Somalië

Soomaaliya الصومال As-Soemal
(Details) (Details)
Basisgegevens
Officiële landstaal	Somalisch en Arabisch
Hoofdstad	Mogadishu
Regeringsvorm	Republiek (De facto : geen)
Religie	Islam (Soennitisch)
Oppervlakte	637.657 km²  (1,6% water)
Inwoners	7.114.431 (1987) 9.832.017 (2009) (15,4/km² (2009))
Overige
Volkslied	Somaliyaay toosoo
Munteenheid	Somalische shilling (SOS)
UTC	+3
Web | Code | Tel.	.so | SOM | 252
Voorgaande staten
Brits Somaliland  Italiaans Somaliland 1960
Topografie
Portaal    Landen & Volken

Somalië (Somalisch: Soomaaliya; Arabisch: الصومال, As-Soemal), officieel de Republiek Somalië, is een land in de Hoorn van Afrika dat grenst aan Djibouti, Ethiopië en Kenia. Somalië heeft sinds 1991 geen functionerende centrale overheid; zeggenschap over delen van het land wordt betwist door een aantal elkaar hevig bestrijdende groeperingen.

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Somalië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De geschiedenis van Somalië spant zich van de prehistorische tot de moderne tijd. Het heeft een van de langste opgezette geschiedenis van de wereld. Sinds de Paleolithicum was Somalië bewoond door mensen. Islam speelde een belangrijke rol in de geschiedenis van Somalië. Voordat Islam geïntroduceerd werd in de Somalische gebieden in de 7e eeuw, had Somalië een Christelijk-Joods cultuur in het noorden en westen van het land met in het zuiden voornamelijk een Somalisch traditioneel monotheïstische religie. Tijdens de Wedloop om Afrika verzetten de Somaliers zich tegen de Britten, Fransen, Italianen en Ethiopiërs, met name de Derwisj Staat en met succes. Somalië bleef de enige onafhankelijke Islamitische macht in Afrika gedurende de Eerste Wereldoorlog, pas na de bombardementen van Groot-Brittannië op Somalische steden na de Tweede Wereldoorlog werd Somalië bezet. De Fransen, Italianen en Britten namen hun eigen deel, respectievelijk; Frans Somaliland, Italiaans Somaliland en Brits Somaliland. De Ethiopische Keizerrijk nam de Ogaden regio. Somalië kreeg zijn de jure onafhankelijkheid 40 jaar later.

De Fakr Ud Din moskee is een van de oudste moskeeën van Mogadishu en Afrika.

Prehistorie

Somalië is bewoond door mensen sinds het Paleolithicum. Het bewijs hiervan is gevonden, door het vinden van Rotstekeningen in het noorden van Somalië die dateren uit 9000 VC. De bekendste hiervan zijn de Laas Geel-tekeningen, wat één van de oudst gevonden tekeningen zijn van het Afrikaanse continent. Onder de tekeningen zijn inscripties gevonden, die echter op dit moment nog niet door de archeologen ontcijferd kunnen worden.

De zijderoute.

Onafhankelijkheid en burgeroorlog: 1960-1992

De voormalige Britse kolonie Brits Somaliland ging in 1960 samen met Italiaans Somaliland om Somalië te vormen. De eerste president van Somalië was Aden Abdullah Osman Daar. In 21 oktober 1969 pleegden officieren van het leger onder leiding van generaal Siad Barre een coup. Het nieuwe bewind van Barre was gebaseerd op het zogenaamde "Wetenschappelijk Socialisme" en het werd duidelijk dat Barre Somalië wilde omvormen tot een combinatie van een marxistisch-leninistische en een islamitische staat. De invloed van marxistische sympathisanten op het regeringsbeleid was in het begin groot. Er werden contacten gelegd met de Sovjet-Unie en Oost-Europese landen. In 1976 vormde Barre Somalië om tot een eenpartijstaat met de Somalische Socialistische Revolutionaire Partij (SSRP) als enige partij.

Het regime van Barre streefde van het begin af aan naar een 'Groot-Somalië' waar ook het Ethiopische gebied de Ogaden (sinds 1995 de regio Somali) bij zou moeten horen. In 1977 brak er de Ogaden-oorlog uit tussen Somalië en Ethiopië. De Ogaden werd door Somalische troepen 'bevrijd', maar al spoedig bleek dat de Sovjet-Unie, Cuba en Oost-Europese landen Ethiopië gingen steunen. Alleen China en Egypte bleken bereid Somalië op beperkte schaal te willen helpen. Het Somalische Nationale Leger en West-Somalische rebellen werden verslagen en moesten zich terugtrekken, waarna een wapenstilstand werd gesloten.

In 1980 schoten de VS het internationaal geïsoleerde Somalië van Barre te hulp: in ruil voor strategische bases besloot de VS Somalië vooral op militair gebied te steunen, in het kader van de containmentpolitiek. In 1986 brak de Somalische Burgeroorlog uit, waarbij revolutionaire bewegingen in Noord-Somalië de regering bestreden. In 1988 sloten Somalië en Ethiopië vrede, de burgeroorlog ging echter onverminderd door. De USC (Verenigd Somalisch Congres) en de SSNM (Somalische Nationale Reddingsbeweging) bereikten in januari 1991 de hoofdstad Mogadishu. President Barre week daarna uit naar het buitenland, terwijl USC-voorzitter Ali Mahdi Mohammed hem opvolgde als interim-president.

Afscheuring Somaliland: 1991

Zie Somaliland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Een black hawk helikopter boven Mogadishu

Na een onafhankelijkheidsstrijd van de SNM (Somali National Movement) verklaarde het voormalig Britse deel van Somalië, Somaliland, zich op 18 mei 1991 onafhankelijk, na de val van het regime in Mogadishu. Hoewel Somaliland de facto onafhankelijk werd, is het door geen enkel land erkend.

Krijgsheren:1992-2005

Somalië had gedurende de periode 1992-2005 geen effectieve regering meer. In september 1992 werd er een VN-vredesmacht naar Mogadishu overgevlogen om de burgers aldaar te beschermen. Troepen van generaal Aydid en de VN raakten in 1993 met elkaar in gevecht. In 1994 sloten interim-president Mahdi en generaal Aydid een vredesverdrag en in 1995 werd de VN-vredesmacht teruggetrokken. Toen de vredesmacht echter weg was, laaide de strijd weer op. In juni 1995 werd Aydid zelf president. Aydid overleed in 1996 aan verwondingen die hij opdeed bij gevechten in Mogadishu. Zijn zoon volgde hem op en bleef tot 1998 aan de macht, toen er een Nationaal Reddingsfront werd ingesteld om het land te regeren.

Afscheuring Puntland: 1998

Zie Puntland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 1998 vond er een nieuwe afscheuring plaats in het noordoosten van het land (de hoorn). De autonome staat nam de naam Puntland aan nadat het zich in 1998 "tijdelijk" onafhankelijk verklaarde. Dit met de intentie dat het zou deelnemen aan elke Somalische verzoening om een nieuwe centrale overheid te vormen.

Afscheuring Zuidwest-Somalië: 2002

Zie Zuidwest-Somalië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 1 april 2002 riep de krijgsheer Hassan Muhammad Nur "Shatigadud" de onafhankelijkheid uit van Zuidwest-Somalië. Het heeft net als Puntland de intentie een autonome regio te vormen binnen Somalië en wil geen blijvende onafhankelijkheid. In het conflict van 2006 koos het partij met Puntland, Galmudug en Ethiopië tegen de Unie van Islamitische Rechtbanken.

De Unie van Islamitische Rechtbanken: 2006

In mei 2006 brak er een conflict uit tussen een alliantie van Mogadishu-krijgsheren en een militie die loyaal was aan de Unie van Islamitische Rechtbanken of "UIR". Het conflict brak uit midden februari en verscheidene honderden mensen, voornamelijk burgers, stierven in de vuurgevechten. Na de in Mogadishu aanwezige krijgsheren een voor een te hebben verslagen verkreeg de Unie van Islamitische Rechtbanken in de zomer van 2006 de volledige macht in handen, waardoor ze een relatieve stabiliteit bracht in de hoofdstad. Op maandag 25 december 2006 verklaarde Ethiopië, een bondgenoot van de V.S., de oorlog aan de Unie van Islamitische Rechtbanken. Met de hulp van Ethiopië keerden op 28 december 2006 overheidstroepen terug naar de hoofdstad Mogadishu. In het daaropvolgend offensief werden de Islamitische strijders naar het zuiden van het land gedreven waar ze werden ingesloten.

Een nieuw begin: 2007

Ethiopische troepen bleven achter in het land om de Somalische regering te ondersteunen. Na een vergadering met de president Abdullahi Yusuf op 12 januari 2007 in de Somalische hoofdstad Mogadishu aanvaarden verschillende clanleiders om hun wapens in te leveren en hun manschappen onder te brengen in het Somalische leger.

Piraterij

Zie Piraterij in Somalië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Parallel tijdens de Somalische Burgeroorlog is er een toename van piraterij in de Indische Oceaan en de Golf van Aden. In 2008 en 2009 nam deze piraterij flink toe en werden er steeds meer buitenlandse schepen gekaapt, waardoor dit probleem op de internationale agenda terecht kwam.

Hongersnood

In 2011 heeft het in de hoorn van Afrika lang niet meer geregend en dreigt er grootschalige hongersnood. Hulpverleners worden vaak geweigerd door regerende milities. Veel Somaliërs wijken uit naar kampen in Kenia, 100 km lopen. Tijdens deze tocht bezwijken veel mensen, vooral kinderen.

Staatsinrichting

Het staatshoofd van de Republiek Somalië (tot 1991 Democratische Republiek Somalië geheten), is de president. De huidige president van Somalië is Sharif Sheikh Ahmed.

Geografie

Topografische kaart van Somalië

Somalië ligt in de Hoorn van Afrika met de Golf van Aden in het noorden en de Indische Oceaan in het oosten. Het heeft de jure een grens van 1600 km met Ethiopië in het westen, 58 km met Djibouti in het noordwesten en 682 km met Kenia in het zuidwesten. Somalië heeft met 3025 km de langste kustlijn van het Afrikaanse continent.

Het Somalische landschap bestaat hoofdzakelijk uit droge plateaus, vlaktes en hooglanden. De enige permanente rivieren zijn de Shebelle en de Jubba. De brede valleien van deze rivieren domineren het zuidwestelijke deel van Somalië. In het noorden echter liggen de stenige bergketens van het Karkaargebergte, die evenwijdig loopt aan de Golf van Aden. Hier bevindt zich tevens het hoogste punt van Somalie; de Shimbiris met een hoogte van 2416 m.

Bestuurlijke indeling

Recentelijke politiek en bestuurlijke kaart van Somalië

Zie Bestuurlijke indeling van Somalië voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Voordat de burgeroorlog uitbrak was Somalië verdeeld in 18 regio's (gobolka's):

Awdal Bakool Banaadir Bari Bay Galguduud Gedo Hiiraan Jubbada Dhexe

Jubbada Hoose Mudug Nugaal Sanaag Shabeellaha Dhexe Shabeellaha Hoose Sool Togdheer Woqooyi-Galbeed

Het noorden is anno 2009 verdeeld in de de facto onafhankelijke staten Puntland, Somaliland en Galmudug. Het zuiden wordt op papier bestuurd door de Federale Overgangsregering, maar staat buiten Baidoa en Mogadishu onder controle van islamistische groepen. Alles bij elkaar opgeteld wordt Somalië, inclusief de de-facto onafhankelijke staten en gebieden nu verdeeld in 27 regio's. Dit aantal en de grenzen zijn echter aan verandering onderhevig.

Bevolking

Clans en etnische groepen

Etnische clans en groepen in Somalië (CIA, 2002)

Somalië heeft naar schatting een bevolking van 9.832.017 (2009) mensen, die voor 85% tot 94% procent uit etnische Somaliërs bestaat.

Volgens CIA-gegevens uit 2003 zijn de percentages van de belangrijkste etnische Somalische clans als volgt:

• Hawiye - 25%
• Isaaq - 22%
• Darod - 20%
• Rahanweyn - 17%
  • Digil - 3%
• Dir - 7%

Minderheidsclans en andere etnische groepen maken de overige zes procent uit. Dit betreft clans zoals de Midgan, de Tumal en de Yibir, en ander minderheidsgroepen zoals de Somalische Bantoes, de Barawa, de Benadiri, Bajuni en Arabieren.

Als gevolg van de burgeroorlog heeft er een grote diaspora plaatsgevonden, een van de grootste van het Afrikaanse continent.

Zie verder het artikel over de Somaliërs

Talen

Het Somalisch is de belangrijkste taal, die vrijwel overal wordt gebruikt en vrijwel elke inwoner van Somalië kan het spreken. Er bestaan echter ook minderheidstalen, zoals het Maay, dat in het centrale deel van het zuiden van Somalië wordt gesproken door de Rahanweyn-clans, en een variant van het Swahili dat gesproken wordt aan de zuidelijke kust.

Een aanzienlijk deel van de Somaliërs spreekt Arabisch vanwege de Islam en Somalië heeft dan ook banden met de Arabische wereld en de Arabische media.

Religie

Godsdienstvrijheid is in Somalië onbestaande. Vrijwel alle Somaliërs zijn soennitische moslims. Dit in contrast met buurlanden Ethiopië en Kenia, waar de meerderheid christen is. De islam is voor de Somaliërs belangrijk voor hun nationale identiteit. Er bestaan ook nog sporen van voor-islamitische religies in Somalië. Het land is sinds de oprichting in 1969 lid van de Organisatie van de Islamitische Conferentie (OIC). In de hoofdstad Mogadishu woonden in de jaren 1970 circa 3300 katholieken en was de stad zetel van een apostolisch vicaris. Een wet van 13 januari 1963 verbood christelijke geloofsverkondiging.

Zie ook

• Religie in het artikel over de Somaliërs

Bronnen, noten en/of referenties Stan van der Heijden, "Somalië - geef clans een plaats aan tafel", Geografie, nr. 9, november/december 2007

Mediabestanden

Zie de categorie Somalia van Wikimedia Commons voor meer mediabestanden.

Lijst van landen in Afrika

Algerije · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Centraal-Afrikaanse Republiek · Comoren · Congo-Brazzaville · Congo-Kinshasa · Djibouti · Egypte · Equatoriaal-Guinea · Eritrea · Ethiopië · Gabon · Gambia · Ghana · Guinee · Guinee-Bissau · Ivoorkust · Kaapverdië · Kameroen · Kenia · Lesotho · Liberia · Libië · Madagaskar · Malawi · Mali · Mauritanië · Mauritius · Marokko · Mozambique · Namibië · Niger · Nigeria · Oeganda · Rwanda · Sao Tomé en Principe · Senegal · Seychellen · Sierra Leone · Somalië · Soedan · Swaziland · Tanzania · Tsjaad · Togo · Tunesië · Zambia · Zimbabwe · Zuid-Afrika · Zuid-Soedan Frans overzees departement: Mayotte · Réunion Overige gebieden: Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha · Westelijke Sahara

2°S - 12° NB, 41°-51° OL