5 kwietnia jest 95. (w latach przestępnych 96.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 270 dni.
[edytuj] Wydarzenia w Polsce
[edytuj] Wydarzenia na świecie
- 823 – W Rzymie Lotar I został koronowany przez papieża Paschalisa I na cesarza Franków.
- 1242 – Na zamarzniętych wodach jeziora Pejpus doszło do bitwy między kawalerami mieczowymi a wojskami księcia nowogrodzkiego Aleksandra Newskiego, która powstrzymała ekspansję zakonu na ziemie ruskie.
- 1355 – Karol IV Luksemburski został koronowany na cesarza rzymsko-niemieckiego.
- 1453 – Upadek Konstantynopola: pod oblężone miasto podeszły główne siły tureckie.
- 1534 – Po opuszczeniu murów opanowanego przez wyznawców ruchu niemieckiego miasta Münster, przywódca anabaptystów Holender Jan Matthijs i jego 30 towarzyszy zostali pojmani przez wojska biskupa Franza von Waldecka i następnie ścięci, a ich głowy, po wbiciu na pale umieszczono tak, aby były widoczne dla pozostających w mieście rebeliantów.
- 1566 – Delegacja szlachty niderlandzkiej przybyła do hiszpańskiej namiestniczki Niderlandów Małgorzaty Parmeńskiej aby przedstawić petycję (tzw. "kompromis brukselski") z żądaniami reform. Jeden z dostojników namiestniczki nazwał wówczas delegatów żebrakami (franc. gueux), od czego wziął swą nazwę ruch wyzwoleńczy – gezowie.
- 1654 – Zakończyła się I wojna angielsko-holenderska.
- 1697 – Karol XII został królem Szwecji.
- 1722 – Holender Jacob Roggeveen odkrył Wyspę Wielkanocną na Pacyfiku.
- 1764 – Brytyjski parlament uchwalił Ustawę o cukrze.
- 1781 – Powstanie Tupaca Amaru II: klęska powstańców w starciu z Hiszpanami pod Combapatą (Peru).
- 1794 – W Paryżu został zgilotynowany Georges Danton.
- 1795 – Został zawarty pokój francusko-pruski w Bazylei, w którym Prusy uznały Republikę Francji i jej granicę na Renie.
- 1803 – W Wiedniu odbyła się premiera III koncertu fortepianowego Ludwiga van Beethovena.
- 1818 – W czasie wojny o niepodległość Chile wojska powstańcze odniosły kluczowe zwycięstwo nad Hiszpanami w bitwie pod Maipú.
- 1821 – Po ponad 4 miesiącach dryfowania w szalupach uratowano pozostających przy życiu rozbitków z zatopionego przez kaszalota statku wielorybniczego Essex. Zdarzenie to zainspirowało Hermana Melville'a do napisania powieści Moby Dick
- 1862 – Wojna secesyjna: wojska Unii rozpoczęły oblężenie Yorktown.
- 1874 – W Wiedniu odbyła się premiera operetki Zemsta nietoperza Johanna Straussa młodszego.
- 1879 – Wojna o saletrę: Chile wypowiedziało wojnę Peru i Boliwii.
- 1887 – Wyspy Wallis i Futuna na Pacyfiku przyjęły francuski protektorat.
- 1898 – Założono angielski klub piłkarski Portsmouth F.C.
- 1902 – Podczas meczu piłkarskiegoSzkocja – Anglia na stadionie Ibrox Park w Glasgow w wyniku zawalenia trybuny zginęło 25 osób.
- 1908:
- 1918 – Salote Tupou III została zaprzysiężona na królową Tonga.
- 1920 – Michael Petersen Friis został premierem Danii.
- 1933 – 32. Prezydent USA Franklin Delano Roosevelt podpisał Rozporządzenie wykonawcze nr 6102, zakazujące obywatelom USA gromadzenia złotych monet, złota oraz certyfikatów złota.
- 1937 – Otwarto Port lotniczy Praga-Ruzyně.
- 1938 – Generał Francisco Franco wydał dekret znoszący autonomię Katalonii.
- 1940 – Zbrodnia katyńska: rozpoczęła się likwidacja obozu jenieckiego w Starobielsku na Ukrainie.
- 1941 – Jugosławia podpisała z ZSRR układ o przyjaźni i nieagresji.
- 1942 – Lotnictwo japońskie zbombardowało port i miasto Colombo na Cejlonie, w wyniku czego zginęło 190 osób. Kilka godzin później japońskie bombowce zatopiły około 100 mil morskich na południowy zachód od Cejlonu brytyjskie krążowniki HMS Dorsetshire i MMS Cornwall. Zginęło 426 członków załóg, 1122 zostało uratowanych.
- 1943 – Około 900 osób (w tym 209 dzieci) zginęło, a 1300 zostało rannych w wyniku omyłkowego zbombardowania belgijskiego miasta Mortsel przez lotnictwo amerykańskie, którego celem miała być pobliska fabryka.
- 1945:
- 1946 – Wojska radzieckie wycofały się z duńskiego Bornholmu.
- 1951 – Julius i Ethel Rosenbergowie zostali skazani na karę śmierci za szpiegostwo na rzecz ZSRR.
- 1952 – W holenderskiej stoczni został zwodowany statek pasażerski TSS Stefan Batory.
- 1953 – Uruchomiono pierwszy model komputera stacjonarnego IBM 701 przeznaczonego do szerszej dystrybucji.
- 1955 – Winston Churchill ogłosił rezygnację z funkcji premiera Wielkiej Brytanii.
- 1965 – Odbyła się 37. ceremonia wręczenia Oscarów.
- 1967 – Piet de Jong został premierem Holandii.
- 1969 – Leonid Teliga na jachcie SY Opty okrążył samotnie Ziemię.
- 1971 – We francuskim magazynie Le Nouvel Observateur ukazał się Manifest 343, podpisany przez 343 znane kobiety, które przyznawały się w nim do dokonania nielegalnej wtedy we Francji aborcji oraz żądały jej legalizacji i wolnego dostępu do środków antykoncepcyjnych.
- 1974 – Premiera filmu Sugarland Express.
- 1975:
- 1976 – James Callaghan został premierem Wielkiej Brytanii.
- 1977 – Rozpoczęła się seryjna produkcja Łady Niva.
- 1980 – W centrum stolicy Tajwanu Tajpej odsłonięto Grobowiec Czang Kaj-szeka.
- 1986 – W przeprowadzonym przez libijskich agentów zamachu bombowym na dyskotekę w Berlinie Zachodnim zginęły 3 osoby, w tym 2 amerykańskich żołnierzy, a 230 zostało rannych.
- 1987 – Amerykańska stacja Fox rozpoczęła emisję serialu komediowego Świat według Bundych.
- 1988 – Arabscy terroryści porwali Boeinga 747 linii Kuwait Airways ze 111 osobami na pokładzie, lecącego z Bangkoku do Kuwejtu i skierowali go do irańskiego Meszhedu, gdzie zażądali od władz kuwejckich zwolnienia 17 szyickich rebeliantów.
- 1990 – NASA wystrzeliła pierwszą rakietę nośną Pegasus.
- 1991 – Na pokładzie promu Atlantis został wyniesiony na orbitę Teleskop kosmiczny Comptona.
- 1992:
- 1993 – W Gruzji wprowadzono nową walutę narodową lari.
- 1995 – W Izraelu wystrzelono pierwszą rakietę nośną Shavit-1.
- 1998 – W Japonii otwarto najdłuższy na świecie most wiszący Akashi Kaikyō (3 911 m).
- 1999:
- 2000:
- 2001 – Otmar Hasler został premierem Liechtensteinu.
- 2006 – W Pińsku na Białorusi został założony Poleski Uniwersytet Państwowy.
- 2007 – Ramzan Kadyrow został zaprzysiężony na stanowisku prezydenta Czeczenii.
- 2009:
- 2010:
[edytuj] Urodzili się
- 1288 – Go-Fushimi, cesarz Japonii (zm. 1336)
- 1508 – Ercole II d'Este, książę Ferrary i Modeny (zm. 1559)
- 1588 – Thomas Hobbes, angielski filozof (zm. 1679)
- 1689 – Gabriel Piotr Baudouin, francuski ksiądz, opiekun porzuconych dzieci (zm. 1768)
- 1692 – Adrienne Lecouvreur, francuska aktorka (zm. 1730)
- 1735 – Jan Gotfryd Guzowiusz (Gusovius), nauczyciel i propagator j. polskiego, tłumacz (zm. 1785)
- 1786 – Ch'oŭi Ŭisun, koreański mistrz sǒn (zm.1866)
- 1801 – Vincenzo Gioberti, włoski polityk, filozof, teolog (zm. 1852)
- 1834 – Prentice Mulford, amerykański pisarz, filozof (zm. 1891)
- 1837 – Algernon Charles Swinburne, angielski pisarz (zm. 1909)
- 1848 – Gustaw Kamieński, polski pisarz (zm. 1930)
- 1857 – Aleksander I Battenberg, książę Bułgarii (zm. 1893)
- 1858 – Wincenty Głębocki, polski ksiądz, pedagog (zm. 1903)
- 1871 – Stanisław Grabski, polski polityk, ekonomista (zm. 1949)
- 1882 – Jerzy Świrski, polski wiceadmirał (zm. 1959)
- 1900 – Spencer Tracy, amerykański aktor (zm. 1967)
- 1908:
- 1913 – Jerzy Knapik, polski ekonomista, polityk, kierownik Ministerstwa Przemysłu Drzewnego i Papierniczego (zm. 2002)
- 1916 – Gregory Peck, amerykański aktor (zm. 2003)
- 1917 – Robert Bloch, amerykański pisarz (zm. 1994)
- 1920 – Arthur Hailey, brytyjski pisarz (zm. 2004)
- 1922 – Tom Finney, angielski piłkarz
- 1923:
- 1925 – Zbigniew Raszewski, polski historyk teatru, pisarz
- 1928 – Tony Williams, amerykański wokalista zespołu The Platters (zm. 1992)
- 1929:
- 1931 – Tamara Miansarowa, rosyjska piosenkarka
- 1934:
- 1936 – Ronnie Bucknum, amerykański kierowca wyścigowy (zm. 1992)
- 1937:
- 1939 – Leka I Zogu, albański szlachcic, polityk, następca tronu (zm. 2011)
- 1940 – Cacho Tirao, argentyński gitarzysta (zm. 2007)
- 1941 – Dave Swarbrick, brytyjski muzyk
- 1942 – Peter Greenaway, brytyjski reżyser filmowy
- 1945 – Andrzej Kijowski, polski prawnik, sędzia Sądu Najwyższego (zm. 2005)
- 1947 – Alfred Potrawa, polski piłkarz (zm. 2006)
- 1949 – Judith Resnik, amerykańska astronautka (zm. 1986)
- 1950:
- 1954 – Mirosław Kozioł, polski perkusista zespołu Kasa Chorych
- 1955 – Akira Toriyama, japoński mangaka
- 1958 – Lasantha Wickrematunga, lankijski dziennikarz, polityk, prawnik (zm. 2009)
- 1962:
- 1965:
- 1966 – Mike McCready, amerykański gitarzysta zespołu Pearl Jam
- 1967 – Franck Silvestre, francuski piłkarz
- 1969:
- 1970:
- 1971:
- 1972:
- 1973:
- 1974:
- 1975:
- 1976:
- 1977 – Tomasz Moskała, polski piłkarz
- 1978:
- 1979:
- 1980:
- 1981:
- 1982:
- 1983:
- 1984:
- 1986 – Malwina Ratajczak, polska modelka, zwyciężczyni konkursu Miss Polonia
- 1989 – Rachel Homan, kanadyjska curlerka
- 1382 – Janusz Suchywilk, polski duchowny katolicki, arcybiskup gnieźnieński (ur. ?)
- 1574 – Katarzyna z Palmy, hiszpańska augustianka, wizjonerka, święta katolicka (ur. 1533)
- 1591 – Piotr Myszkowski, polski duchowny katolicki, biskup krakowski (ur. ok. 1510)
- 1697 – Karol XI, król Szwecji (ur. 1655)
- 1723 – Johann Bernhard Fischer von Erlach, austriacki architekt (ur. 1656)
- 1765 – Edward Young, angielski poeta (ur. 1683)
- 1794 – Georges Danton, francuski adwokat, przywódca Wielkiej Rewolucji Francuskiej (ur. 1759)
- 1900 – Joseph Louis François Bertrand, francuski matematyk (ur. 1822)
- 1918 – Jerzy Tupou II, król Tonga (ur. 1874)
- 1920 – Rudolf Zuber, polski geolog i podróżnik, specjalista ds. poszukiwań złóż ropy naftowej (ur. 1858)
- 1923 – George Herbert, 5. hrabia Carnarvon, brytyjski arystokrata, archeolog (ur. 1866)
- 1931 – Józefa Jadwiga Kulesza, polska zakonnica, założycielka Zgromadzenia Sióstr Benedyktynek Misjonarek (ur. 1859)
- 1933 – Anatol Nowak, polski duchowny katolicki, biskup przemyski (ur. 1862)
- 1935 – Emil Młynarski, polski dyrygent, kompozytor (ur. 1870)
- 1936 – Józef Świętorzecki, polski generał (ur. 1876)
- 1941 – Franciszek Kleeberg, polski generał (ur. 1888)
- 1943 – Bronisław Onufry Kopczyński, polski muzyk, poeta i publicysta (ur. 1916)
- 1953 – Jerzy Boczkowski, polski kompozytor, krytyk teatralny, prezes ZAIKS (ur. 1882)
- 1962 – Jadwiga Dmochowska, polska tłumaczka (ur. 1893)
- 1964 – Douglas MacArthur, amerykański generał (ur. 1880)
- 1975 – Czang Kaj-szek, chiński polityk, prezydent Republiki Chińskiej na Tajwanie (ur. 1887)
- 1976 – Howard Hughes, amerykański miliarder, pilot, konstruktor lotniczy, producent filmowy (ur. 1905)
- 1984 – Arthur Harris, brytyjski marszałek lotnictwa (ur. 1892)
- 1994 – Kurt Cobain, amerykański gitarzysta i wokalista zespołu Nirvana (ur. 1967)
- 1995 – Christian Pineau, polityk francuski, minister spraw zagranicznych Francji (ur. 1904)
- 1996 – Monika Dannemann, niemiecka łyżwiarka figurowa i malarka, ostatnia dziewczyna Jimiego Hendrixa (ur. 1945)
- 1997 – Allen Ginsberg, amerykański poeta (ur. 1926)
- 1998 – Cozy Powell, brytyjski perkusista zespołu Jeff Beck Group (ur. 1947)
- 2000 – Janusz Ziółkowski, polski socjolog, ekonomista (ur. 1924)
- 2002:
- 2003 – Henryk Miłoszewicz, polski piłkarz, trener piłkarski (ur. 1956)
- 2004 – Sławomir Rawicz, polski żołnierz(ur. 1915)
- 2004 – Adolf Dygacz, polski etnograf, muzykolog (ur. 1914)
- 2005 – Saul Bellow, amerykański pisarz, laureat Nagrody Nobla (ur. 1915)
- 2006:
- 2007:
- 2008:
- 2009:
- 2010 – Witalij Siewastjanow, rosyjski kosmonauta (ur. 1935)
- 2011:
- 2012:
- Cynthia Dall, amerykańska fotograf, muzyk stylu lo-fi (ur. 1955)
- Tadeusz Grabowski, polski pisarz (ur. 1926)
- Jim Marshall, brytyjski przedsiębiorca, konstruktor (ur. 1923)
- Bingu wa Mutharika, malawijski polityk, prezydent Malawi (ur. 1934)
- Ferdinand Porsche, niemiecki inżynier, projektant, konstruktor samochodu Porsche 911 (ur. 1935)
Przypisy
