1976

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | 1990-e | 2000-e | >
<< | < | 1972. | 1973. | 1974. | 1975. | 1976. | 1977. | 1978. | 1979. | 1980. | > | >>

Ovo je članak o godini 1976.

1976 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1976 MCMLXXVI
Ab urbe condita	2729
Islamski	1395 – 1397
Iranski	1354 – 1355
Hebrejski	5736 – 5737
Bizantski	7484 – 7485
Koptski	1692 – 1693
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	2031 – 2032
- Shaka Samvat	1898 – 1899
- Kali Yuga	5077 – 5078
Kineski
- Kontinualno	4612 – 4613
- 60 godina	Yang Vatra Zmaj (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11976
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1976 (MCMLXXVI) bila je prijestupna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru.

Leto ove godine je u Evropi bilo naročito dugo, toplo i sušno.

Događaji

Januar/Siječanj

• januar - Cray-1 je prvi komercijalno razvijen superkompjuter.
• 5. 1. - Kambodža: Kmerska republika preimenovana u Demokratsku Kampučiju.
• 8. 1. - Umro kineski premijer Zhou Enlai.
• 18. 1. - Libanski građanski rat: Masakr u Karantini - hrišćanske milicije ubile najmanje 1000 muslimana; dva dana kasnije odmazda u Damouru.
• 21. 1. - Prvi komercijalni let Konkorda.
• 26. 1. - 5. 2. - Konferencija o balkanskoj saradnji u Grčkoj, osim domaćina prisutni Bugarska, Rumunija, Turska i Jugoslavija (takođe, Tito posetio Grčku 10 - 13. 5.).

Februar/Veljača

• 1. 2. - Intervju predsednika Tita Vjesniku: značajan broj ljudi u partiji je preokupiran ličnom korišću.
• 4 - 15. 2. - Zimska Olimpijada u Innsbrucku.
• 4. 2. - Zemljotres ubija preko 22.000 ljudi u Gvatemali i Hondurasu.
• 6. 2.? - JAT-ov Boeing 707 leti za 6,5 časova od Tokija do Honolulua, prosečno 1300 km/h, zahvaljujući jakom leđnom vetru.
• 7. 2. - Hrvatski nacionalisti ubili Edvina Zdovca, jugoslovenskog konzula u Frankfurtu na Majni.
• 13. 2. - U neuspelom vojnom udaru u Nigeriji ubijen šef države gen. Murtala Mohammed.
• 27. 2. - Zapadna Sahara proglasila nezavisnost (tj. front Polisario), dan nakon povlačenja španske vojske - dolazi do rata sa Marokom i (do 1979.) Mauritanijom, kojima je teritorija data Madridskim sporazumom (Alžir podržava Polisario).

Mart/Ožujak

• 4. 3. - Formalno raspuštena Ustavotvorna skupština u Severnoj Irskoj, direktna vlast Londona.
• 10. 3. - Beogradski advokat Srđa M. Popović osuđen na godinu dana zbog slaganja sa stavovima svog klijenta (kazna suspendovana u maju).
• 10. 3. - Osnovana Crnogorska akademija nauka i umjetnosti.
• mart - Titova turneja (bila odložena zbog bolesti): Meksiko (10 - 14. 3.), Panama (14 - 17. 3.), Venecuela (17 - 19. 3.) i Portugal (20 - 21. 3.; možda i 9. 3.).
• 16. 3. - Harold Wilson podnio ostavku na mjestu britanskog premijera.
• 24. 3. - U Argentini vojnim pučem svrgnuta Isabella Peron - vojna vladavina do 1983 (Jorge Rafael Videla od 29. 3.).
• mart - SFRJ: Sovjetska državljanka pritvorena pod optužbom špijunaže - sovjetski konzul u Zagrebu napustio zemlju u znak protesta.

April/Travanj

Apple Computer

• 1. 4. - Steve Jobs i Steve Wozniak osnivaju Apple Computer.
• 3. 4. - Pesma Evrovizije - pobedila UK (Save Your Kisses for Me), Jugoslavija (Ambasadori, "Ne mogu skriti svoju bol") na 17. mestu; sledeće učešće Jugoslavije tek 1981.
• 4. 4. - Norodom Sihanouk (Kambodža) dao ostavku, stavljen u kućni pritvor.
• 5. 4. - James Callaghan postaje novi britanski premijer nakon ostavke Harolda Wilsona 16. 3. (takođe laburista).

+ - Tjenanmenski incident, sećanje na premijera Zhou Enlaia na tradicionalni dan žaljenja, prilikom koga se u Kini protestiralo protiv Četveročlane bande i Kulturne revolucije.

• 17. 4. - Treći plenum CK SKJ raspravlja o nacrtu Zakona o udruženom radu; Kardelj: bez (buržoaske) višestranačke demokratije i (birokratskog) jednopartijskog sistema.
• 20. 4. - Predsednik Ugande Idi Amin doputovao na Brione.

+ Ante Parač iz Puljana, Drniš, prekinuo skrivanje posle 32 godine (bio domobran tokom rata).

• 21. 4. - Velika pljačka kladioničara u Melbourneu.
• 23. 4. - Prvi album The Ramones-a.
• april - U Banjaluci osuđeno devet prosovjetskih disidenata.

Maj/Svibanj

Mala Rijeka, pruga Beograd-Bar

• 6. 5. - Zemljotres u italijanskim Friulima, preko 900 mrtvih, u Sloveniji materijalna šteta.
• 9. 5. - Ulrike Meinhof pronađena obješena u zatvorskoj ćeliji.
• 16. 5. - Osnovana Zadužbina Ive Andrića.
• 28. 5. - Pruga Beograd-Bar puštena u redovan saobraćaj.
• 31. 5. - Sirija interveniše u Libanski građanski rat protiv PLO-a, kojeg je ranije podržavala.

Jun/Juni/Lipanj

• 1. 6. - Kraj Bakalarskog rata između V. Britanije i Islanda.
• 4. 6. - Finale NBA: Boston Celtics - Phoenix Suns 128:126 posle tri produžetka (kasnije izabrano za najbolju utakmicu u prvih 50 godina NBA).
• 8 - 11. 6. - Tito u Ankari, Turska.
• 16. 6. - Početak nereda u Sowetu - više stotina mrtvih.
• 16 - 20. 6. - UEFA Euro 1976, završni turnir u Jugoslaviji - Čehoslovačka prva, domaćin četvrti.
• 20. 6. - Na izborima u Italiji komunisti druga najjača partija, sa 34,37% glasova (lider Enrico Berlinguer).
• 20. 6. - 2. 7. - Predsednik Tito u poseti Istočnoj Nemačkoj, prisustvuje konferenciji 29 evropskih komunističkih komunističkih i radničkih partija u Istočnom Berlinu (29 - 30. jun), na kojoj je istaknuto pravo partija na sopstveni put.
• 26. 6. - Otvoren CN Tower u Torontu, dugo najviša građevina na svetu.
• 27. 6. - Palestinski ekstremisti oteli Air France-ov avion u Grčkoj i otišli u Entebbe, Uganda.
• 29. 6. - Sejšeli stiču nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva.

Jul/Juli/Srpanj

Viking 1 snima površinu Marsa

• 2. 7. - Sjeverni i Južni Vijetnam se formalno ujedinjuju u Socijalističku Republiku Vijetnam.
• 3. 7. - Presudom Vrhovnog suda u SAD ponovno uvedena smrtna kazna.
• 4. 7. - Prepad izraelskih komandosa na Entebbe, oslobođena 103 talaca.

+ U SAD se slavi 200-godišnjica Deklaracije o nezavisnosti.

• 5. 7. - Puk. Vladimir Dapčević, antitoistički komunista, osuđen na smrtnu kaznu koja je odmah promenjena u 20 godina.
• 10. 7. - Katastrofa u Sevesu, Italija - eksplozija nedaleko od Milana oslobađa veliku količinu dioksina.
• 15. 7. - Jimmy Carter nominiran za predsjednika SAD ispred demokrata.
• 17. 7. - Istočni Timor proglašen za 27. provinciju Indonezije.
• 17. 7. - 1. 8. - Olimpijada u Montrealu. Jugoslavija osvojila 2 zlatne (kanuista Matija Ljubek i rvač Momir Petković), tri srebrne i tri bronzane medalje. Zvezda olimpijade je Nadia Comăneci sa savršenim desetkama.
• 20. 7. - Lender misije Viking 1 sleteo na Mars - prva uspešna misija na toj planeti.
• 28. 7. - Tangshanski potres u Kini, preko 240.000 mrtvih.
• 29. 7. - "Samov sin" počinio prvo ubistvo u New Yorku.
• jul - Pomilovan američki državljanin Laszlo Toth, prethodne godine osuđen na 7 godina zatvora zbog fotografisanja šećerane. Tito optužio američkog ambasadora da vodi antijugoslovensku kampanju povodom tog slučaja..

Avgust/August/Kolovoz

• 1. 8. - Trinidad i Tobago postaje republika.

+ Niki Lauda pretrpeo teške opekotine na Velikoj nagradi Nemačke.

• 4. 8. - Prva zabilježena epidemija legionarske bolesti ubija 29 ljudi na konvenciji Američke legije u Philadelphiji.
• 7. 8. - Viking 2 u orbiti oko Marsa.
• 16 - 19. 8. - Samit Nesvrstanih u Kolombu, Sri Lanka - 86 članica, 26 posmatrača i stalnih gostiju, prisustvuje i predsednik Tito.
• 18. 8. - Ubijena dvojica američkih vojnika koji su pokušali poseći drvo u Korejskoj demilitarizovanoj zoni.
• 19. 8. - Predsednik SAD Gerald Ford izabran za republikanskog kandidata na izborima u novembru (protivkandidat bio Ronald Reagan).
• 26. 8. - Prva zabilježena epidemija ebole u zairskom Yambukeu.

Septembar/Rujan

† Mao Tse-tung

• 3. 9. - Viking 2 sleće na Mars i prvi put ga snima u boji.
• 4. 9. - Nakon što se sa australijskim teniserom Johnom Newcombeom natjecao u piću, mladi teksaški biznismen George W. Bush je uhapšen i prekršajno kažnjen zbog vožnje u pijanom stanju (incident je javnosti objavljen neposredno pred izbore 2000. na kojima je Bush bio kandidat).
• 6. 9. - Sovjetski por. Viktor Belenko prebegao sa MiG-25 u Japan i zatražio azil u SAD.
• 8 - 11. 9. - Čaušesku u gostima na Brdu.
• 9. 9. - Umro Mao Tse-tung, koji je upravljao kopnenom Kinom od 1949.
• 10. 9. - Zrakoplovna nesreća kraj Zagreba: 176 ljudi poginulo u sudaru putničkih aviona iznad Vrbovca kod Zagreba, dotada najgorem sudaru aviona u vazduhu.
• 10. 9. - Grupa hrvatskih nacionalista (Zvonko Bušić, žena mu Julienne i dr.) otela avion (TWA Flight 355) na liniji Njujork - Čikago. Prilikom demontaže zaostale bombe u Njujorku poginuo jedan policajac. Teroristi se predali 12. 9..
• 16. 9. - "Noć olovaka" u Argentini - kidnapovanja, mučenja i ubistva studenata.
• 20 - 21. 9. - 100 Club Punk Special u Londonu: Punk ulazi u mainstream.
• 21. 9. - U Washingtonu DC ubijen Orlando Letelier, čileanski socijalistički političar u izbeglištvu.
• 25. 9. - Začetak irskog benda U2.
• septembar - Ilich Ramírez Sánchez ("Karlos Šakal") nakratko uhapšen u Beogradu, pa pušten da ode u Bagdad.

Oktobar/Listopad

• 6. 10. - U Kini uhapšena "Banda četvorke" - Maova udovica Jiang Qing i još trojica (kraj Kulturne revolucije).

+ Cubana Flight 455 - teroristi oborili kubanski avion, poginulo 78.

+ Ubijeno 46 studenata u Bangkoku, protestovali protiv povratka bivšeg vojnog vladara Thanom Kittikachorna u zemlju.

+ Gerald Ford napravio veliku grešku u debati sa Carterom rekavši da "nema sovjetske dominacije nad istočnom Evropom".

• 7. 10. - Hua Guofeng nasleđuje Mao Zedonga na čelu partije.
• 10. 10. - Pevačica Silvana Armenulić sa sestrom i šefom orkestra poginula u saobraćajnoj nesreći.
• 17. 10. - Ujutru, jedan udar košave u Beogradu dostigao 36 m/s tj. 130 km/h (orkanska jačina), u Vršcu 2-3 metra brže.
• 18. 10. - Ford Fiesta ulazi u proizvodnju (pogon u Valenciji, Španija).
• 19. 10. - Liban: Bitka za Aishiyu - PLO i komunisti zauzimaju izolovano hrišćansko selo (u prvom naletu ih odbila izraelska artiljerija).
• 26. 10. - Transkei je prvi nominalno nezavisan bantustan u Južnoj Africi.
• oktobar - Franc Miklavčič, slovenački borac za ljudska prava, osuđen na šest godina zatvora

Novembar/Studeni

• 2. 11. - Jimmy Carter izabran za novog predsjednika SAD (prvi sa Dalekog juga od građanskog rata).
• 15 - 17. 11. - Poseta sovjetskog lidera Brežnjeva Jugoslaviji.
• 17. 11. - Kineska nuklearna eksplozija u atmosferi.
• 24. 11. - Razoran zemljotres kod Vana u Turskoj, 3-4000 mrtvih.
• 25. 11. - Savezna skupština SFRJ donijela Zakon o udruženom radu, prozvan "mali Ustav", u cilju disciplinovanja radnika i rukovodilaca po liniji SKJ.

Decembar/Prosinac

• 1. 12. - Famozno gostovanje Sex Pistols-a u TV emisiji kada su više puta upotrebili psovke.
• 2. 12. - Položen kamen-temeljac nove železničke stanice "Beograd" ("Prokop", 2012. još nije završena).
• 3. 12. - Bob Marley povređen u atentatu (na Jamajci je talas političkog nasilja).
• 8. 12. - Izdat album Hotel California grupe Eagles (naslovna pesma izdata kao singl sledećeg februara).
• 15. 12. - Britanski kancelar eksčekera Denis Healey objavio da je dogovorio zajam od 2,3 mlrd. funti od MMF.
• decembar - Otvoreno pismo kojim se protestuje zbog konfiskacije pasoša jugoslovenskih građana - pismo će potpisati 60 lićnosti, početak peticijske aktivnosti u SFRJ.

Tokom/tijekom godine

• Uveden Jedinstveni matični broj građana.
• Prosečne plate u SFRJ: 3.734 dinara (oko 207 dolara) u neproizvodnom sektoru i 3.106 dinara (oko 172 dolara) u proizvodnom (836 odn. 695 dolara iz 2012. prema CPI Inflation Calculator u SAD).
• Tri najveće firme u Jugoslaviji: INA, Zagreb; RMK Zenica i Naftagas, Novi Sad.
• Izgrađen agregat B TE Sisak (210 MW, isto kao i A iz 1970).
• SFRJ: Početak tzv. Slobodnog univerziteta - niz predavanja i debata u privatnim domovima o raznim temama (do 1984).
• krajem - Osnovan riječki punk sastav Paraf.
• Šahista Ljubomir Ljubojević podelio prvo mesto na turniru u Wijk aan Zee, Holandija.
• Francuski ambasador Pjer Sebijo smrtno ranjen iz nehata u lovu kod Novog Bečeja.
• IBM 3800 je prvi laserski printer.

U toku/tijeku

• Hladni rat (1945-91)
• Libanski građanski rat (1975-91)
• Angolski građanski rat (1975-2002)
• Kambodžansko-vijetnamski rat (1975-89)
• Građanski rat u Etiopiji (1974-91)
• Rat za nezavisnost Kabinde (1975-2006)
• Indonežanska invazija Istočnog Timora (1975-78)
• Vanredno stanje u Indiji (1975-77)

1976. u temama

• Rukovodstvo Jugoslavije:
  • Predsednik Republike i SKJ - Josip Broz Tito
  • Predsednik Saveznog izvršnog veća - Džemal Bijedić
  • Predsednik Savezne skupštine - Kiro Gligorov

• Države:

Delimično priznata

Nezavisna

Ujedinjena

• Televizija. TV serije: "Grlom u jagode" (snim. 1975), "Salaš u malom ritu" (snim. 1975), "Babino unuče", "Na putu izdaje", "Muzika pozornice", "Čast mi je pozvati vas" (1976-77), "Dva drugara", "Junaci", "Morava 76", "Uspon i pad Žike Proje" (TV Beograd), "Odlikaši" i "Teversenove bajke" (TV Sarajevo), "Ima nade za nomade" i "Kapetan Mikula Mali" (TV Zagreb).

Rođenja

• 13.4. - Jonathan Brandis, američki glumac, pisac, redatelj i producent († 2003.)
• 25.5. - Sandra Nasić, njemačka pjevačica hrvatskih korijena
• 28.5. - Tomislav Mužek, hrvatski operni pjevač
• 4.6. - Nenad Zimonjić, srpski teniser
• 6.6. - Vlado Georgiev, muzičar
• 9.6. - Antonija Stanišić, hrvatska glumica
• 23.8. - Kristina Kolar, hrvatska operna pjevačica
• 20.9. - Denis Šefik, srpski vaterpolo golman
• 21.9. - Max Emanuel Cenčić, hrvatski operni pjevač
• 22.9. - Ronaldo, brazilski nogometaš
• 26.9. - Michael Ballack, njemački nogometaš
• 4.10. - Danilo Ikodinović, srpski vaterpolista
• 3.12. - Semir Devoli, bosanskohercegovački nogometaš
• 20.12. - Hamdija Lipovača, bosanskohercegovački političar

Smrti

• 8. januar - Zhou Enlai, kineski premijer (* 1898)
• 21. siječnja - Agatha Christie, engleska književnica (* 1890.)
• 12. veljače - Sal Mineo, američki glumac
• 19. ožujka - Ivo Tijardović, hrvatski skladatelj, literat i slikar (* 1895.)
• 24. ožujka - Bernard Law Montgomery, britanski feldmaršal (* 1887.)
• 19. maj - Borivoje Stevanović, slikar (* 1878)
• 26. svibnja - Martin Heidegger, njemački filozof (* 1889.)
• 30. svibnja - Miroslav Feldman, hrvatski književnik (* 1899.)
• 18. august - Enver Čolaković, bosanski književnik i prevodilac
• 14. septembar - knez Pavle Karađorđević (*1893)
• 26. rujna - Lavoslav Ružička, znanstvenik (* 1887.)
• 10. septembar - Silvana Armenulić, narodna pevačica (* 1939)
• 20. oktobar - Slavko Vorkapić, srpsko-američki režiser (*1894)
• 15. novembar - Milivoje Živanović, glumac (*1900)
• 4. prosinca - Benjamin Britten], engleski skladatelj
• 12. prosinca - Vinko Žganec, jedan od najvećih hrvatskih melografa, muzikologa, zapisivača narodnih plesova, obreda i običaja (* 1890.)
• 19. prosinca - Ignacije Bulimbašić, hrvatski zrakoplovac (* 1886.)
• 22. decembar - Slobodan Đurić, glumac i reditelj (* 1944)
• 28. decembar - Zoran Mišić, književnik i kritičar (* 1921)

Nobelova nagrada za 1976. godinu

• Fizika: Burton Richter i Samuel Chao Chung Ting
• Kemija: William Lipscomb
• Fiziologija i medicina: Baruch S. Blumberg i Daniel Carletan Gajdusek
• Književnost: Saul Bellow
• Mir: Betty Williams i Mairead Corrigan
• Ekonomija: Milton Friedman

Spoljne veze

• FRANCE: INTER-CONTINENTAL HIJACK DRAMA ENDS WITH ALL 51 HOSTAGES RELEASED BY CROATIAN SEPARATISTS., Newsfilm Online
• Yugoslavia and Nonalignment after Colombo, Zdenko Antić, Open Society Archives - Radio Free Europe
• Yugoslavia's Law on Associated Labor, S.Stanković, OSA-RFE
• Dow Chemicals to Sign Joint Venture Agreement with Yugoslavia, Z.Antić, OSA-RFE
• Yugoslav Leader Accuses Cominformists of Having Foreign Ties, Z.Antić, OSA-RFE
• Yugoslav Paper on Berlin Wall Shooting, Z.Antić, OSA-RFE
• Brezhnev Sees Tito on the Cominform Resolution's 28th Anniversary, Stanković, OSA-RFE
• East European Reactions to Sonnenfeldt, RAD Staff, OSA-RFE
• Belgrade Daily Criticizes Soviet Reporting of Tito-Brezhnev Meeting, S.Stanković, OSA-RFE
• Chou En-Lai And Eastern Europe, J. L. Kerr, OSA-RFE
• Yugoslav-Czechoslovak Polemics over Closing of Press Bureau, S.Stanković, OSA-RFE
• Tito's Visit to Athens, S.Stanković, OSA-RFE

U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:

1976