1942

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1910-e | 1920-e | 1930-e | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | >
<< | < | 1938. | 1939. | 1940. | 1941. | 1942. | 1943. | 1944. | 1945. | 1946. | > | >>

Ovo je članak o godini 1942.

1942 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1942 MCMXLII
Ab urbe condita	2695
Islamski	1360 – 1361
Iranski	1320 – 1321
Hebrejski	5702 – 5703
Bizantski	7450 – 7451
Koptski	1658 – 1659
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	1997 – 1998
- Shaka Samvat	1864 – 1865
- Kali Yuga	5043 – 5044
Kineski
- Kontinualno	4578 – 4579
- 60 godina	Yang Voda Konj (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11942
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1942 (MCMXLII) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak, po gregorijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj

• 1.1. - Potpisana Deklaracija Ujedinjenih nacija (26 vlada, među kojima i jugoslovenska izbeglička) - prvi put se pominju Ujedinjene nacije.
• 2. siječnja - Drugi svjetski rat: Japanci osvojili Manilu, glavni grad Filipina.

+ Nemački zapovednik u Srbiji pod pretnjom smrtne kazne zabranio skrivanje Jevreja i čuvanje njihovih stvari.

• 4.1. - Mađarska vojska i žandarmerija razbili Prvi šajkaški NOP odred kod Žablja, počinju represalije prema civilima u Bačkoj, čiji je vrhunac Novosadska racija.
• 7.1. - Počinje bitka za Bataan na Filipinima.
• 11.1. - CK KPJ i VŠ NOP odreda Jugoslavije doneli odluku od stvaranju Dobrovoljačke vojske (novi naziva štaba je VŠ NOP i DV Jugoslavije).

+ Okončana Dražgoška bitka kod Škofje Loke u Sloveniji - partizani se povukli nakon što su naneli gubitke Nemcima, koji zbog toga pale selo Dražgoše.

• 12.1. - Prof. Slobodan Jovanović na čelu izbegličke jugoslovenske vlade, umesto generala Simovića (kome je kabinet otkazao poslušnost a kralj poverenje) - đeneral Draža Mihailović je imenovan za ministra vojske, mornarice i vazduhoplovstva.

+ Delovi Kordunaškog NOP odreda zauzeli Vojnić.

• 13.1. - Deklaracija nekih savezničkih vlada (i jugoslovenske) o kažnjavanju ratnih zločina.
• 14.1. - Zajednička deklaracija Poljske, Čehoslovačke, Jugoslavije i Grčke kojim je ustanovljen Planerski odbor Centralne i Istočne Evrope. Kraljevina Jugoslavija potpisala Deklaraciju Ujedinjenih nacija o ratnim zločinima.
• 15.1. - Izbegličke vlade Jugoslavije i Grčke sklopile ugovor koji predviđa njihovu posleratnu konfederaciju (Balkanski Savez).
• 17 - 7.2. - "Druga neprijateljska ofanziva" u istočnoj Bosni, u dve etape: Romanijsko-birčanska i Druga ozrenska operacija; četnici propuštaju nemačke jedinice, partizani izbegli uništenje.
• 19.1. - Draža Mihailović unapređen u diviziskog đenerala.
• 20.1. - Wannsee konferencija predviđa deportaciju, prinudni rad i uništenje Jevreja iz Evrope i Francuske Severne Afrike (Magreba).

+ Bugarski 1. okupacioni korpus (tri divizije) završio okupaciju dela Nedićeve Srbije (približno jugoistočna četvrtina, do Kragujevca i K. Mitrovice), zamenjujući nemačke snage.

• 21.1. - Na stanici Pjenovac, između Olova i Han Pijeska, iznenađeno i poginulo 59 partizana Šumadijskog bataljona 1. proleterske i dela Romanijskog NOP odreda, među njima i N.H. Slaviša Vajner Čiča.

+ Romelov Afrički korpus počinje kontraofanzivu u Libiji.

• 21-23.1. - Novosadska racija - mađarski fašisti ubili nekoliko hiljada Srba, Jevreja i Roma u Bačkoj.
• 22.1. - Ravnogorski pokret proglašen od izbegličke vlade za Jugoslovensku vojsku u otadžbini (prethodna imena: Četnički odredi jugoslovenske vojske, zatim Vojno-četnički odredi).
• 23.1. - Počinje Bitka za Rabaul, koja Japancima otvara Novu Gvineju.
• 23-24.1. - Partizani kod Ljubova, između Gospića i Korenice, zarobili dva tenka od Italijana.
• 24.1. - Izbegličke vlade Poljske i Čehoslovačke sklopile ugovor koji predviđa njihovu posleratnu konfederaciju.

+ Ante Pavelić osnovao Hrvatski državni sabor (članovi imenovani, savjetodavna funkcija).

+ Partizani iz Graca kod Makarske izveli prvu akciju na moru, zarobivši jedrenjak "Merkur" sa 90 tona hrane.

• 25.1. - 10.5. - "Fočanski period" - CK KPJ i VŠ Narodnooslobodilačke partizanske i Dobrovoljačke vojske Jugoslavije se nalaze u Foči.
• 27.1. - Igmanski marš.
• 29.1. - Poslanik Endre Bajcsy-Zsilinszky u spoljnopolitičkom odboru mađarskog parlamenta osuđuje nasilje u Bačkoj (Novosadska racija).

+ Počela Druga ozrenska operacija, druga etapa Druge ofanzive,

+ Potpisan ugovor o savezu Velike Britanije, SSSR i Irana, kojim je regulisan boravak snaga prve dve države u Iranu.

• 30.1.-1.2. - Razgovori Jezdimira Dangića (četničkog komandanta u istočnoj Bosni), Nedića i nemačkih predstavnika u Beogradu - obećavano pa opozvano priključenje 17 srezova istočne Bosne Nedićevoj Srbiji.
• 31.1. - Malajska kampanja okončana japanskim zauzećem poluostrva.
• januar - Kosmajski NOP odred se vratio na Kosmaj iz Sandžaka.

Februar/Veljača

• 2.2. - FDR potpisuje izvršno naređenje kojim su japanski Amerikanci internirani i imovina im oduzeta.
• 3.2. - Fočanski propisi o radu Narodnooslobodilačkih odbora (NOO).
• 4.2. - Kod Petrovca se iskrcali oficiri britanske misije Hidra, među kojima i major Terens Aterton.
• 7.2. - Ustaški pokolj u Banjalučkim naseljima: Drakulić, Šargovac i Motike, u kojem je na svirep način ubijeno 2300 stanovnika srpske nacionalnosti.
• 8.2. - U manastiru Ostrog osnovan NOO za Crnu Goru i Boku.
• 10.2. - Luksuzni brod SS Normandie potonuo u njujorškoj luci nakon požara, dok je prepravljan u vojne svrhe.
• 12.2. - Bekstvo jedne grupe zatvorenika iz konc-logora na Crvenom krstu u Nišu.
• 15.2. - Japanci zauzimaju Singapur.
• 17.2. - Bugarska vojska izvršila pokolj u Bojniku.

+ Pukovnik Bajo Stanišić i komandant italijanske divizije "Taro" postigli prvi četničko-italijanski sporazum protiv partizana u Crnoj Gori.

+ Vječeslav Vilder preko Radio Londona optužuje nadbiskupa Stepinca da "nije dao ni glas saučešća" prilikom pokolja Srba.

• 19.2. - Japanci bombardovali Darwin u severnoj Australiji.
• 23.2. - Sovjetska podmornica na ulazu u Bosfor potopila brod SS Struma - poginulo 768 jevrejskih izbeglica iz Rumunije krenutih za britansku Palestinu.
• 23-28.2. - Prvo zasjedanje Hrvatskog državnog sabora.
• 25.2. - "Bitka za Los Angeles" - ispaljeno preko 1400 PV granata na neidentifikovani objekt.
• 26.2. - Najgora eksplozija ugljene prašine u istoriji u rudniku Honkeiko, Kina - 1549 mrtvih.
• februar -

+ Prokomunistički EAM u Grčkoj formira gerili ELAS (Nacionalna narodna oslobodilačka armija).

+ Stanovnici Kosova dobili albansko državljanstvo.

Mart/Ožujak

• mart - U toku su Borbe za Istočnu Bosnu.
• 3.3. - U Srbiji osnovana kvislinška Srpska državna straža.
• 4 - 5.3. - "Kairska afera" - potpuk. Miodrag Lozić preuzeo komandu od penzionisanog gen. Bore Mirkovića, ali oficiri koji su podržavali M. odbili poslušnost - Britanci za v.d. postavili svog generala Stonea.
• 5.3. - Izvršni komitet Kominterne kritikuje taktiku KPJ ("leva skretanja"), npr. osnivanje proleterskih brigada.
• 17.3. - Otvoren logor smrti Belzec.
• 28.3. - Prepad na Sen Nazer (Operation Chariot) - Britanci uništili suvi dok u Saint-Nazaire-u, u okupiranoj Francuskoj.
• 31.3. - Počinje "Treća neprijateljska ofanziva" (Operacija Trio) u istočnoj Bosni, severnoj Crnoj Gori, Sandžaku, severoistočnoj Hercegovini, traje do juna, partizani gube skoro svu oslobođenu teritoriju.

April/Travanj

• 1.4. - Crna legija iz Han-pijeska zauzela Vlasenicu (tokom meseca vrši zločine nad civilima i nanosi gubitke četnicima u istočnoj Bosni).
• 4.4. - U NDH osnovana "Hrvatska pravoslavna crkva".
• 5.4. - Napad japanske mornarice na Colombo na Cejlonu (Sri Lanka), potopljene krstrice HMS Cornwall i HMS Dorsetshire.
• 9.4. - Okončana bitka za Bataan, najvećom filipinskom i američkom vojnom predajom u istoriji - počinje Bataanski marš smrti.
• 15-18.4. - Italijanska divizija "Taurinenze" i Nevesinjski četnički odred čiste gornje Nevesinjsko polje.
• 18.4. - Dulitlov napad, Amerikanci prvi put bombardovali Tokio - veliki propagandni uspeh.
• 27. 4. - Suradnja četnika sa NDH: komandant četničkog odreda Uroš Drenović sklopio sporazum u Mrkonjić Gradu.
• april - U ovo doba otvoreni logori smrti Sobibor i Treblinka.

Maj/Svibanj

• 5.5. - Bitka za Madagaskar (Operation Ironclad) - saveznici uzimaju ovo ostrvo od višijevske Francuske.
• 8.5. - Bitka na Koralnom moru - taktična japanska ali strateška saveznička pobeda (prva pomorska bitka u kojoj flote nisu videle jedna drugu).
• 9.5. - Druga talijanska armija preimenovana u Glavnu komandu Slovenije — Dalmacije (Supersloda), komandant Mario Roatta.
• 12.8. - Druga bitka za Harkov - neuspela sovjetska ofanziva.
• 16.5. - Oslobođen Prijedor.
• 22.5. - U Valjevu obešen Stjepan Stevo Filipović
• 23.5. - Piloti NDH Franjo Kluz i Rudi Čajavec prebegli na oslobođenu teritoriju kod Prijedora.
• 26.5. - 11.6. - Bitka za Bir Hakejm - Slobodni Francuzi usporili Romela kod Tobruka.
• 27.5. - Operacija Antropoid, atentat na Hajdriha u Češkoj (umro 4.6.)
• 29-30.5. - Četnički odredi Trebavski, Ozrenski i Majevički sklopili sporazum sa NDH protiv partizana.
• 31.5. i sledećih dana - Napad na Sidneysku luku - japanske mini-podmornice upale u Sidnejsku luku.
• maj - Organizirana Slovenska zaveza, politička organizacija antikomunističkih snaga u Sloveniji, koja formalno priznaje đen. Mihailovića.

Jun/Juni/Lipanj

• 1.6. - U Bugarskoj streljan gen. Vladimir Zaimov zbog špijuniranja za SSSR.
• 2.6. - 11.9. - Preko BBC-ija se objavljuju spiskovi nedićevaca i ljotićevaca stavljenih pod "slovo Z" ("zastrašiti"), neki od njih su ubijeni od četničkih trojki.
• 4 - 6.6. - Bitka za Midvej - Amerikanci se odupiru japanskom napadu.
• 7.6. - Mitropolit Germogen ustoličen za patrijarha Hrvatske pravoslavne crkve.

+ Japanska invazija na Aleutska ostrva.

• 10.6. - Po ukazu kralja Petra II, đen. Draža Mihailović postavljen za načelnika štaba Vrhovne komande Jugoslovenske vojske u otadžbini (Draža je ovog meseca otišao u Crnu Goru).
• 10.6. - 18.7. - Bitka na Kozari (Operacija Zapadna Bosna): nemačke i snage NDH, kao i mađarski rečni monitori, vrše ofanzivu na Kozaru - planina osvojena uz spaljena sela, veliki broj ubistava i oko 60.000 civila u konc-logorima ("čišćenja" do kraja jula").
• 10.6. - Uništeno češko selo Lidice - osveta za Hajdriha (i Ležáky 24.6.).
• 12.6. - Anne Frank započinje svoj dnevnik.
• 16.6. - Konferencija na Tjentištu delegata Crne Gore, Boke i Sandžaka - u donesenoj rezoluciji, koja će biti objavljena preko radio-stanice "Slobodna Jugoslavija" kao prva takva vest iz zemlje, govori se o "izdaji Draže Mihailovića".
• 19.6. - Zagrebački sporazum između NDH i "Superslode" (gen. Mario Roatta) - italijanska vojska će napustiti treću zonu (sem Karlovca) i deo druge zone, gde će ih zameniti ustaško-domobranske snage; četnički dobrovoljci mogu ulaziti u novoosnovanu Dobrovoljačku antikomunističku miliciju.

+ Sednica CK KPJ, zaključeno da je u Crnoj Gori i istočnoj Hercegovini pretrpljen vojni i politički neuspeh, zbog "iskrivljavanja sektaške prirode" ("Leva skretanja"); neki smenjeni i isključeni iz partije; odlučeno da se nastavi ka zapadnoj Bosni (naređenje 22. 6.).

• 21.6. - Romel zauzima Tobruk od Britanaca.
• 24.6. - Vrhovni štab i grupa proleterskih udarnih brigada kreću prema zapadnoj Bosni.
• 24.6. - Kralj Petar II u poseti Vašingtonu.
• 28.6. - Počinje Fall Blau - nemačka letnja ofanziva u južnoj Rusiji, prema Staljingradu i naftnim izvorima Bakua.

Jul/Juli/Srpanj

Spomenik na Mrakovici

• 1.7.-27.7. - Prva bitka kod El Alamejna - zaustavljeno Romelovo napredovanje prema Aleksandriji.
• 9.7. - Nemci dovršili osvajanje Sevastopolja.
• 12-13.7. - Partizani zauzeli Gornji Vakuf i Prozor.
• 15.7. - Počela akcija paljenja žita u Sremu ("Ni zrna žita okupatoru").
• 23.7. - Počela Staljingradska bitka (do 2.2. 1943).
• 25.7. - Partizani zauzeli Duvno.
• jul - Osnovana oružana sekcija EDES-a (desničarski pokret otpora u Grčkoj).

+ U Bugarskoj osnovan Otečestveni front (manjina Zemljoradnika i socijal-demokrata, Zveno i nelegalni komunisti).

Avgust/August/Kolovoz

• 4/5.8. - Partizani zauzeli Livno.
• 5.8. - Britanska vlada se odrekla Minhenskog sporazuma iz 1938.
• 7.8. - Američkim iskrcavanjem počinje Gvadalkanalska kampanja u Solomonima - početak ofanzive na Pacifiku.
• 12.8. - Čerčil i Staljin se sastaju sa predstavnicima SAD i francuskog Pokreta otpora da bi raspravljali o Drugom frontu.

+ Nacistička zastava na planini Elbrus (simbolički značaj).

• 13.8. - Gen. Montgomeri preuzima komandu nad britanskim snagama u Egiptu.

+ Na zasedanju u Bombaju, Britanska Indija, donesena rezolucija "Napustite Indiju", početak pokreta građanskog neposluha.

• 19.8. - Neuspešan napad saveznika na Diep u Francuskoj.

+ Četnički pokolj u Foči.

• 23.8. - Nemačka Šesta armija prešla Don, Staljingrad izložen vazdušnim napadima.
• 24.8. - Počela ofanziva Nemaca i ustaša Viktora Tomića na Frušku Goru (sa mađarskom flotilom i nemačkim i NDH vazduhoplovstvom).

+ Partizani zauzeli Mrkonjić Grad.

• 31.8. - 5.9. - Kampanja u Zapadnoj pustinji: bitka kod Alam el Halfe, novi Romelov neuspeh.
• avgust - Holokaust u Srbiji: Nemci do sada ubili skoro 90% Jevreja u Srbiji (deo "Konačnog rešenja").

+ Draža Mihailović naređuje da se izvode sabotaže na železnicama.

Septembar/Rujan

• ca. 2.9. - Septembarski propisi u Oštrelju - narodnooslobodilački odbori dobijaju stalan karakter.
• 9.9. - Nemački komandant Srbije, gen. Bader, izdao naredbu o izviđanjima i borbi protiv nelegalnih četnika Draže Mihailovića u Srbiji.

+ Japanski hidroavion bacio dve zapaljive bombe na šumu u Oregonu - mala šteta, prvi put da su iz vazduha bombardovane kontinentalne SAD.

• 13.9. - Nemci u južnim predgrađima Staljingrada, počinje bitka za sam grad.
• 22.9. - Nemci stižu do centra Staljingrada.

+ Poglavnik A. Pavelić u poseti Hitleru.

+ De Golovi Slobodni Francuzi se odrekli Minhenskog sporazuma.

• 25-27.9. - U Bosanskom Petrovcu održan Prvi kongres partizanskih lekara i sanitetskih radnika Jugoslavije, upućen poziv lekarima i studentima medicine da se priključe borbi.
• 28.9. - 31.10. - Ciklus operacija "Dinara" protiv NOP i DV u BiH - partizani gube Prozor, Livno i Jajce.
• 29.9. - Kod Uroševca formiran NOP odred "Zejnel Ajdini", prvi od pripadnika albanske nacionalnosti.
• septembar - Osnovan Nacionalni oslobodilački pokret u Albaniji - široki front sa komunistima, pod uticajem Titovih partizana.

+ Poslanstvo Kraljevine Jugoslavije u Moskvi podignuto u ambasadu, Tito zbog toga šalje protest Kominterni (proveriti).

+ Pokolj u Makarskoj 1942.

Oktobar/Listopad

• 1.10. - Četnički masakr u Gatima, u Poljici.
• 5 - 10.10. - Italijansko-četnička "Prozorska operacija" ("Alfa", deo operacija Dinara), čiji je cilj odbacivanje partizana od mostarskog basena boksita i pruge Sarajevo-Mostar; četnici ubili nekoliko stotina muslimana i Hrvata u okolnim selima.
• 9.10. - Vestminsterski statut važi za Australiju (zakonodavna nezavisnost).
• 11.10. - Nemačko-bugarski zločin u selu Kriva reka kod Brusa, svih 320 stanovnika sela dignuto u vazduh sa crkvom.
• 12-20.10. - Operacija Kopaonik - nemačko-bugarska operacija protiv gerile u južno-centralnoj Srbiji, četnici i partizani izmiču iz obruča.
• 13.10. - U Ljubljani ubijen kvisling Marko Natlačen.
• 16.10. - Uragan i poplava u Bombaju odnose 40.000 žrtava.
• 23.10.-5.11. - Druga Bitka kod El Alameina - saveznička ofanziva i odlučujuća pobeda.
• oktobar - Osnivanje antikomunističke organizacije Balli Kombëtar ("Nacionalni front") u Albaniji.
• oktobar - Ciklus okupatorsko-kvislinških operacija "Dinara": Alfa ("Prozorska"), "Jajce I", "Beta" ("Livanjska"), "Jajce II".

Novembar/Studeni

• 1.11. - Vrhovni štab NOV i PO Jugoslavije doneo odluku o stvaranju NOVJ kao redovne vojske. Istog dana formirane Prva i druga proleterska udarna divizija NOVJ. VŠ Narodnooslobodilačke partizanske i Dobrovoljačke vojske Jugoslavije postaje VŠ Narodnooslobodilačke vojske i Partizanskih odreda Jugoslavije.

+ General Rudolf Lüters imenovan za komandanta nemačkih snaga u NDH (ranije im zapovedao komandant Srbije Paul Bader).

• novembar, početkom - Sastanak Hitler-Ler-Pavelić u Vinici, Ukrajina - razmotreno stanje u NDH i odlučeno da se preduzmu operacije za uništenje partizana.
• 2 - 15.11. - Partizani izvode Bihaćku operaciju - cilj je uništenje neprijatelja u međurečju Une i Korane i spajanje slobodne teritorije u Bosni i Hrvatskoj.
• 3.11. - Formiran Šarplaninski NOP odred.
• 4.11. - Oslobođen Bihać.
• 4-5.11. - Sremski i bosanski partizani prelaze preko Save u Bosnu.
• 8-16.11. - Operacija Baklja - prva velika invazija saveznika, u Maroku i Alžiru; francuski Pokret otpora neutralizovao višijevske snage u Alžiru.
• 10.11.-11.11. - Višijevski admiral François Darlan prinuđen da okonča otpor u severnoj Africi, uz ostanak na čelu administracije.
• 12.11. - Unternehmen Anton - Nemci okupirali Višijevsku Francusku.
• 12-15.11. - Pomorska bitka kod Gvadalkanala - američka strateška pobeda nad Japancima.
• 13.11. - Britanci konačno zauzimaju Tobruk.
• 15.11. - Prvi broj lista "Slobodna Vojvodina" (od 1.1. 1952 "Dnevnik").
• 19.11. - Operacija Uran - sovjetska kontraofanziva u Staljingradu dovodi do opkoljavanja nemačke Šeste armije.
• 20.11. - Britanske snage zauzele Bengazi.
• 23.11. - Nakon što mu je brod torpedovan, Poon Lim provodi 133 dana sam na splavu.
• 26.11. - Operation Harling - združeni Britanci, EAM i EDES dižu u vazduh važan železnički most Gorgopotamos na pruzi Solun-Atina.
• 26-27.11. - U Bihaću osnovan AVNOJ (Prvo zasedanje AVNOJ-a) - konstatovane unutrašnje i međunarodne prilike, donesene Rezolucije o osnivanju i organizaciji AVNOJ-a i upućen Proglas narodima Jugoslavije. Na čelu izvršnog odbora dr Ivan Ribar.
• 26.11. - Premijera filma Casablanca Michael Curtiza u Hollywood Theateru u New Yorku.
• 27.11. - Francuska (višijevska) mornarica potopila svoje brodove i podmornice u Tulonu, kako ne bi pali u ruke Nemcima.
• 28.11. - Bosanski i sremski partizani uništili četnički Majevički odred i kombinovani bataljon Trebavskog korpusa u selu Maleševci.

+ U požaru koji je uništio noćni klub "Cocoanut Grove" u američkom gradu Boston poginulo 491 osoba.

• novembar? - Osnovana Jugoslovenska ravnogorska omladina (JURAO).

+ Antikomunistički Dobrovaljački odredi u Srbiji reorganizovani u Srpski dobrovoljački korpus (razoružavanje svih vrsta četnika do kraja godine, mnogi oficiri uhapšeni i poslati u Nemačku).

Decembar/Prosinac

• 2.12. - Projekat Menhetn: u Čikagu ostvarena lančana reakcija fisije (tim na čelu sa Enricom Fermijem).
• 6-8.12. - U Bosanskom Petrovcu Prva zemaljska konferencija Antifašističkog fronta žena za Jugoslaviju.
• 7-12.12. - Operation Frankton - britanski komandosi oštetili šest brodova u luci Bordeaux.
• 22.12. - Kod Slunja oboren avion ustaškog komandanta Jure Francetića (umro pet dana kasnije).
• 24.12. - U Alžiru ubijen admiral François Darlan, Visoki komesar Francuske za Severnu i Zapadnu Afriku, bivši višijevski zapovednik.
• 25.12. - Britanska misija S. W. Bailey-a se spustila u Crnu Goru, u Mihailovićev štab.

+ U Mladenovcu streljano 50 talaca zbog ubistva nemačkog oficira u tom mestu; streljano i 250 Mihailovićevih pristalica zbog ubistva četvorice Nemaca iz Organizacije Todt u Žagubici.

• 27-29.12. - Na Prvom kongresu antifašističke omladine osnovan Ujedinjeni savez antifašističke omladine Jugoslavije (USAOJ); takođe osnovan Savez pionira Jugoslavije.
• 28.12. - Vazduhoplovni general Alexander Löhr je postavljen za komandanta Jugoistoka (1. 1. - 23. 8. 1943) i komandanta novostvorene Armijske grupe E.

+ Japansko zrakoplovstvo je bombardiralo indijski grad Kalkutu.

• 29.12. - Slavko Kvaternik se povlači iz vlade NDH.

+ Zemljotres kod Imotskog (M 6.0, int. IX).

• decembar - Četnički pokolj u Brajincima u istočnoj Bosni.

1942. u temama

• Rukovodstvo zemlje:
  • Šef države: Kralj Petar II Karađorđević (u izbeglištvu, međunarodno priznat).
  • Predsednik Vlade: gen. Dušan Simović, od 12.1. Slobodan Jovanović (u londonskom izbeglištvu); u zemlji, na oslobođenim teritorijama, organi koje je uspostavila KPJ; drugde kvislinške vlasti i okupaciona uprava.

Rođenja

• 1.1. - Andrija Nikić - hrvatski književnik
• 1.1. - Kornelije Kovač, srpski kompozitor, producent, aranžer
• 5.1. - Zvonko Bogdan, pivač vojvođanske pisme
• 8.1. - Stiven Hoking, britanski teorijski fizičar
• 17.1. - Muhammad Ali (Cassius Clay), bokserski šampion
• 25.1. - Eusébio, portugalski nogometaš porijeklom iz Mozambika

• 1.2. - Terry Jones, britanski glumac i komičar

• 6.3. - Leo Martin (Miloš Jović), srpski pevač
• 25.3. - Aretha Franklin, američka soul pjevačica (--)
• 26.3. - Erica Jong, američka spisateljica

• 6.4. - Ivan Đuranec, hrvatski rukometaš († 2009.)
• 9.4. - Petar Nadoveza, hrvatski nogometaš i trener
• 9.4. - Branko Andrić Andrla, književnik, slikar, muzičar, filmadžija († 2005)
• 17.4. - Ismar Mujezinović, bosanskohercegovački slikar
• 20.4. - Pavle Aksentijević, pojac i ikonopisac
• 24.4. - Barbra Streisand, američka pevačica

• 5.5. - Jovan Adamov Joca, kompozitor i dirigent zabavne muzike
• 9.5. - Mirko Sandić, vaterpolista, preds. Vaterpolo saveza Srbije († 2006)
• 23.5. - Milutin Mrkonjić, srpski političar i stručnjak
• 24.5. - Vladimir R. Paunović, neuropsihijatar, preds. Srpskog lekarskog društva († 2007)

• 13.6. - Jelisaveta Sablić, srpska glumica
• 15.6. - Silvije Degen, hrvatski odvjetnik
• 18.6. - Paul McCartney, britanski glazbenik
• 20.6. - Zdenka Vučković, hrvatska pjevačica
• 21.6. - Marina Matulović Dropulić, hrvatska političarka
• 25.6. - Michel Tremblay, kanadski pisac
• 27.6. - Vidosav Stevanović, književnik

• 10.7. - Mirjana Marković, političarka, supruga S. M.
• 13.7. - Harrison Ford, američki glumac
• 14.7. - Javier Solana, španski političar i državnik
• 25.7. - Ruža Pospiš Baldani, hrvatska operna pjevačica

• 4.8. - Don S. Davis, američki glumac († 2008.)
• 7.8. - Ljubica Kolarić-Dumić, hrvatska književnica
• 22.8. - Mira Adanja-Polak, srpska novinarka i producentkinja
• 25.8. - Đurđija Cvetić, glumica
• 29.8. - Gordana Kuić, književnica

• 14.9. - Mato Pižurica, srpski filolog
• 15.9. - Bisera Veletanlić, pevačica
• 29.9. - Stojan Stiv Tešić, srpsko-američki književnik, filmski scenarista, dobitnik Oskara († 1996)

• 4.10. - Jóhanna Sigurðardóttir, islandska političarka i premijerka Islanda
• 25.10. - Katalin Ladik, književnica, glumica, multimedijalna umetnica
• 26.10. - Zdenko Runjić, hrvatski kompozitor († 2004)
• 26.10. - Bob Hoskins, britanski glumac

• 18.11. - Linda Evans, američka glumica
• 20.11. - Džozef Bajden, potpredsednik SAD
• 27.11. - Jimi Hendrix, američki muzičar

• 6.12. - Peter Handke, austrijski književnik
• 9.12. - Dragan Mojović, slikar († 2001)
• 19.12. - Milan Milutinović, srpski političar, bivši predsednik
• 25.12. - Ismet Arnautalić, bosanskohercegovački muzičar i kompozitor

•  ? - Jagoš Purić, srpski fizičar, rektor BU 1998-2000

Smrti

• 21.1. - Dušan Radenković, srpski reditelj i dramski prvak (* 1892)
• 26. siječnja - Tadija Anušić, narodni heroj Jugoslavije
• 27.1. - Petar Dobrović, slikar (* 1890)

• 2. februar - Danil Harms, ruski pisac (* 1905)
• 13. februar - Fehim ef. Spaho, bosanskohercegovački reisu-l-ulema
• 15. februar - Stanislav Binički, kompozitor i dirigent, autor prve srpske opere (* 1872)
• 23. veljače - Stefan Zweig, austrijski književnik

• 8. ožujka - José Raúl Capablanca, kubanski šahist i svjetski prvak u šahu od 1921-1927 (* 1888.)
• 13.3. - Žikica Jovanović Španac, španski borac, narodni heroj (* 1914)
• 17.3. - Nada Dimić, narodni heroj (* 1923)

• 13. travnja - Jan Vlašimsky, hrvatski skladatelj i zborovođa češkog porijekla (* 1861.)
• 15. travnja - Robert Musil, austrijski književnik (* 1880.)

• 6. maj - Hasan Kikić, bosanskohercegovački književnik
• 22.5. - Rade Končar, narodni heroj (* 1911)

• 7.6. - Bora Baruh, slikar (*1911)
• 10.6. - Boško Palkovljević - Pinki, narodni heroj (*1920)
• 11.6. - Anđa Ranković, narodni heroj (* 1909)
• 21. lipnja - Mihovil Pavlek-Miškina, hrvatski književnik (* 1887.)

• 8.7. - Luj Feliks Fransoa Franše Depere, francuski maršal, počasni srpski vojvoda (* 1856)
• 30. srpnja - Sveti Leopold Mandić, hrvatski svetac (* 1866.)

• 5. kolovoza - Ante Jonić, narodni heroj Jugoslavije (* 1918.)
• 13.8. - Simo Šolaja, narodni heroj (* 1905)
• 25.8. - Princ George, vojvoda od Kenta, član britanske kraljevske porodice
• 30.8. - Sava Šumanović, srpski slikar (streljan) (* 1896)

• 18. rujna - Ćiro Truhelka, hrvatski arheolog i povjesničar (* 1865.)
• 21. rujna - Nina Vavra, hrvatska glumica (* 1879.)

• 3.10. - Rifat Burdžević, narodni heroj (* 1913)
• 20.10. (ili 20.11.?) - Brana Cvetković, srpski glumac, dečiji pisac, humorista (* 1874)

• 19. studenog - Bruno Schulz, poljski pisac i slikar (* 1892.)

• 25.12. - Vojislav Vučković, kompozitor, dirigent, revolucionar (* 1910)
• 27. prosinca - Jure Francetić, ustaški pukovnik (* 1912.).

•  ? - Nikola Zaninović, hrvatski operni pjevač (* 1878.)
•  ? - Dragutin Inkiostri Medenjak, srpski dekorater i slikar. (*1866)
•  ? - Dionisije Miković, srpski iguman, književnik i etnograf. (*1861)
•  ? - Slobodan Princip Seljo, narodni heroj Jugoslavije. (*1914)

Nobelova nagrada za 1942. godinu

• Fizika: nije dodijeljena
• Kemija: nije dodijeljena
• Fiziologija i medicina: nije dodijeljena
• Književnost: nije dodijeljena
• Mir: nije dodijeljena

Takođe pogledati

• Kronologija Drugog svjetskog rata u Jugoslaviji

Literatura/Spoljne veze

• Istorijska čitanka 4, Drugi svetski rat [1]
• Hronologija narodnooslobodilačkog rata 1941-1945, događaji 1942, partizanska perspektiva: januar, februar, mart, april, maj, jun, jul, avgust, septembar, oktobar, novembar, decembar (ima dosta slovnih grešaka).

U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:

1942