1949

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1910-e | 1920-e | 1930-e | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | >
<< | < | 1945. | 1946. | 1947. | 1948. | 1949. | 1950. | 1951. | 1952. | 1953. | > | >>

1949 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1949 MCMXLIX
Ab urbe condita	2702
Islamski	1368 – 1369
Iranski	1327 – 1328
Hebrejski	5709 – 5710
Bizantski	7457 – 7458
Koptski	1665 – 1666
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	2004 – 2005
- Shaka Samvat	1871 – 1872
- Kali Yuga	5050 – 5051
Kineski
- Kontinualno	4585 – 4586
- 60 godina	Yin Zemlja Vo(l) (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11949
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1949 (MCMXLIX) bila je redovna godina koja počinje u subotu.

Događaji

Januar/Siječanj

• 1. 1. - UN-ovim primirjem okončan Indo-pakistanski rat 1947., rezultat je podela Kašmira.

+ Početak petogodišnjeg plana u Čehoslovačkoj i Bugarskoj.

• 5. 1. - Američki predsednik Truman izlaže ambiciozni zakonodavni program Fair Deal, produžetak New Deal-a.
• 5 - 8. 1. - Na konferenciji u Moskvi osnovan Savet za uzajamnu ekonomsku pomoć (COMECON ili SEV - objavljeno 25. 1.); osnivačice: SSSR, Bugarska, Čehoslovačka, Mađarska, Poljska i Rumunija, Albanija se pridružila mesec dana kasnije a Istočna Nemačka 1950 (učešće Jugoslavije uslovljeno odricanjem "neprijateljske politike prema SSSR i zemljama narodne demokratije").
• 11. 1. - Prvi zabeleženi sneg u Los Angelesu.
• 21. 1. - Poljska: Vladislav Gomulka smenjen s ministarskih položaja.
• 31. 1. - Prvi put održana i na televiziji prikazana dodjela nagrada Emmy.

+ Kineski građanski rat: Kineske komunističke snage ušle u Peking.

• januar - II plenum CK KPJ, izabran Organizacioni biro (14 članova - Tito, Vlahović, Tempo, Gošnjak, Đilas, Veljko Zeković, Osmam Karabegović, Kardelj, Bl. Nešković, Krsto Popivoda, Ranković, Đuro Salaj, P. Stambolić, Vida Tomšić), za jačanje zadružnog i državnog sektora u poljoprivredi (kolektivizacija poljoprivrede), realniji planski ciljevi u Petoletci - gradnja samo ključnih objekata, mnogi pomereni u BiH.

+ Markos Vafijadis, jedan od lidera komunista u grčkom građanskom ratu, optužen za "titoizam" i smenjen.

Februar/Veljača

• februar? - Bugarska odbacila Bledske sporazume iz 1947 sa Jugoslavijom, pretenzije na Makedoniju.
• 13. 2. - Osnovan Odbojkaški savez Jugoslavije.
• 18. 2. - Odluka američkog predsednika Trumana o tajnoj politici održavanja Tita (keeping Tito affloat - titoizam kao "erozivna i dezintegraciona snaga... unutar sovjetske sfere").
• 28. 2. - U Beogradu osnovan Vukov i Dositejev muzej.

Mart/Ožujak

• 1. 3. - Ofanziva indonežanskih nacionalista, nakratko ušli u Yogyakartu.
• 2. 3. - Supertvrđava B-50 Lucky Lady II završila prvi avionski let oko sveta, bez sletanja (sa četiri dopune goriva).
• 6. 3. - Na Radio Beogradu kreće "Veselo veče".
• 20. 3. - Beogradsko dramsko pozorište drži prvu predstavu - "Sumnjivo lice" Branislava Nušića.
• 25. 3. - Deportacije iz sovjetskih baltičkih republika.
• 28. 3. - Engleski astronom Fred Hoyle u radio-programu skovao izraz Veliki prasak (Big Bang - Hojl je inače bio protivnik te teorije).
• 30. 3. - General Husni al-Za'im izveo nenasilni vojni udar u Siriji (prvi posleratni vojni udar na Bliskom istoku).
• 31. 3. - Dominion Newfoundland se priključio Kanadi.

April/Travanj

• april - Treći kongres Narodnog fronta Jugoslavije.
• 4. 4. - U Vašingtonu potpisan Severnoatlantski ugovor, čime je osnovan NATO.
• 18. 4. - Stupio na snagu Akt o Republici Irskoj, čime je ova zemlja raskinula veze sa britanskom krunom.
• 20. 4. - Incident na Jangceu: britanski brod HMS Amethyst se nasukao usled paljbe kineske komunističke armije.
• 23. 4. - Kineske komunističke snage zauzele Nanking.
• 27. 4. - Izbrisano "Britanski" iz Komonvelt nacija (sutrašnjom Londonskom deklaracijom omogućeno da i republike mogu biti članovi).
• 28. 4. - Bivša filipinska prva dama Aurora Quezon ubijena, zajedno sa kćerkom i još 10 ljudi, na putu da otvori bolnicu posvećenu njenom pokojnom mužu.
• april - 11.845 grčke dece u domovima u Jugoslaviji i još 3347 sa izbeglim grčkim porodicama; od istočnih zemalja, Jugoslavija jedina voljna da ispoštuje rezoluciju UN o njihovom povratku u Grčku.

Maj/Svibanj

• 1. 5. - Počeo s radom Radio Titograd.
• 5. 5. - U Londonu osnovan Savet Evrope (10 zemalja sa zapada i severa kontinenta).
• 9. 5. - Rainier III od Monaka postaje knez te države, nakon smrti Luja II, dede po majci.
• 12. 5. - Sovjeti okončali Blokadu Berlina
• 15. 5. - Na izborima u Mađarskoj vladina (komunistička) lista zvanično dobija 95,6 % glasova.
• 20. 5. - U SAD osnovana Sigurnosna agencija oružanih snaga (kasnija Agencija za nacionalnu sigurnost - NSA).
• 22. 5. - James Forrestal, donedavni sekratar odbrane SAD, izvršio samoubistvo (što neki smatraju sumnjivim).
• 23. 5. - Osnovana Savezna Republika Nemačka (zapadna), glavni grad Bonn (od američke, britanske i francuske okupacione zone).
• 25. 5. - Puštena u rad prva fabrika penicilina u Jugoslaviji (Galenika), čime postaje četvrta zemlja na svetu koja proizvodi penicilin.

Jun/Juni/Lipanj

• 2. 6.? - Transjordanija menja ime u Jordan.
• 8. 6. - Objavljena Orwellova knjiga Nineteen Eighty-Four.
• 11. 6. - Pogubljen albanski revolucionar Koči Dzodze (Koçi Xoxe), jer se usprotivio izolaciji Jugoslavije nakon Rezolucije Informbiroa.
• 12 - 19. 6. - Izbori u anglo-američkoj zoni Trsta - slab uspeh za projugoslovenske komuniste (2% u gradu i 10% u okolini).
• 20. 6. - Preliminarni sporazum četiri sile o miru sa Austrijom joj predviđa granice od 1. 1. 1938. - ništa od Koruške za Jugoslaviju.
• 29. 6. - Radnici na dokovima u UK štrajkuju.

+ Apartheid: Zakon o južnoafričkom državljanstvu zabranjuje međurasne brakove.

Jul/Juli/Srpanj

• 1. 7. - Jugoslavija unela 500 miliona dinara u svoju zonu ST Trsta, umesto jugoslovenskih lira.
• 2. 7. - Georgi Dimitrov umro u Moskvi.
• 9. 7. - Prvi osuđenici na Golom otoku.
• 10. 7. - Jugoslavija zatvorila granice prema Grčkoj - ubrzan kraj tamošnjeg građanskog rata.
• 13. 7. - Papa Pio XII. ekskomunicirao komuniste.
• 19. 7. - Laos nezavisan od Francuske.
• 20. 7. - Izrael i Sirija potpisali primirje.
• 27. 7. - Prvi let de Havilland Comet-a, prvog mlaznog putničkog aviona (u službi od 1952).

Avgust/August/Kolovoz

• kolovoz, početkom - U željezničkoj nesreći kod Knina izginula djeca koja su išla na letovanje.
• 4. 8. - Jugoslovensko-italijanski trgovački sporazum.
• 5. 8. - Vladislav Ribnikar, predsednik Komiteta za kinematografiju FNRJ, potpisao pravilnik o osnivanju Jugoslovenske kinoteke.

+ Zemljotres u Ekvadoru, 6.000 mrtvih.

• 12. 8. - Sovjetska vlada objavila da je Jugoslavija "neprijatelj SSSR-a".

+ Na navozu splitskog brodogradilišta izgoreo brod "Partizanka" (sumnja se na sabotažu).

• 18. 8. - Preteća nota vlade SSSR vladi FNRJ povodom hapšenja belogardejaca (koji su primili sovjetsko državljanstvo), vlada FNRJ se optužuje kao fašistička.
• 20. 8. - Stupio na snagu ustav Narodne Republike Mađarske.
• 29. 8. - Sovjetski Savez testirao svoju prvu atomsku bombu, RDS-1, snage 22 kilotone.
• avgust - Glasine o gomilanju sovjetske vojske na jugoslovenskim granicama, evakuacija hrane iz Vojvodine, manevri u Srbiji.

+ U Siriji zbačen predsednik general al-Za'im, od strane generala Sami al-Hinnawi-ja, i ubrzo ubijen, kao i njegov premijer.

Septembar/Rujan

• 6. 9. - Howard Unruh, veteran II svetskog rata ubio 13-oro komšija u Camdenu, New Jersey - smatra se prvim američkim masovnim ubicom.
• 7. 9. - Formalni osnutak SR Nemačke (zapadne), prvi kancelar Konrad Adenauer.
• 8. 9. - Američki zajam (Ex-Im Bank) od 20 miliona dolara Jugoslaviji za obnovu rudarske mašinerije.
• 19. 9. - Funta sterlinga devalvirana sa 4.03 na 2.80 dolara (povlači sa sobom mnoge druge valute).
• 24. 9. - László Rajk, mađarski komunistički političar, osuđen na smrt kao "titoistički špijun".

+ Kardeljev govor na plenarnoj sednici Generalne skupštine UN: od 1. 7. do 1. 9. bilo je 219 oružanih incidenata i 69 povreda vazdušnog prostora na istočnim granicama.

• 28. 9. - SSSR jednostrano otkazao ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći sa Jugoslavijom, što će narednih dana uraditi i ostale zemlje istočnog bloka (Mađarska i Poljska 30. 9., Rumunija 1. 10., Bugarska 3. 10. i Čehoslovačka 4. 10.); povod za ovo je suđenje Laslu Rajku u Mađarskoj, koje je "pokazalo" da jugoslovenska vlada vodi "neprijateljsku delatnost" protiv SSSR "po zadacima inostranih imperijalističkih krugova".
• septembar - Razbijene "Operacijom Baklja" grčke Nacionalne armije, i poslednje grupe komunističke Demokratske armije Grčke napustile zemlju.

Oktobar/Listopad

• 1. 10. - U Pekingu je pred carskom palačom Mao Ce Tung proglasio Narodnu Republiku Kinu te postao prvim predsjedajućim novostvorene Centralne narodne vlade.
• 5. 10. - Vlada FNRJ priznaje Centralnu vladu NR Kine (mada i KP Kine osuđuje KPJ).
• 7. 10. - Od sovjetske okupacione zone stvorena Nemačka Demokratska Republika.
• 9. 10. - Utakmicom Jugoslavija - Francuska otvoren Stadion JNA.
• 15. 10. - U Mađarskoj pogubljen Laslo Rajk.
• 16. 10. - Lider grčkih komunista Nikolaos Zachariadis iz progonstva u SSSR proglasio "privremeno primirje" - na osnovu kojeg je okončan Grčki građanski rat.
• 20. 10. - Jugoslavija izabrana za dvogodišnjeg nestalnog člana Saveta bezbednosti (protivkandidat bila Čehoslovačka) - diplomatska pobeda nad istočnim blokom).
• 23. 10. - Prva predstava ("Pepeljuga") beogradskog Pozorišta lutaka u hotelu "Palas" (= Dan Malog pozorišta "Duško Radović").
• 27. 10. - Na Azorima pao avion na liniji Pariz-Njujork, među poginulim violinistkinja Ginette Neveu i bokser Marcel Cerdan.
• 27/28. 10. - Oružani incident na jugoslovensko-mađarskoj granici.
• kraj oktobra - Sovjetska vlada zahteva opoziv jugoslovenskog ambasadora, kojeg optužuje za "špijunažu i subverzivne aktivnosti".

Novembar/Studeni

• novembar - SAD i Velika Britanija dozvolile prodaju delova za civilne avione Jugoslaviji, SAD i avionskog goriva.
• 6. 11. - Sovjetski maršal Konstantin Rokosovski nametnut Poljskoj kao ministar odbrane i komandant oružanih snaga.
• 12. 11. - Jugoslavija se smatra oslobođenom ugovora o prijateljstvu i saradnji sa Albanijom.
• 13. 11. - Poljska: Vladislav Gomulka izbačen iz Centralnog komiteta.
• 26. 11. - Indijska ustavotvorna skupština donela Ustav Indije (stupa na snagu u januaru).
• 29. 11. - Zasedanje Informbiroa u Budimpešti, druga rezolucija protiv Tita naslovljena Komunistička partija Jugoslavije u rukama špijuna i ubica u kojoj se kaže da je "klika Tito-Ranković" prešla sa "buržoaskog nacionalizma" na "fašizam" a po "naređenju njenih gazda - anglo-američkih imperijalista" - vrhunac kampanje i kraj iluzija u Jugoslaviji.

+ Krenuo Radio Novi Sad (danas Dan Radio-televizije Vojvodine).

• novembar - Trust UN nad delom Somalije (bez Britanskog Somalilenda) dat Italiji.

Decembar/Prosinac

• 2. 12. - Zvanično počeo sa radom Univerzitet u Sarajevu.
• 7. 12. - Nakon poraza u građanskom ratu, vlada Republike Kine (Čang Kai-Šek) završila evakuaciju na Tajvan (zastupljena u UN do 1971).
• 8. 12. - Osnovana UNRWA - Agencija UN za pomoć i radove palestinskim izbeglicama na Bliskom istoku.

+ Tajfun odnosi dve hiljade života na Koreji.

• 14. 12. - U Bugarskoj osuđen na smrt Trajčo Kostov (pogubljen dva dana kasnije).
• 23. 12. - FNRJ: Uputstvo o osnivanju i radu radničkih saveta državnih privrednih preduzeća (za početak, odabranih 215 preduzeća).
• 26. 12. - Sklopljen petogodišnji trgovački sporazum između V. Britanije i Jugoslavije vredan 110 miliona funti.
• 27. 12. - Holandija priznala nezavisnost Indonezije (osim Holandske Nove Gvineje, koju zadržava do 1962).
• decembar - III plenum CK KPJ - Zadaci u školstvu ("vaspitanje svestrano razvijenog čoveka - graditelja i branioca socijalizma").
• 31. 12. - Izabran prvi radnički savet, u tvornici cementa "Prvoborac" u Solinu.
• decembar? - General Adib Shishakli izveo treći vojni udar u Siriji ove godine.

Tokom godine

• Prisilna kolektivizacija poljooprivrede u Jugoslaviji.
• krajem godine - Međunarodna banka za obnovu i razvoj u principu pristala da otvori zajam Jugoslaviji.

1949. u temama

Rukovodstvo FNRJ:

• • Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine: Ivan Ribar
  • Predsednik Vlade: Josip Broz Tito (takođe i Generalni sekretar KPJ)
  • Predsednik Narodne skupštine: Vladimir Simić

• Nove države (verzija laoske zastave 1952-75; istočnonemačkoj zastavi grb će biti dodat 1959, NDR će biti pripojen SRN 1990.):

Laos	NDR (istočna)

Rođenja

• 1.1. - Nijaz Duraković, bosanskohercegovački političar
• 1.1. - Šimun Šito Ćorić, hrvatski pjesnik, esejist, dramski pisac, antologičar
• 8.1. - Milan Mihailović Caci, srpski glumac
• 10.1. - Linda Lovelace, američka porno-glumica († 2002.)
• 12.1. - Haruki Murakami, suvremeni japanski pisac i prevoditelj
• 16.1. - Vera Ivković, narodna pevačica
• 22.1. - Dragan Malešević Tapi, srpski slikar († 2002)

• 7.2. - Dragan Maksimović, srpski glumac († 2001)

• 14.3. - Slavenko Terzić, srpski istoričar
• 17.3. - Jugoslav Vlahović, srpski karikaturista
• 21.3. - Slavoj Žižek, slovenski psihoanalitičar i filozof
• 27.3. - Dubravka Ugrešić, hrvatska književnica i prevoditeljica
• 31.3. - Zrinka Kolak Fabijan, hrvatska glumica

• 6.4. - Horst Ludwig Störmer, njemački fizičar, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1998.
• 22.4. - Miodrag Krivokapić, srpski glumac

• 6.5. - Silvija Monrós Stojaković, prevoditeljica
• 11.5. - Radimir Čačić, hrvatski političar
• 11.5. - Vojislav Brajović, srpski glumac
• 13.5. - Zoë Wanamaker, britansko-američka glumica
• 18.5. - Anton Stipančić, hrvatski stolnotenisač († 1991.)
• 24.5. - Jim Broadbent, britanski glumac

• 10.6. - Bora Dugić, frulaš
• 17.6. - Zlatko Mateša, hrvatski političar
• 18.6. - Lech Kaczyński, poljski političar i predsjednik Poljske (2005-10.) († 2010)
• 20.6. - Eligio Legović, hrvatski arhitekt
• 22.6. - Meryl Streep, američka glumica
• 30.6. - Alain Finkielkraut, francuki filozof i esejist

• 15.7. - Karl Bilt, švedski političar

• 13.8. - Goranka Matić, footgraf
• 14.8. - Morten Olsen, danski nogometaš i trener
• 21.8. - Bruno Langer, hrvatski muzičar
• 23.8. - Vicky Leandros, grčka pjevačica
• 28.8. - Svetislav Pešić, košarkaš i trener
• 31.8. - Richard Gere, američki glumac

• 4.9. - Dado Topić, rok-muzičar
• 19.9. - Slavko Linić, hrvatski političar
• 29.9. - Jelena Guskova, ruska istoričarka

• 1.10. - Nebojša Radmanović, bosanskosrpski političar
• 4.10. - Armand Assante, američki glumac
• 5.10. - Peter Ackroyd, engleski pisac
• 20.10. - Rezak Hukanović, bosanskohercegovački pisac
• 20.10. - Jovan Arežina, novinar, urednik i direktor medijskih kuća († 2007)
• 26.10. - Zoran Slavnić, srpski košarkaš i trener
• 26.10. - Branislava Džunov, novinar, TV kritičar

• 24.11. - Erwin Neutzsky-Wulff, danski pisac naučne fantastike i horor romana

• 1.12. - Pablo Escobar, kolumbijski gangster († 1993)
• 6.12. - Vlado Pravdić, muzičar i član grupe Bijelo dugme
• 11.12. - Ivan Buljan, hrvatski nogometaš
• 27.12. - Ivan Vejvoda, srpski politikolog, izvrš. dir. Balkanskog fonda za demokratiju

Smrti

• 10.1. - Momčilo Tapavica, sportista-olimpijac i arhitekta (* 1872)
• 14.1. - Juan Bielovucic Cavalie, peruanski zrakoplovac hrvatskog porijekla (* 1889.)

• 4.2. - Janko Leskovar, hrvatski učitelj i književnik (* 1861.)

• 11.6. - Andrija Hebrang (otac), hrvatski političar i državnik (* 1899)
• 16.6. - Edo Šen, hrvatski arhitekt (* 1877.)
• 19.6. - Vladimir Nazor, hrvatski književnik (* 1876.)

• 15.8. - Rastko Petrović, srpski književnik, putopisac (* 1898)

• 8.9. - Richard Strauss, njemački skladatelj (* 1864.)

• 2.10. - Kosta Manojlović, kompozitor, etnomuzikolog

Nobelova nagrada za 1949. godinu

• Fizika: Hideki Yukawa
• Kemija: William Francis Giauque
• Fiziologija i medicina: Walter Rudolf Hess i Egas Moniz
• Književnost: William Faulkner
• Mir: John Boyd Orr

Reference

U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:

1949