To «μήνυμα» ΔΕΝ είναι η ύλη

γράφει η Ελένη Χοντολίδου

στη Λαμπρινή, στη Ζέτα, στη Μαρία Ζ.,

στη Βάσω Ζ., στην Αθηνά

και σε όλους τους φίλους που το παλεύουν όπως μόνον εμείς ξέρουμε

στις φοιτήτριες και στους φοιτητές μου

αλλά κυρίως στη μνήμη των δασκάλων μας[1]

https://www.youtube.com/watch?v=fGRM2vXuphE&fbclid=IwAR3XkSP0cW5aClAkiO4YTBvAXieH9v0o60qu9vIAPqGMm2coE5kkclPxTWE

   

Εδώ και πολλά χρόνια, γνωρίζω πολύ καλά ―και μπορώ να το τεκμηριώσω και επιστημονικά (!)― ότι το «μήνυμα» στην εκπαίδευση ΔΕΝ είναι η ύλη. Πολύ λίγα πράγματα θυμόμαστε από Άλγεβρα, Κοσμογραφία, Τριγωνομετρία, αλλά θυμόμαστε με αγάπη τους εκπαιδευτικούς που μας τα δίδασκαν. Η κυρία Αλεξανδρίδου, η φυσικός μας στο Γυμνάσιο, όταν έγινε Γυμνασιάρχης και έπρεπε να πάει στην επαρχία, μας έριξε σε κατάθλιψη (έφηβες γαρ…). Δεν θυμάμαι γρυ από όσα μας δίδασκε η καθηγήτρια αυτή. Θυμάμαι τα σωστά της ελληνικά, τον τρόπο που μας έκανε πειράματα χωρίς κανένα μέσο σχεδόν. Θυμάμαι το πρόσωπό της, θυμάμαι το ήθος της. Νομίζω ότι ήμουν ερωτευμένη μαζί της…

Στην Δ΄ Γυμνασίου στο κλασικό, η φιλόλογός μας, η Κυριακή Κιαγιαδάκη, με έπεισε ότι η Φιλολογία είναι επιστήμη, διδάσκοντας Θουκυδίδη με ακρίβεια μαθηματικού, και Ψυχολογία με υπέροχο τρόπο. Εάν σας πω ότι δεν θυμάμαι απολύτως τίποτε από τον Θουκυδίδη και την Ψυχολογία; Θυμάμαι όμως ότι γέλασαν ώς και τα μουστάκια της όταν της ανακοίνωσα την απόφασή μου να πάω στο κλασικό. Αυτή με έκανε να αλλάξω επιλογή. Αυτό θυμάμαι. Την είχα ως πρότυπο: αυστηρή αλλά δίκαιη και κουλτουριάρα. Προσπαθούσα να την εντυπωσιάσω και να της δείξω ότι είμαι σαν κι αυτήν. Γι’ αυτό και της ζήτησα να μου μεταφράσει το «Κέλομαί σε, Γογγύλα».      

Δεν θυμάμαι τα όσα υπέροχα μας έλεγε ο Μαρωνίτης στο εκπληκτικό μάθημα «Αριστεία και ανδροκτασία στην Ιλιάδα». Τον θυμάμαι όμως να καπνίζει αρειμανίως και να στήνει πολεμικές σκηνές με την υπέροχη, βαθιά φωνή του. Θυμάμαι επίσης που στο πρώτο μάθημα που παρακολούθησα στη Φιλοσοφική (Ηρόδοτος), επί δύο ώρες μέσα σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο (ακριβώς μετά τη μεταπολίτευση), δίδασκε τις παρακάτω γραμμές. Αυτό θυμάμαι.

«Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά, τὰ μὲν Ἕλλησι, τὰ δὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα, ἀκλέα γένηται, τά τε ἄλλα καὶ δι᾽ ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι».[2]

Η “ύλη” που με τόση επιμέλεια ―στα όρια της υστερίας― ελέγχει το εκπαιδευτικό σύστημα με τα βιβλία ύλης, τα σχεδόν καταναγκαστικά κοινά θέματα στις εξετάσεις του Ιουνίου (έμμεσος πλην σαφής τρόπος να ελεγχθεί η ύλη), είναι σημαντική ΜΟΝΟΝ όταν κάνεις πραγματικά επιστημονική δουλειά. Συν-πλην όλα όσα κάνουμε στο Λύκειο τα αμερικανάκια τα κάνουν στο πρώτο έτος του κολλεγίου. 

Γι’ αυτό, κυρία Υπουργέ, μη μας μιλάτε άλλο για την ύλη. Και μη συγκρίνετε τα ιδιωτικά με τα δημόσια σχολεία. Και στα δύο υπάρχουν εξαιρετικοί εκπαιδευτικοί και λιγότερο εξαιρετικοί εκπαιδευτικοί. Αυτό που θα θυμούνται όσα παιδιά έχουν ΗΥ στο σπίτι τους δεν θα είναι η ΥΛΗ. Θα είναι το πάθος των εκπαιδευτικών τους, η ζέση και το ενδιαφέρον τους για τα παιδιά, η επαφή, το κουράγιο.

Προσωπικά, κάνω συνεχώς πλάκες: «όποια πάει στο κυλικείο να μου φέρει καφέ» και άλλα τέτοια. Μιλάμε για την κλεισούρα, για τα κέφια μας, και τους ενθαρρύνω. Ελπίζω αυτό να θυμούνται οι αγαπημένες μου φοιτήτριες και οι αγαπημένοι μου φοιτητές. Κι ας μην έχουμε τις βιβλιοθήκες μας ανοιχτές. Έχουμε ανοιχτές τις καρδιές μας. Ηθικόν; Ακμαιότατο!

---

[1] Μα όπως μεγαλώνουμε
κι όμορφα παλιώνουμε,
θα ’θελα η καρδιά μου να κριθεί
από τους δασκάλους μας,
μικρούς μας και μεγάλους μας
κι όσους προπαντός έχουν για πάντα κοιμηθεί.

Κλείνει τώρα ο κύκλος κι είν’ ο θάνατος πολύς,
θάνατος στη μέση της ζωής.
Kαι πονώ για σένα που ’ρθε η ώρα να το δεις,
δόξα είν’ η ευθύνη της δικής μας αλλαγής.

[2] «Ο Ηρόδοτος από την Αλικαρνασσό εκθέτει εδώ τις έρευνές του, για να μη ξεθωριάσει με τα χρόνια ό,τι έγινε από τους ανθρώπους, μήτε έργα μεγάλα και θαυμαστά, πραγματοποιημένα άλλα από τους Έλληνες και άλλα από τους βαρβάρους, να σβήσουν άδοξα· ιδιαίτερα γίνεται λόγος για την αιτία που αυτοί πολέμησαν μεταξύ τους».    

Η Ελένη Χοντολίδου είναι φανατική αναγνώστρια του Εντευκτηρίου και εργάζεται τα τελευταία 35 ως εκπαιδευτικός στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Ανοιχτό γράμμα προς γονείς και εκπαιδευτικούς

της Ρούλας Τσοκαλίδου

Η άλλη όψη του νομίσματος

Αγαπητοί/ές λειτουργοί της εκπαίδευσης και γονείς,

Ακούω με ενδιαφέρον τις ανησυχίες σας για τυχόν προβλήματα που θα προκύψουν από την παρουσία παιδιών προσφύγων στα σχολεία όπου εργάζεστε ή φοιτούν τα παιδιά σας.

Είμαι κι η ίδια γονιός αλλά τυχαίνει να ασχολούμαι πολλά χρόνια με τα θέματα της επαφής των γλωσσών και των πολιτισμών στο σχολείο και την κοινωνία και θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας μερικές αλήθειες.

1. Η συνύπαρξη παιδιών από διαφορετικές πολιτισμικές κοινότητες συνεπάγεται μια σειρά από οφέλη για τα παιδιά της κυρίαρχης κοινωνίας, δηλαδή τα παιδιά ελληνικής καταγωγής, όπως η νέα γνώση που θα πάρουν από αυτά για άλλους πολιτισμούς, γλώσσες και πραγματικότητες.

2. Η επαφή των ντόπιων παιδιών με τα αλφάβητα, τα γράμματα, τις λέξεις, τα τραγούδια και τα παραμύθια των παιδιών προσφύγων θα βοηθήσει πραγματικά τα παιδιά να γίνουν πιο σοφά, πιο γλωσσομαθή, δηλαδή να μαθαίνουν να μαθαίνουν, το σημαντικότερο μάθημα του σχολείου.

3. Η συνύπαρξη με παιδιά που έχουν βγει νικητές και νικήτριες από έναν άνισο και απάνθρωπο αγώνα, παιδιά που έχουν επιβιώσει από συνθήκες αδιανόητες για τα παιδιά που μεγάλωσαν στην Ελλάδα, παρόλη την κρίση και τα δικά της μεγάλα προβλήματα, κρύβει ένα τεράστιο μάθημα ζωής για τα ελληνόπουλα: Το μάθημα της επιβίωσης, της αντοχής, της ελπίδας και εντέλει το μάθημα της ίδιας της ζωής.

4. Η παρουσία παιδιών προσφύγων στα σχολεία και τις τάξεις των παιδιών μας θα ανοίξει δρόμους στις καρδιές και στο μυαλό των παιδιών μας που ούτε καν μπορούμε να φανταστούμε. Όλα τα παιδιά, πρόσφυγες και ντόπια παιδιά, έχουν να κερδίσουν μαθήματα αλληλοσεβασμού, κατανόησης, επικοινωνίας, πολυπολιτισμού. Με άλλα λόγια θα γίνουν καλύτεροι πολίτες του κόσμου μας.

5. Τέλος, όσο περισσότερο αγκαλιάσουμε τα παιδιά προσφύγων στα σχολεία και στην κοινωνία μας, τόσο περισσότερο τα δικά μας παιδιά που έχουν μεταναστεύσει σε χώρες του εξωτερικού, αλλά και τα δικά τους παιδιά στα σχολεία των άλλων χωρών θα δικαιούνται ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα σέβεται και τις δικές τους ιδιαίτερες πολιτισμικές και γλωσσικές ανάγκες.

Αγαπητοί/ές εκπαιδευτικοί και γονείς, ας βοηθήσουμε όλοι και όλες μαζί να πάνε όλα τα παιδιά μπροστά. Μόνο μέσα από την εκπαίδευση μπορεί να υπάρξει ελπίδα για μια ομαλή και δημιουργική ζωή για όλα τα παιδιά, που είναι οι αυριανοί πολίτες του κόσμου.

[ H Ρούλα Τσοκαλίδου είναι καθηγήτρια στο Α.Π.Θ. και μέλος της επιτροπής του Υπουργείου Παιδείας για την εκπαίδευση των παιδιών των προσφύγων ]