleje. Ma to związek z przenoszeniem się mieszkańców do miejscowości w podpoznańskich gminach, a także z ogólnym trendem ujemnego przyrostu naturalnego. W ciągu ostatnich 15 lat liczba mieszkańców powiatu poznańskiego wzrosła o 36% z poziomu 240,7 tys. osób w 1995 r. do 327,1 tys. w roku 2010.

Wykres liczby ludności miasta Poznań na przestrzeni ostatnich 4 stuleci:

Ludzie związani z Poznaniem

W Poznaniu urodził się prezydent Republiki Weimarskiej, Paul von Hindenburg.

Turystyka

Stary Rynek w Poznaniu (część wschodnia) - fontanna Apolla, domki budnicze i ratusz

Park Wieniawskiego i poznańska opera

Zamek Cesarski w Poznaniu

Katedra w Poznaniu

Tereny rekreacyjne nad Jeziorem Maltańskim w Poznaniu

Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu Stary Browar w Poznaniu

Autobus turystyczny w Poznaniu

Słoniarnia w poznańskim Nowym Zoo

Palmiarnia Poznańska w Parku Wilsona

Basen rekreacyjny w Termach Maltańskich

Pod koniec lipca 2010 r. na terenie Poznania i powiatu poznańskiego znajdowało się łącznie 139 obiektów noclegowych (w tym 94 hotele). Dysponowały one łącznie 12,1 tys. miejsc noclegowych (w hotelach – 8,6 tys. miejsc).

Poznań jest czwartym najliczniej odwiedzanym przez turystów miastem w Polsce. W 2010 r. ze wszystkich obiektów noclegowych w mieście skorzystało łącznie 583,0 tys. turystów, w tym z hoteli – 457,0 tys. osób.

Z badań ruchu turystycznego wynika, że ok. 38% turystów przyjeżdża do miasta w celach biznesowych – osoby te uczestniczą w targach, konferencjach, spotkaniach biznesowych i szkoleniach. Kolejną najliczniejszą grupę tworzą turyści odwiedzający Poznań w celu zwiedzania, wypoczynku i rekreacji – stanowią oni ok. 30-35% ruchu turystycznego.

W Poznaniu znajduje się 6 punktów informacji turystycznej (m.in. na dworcu kolejowym i lotnisku oraz na targach). Dodatkowo w mieście zainstalowano 7 turystycznych infokiosków multimedialnych.

Atrakcje turystyczne

Przez Poznań przebiegają trasy turystyczne: Trakt Królewsko-Cesarski, Szlak Piastowski, Szlak Romański, Trasa Kórnicka oraz Wielkopolska Droga św. Jakuba. Wokół miasta wytyczono tzw. Pierścień Rowerowy Dookoła Poznania połączony z centrum siedmioma szlakami dojazdowymi.

W mieście wdrażany jest nowy produkt turystyki kulturowej – Trakt Królewsko-Cesarski wiodący przez miejsca związane z osobami władców – królami i cesarzami. Trasę poprowadzono tak by pokazać zmiany w architekturze i rozwoju Poznania na przestrzeni wieków.

Głównym deptakiem prowadzącym na Stare Miasto jest ulica Półwiejska. Znajduje się przy niej Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu Stary Browar uznane w 2008 r. przez Międzynarodową Radę Centrów Handlowych (ICSC) za "najlepsze centrum handlowe na świecie".

Na Starym Rynku można znaleźć wzorcowy przykład architektury renesansowej – ratusz z trykającymi się na jego wieży koziołkami. Innymi ciekawymi budynkami na rynku są m.in. domki budnicze, waga miejska, czy odwach. Kolejnym cennym zabytkiem jest barokowa fara i przylegający do niej dawny kompleks kolegium jezuickiego. Na wzgórzu nad Starym Rynkiem góruje Zamek Królewski (odbudowa zamku zakończy się w 2014 r.) wraz z fragmentem murów obronnych. Najstarszą częścią miasta jest Ostrów Tumski, będący dawniej jednym z ośrodków władzy polskiego państwa. Znajduje się tam najstarsza w kraju katedra będąca miejscem pochówku pierwszych władców Polski oraz domniemanym miejscem chrztu Polski. Na wyspie archeolodzy odkryli pozostałości książęcego palatium z X wieku oraz kaplicę Dąbrówki.

Atrakcje dopełniają liczne zabytkowe kościoły, secesyjne kamienice, pomniki, a także monumentalne budowle dawnej Dzielnicy Cesarskiej wzniesione wokół Parku Wieniawskiego – m.in. Zamek Cesarski, Aula i Collegium Minus UAM oraz opera. Dla osób spragnionych obcowania z przyrodą swoje podwoje otwierają dwa ogrody zoologiczne: Stare i Nowe Zoo, ogród botaniczny, park Wilsona z palmiarnią oraz inne zabytkowe parki.

Wizytówką miasta są tereny rekreacyjne wokół Jeziora Maltańskiego. Oprócz licznych tras rowerowych i spacerowych wokół toru regatowego zlokalizowano tam takie atrakcje, jak: całoroczny stok narciarski Malta Ski wzniesiony na Kopcu Wolności, pole do minigolfa, Bula Park, całoroczna kolejka górska Adrenaline (otwarcie - maj 2012 r.), ogród zoologiczny (Nowe Zoo), park wodny Termy Maltańskie, centrum handlowe Galeria Malta oraz place zabaw, punkty gastronomiczne i centrum SPA. W sezonie letnim po akwenie pływa fontanna tryskająca na wysokość 60 m, wzdłuż północnego brzegu jeziora kursuje kolejka wąskotorowa Maltanka, a przy stoku narciarskim działa letni tor saneczkowy oraz kino letnie.

Do dnia dzisiejszego na terenie Poznania zachowało się 15 fortów wzniesionych przez Niemców w XIX wieku. Są one pozostałością systemu fortyfikacji dawnej Twierdzy Poznań. Obecnie turyści zwiedzać mogą dwa obiekty – Fort Va przy ul. Lechickiej oraz Fort III w Nowym Zoo na Malcie.

Poznań posiada także zabytki architektury przemysłowej (m.in. Stary Browar, Stara Gazownia, czy Stara Rzeźnia) oraz nowoczesne obiekty sportowe (m.in. piłkarski Stadion Miejski, tor regatowy Malta, kompleks basenów sportowych w Termach Maltańskich, czy wyścigowy Tor Poznań). Odwiedzić tu można najstarsze i zarazem największe centrum wystawiennicze w Polsce – Międzynarodowe Targi Poznańskie.

Zamek w Kórniku

Pałac w Rogalinie

W sezonie letnim po Poznaniu kursuje zabytkowy tramwaj turystyczny na linii nr 0 oraz autobus turystyczny (tzw. "ogórek") na linii nr 100.

Do końca 2012 r. na poznańskiej Śródce powstanie Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego, a po przeciwnej stronie Warty, na Ostrowie Tumskim, otwarty zostanie rezerwat archeologiczny.

Każdego roku odbywają się w Poznaniu liczne festyny i jarmarki, w których uczestniczą tłumy mieszkańców oraz turystów. Do imprez, które na stałe wpisane są do kalendarza, należą: Kaziuk (marzec), Dni Ułana (kwiecień), Jarmark Świętojański (czerwiec), Warkocz Magdaleny (lipiec), Ogólnopolski Festiwal Dobrego Smaku (sierpień), Dni Pyrlandii (wrzesień), Jarmark Franciszkański (wrzesień), Święto Chleba (wrzesień), Imieniny ulicy Święty Marcin (listopad) i Betlejem Poznańskie (grudzień).

W podpoznańskich gminach na turystów również czekają liczne atrakcje. Należą do nich m.in.: park linowy Cascader Park w Kobylnicy, baza Moto-Armii w Golęczewie (przejażdżki pancernym sprzętem militarnym po poligonie, market militarny), skansen miniatur Szlaku Piastowskiego w Pobiedziskach, kompleks pałacowy w Rogalinie (pałac, wozownia, galeria malarstwa, park ze słynnymi "dębami rogalińskimi"), kompleks zamkowy w Kórniku (zamek, oficyny, wozownia, największe w Polsce arboretum), Wielkopolski Park Etnograficzny w Dziekanowicach, Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka z wieżą widokową na Dziewiczej Górze, Wielkopolski Park Narodowy, a także Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie ze swoimi oddziałami – Muzeum Przyrodniczo-Łowieckim w Uzarzewie oraz Skansenem i Muzeum Pszczelarstwa w Swarzędzu.

Rekreacja

W Poznaniu wyznaczono 4 letnie kąpieliska:

• kąpielisko Malta na Jeziorze Maltańskim (obejmujące 200 m linii brzegowej),
• kąpielisko Krzyżowniki, na Jeziorze Kierskim (75 m linii brzegowej),
• kąpielisko Strzeszynek, na Jeziorze Strzeszyńskim (50 m linii brzegowej),
• kąpielisko Rusałka, na jeziorze Rusałka (100 m linii brzegowej).

Oświata

W 2009 r. w Poznaniu znajdowało się 91 szkół podstawowych, 85 gimnazjów, 6 liceów profilowanych, 24 techników dla młodzieży, 48 liceów ogólnokształcących dla młodzieży, 9 szkół artystycznych, 68 szkół policealnych dla dorosłych oraz wiele innych szkół uzupełniających i dla dorosłych.

W 2009 roku miasto miało 181 przedszkoli, z czego 119 było prowadzonych przez urząd miasta. Ponadto w Poznaniu znajdowały się 3 przedszkola specjalne oraz 2 punkty przedszkolne.

Wyższe uczelnie

Kampus Warta Politechniki Poznańskiej nocą

Aula Uniwersytecka i Collegium Minus UAM w Poznaniu

Poznań jest czwartym ośrodkiem akademickim w Polsce. W 2010 r. funkcjonowało tu 26 szkół wyższych, na których studiowało łącznie 133,6 tys. osób. Spośród poznańskich szkół wyższych 5 z nich stanowiły uniwersytety. Największą poznańską uczelnią jest Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, na którym kształci się 39,7 tys. osób. W Poznaniu studiuje ponad 1,7 tys. obcokrajowców, najwięcej z nich na Uniwersytecie Medycznym im. Karola Marcinkowskiego.

W rankingu uczelni akademickich przeprowadzonym w 2011 r. przez miesięcznik edukacyjny "Perspektywy" najwyżej ocenione zostały: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (4. miejsce), Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego (10. miejsce), Politechnika Poznańska (17. miejsce) i Uniwersytet Ekonomiczny (28. miejsce). W badaniu uwzględniono 90 wyższych uczelni z całego kraju.

W rejonie Poznania działa 18 placówek naukowo-badawczych Polskiej Akademii Nauk, które zatrudniają łącznie 1,1 tys. pracowników. Należą do nich m.in.: Instytut Chemii Bioorganicznej PAN wraz z Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym, Instytut Dendrologii PAN, Instytut Fizyki Molekularnej PAN, Instytut Genetyki Człowieka PAN, Instytut Genetyki Roślin PAN, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, czy Centrum Badań Kosmicznych PAN z towarzyszącym mu Obserwatorium Astrogeodynamicznym w Borówcu.

Kultura i sztuka

Teatr Polski w Poznaniu

Chór Poznańskie Słowiki w Auli UAM

Gmach Galerii Malarstwa i Rzeźby Muzeum Narodowego w Poznaniu

Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu

W Poznaniu działają liczne instytucje kulturalne, w tym – opera (Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki) oraz 7 teatrów z własną sceną (m.in. Teatr Animacji, Teatr Nowy i Teatr Polski) i 9 teatrów bez profesjonalnej sceny (m.in. Łejery, Platforma Artystyczna O.B.O.R.A., Teatr Biuro Podróży, czy Teatr Strefa Ciszy), a także filharmonia, 13 kin (w tym 5 multipleksów, 2 kina 5D i kino IMAX 3D) oraz 28 muzeów (m.in. Makiety Dawnego Poznania, Muzeum Bambrów Poznańskich, Galeria Malarstwa i Rzeźby Muzeum Narodowego, Muzeum Instrumentów Muzycznych, Muzeum Powstania Poznańskiego – Czerwiec 1956, czy Centrum Wycieczkowe Lech). W mieście funkcjonuje również ponad 40 galerii sztuki (z największą – Galerią Miejską Arsenał), 20 chórów (m.in. Chór Akademicki UAM, Poznańskie Słowiki, czy Poznański Chór Katedralny) oraz liczne orkiestry, zespoły muzyczne i folklorystyczne.

W Poznaniu działa Orkiestra Kameralna Polskiego Radia "Amadeus" pod dyrekcją Agnieszki Duczmal, a także balet (Polski Teatr Tańca) prezentujący swoje spektakle widzom na całym świecie. W stolicy Wielkopolski funkcjonuje również TV Studio Filmów Animowanych produkujące animowane filmy lalkowe i rysunkowe.

W zabytkowym gmachu Drukarni Concordia powstało pierwsze w Polsce centrum designu i kreatywności – Concordia Design.

Instytucje kulturalne w Poznaniu:

• muzea w Poznaniu
• teatry w Poznaniu
• kina w Poznaniu
• chóry w Poznaniu

W stolicy Wielkopolski odbywają się liczne festiwale, w tym najbardziej rozpoznawalne – Malta Festival (teatralny), Ale Kino! (filmów dla dzieci i młodzieży), Animator (filmów animowanych), Off Cinema (filmów niezależnych), Transatlantyk (filmu i muzyki), Art & Fashion Festival (mody i sztuki), czy Międzynarodowy Festiwal Rzeźby Lodowej.

Co 5 lat organizowane są w Poznaniu międzynarodowe konkursy skrzypcowe oraz lutnicze im. Henryka Wieniawskiego.

Poznań kandydował do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016, jednak w 2010 r. nie został zakwalifikowany do II etapu konkursu.

Historia kultury muzycznej w Poznaniu

Powstanie biskupstwa uczyniło z Poznania pierwszy ośrodek chorału, wprowadzonego tu przez benedyktynów. Jednym z biskupów poznańskich był Jan Łodzia, uważany za bardzo muzykalnego, twórca polskiej sekwencji. W 1400 roku po raz pierwszy wzmiankowano o organach w Poznaniu. Z XV wieku istnieją przekazy o wykonywaniu misteriów w kościele Bożego Ciała. W XVI wieku głównymi ośrodkami muzyki religijnej były katedra i kolegiata. Muzykę świecką pielęgnowała rodzina Górków, której członkowie byli mecenasami Hermanna Fincka. Zadedykował on im swój traktat Musica practica (1556). Przedstawiany jako wybitny kompozytor tego okresu jest Jan Brant zw. „Posnaniensis”. Przed 1650 powstał stały zespół muzyczny w katedrze, złożony z 5 śpiewaków i 8 instrumentalistów. W najbogatszych kościołach działały kapele, np. w 1774 roku 12-osobowa kapela kolegiacka. W latach 1783–1784 w budynku kolegium jezuickiego odbyły się pierwsze przedstawienia operowe, wykonane przez zespół Wojciecha Bogusławskiego.

Sport

Stadion Miejski w Poznaniu

Trybuny Toru Regatowego Malta w Poznaniu

Baseny sportowe w Termach Maltańskich

W 2011 r. funkcjonowało w Poznaniu 105 młodzieżowych centrów sportu, które skupiały 4,5 tys. młodych sportowców. Poznański oddział Akademickiego Związku Sportowego tworzyło 26 klubów mających ponad 300 sekcji sportowych, rekreacyjnych i turystycznych. Zrzeszonych w nich było ponad 6 tys. studentów.

Najbardziej utytułowaną drużyną w mieście jest KKS Lech Poznań – sześciokrotny Mistrz Polski w piłce nożnej, pięciokrotny zdobywca Pucharu Polski i czterokrotny Superpucharu Polski. Drużyna KS Warta Poznań zdobyła dwukrotnie tytuł Mistrza Polski w piłce nożnej. Zespoły KS Pocztowiec Poznań oraz WKS Grunwald Poznań odnoszą sukcesy na arenie krajowej i międzynarodowej w hokeju na trawie. Pozostałe I-ligowe zespoły z Poznania to: INEA AZS Poznań (koszykówka kobiet), MUKS Poznań (koszykówka kobiet), PBG Basket Poznań (koszykówka mężczyzn), PSŻ Poznań (żużel), WKS Grunwald Poznań (piłka ręczna mężczyzn), KS AZS-AWF Poznań (piłka ręczna kobiet), KS AZS-AWF Poznań (hokej na trawie), KS Warta Poznań (hokej na trawie), KS Posnania (rugby) i Kozły Poznań (futbol amerykański).

W stolicy Wielkopolski organizowane są liczne międzynarodowe i ogólnopolskie imprezy sportowe. Na poznańskim Torze Regatowym Malta cyklicznie odbywają się zawody Pucharu Świata, Mistrzostw Europy i Świata w wioślarstwie oraz kajakarstwie, a także ogólnopolskie zawody smoczych łodzi. Na stałe do kalendarza tenisistów wpisał się Międzynarodowy Turniej Tenisowy „Poznań Porsche Open”. Na basenie olimpijskim Term Maltańskich odbywają się zawody pływackie, a w halach MTP organizowane są międzynarodowe i krajowe zawody konne w skokach przez przeszkody. Na Torze Poznań odbywają się natomiast zawody Wyścigowych Samochodowych Mistrzostw Polski oraz Wyścigowych Motocyklowych Mistrzostw Polski.

Każdej jesieni w Poznaniu odbywa się bieg maratoński „Poznań Maraton”. W 2011 r. na starcie biegu stanęło 4,7 tys. osób z 35 krajów.

Wybrane imprezy sportowe zorganizowane w Poznaniu:

• Mistrzostwa Europy U-19 w Piłce Nożnej 2006
• Akademickie Mistrzostwa Świata w Futsalu 2006
• Młodzieżowe Mistrzostwa Europy w Szermierce 2006
• Mistrzostwa Europy Weteranów w Lekkiej Atletyce 2006
• Akademickie Mistrzostwa Europy w Tenisie 2009
• Mistrzostw Europy w Koszykówce Mężczyzn 2009
• Akademickie Mistrzostwa Europy w Koszykówce 2010
• Akademickie Mistrzostwa Świata w Kajakarstwie 2010
• Halowe Mistrzostwa Świata w Hokeju na Trawie 2011

W 2006 i 2007 r. przez Poznań przebiegała trasa wyścigu kolarskiego Tour de Pologne.

Poznań jest jednym z miast-gospodarzy Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Euro 2012.

Stolica Wielkopolski ubiegała się o organizację Letnich Igrzysk Olimpijskich Młodzieży 2010 oraz Letniej Uniwersjady w 2007, 2009 i 2011 r. Miasto przegrało jednak rywalizację z Singapurem, Bangkokiem, Belgradem oraz chińskim Shenzhen.

Wspólnoty religijne

Pałac Arcybiskupi w Poznaniu

Kościół i klasztor Franciszkanów w Poznaniu

Wnętrze poznańskiej fary

Kościół św. Stanisława Kostki w Poznaniu

Kościół św. Jana Vianneya w Poznaniu

Wnętrze kościoła św. Wojciecha w Poznaniu

Muzułmańskie Centrum Kulturalno-Oświatowe w Poznaniu

Cerkiew prawosławna św. Mikołaja w Poznaniu

Poznań jest siedzibą kurii archidiecezji poznańskiej Kościoła rzymskokatolickiego, która powstała z pierwszego biskupstwa misyjnego w Polsce ustanowionego w 968 roku. Główną świątynią tego Kościoła w mieście jest bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła położona na Ostrowie Tumskim. Drugą świątynią w Poznaniu jest kolegiata MB Nieustającej Pomocy i św. Marii Magdaleny zwana również poznańską farą.

W Poznaniu znajduje się parafia greckokatolicka pw. Opieki Matki Bożej, która należy do eparchii wrocławsko-gdańskiej. Nabożeństwa tej parafii odbywają się w kościele rzymskokatolickim pw. Przenajświętszej Krwi Pana Jezusa.

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny posiada w Poznaniu cerkiew pw. św. Mikołaja (konkatedralną i jednocześnie parafialną), która należy do diecezji łódzko-poznańskiej.

Miasto posiada dwie parafie starokatolickie. Pierwsza tj. parafia polskokatolicka św. Kazimierza powstała w 1947 i odbywa swoje nabożeństwa w kościele św. Kazimierza. Druga parafia należy do Reformowanego Kościoła Katolickiego.

Kościół ewangelicko-augsburski ma 1 parafię skupioną wokół kościoła Łaski Bożej. Na terenie tej parafii w zielonym pawilonie przy ul. Obozowej 5 odbywają się niektóre spotkania Kościoła ewangelicko-reformowanego. Kościół Świętego Krzyża przy ul. Ogrodowej jest świątynią Kościoła ewangelicko-metodystycznego. W Poznaniu znajduje się również zbór Kościoła Zielonoświątkowego w RP.

W dniach 29 grudnia 2009 do 2 stycznia 2010 mieszkańcy Poznania i okolicznych miejscowości gościli młodych z całego świata. Poznań stał się etapem Pielgrzymki Zaufania przez Ziemię, której organizatorem jest ekumeniczna Wspólnota Taizé.

Kościół Chrześcijan Baptystów posiada w Poznaniu 4 zbory, które mają swoje kaplice: kaplica I Zboru Chrześcijan Baptystów "Wspólnota Nowego Narodzenia" oraz kaplica II Zboru Chrześcijan Baptystów "Koinonia".

W Poznaniu swoje zbory posiadają takie kościoły protestanckie jak: Ewangeliczny Kościół Reformowany, Kościół Chrześcijański Arka, Zbór Ewangeliczny "Agape", Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Reformowany Adwentystów Dnia Siódmego. W mieście działają także bracia polscy oraz kongregacja Towarzystwa Przyjaciół (kwakrzy).

Z pozostałych wyznań chrześcijańskich w Poznaniu działają: chrystadelfianie, Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, Kościół Nowoapostolski, zbór Świeckiego Ruchu Misyjnego „Epifania” oraz osiem Sal Królestwa Świadków Jehowy.

W mieście znajduje się dom modlitw Muzułmańskiego Związku Religijnego. Drugą muzułmańską grupą wyznaniową w Poznaniu jest Liga Muzułmańska w RP mająca swój meczet w Poznaniu .

Działa tu również filia Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich, która posiada w mieście swoją synagogę.

Co tydzień w Poznaniu odbywają się praktyki Związku Garuda w Polsce. W mieście znajduje się także świątynia buddyjska Engakuin (Sōtō Zen i Ningma) oraz ośrodek buddyzmu Diamentowej Drogi.

Bezpieczeństwo publiczne

Poznań oraz powiat poznański posiadają wspólne jednostki organizacyjne Policji i Państwowej Straż Pożarnej. Komenda Miejska PSP w Poznaniu zatrudnia łącznie 495 funkcjonariuszy. Zabezpieczenie operacyjne miasta stanowi 7 jednostek ratowniczo-gaśniczych (JRG), których większość posiada własną specjalizację. Działania ratownicze wspomaga na terenie miasta 5 Ochotniczych Straży Pożarnych, wśród których jest grupa ratownictwa specjalistycznego oraz jednostka ratownictwa wodnego działająca w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym. Ponadto funkcjonują 2 zakładowe jednostki ochrony przeciwpożarowej oraz jednostka Wojskowej Ochrony Przeciwpożarowej w Krzesinach. W 2009 r. na terenie Poznania straż pożarna odnotowała 5064 zdarzenia, z tego 1761 pożarów, 2819 miejscowych zagrożeń oraz 484 fałszywe alarmy.

Komenda Miejska Policji w Poznaniu posiada na terenie miasta 7 komisariatów. W 2009 r. na terenie Poznania policja odnotowała 27,8 tys. przestępstw, co przy porównaniu z 2008 rokiem stanowiło ich wzrost o 10,8%. Wśród wszystkich stwierdzonych dominowały przestępstwa kryminalne (85,2% wszystkich), z których najwięcej było kradzieży (43,7% przestępstw kryminalnych). Wskaźnik wykrywalności sprawców poznańskich przestępstw w 2009 roku wynosił 54,3%.

Z funduszy Urzędu Miasta Poznania od 2000 roku wdrażany jest system monitoringu wizyjnego, mający poprawić bezpieczeństwo oraz wykrywalność przestępstw. Stanowiska podglądu kamer znajdują się w komendzie miejskiej oraz 5 komisariatach policji. Założono, że docelowo w Poznaniu będzie funkcjonować ok. 200 kamer. Według danych z 2008 roku w użyciu było ok. 170 kamer.

W Poznaniu funkcjonuje straż miejska, która w 2009 roku przyjęła 66,5 tys. interwencji od osób fizycznych i instytucji, z czego 1663 stanowiły zgłoszenia różnego rodzaju awarii.

Zobacz też

• Poznaniacy
• Gwara poznańska
• Bambrzy
• Poznańska legenda o skradzionych hostiach
• Synagogi Poznania
• 15 Pułk Ułanów Poznańskich
• Poznańskie osiedla sprzed 1945

Bibliografia

• Raporty o stanie miasta
• praca zbiorowa, Poznań. Dzieje, ludzie kultura, Poznań 1953
• K. Malinowski (red.), Dziesięć wieków Poznania, t.1, Dzieje społeczno-gospodarcze, Poznań 1956
• praca zbiorowa, Poznań, Poznań 1958
• praca zbiorowa, Poznań. Zarys historii, Poznań 1963
• Cz. Łuczak, Życie społeczno-gospodarcze w Poznaniu 1815-1918, Poznań 1965
• J. Topolski (red.), Poznań. Zarys dziejów, Poznań 1973
• Zygmunt Boras, Książęta Piastowscy Wielkopolski, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1983
• Topolski Jerzy (red) Dzieje Poznania, Warszawa-Poznań 1988-, Państwowe Wydawnictwo Naukowe ISBN 83-01-08194-5
• Alfred Kaniecki, Dzieje miasta wodą pisane, Wydawnictwo Aquarius, Poznań 1993, ISBN 83-900975-0-8
• Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski, Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku., Poznań 2006, Wydawnictwo Rawelin ISBN 83-915340-2-2
• Witold Maisel (red.), Przywileje miasta Poznania XIII-XVIII wieku. Privilegia civitatis Posnaniensis saeculorum XIII-XVIII. Władze Miasta Poznania, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydawnictwa Źródłowe Komisji Historycznej, Tom XXIV, Wydawnictwo PTPN, Poznań 1994
• Wojciech Stankowski, Wielkopolska, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 1999
• praca zbiorowa Poznań, przewodnik po zabytkach i historii, pod red. Janusza Pazdera, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2003
• Gotthold Rhode : Geschichte der Stadt Posen

Linki zewnętrzne

Informacje w siostrzanych projektach

 Ilustracje i media  w Wikimedia Commons
 Definicje słownikowe  w Wikisłowniku
 Cytaty  w Wikicytatach
 Wiadomości  w Wikinews

• Informator Urzędu Miasta Poznania
• Mapy: Emapi • Google Maps • Targeo • Zumi
• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
• Poznań w katalogu Open Directory Project
• Poznań w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VIII (Perepiatycha – Pożajście) z 1887 r.