1982

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | 1990-e | 2000-e | 2010-e | >
<< | < | 1978. | 1979. | 1980. | 1981. | 1982. | 1983. | 1984. | 1985. | 1986. | > | >>

Ovo je članak o godini 1982.

1982 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1982 MCMLXXXII
Ab urbe condita	2735
Islamski	1402 – 1403
Iranski	1360 – 1361
Hebrejski	5742 – 5743
Bizantski	7490 – 7491
Koptski	1698 – 1699
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	2037 – 2038
- Shaka Samvat	1904 – 1905
- Kali Yuga	5083 – 5084
Kineski
- Kontinualno	4618 – 4619
- 60 godina	Yang Voda Pas (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11982
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1982 (MCMLXXXII) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru.

Događaji

Januar/Siječanj

• januar - U Čehoslovačkoj se izdaju pasoši koji vrede samo za Jugoslaviju, kako bi se sprečili prebezi na zapad.
• 6.1. - Izvešteno da je na južnom Jadranu nađeno nešto nafte.
• 9.1. - Nakon ranjavanja Srpkinje kod Peći, "Politika" piše da su Srbi na Kosovu izloženi "fašističkom terorizmu".
• 13.1. - 19. plenum CK SK Srbije - rezolucijom se naglašava "jedinstvo i zajedništvo" Srbije i njenih pokrajina (nakon zagrejane debate u decembru, "otvaranje srpskog pitanja").

+ Milka Planinc, preds. CK SK Hrvatske, predložena za preds. Saveznog izvršnog veća (SIV).

• 15.1. - Članak u "Komunistu" o opasnostima širenja "panislamskih ideja".
• 21.1. - Socijalistički savez Beogradskog univerziteta kritikuje studentske časopise "Vidici" i "Student" za "kriptografsko" značenje reči i zastupanje "terorističkih" teorija.
• 31.1. - 7.2. - Svetsko prvenstvo u skijanju (Schladming, Austrija). Medalje osvojili Boris Strel (bronzana, veleslalom) i Bojan Križaj (srebrna, slalom).
• januar - Peticija beogradskih intelektualaca skupštini Srbiji povodom milicijskog uznemiravanja potpisnika peticije protiv ratnog stanja u Poljskoj.
• koncem siječnja - Nadbiskup Franjo Kuharić odbija nazočiti novogodišnjem prijemu u Hrvatskom saboru (loši odnosi crkve i države).
• januar-februar - Na koncertu Riblje čorbe u Zagrebu u gužvi stradala jedna devojka; istovremeno imaju problema zbog stihova "Za ideale ginu budale".
• januar-april - Izbori delegata na svim nivoima u SFRJ.

Februar/Veljača

• 1.2. - Osnovana labava konfederacija Senegambija (Senegal + Gambija), trajala do 1989.

+ Rafinerija Rijeka prekinula rad zbog nestašice nafte (tokom meseca restrikcije struje u Beogradu i Zagrebu, takođe nestašica benzina).

• 2.2. - Masakr u Hami, Sirija (vlasti protiv Muslimanskog bratstva).
• 14.2. - Rasturene albanske demonstracije u Prištini.
• 23.2. - MMF odobrio 700 miliona dolara Jugoslaviji (druga rata stand-by kredita od 2,2 milijarde iz februara 1981).
• februar - Otvoreno pismo nekih sveštenika SPC patrijarhu Germanu, u kojem se traži da Crkva prekine ćutanje i preduzme nešto da spreči izumiranje srpskog naroda na Kosovu.

Mart/Ožujak

• 7.3. - Mima Jaušovec osvojila teniski turnir Avon u Kaliforniji.
• 11.3. - Rasturene demonstracije u Prištini, povodom godišnjice nemira 1981.
• 16.3. - XXIV plenum CK SKJ - Dolančev referat o domaćoj i stranoj situaciji, usvojen nacrt novog partijskog statuta.
• 20.3. - Bojan Križaj pobedio na Kranjskoj Gori.
• 29.3. - "Vatrene kočije" dobijaju Oskara za najbolji film.
• mart-april - Kontroverza Dedijer-Bakarić oko Dedijerovih Novih priloga za biografiju Josipa Broza Tita, istoričar preti da će tužiti Kostu Nađa, Ivicu Račana pa i samog Bakarića.

April/Travanj

• 1. april - SAD formalno Panami vratile Panamski kanal.
• 2. april - Falklandski rat: Argentinske vojne snage iskrcale se na Folklandske Otoke (Malvini), britansku koloniju u Južnom Pacifiku, koji su čuvala 84 britanska marinca.
• 4.4. - Sovjetski ino. ministar Andrej Gromiko stigao u posetu Jugoslaviji.
• 9.4. - "Rezime mišljenja..." Veća republika i pokrajina SFRJ - pogoršanje ekonomske situacije rezultat pogrešne razvojne politike u poslednjih 10 godina ("zatvaranje prema svetskoj privredi i enormno širenje potrošnje... u svim oblastima").
• 13.4. - Predsedništvo SFRJ proklamovalo novi Zakon o opštenarodnoj odbrani.
• 17.4. - "Patriran" ustav Kanade (tj. njen parlament umesto britanskog može donositi amandmane na njega), čime je ona stekla punu političku nezavisnost.
• 22.4. - Poslednje obrađanje Veselina Đuranovića, predsednika SIV-a, Skupštini: problem otplate inostranih kredita je najvažniji (4,5 milijarde dolara glavnice i kamate).
• 24.4. - "Aska" 14. na Evroviziji, pobeđuje nemačka pevačica Nicole.
• 25.4. - Izrael završava povlačenje sa Sinaja.
• 29.4. - Socijalistički savez radnog naroda Jugoslavije odobrio predloženi sastav SIV-a Milke Planinc (predsednica CK SK Hrvatske, smatra se "liberalnom" u ekonomiji).
• april - Apel za zaštitu srpskog naroda i njihovih svetih spomenika na Kosovu - pismo 21 sveštenika, monaha i monahinje (među kojima i Atanasije Jevtić, Amfilohije Radović i Irinej Bulović).
• april (avgust?) - "Krajgerova komisija" predala svoj izveštaj (Dugoročni program ekonomske stabilizacije).

Maj/Svibanj

• 2.5. - Manji zemljotres u Crnoj Gori.
• 6.5. - Osnovan Pozorišni muzej Vojvodine.
• 12.5. - Dve eksplozije metana u jami Raspotočje zeničkog rudnika uglja - poginulo 39 rudara iz treće smene.

+ Zakon o upotrebi i raspolaganju čvrste valute u 1982 - delimična centralizacija deviza u SFRJ (Slovenija i Hrvatska se protivile).

• 15.5. - Rotacija u Predsedništvu: Petar Stambolić umesto Sergeja Krajgera.

+ Nikola Ljubičić, dugogodišnji ministar odbrane (SSNO), novi predsednik predsedništva SR Srbije.

• 16.5. - Milka Planinc izabrana za predsednika savezne vlade - prva i jedina žena na takvom položaju u socijalističkom svetu. Ostali važniji položaji - odbrana: admiral Branko Mamula, unutrašnji poslovi Stane Dolanc, inostrani poslovi Lazar Mojsov.
• 23.5. - Ušao u saobraćaj voz "Bosna ekspres".
• 26.5. - Grčki premijer Andreas Papandreu u trodnevnoj poseti Jugoslaviji.
• 29.5. - "Sovjetskaja Rosija" kritikuje predstavu beogradskog Narodnog pozorišta "Lenjin, Staljin, Trocki", nazivajući je uvredljivom i štetnom za odnose dve zemlje.

Jun/Juni/Lipanj

• 2.6. - U selu Samodreža kod Vučitrna Albanac Ferat Muja ubio Danila Milinčića i ranio njegovu majku - porodica Milinčić nekoliko dana kasnije napušta Kosovo (ilustracija problema iseljavanja Srba sa Kosova).
• 6.6. - Počinje rat u Libanu, izraelskim upadom u južni Liban.
• 10.6. - Kanadski premijer Pierre Trudeau stigao u posetu Jugoslaviji.
• 13.6. - 11.7. - Svetsko prvenstvo u fudbalu 1982. - pobeđuje Italija, Jugoslavija nije prošla u drugi krug.
• 14.6. - Formalnom argentinskom predajom završen Falklandski rat.
• 19.6. - Roberto Calvi, "Božji bankar", pronađen obešen ispod mosta Blackfriars u Londonu.
• 24.6. - British Airways Flight 9 uleteo u oblak vulkanskog pepela iznad Indonezije, privremeno ostao bez sva 4 motora.
• 26-29.6. - XII kongres SKJ, prvi posle Titove smrti - u žiži ekonomski problemi (inflacija, niska produktivnost, nezaposlenost, prezaduženost) i podele u zemlji. Na prvom glasanju za izbor u predsedništvo CK, srpski predstavnik Draža Marković neočekivano nije dobio dvotrećinsku većinu, što je izazvalo negodovanje srpske delegacije; Rade Končar, sin narodnog heroja, privukao pažnju govorom kritičkim prema sistemu. Mitja Ribičič na čelu partije umesto Dušana Dragosavca - ipak izabran nakon pretnje predstavnika Srbije da će dati ostavke u CK.
• jun - Izložen antiinflacioni program (Dugoročni program ekonomske stabilizacije).

Jul/Juli/Srpanj

• 2-4.7. - Konferencija u Tirani ističe "ilirsko-albanski" kontinuitet i autohtonost "Albanaca na njihovim istorijskim teritorijama", pod kojima se smatraju i delovi Jugoslavije i Grčke.
• 9.7. - U Beogradu organizovane demonstracije podrške PLO, za vreme kojih je šestoro (sedmoro?) studenata razvilo plakat poljske Solidarnosti - milicija ih uhapsila (osuđeni na 60 dana zatvora).
• 19.7. - Zapadnonemački komandoski tim oslobodio četvoro otete dece, po dvoje jugoslovenske i američke i uhapsio kidnapera u Crnoj Gori (?).
• 30.7. - Grupa u Beogradu protestuje tražeći puštanje studenata uhapšenih 9. jula, uhapšen Boris Tadić, budući predsednik Srbije (osuđen na 25 dana zatvora).

+ SIV objavio šestomesečno zamrzavanje cena roba i usluga i prodaje na kredit (mera protiv inflacije).

• jul - ? Osuđeno preko 60 Albanaca zbog pripadnosti "tajnoj grupi" koja je agitovala za republiku Kosovo.

Avgust/August/Kolovoz

• 12.8. - Meksiko nije u stanju da otplaćuje dugove, dužnička kriza se širi Latinskom Amerikom.
• avgust - Polemika u magazinu "Danas" sarajevskih profesora Fuada Muhića i Vojislava Šešelja: prvi poriče rast "panislamskog nacionalizma", drugi tvrdi da je cilj muslimanskog nacionalizma dominacija nad BiH.

Septembar/Rujan

• 3.9. - Italijanski general Carlo Alberto Dalla Chiesa ubijen u mafijaškoj zasedi.
• 14.9. - Ubijen libanski predsednik Bašir Džemajel.
• 14.9. - Kneginja Monaka i bivša glumica Grace Kelly umire dan nakon fatalne saobraćajne nesreće.
• 18.9. - Masakr u Sabri i Šatili - libanska hrišćanska milicija iz osvete ubila hiljade Palestinaca u izbegličkim logorima kod Bejruta.

Oktobar/Listopad

• oktobar? - Crvena Zvezda - Barselona 2:4, Maradona dao lep gol lob udarcem.
• 1.10. - Helmut Kohl nemački kancelar umesto Helmuta Šmita.
• ca. 6.10. - Suočeni s nestašicom energije i 20 milijardi dolara duga, jugoslovensko vođstvo traži oštre mere štednje.
• 8.10. - Zabranjena poljska "Solidarnost".
• 15.10. - SFRJ: usvojene radikalne mere štednje: za putovanje u inostranstvo potrebno položiti depozit od 5000 dinara (oko 100 dolara) za godinu dana; ograničenje potrošnje električne energije i goriva, veličine hleba, temperature u stanovima (stupa na snagu 20.10.).
• 17.10. - SIV ograničava količinu novca koja se može izneti iz zemlje ("crna nedelja" za trgovinu u Trstu).
• 20.10. - SFRJ: benzin i dizel se dobijaju na bonove (40 litara mesečno za automobile).
• 21 - 23.10. - U Zagrebu VI Svetski kup u gimnastici. Dominira Kinez Li Ning sa osvojenih 6 od 7 zlatnih medalja (na otvaranju pekinških Olimpijskih igara 2008. on će zapaliti olimpijsku vatru).
• 22.10. - Devalvacija dinara sa oko 52,6 na oko 62,9 za američki dolar (želi se uvećati izvoz).
• 25.10. - Nikolae Čaušesku u poseti Jugoslaviji.
• 28.10. - Pobeda socijalista u Španiji, Felipe González postaje premijer.

Novembar/Studeni

• 10.11. - Umro gensek. CK KPSS Leonid Brežnjev, dva dana kasnije nasleđuje Jurij Andropov, bivši šef KGB-a (sahrana 15.11.).
• 11-13.11. - Deveti kongres Saveza sindikata Jugoslavije.
• 14. novembar - Lech Wałęsa, vođa poljskog pokreta Solidarnost, oslobođen nakon 11 mjeseci zatočeništva blizu ruske granice.
• 17.11. - Kosovski novinar Hidajet Hiseni osuđen na 15 godina zatvora zbog "antidržavne delatnosti" (predvodio grupu Marksisti-lenjinisti Kosova).

+ Skupštinski izbori u Albaniji: za Partiju rada glasalo 1.627.959 birača, jedan protiv i sedam nevažećih listića; Enver Hodža tvrdi da je Mehmet Šehu, premijer koji je izvršio samoubistvo prošlog decembra, bio "strani agent".

• 18. novembar - Duk Koo Kim neočekivano umire od ozlijeda koje je pretrpio u boksačkom meču, nakon 14 rundi sa Rayjom Mancinijem. Posljedica toga bio je niz reformi u boksu.
• 27.11. - Jasuhiro Nakasone postao premijer Japana.
• 30.11. - Michael Jackson izdaje album Thriller, najprodavaniji u istoriji.
• novembar - Bomba (treća ove jeseni) eksplodirala u Prištini, blizu sedišta pokr. komiteta.

Decembar/Prosinac

• 3.12. - Caspar Weinberger, američki ministar odbrane, stigao u posetu Jugoslaviji (u Dubrovnik, zbog magle u Batajnici) - predao Reganovo pismo koje podvlači značaj nezavisnosti SFRJ i pomoć za njenu ekonomiju.
• 9.12. - Sastanak ministara finansija i zvaničnika centralnih banaka SAD, Japana, Francuske, Zapadne Nemačke i V.Britanije u Frankfurtu, razgovara se o pomoći Jugoslaviji.
• 14.12. - Delegati savezne skupštine iznenađeni povećanjem budžeta za vojsku od 22 milijarde dinara (oko 350 miliona dolara).
• decembar - Dopisnica "Vjesnika" iz Beograda Ranka Čičak osuđena na dve i po godine nakon što je izveštavala o "svinjskoj mafiji" u Pećincima, što će izazvati talas protesta novinstva.

Tokom godine

• Servisiranje glavnice i kamate duga SFRJ zahteva oko 5 milijardi dolara.
• Prvi album Lepe Brene ("Čačak").
• Roman "Nož" Vuka Draškovića.
• Roman "Tren 2" Antonija Isakovića i "Noć do jutra" Branka Hoffmana, govore o Golom otoku.
• SFRJ: Godišnja inflacija oko 30%, devalvacija dinara, zaduženost oko 20 mlrd. dolara (od čega polovinu treba vratiti ove i sledeće godine), najesen uvedene mere štednje.
• Četvrta i poslednja titula u SFRJ za NK Dinamo Zagreb.
• Završena prvi tri agregata HE Čakovec [1].
• Inicirana akcija "Imaš kuću, vrati stan" (proveriti).

1982. u temama

• Televizija: TV serije: "Kože" (TV Sarajevo), "Priče iz radionice (snim. 1981)", "Doktorka na selu", "Lukićijada", "Podvizi družine 'Pet petlića'", "Sijamci" (snim. 1981), "Pop Ćira i pop Spira", "Španac" (TV Beograd); "Smogovci 1", "Nevolje jednog Branimira" (TV Zagreb).

Rođenja

• 5.1. - Janica Kostelić, hrvatska skijašica
• 15.1. - Emina Jahović, srpska pevačica
• 18.1. - Ariadne Artiles, španski model
• 25.1. - Noemi, talijanska pjevačica
• 14.4. - Fuad Backović Deen, bosanskohercegovački pjevač
• 1.5. - Darijo Srna, hrvatski nogometaš
• 9.5. - Ivan Kolić, avio-modelar, svetski šampion
• 1.6. - Justine Henin, belgijska tenisačica
• 3.6. - Jelena Isinbajeva, ruska atletičarka i časnica ruske vojske
• 21.6. - Princ Vilijam od Velsa, drugi u naslednom nizu britanske krune
• 29.6. - Admir Vladavić, bosanskohercegovački nogometaš
• 29.7. - Allison Mack, njemačko-američka filmska glumica
• 12.9. - Vanja Udovičić, srpski vaterpolista
• 8.10. - Miloš Pavlović, srpski automobilista
• 3.11. - Boris Pašanski, srpski teniser
• 11.11. - Asafa Pauel, jamajkanski atletičar
• 14.11. - Gradimir Crnogorac, bosanskohercegovački nogometaš
• 30.12. - Kristin Kreuk, američka glumica

Smrti

• 1.1. - Frano Kršinić, hrvatski kipar (* 1897.)
• 2.1. - Nikola Šop, hrvatski pjesnik, prozaist i prevoditelj (* 1904.)
• 2.1. - Ivana Lang, hrvatska skladateljica (* 1912.)
• 18.2. - Djuna Barnes, američka književnica (* 1892.)
• 11.3. - Salih Alić, bosanskohercegovački pjesnik
• 29.3. - Karl Orf, nemački kompozitor (*1895)
• 11.4. - Aleksandar M. Leko, srpski hemičar (*1890)
• 11.7. - Mehmed Meša Selimović, bosanski književnik
• 2.8. - Veljko Mićunović, bivši ambasador u SSSR (* 1916)
• 10.8. - Anderson Bigode Herzer, brazilski pisac
• 12.8. - Henry Fonda, američki glumac (* 1905.)
• 21.8. - Mirko Rački, hrvatski slikar (*1879)
• 23.8. - Alberto Cavalcanti, brazilski filmski redatelj (* 1897.)
• 29.8. - Ingrid Bergman, švedska filmska i kazališna glumica (* 1919.)
• 14.9. - Grace Patricia Kelly, američka glumica i monegaška princeza (* 1929.)
• 8.10. - Philip Noel-Baker, britanski političar, diplomat, humanista i sportaš (* 1889.)
• 10.10. - Boško Petrović, srpski slikar (* 1922)
• 16.10. - Jakov Gotovac, operni dirigent i skladatelj (* 1895.)
• 16.10. - Mario del Monaco, talijanski tenor (* 1915.)
• 10.11. - Leonid Brežnjev, sovjetski političar (* 1906.)
• 23.11. (ili 27.11.?) - Radomir Stević Ras, srpski slikar (* 1931)
• 20.12. - Arthur Rubinstein, američki pijanist poljskog porijekla (* 1887.)
• 20.12. - Milan Ristić, kompozitor, srpski akademik (* 1908)
• 23.12. - Jack Webb, američki glumac i TV-producent (* 1920.)
• 24.12. - Louis Aragon, francuski književnik

Nobelova nagrada za 1982. godinu

• Fizika: Kenneth G. Wilson
• Kemija: Aaron Klug
• Fiziologija i medicina: Sune K. Bergström, Bengt I. Samuelsson i John Robert Vane
• Književnost: Gabriel García Márquez
• Mir: Alva Myrdal i Alfonso García Robles
• Ekonomija: George Stigler

Literatura

• Collier's Year Book za 1982. (Microsoft Encarta 2004).

Spoljne veze

• ((en)) OSA,RFE/RL Background Reports, Page #19
• The Political Situation in Kosovo Today, Louis Zanga, Open Society Archives - Radio Free Europe
• Why Are So Many Serbs Leaving Kosovo?, L.Zanga, OSA-RFE
• Kosovo, One Year After the Riots, Zdenko Antić, OSA-RFE
• Albanian Ethnic Origin as Related to the Yugoslav Nationality Issue, L.Zanga, OSA-RFE
• The Present Status Of Former Kosovar Provincial Leaders, L.Zanga, OSA-RFE
• Yugoslav-Albanian "War Of Words", S.Stanković, OSA-RFE
• Yugoslavia's Foreign Debts, Zdenko Antić, OSA-RFE
• Bakaric Deplores Yugoslavia's Weaknesses After Tito, S.Stanković, OSA-RFE
• Yugoslavia's New Federal Government Formed, Slobodan Stanković, OSA-RFE
• Yugoslav Army's New Leaders, S.Stanković, OSA-RFE
• Yugoslavia's Federal System put in Question, S.Stanković, OSA-RFE
• Vukmanovic-Tempo and the Situation in Yugoslavia, S.Stanković, OSA-RFE
• Yugoslav Veteran Communist Recalls Soviet Gulags, S.Stanković, OSA-RFE
• Yugoslav Author Claims no Difference Between Hitler and Stalin, S.Stanković, OSA-RFE
• Yugoslav Diplomat who Defied Soviet Leaders Dies, S.Stanković, OSA-RFE
• Wars Between Communist Countries a Reality, Yugoslav Theorist Claims, S.Stanković, OSA-RFE
• Relations Still Tense between Catholic Church and the State, Zdenko Antić, OSA-RFE
• Vladimir Dedijer, A Whipping Boy for Tito?, S.Stanković, OSA-RFE
• Dedijer-Bakaric Controversy over Tito's Biography, Z.Antić, OSA-RFE
• Belgrade Weekly On "Internal Emigration" In Poland, S.Stanković, OSA-RFE
• Milovan Djilas Discusses Self-Managment and Socialism, Z.Antić, OSA-RFE

U Wikimedijinom spremniku nalazi se još materijala vezanih uz temu:

1982