Fina i pitoma

ΠΑΛΛΑΔΑ 11.360

Νῦν ὁ στρατηγὸς Ἑρμανούβης ἐγένετο
κύων ἀδελφοὺς συλλαβὼν Ἑρμᾶς δύο
ἀσημοκλέπτας συνδεθέντας σχοινίῳ,
ψυχροὺς ἀώρους Ταρταρίους τε δαίμονας.
οὐκ οἶδα χῶρον τοῦ τρόπου κατήγορον·
τρόπον δὲ χώρου τὸν κατήγορον λέγω.

Palada (11, 360)

Sad je generalisimus postao Hermanubis,
kučka, za dečke si uzeo Hermesa dva,
lopuže blatom oblijepljene,
balvane perverzne, zloduhe paklene.
Ne znam ja zemlju koja moral tuži;
o moralu pričam koji zemlju tuži.

Atomski slijeva

ΛΟΥΚΙΛΛΙΟΥ (11.99)

Τὸν λεπτὸν φυσῶντα τὸ πῦρ Πρόκλον ἦρεν ὁ καπνός,
καὶ διὰ τῶν θυρίδων ἔνθεν ἀπῆλθεν ἔχων.
ἀλλὰ μόλις νεφέλῃ προσενήξατο καὶ δι' ἐκείνης
προσκατέβη τρωθεὶς μυρία ταῖς ἀτόμοις.

Lukilije (11, 99)

Tanki je Proklo u vatru puhao; dim ga podiže,
kroz prozor odnese daleko odande.
Uznesen bude do oblaka, no istoga časa kroza nj
i propade: na tisuću ga mjesta atomi izbušiše.

Anonim (11, 268)

ΑΔΗΛΟΝ (Anth. Gr. 11.268)

Οὐ δύναται τῇ χειρὶ Πρόκλος τὴν ῥῖν' ἀπομύσσειν,
τῆς ῥινὸς γὰρ ἔχει τὴν χέρα μικροτέρην·
οὐδὲ λέγει “Ζεῦ, σῶσον,” ἐὰν πταρῇ· οὐ γὰρ ἀκούει
τῆς ῥινός, πολὺ γὰρ τῆς ἀκοῆς ἀπέχει.

Anonim (11, 268)

Proklo ne može rukom brisati nos:
od nosa mu ruka je drastično kraća;
i kihne bez "nazdravlje", jer ne čuje:
od nosa mu uši su daleko, daleko.

Palada

ΠΑΛΛΑΔΑ (11.378)

Οὐ δύναμαι γαμετῆς καὶ γραμματικῆς ἀνέχεσθαι,
γραμματικῆς ἀπόρου καὶ γαμετῆς ἀδίκου.
ἀμφοτέρων τὰ πάθη θάνατος καὶ μοῖρα τέτυκται.
τὴν οὖν γραμματικὴν νῦν μόλις ἐξέφυγον,
οὐ δύναμαι δ' ἀλόχου τῆς ἀνδρομάχης ἀναχωρεῖν·
εἴργει γὰρ χάρτης καὶ νόμος Αὐσόνιος.

Palada (Grčka antologija 11, 378)

Smisliti ne mogu suprugu i slovnicu:
od slovnice nema para, od supruge nema mira.
Što duže traju --- zlo i naopako.
Sad sam još se slovnice nekako riješio,
al žene-oštrokondže nikako:
ne daju papiri i rimsko pravo.

Visokomoralna

ΑΔΗΛΟΝ (Anth. Gr. 11.261)

Υἱὸς Πατρικίου μάλα κόσμιος, ὃς διὰ Κύπριν
οὐχ ὁσίην ἑτάρους πάντας ἀποστρέφεται.

Anonim (Grčka antologija 11, 261)

Sin je Patrikijev iznimno ćudoredan; radi seksa
protuprirodnog on će i najboljem drugu okrenuti leđa.

Predizborna

ΑΜΜΙΑΝΟΥ (Anth. Gr. 11.97)

Τῷ Στρατονικείῳ πόλιν ἄλλην οἰκοδομεῖτε,
ἢ τούτοις ἄλλην οἰκοδομεῖτε πόλιν.

Amijan (11, 97)

Tom Stratonikiju grad osnivajte novi,
ili svima nama osnivajte novi grad.

Erasistratov konj

ΛΟΥΚΙΛΛΙΟΥ (Anth. Gr. 11.259)

Θεσσαλὸν ἵππον ἔχεις, Ἐρασίστρατε, ἀλλὰ σαλεῦσαι
οὐ δύνατ' αὐτὸν ὅλης φάρμακα Θεσσαλίης,
ὄντως δούριον ἵππον, ὅν, εἰ Φρύγες εἷλκον ἅπαντες
σὺν Δαναοῖς, Σκαιὰς οὐκ ἂν ἐσῆλθε πύλας·
ὃν στήσας ἀνάθημα θεοῦ τινος, εἰ προσέχεις μοι,
τὰς κριθὰς ποίει τοῖς τεκνίοις πτισάνην.

Lukilije (Grčka antologija, 11, 259)

Tesalskog konja imaš, Erasistrate, al ga pokrenuti
ne mogu sve čarolije cijele Tesalije;
to takav je drveni konj, svi da ga vuku Trojanci
s Danajcima skupa, ne bi Skejska prošao vrata.
Žrtvuj ga kojemu bogu, slušaj ti mene,
a od zobi napravi svojim klincima muesli.

Besplatno obrazovanje II

ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ [ΛΟΥΚΙΛΛΙΟΥ] (Anth. Gr. 11.172)

Γεννηθὲν τέκνον κατεπόντισεν Αὖλος ὁ κνιπὸς
ψηφίζων αὐτοῦ σῳζομένου δαπάνας.

Isti [Lukilije] (Grčka antologija, 11, 172)

Rođeno dijete cicija Aulo pusti da se utopi
računajuć što će ga koštati ako se spasi.

Politički nekorektna

ΤΡΑΙΑΝΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ (Anth. Gr. 11.418)

Ἀντίον ἠελίου στήσας ῥίνα καὶ στόμα χάσκων
δείξεις τὰς ὥρας πᾶσι παρερχομένοις.

Car Trajan (Grčka antologija 11, 418)

Okreni nos prema suncu i zini;
tako će prolaznik svaki vidjet koliko je sati.

Grčka antologija

ΝΙΚΑΡΧΟΥ (Anth. Gr. 11.251)

Δυσκώφῳ δύσκωφος ἐκρίνετο, καὶ πολὺ μᾶλλον
ἦν ὁ κριτὴς τούτων τῶν δύο κωφότερος.
ὧν ὁ μὲν ἀντέλεγεν τὸ ἐνοίκιον αὐτὸν ὀφείλειν
μηνῶν πένθ', ὁ δ' ἔφη νυκτὸς ἀληλεκέναι.
ἐμβλέψας δ' αὐτοῖς ὁ κριτὴς λέγει· “Ἐς τί μάχεσθε;
μήτηρ ἔσθ' ὑμῶν· ἀμφότεροι τρέφετε.”

Nikarh (Grčka antologija 11, 252)

S gluhim se sudio gluhi, a kudikamo je najgluši
od svih prisutnih bio gospodin sudac.
Te jedna stranka iznosi tužbu zbog duga za pet mjeseci
stanarine, a druga se brani da mlin samo noću radi.
Na što ih sudac odmjeri oštro, pa kaže: "Čemu te svađe?
To vam je mati, oba je trebate uzdržavati."

Anth. Gr. 11, 420: dlake

ΦΙΛΩΝΟΣ (11.420)

Αἱ τρίχες, ἢν σιγᾷς, εἰσὶ φρένες· ἢν δὲ λαλήσῃς,
ὡς αἱ τῆς ἥβης οὐ φρένες, ἀλλὰ τρίχες.

Filon (11, 420)

Svaka je dlaka brade, dok šutiš, znak misli; a kad progovoriš,
ko u mlađarije: nisu to misli, već puke dlake.

Anth. Gr: Lukilije

ΛΟΥΚΙΛΛΙΟΥ 11.391

Μῦν Ἀσκληπιάδης ὁ φιλάργυρος εἶδεν ἐν οἴκῳ
καὶ “Τί ποιεῖς,” φησίν, “φίλτατε μῦ, παρ' ἐμοί;”
ἡδὺ δ' ὁ μῦς γελάσας “Μηδέν, φίλε,” φησί, “φοβηθῇς·
οὐχὶ τροφῆς παρὰ σοὶ χρῄζομεν, ἀλλὰ μονῆς.”

Lukilije (11, 391)

Miša je škrti Asklepijad ugledao u svojoj kući,
pa reče: "Što ćeš, o štovani mišu, kod mene ti?"
A miš se nasmijao slatko: "Ništa se ne boj, rista:
nisam došao amo na hranu, nego na stan."

Vertit Grotius

Murem Asclepiades cum conspexisset avarus,
Quid facis ah nostrae, dixit, amice, domi?
Cui mus, Parce metu, respondit dulce renidens,
Heic ego non victum quaero, sed hospitium.

Anth. Gr(upnjak)

ΝΙΚΑΡΧΟΥ (11.328)

Τὴν μίαν Ἑρμογένης κἀγώ ποτε καὶ Κλεόβουλος
ἤγομεν εἰς κοινὴν Κύπριν Ἀριστοδίκην·
ἧς ἔλαχον μὲν ἐγὼ πολιὴν ἅλα ναιέμεν αὐτός·
εἷς γὰρ ἕν, οὐ πάντες πάντα, διειλόμεθα.
Ἑρμογένης δ' ἔλαχε στυγερὸν δόμον εὐρώεντα,
ὕστατον, εἰς ἀφανῆ χῶρον ὑπερχόμενος,
ἔνθ' ἀκταὶ νεκύων καὶ ἐρινεοὶ ἠνεμόεντες
δινεῦνται πνοιῇ δυσκελάδων ἀνέμων.
Ζῆνα δὲ θὲς Κλεόβουλον, ὃς οὐρανὸν εἰσαναβαίνειν,
τὸ ψολόεν κατέχων ἐν χερὶ πῦρ, ἔλαχεν.
γῆ δ' ἔμενε ξυνὴ πάντων· ψίαθον γὰρ ἐν αὐτῇ
στρώσαντες τὴν γραῦν ὧδε διειλόμεθα.

Nikarh (11, 328)

Hermogen, ja i Kleobul onomad smo jednoj
Aristodiki priredili grupni seks:
ja kod nje na žrijebu dobih stan do sinjega mora
(svaki po jedno, a nismo svi dijelili sve);
Hermogena zapade gadni dom truleži,
zadnji, što u mračnome svršava kraju,
gdje su obale mrtve i smokve što povija vjetar,
kako ih zlozvukog zapuha nalet potresa.
Zeusom smatraj Kleobula; taj dobi uspon u nebo,
ognjobljuvnu sveudilj držeć u ruci munju.
A zemlja je bila zajednička svima; jer na nju smo madrac
prostrli, i tako smo bapca podijelili.

Grotius nije htio prevesti.

Anth. Gr: igra riječi 2

ΑΜΜΙΑΝΟΥ (11.181)

Ἤιδειμεν, Πολέμων, Ἀντώνιον ὄντα σε πάντες.
ἐξαπίνης τρία σοι γράμματα πῶς ἔλιπεν;

Amijan (11, 181)

Polemone, znali smo svi da si Kornelije ti;
kako si umjesto NEL najednom dobio UPC?

Vertit Grotius

Quam subito, fueras qui nobis Servius ante,
Destituit nomen littera quinta tuum.

Anth. Gr: grčko-latinska igra riječi

ΑΜΜΙΑΝΟΥ (11.180)

Εἰδοὺς οὐ κρίνει Πολέμων, νώναις κατακρίνει·
κἂν δῷς, κἂν μὴ δῷς, ἔστιν ἀεὶ Πολέμων.

Amijan (11, 180)

Paran dan — Polemon ne sudi; neparan — osudi te;
dao ti pare il ne, s njim uvijek je polemos.

Kaže komentar (Anthologia Graeca, ed. Hermann Beckby, Bd. 3, München: Heimeran, 1958): višestruka igra riječi. Εἰδοὺς, "Ide" čuje se i grčki, kao Εἰ δοὺς "ako daš"; νώναις, "None" se čuje i latinski, kao "non ais", "odbiješ li". Πολέμων znači "neprijatelj".

Grotius nije htio prevoditi ovaj epigram.

Anth. Gr: Lukilije

ΛΟΥΚΙΛΛΙΟΥ (11.171)

Θνῄσκων Ἑρμοκράτης ὁ φιλάργυρος ἐν διαθήκαις
αὑτὸν τῶν ἰδίων ἔγραφε κληρονόμον.
ψηφίζων δ' ἀνέκειτο, πόσον δώσει διεγερθεὶς
ἰητροῖς μισθοῦ καὶ τί νοσῶν δαπανᾷ·
ὡς δ' εὗρε πλείω δραχμὴν μίαν, ἢν διασωθῇ·
“Λυσιτελεῖ θνῄσκειν,” εἶπε καὶ ἐξετάθη.
κεῖται δ' οὐδὲν ἔχων ὀβολοῦ πλέον· οἱ δὲ τὰ κείνου
[χρήματα κληρονόμοι ἥρπασαν ἀσπασίως].

Lukilije (11, 171)

Pohlepni Hermokrat na samrti u oporuci
samog je sebe stavio za nasljednika.
Potom je legao i računao koliko će, kad se digne, platiti
liječnicima honorara i koji je bolesti trošak;
a kad se pokaza da je za drahmu više ako ozdravi,
"Umrijeti se isplati", reče i ispruži se.
Eto ga, leži, i više od obola nema; a njegove
[pare su veselo raznijeli nasljednici.]

Vertit Grotius

Hermocrates aeger signatis rite tabellis
Haeredem sese scripserat ipse sibi.
Tum, si iterum valeat, quae sint impendia morbi,
Quae medici, trepidis computat articulis:
Solvendosque decem postquam sibi repperit asses,
"Utilior nobis mors", ait et moritur.
Uno nunc obolo dives jacet. Omne quod ultra est
Haeredes rapiunt et satis esse negant.

Stih 8 nemaju Codex Palatinus ni Planud, Aldo Manuzio u svome izdanju (valjda 1503) dodao je [de suo], tj. iz kodeksa koji je bio njegov predložak.

Anth. Gr: Amijan

ΑΜΜΙΑΝΟΥ (Anth. Gr. 11.413)

Ὡς κῆπον τεθυκὼς δεῖπνον παρέθηκεν Ἀπελλῆς
οἰόμενος βόσκειν ἀντὶ φίλων πρόβατα.
ἦν ῥαφανίς, σέρις ἦν, τῆλις, θρίδακες, πράσα, βολβοί,
ὤκιμον, ἡδύοσμον, πήγανον, ἀσπάραγος·
δείσας δ' ἐκ τούτων, μὴ καὶ χόρτον παραθῇ μοι,
δειπνήσας θέρμους ἡμιβρεχεῖς ἔφυγον.

Amijan (11, 413)

Hekatombe iz vrta Apel nam spremi za ručak,
misleći valjda da ne gosti prijatelje, nego ovce:
rotkve, salate, matovilca, endivije, poriluka, radiča,
celera, bosiljka, šparoga, metvice, rutvice;
tu se pobojavši da mi ne bi i sijeno servirao,
bob sam polunamočen poručao i odmah zbrisao.

Ammiani, vertit Grotius

Convivas hortum quasi sacrificasset Apelles
Excipit. An solas forte vocavit oves?
Ponit enim mentam, lactucas, ocyma, bulbos,
Intubaque et raphanos, allia et asparagos,
Aufugi pastus male semimadente lupino,
Sollicitus foenum ne daret ille mihi.

Anth. Gr: ΛΟΥΚΙΛΛΙΟΥ

ΤΟΥ ΑΥΤΟΥ (ΛΟΥΚΙΛΛΙΟΥ, 11.312)

Οὐδενὸς ἐνθάδε νῦν τεθνηκότος, ὦ παροδῖτα,
Μάρκος ὁ ποιητὴς ᾠκοδόμηκε τάφον
καὶ γράψας ἐπίγραμμα μονόστιχον ὧδ' ἐχάραξε·
“Κλαύσατε δωδεκέτη Μάξιμον ἐξ Ἐφέσου.”
οὐδὲ γὰρ εἶδον ἐγώ τινα Μάξιμον· εἰς δ' ἐπίδειξιν
ποιητοῦ κλαίειν τοῖς παριοῦσι λέγω.

Lukilije (11, 312)

Nitko, o prolazniče, ne počiva tu,
gdje pjesnik je Marko izgradio grob
i gdje, složivši stih za natpis, uklesa ovako:
"Požalite dvanaest godina Efežanina Maksima."
Ja nikakvog Maksima vidio nisam, ali u slavu
pjesnikovu, prolaznici, izvolite žaliti.

Vertit Grotius

Quem cernis tumulum ne quid fallare, viator,
Vatis opus Marci nullius ossa tegit.
Sed tanti Marco fuit unum scribere versum:
Flete; situs puer hic Maximus ex Epheso.
Maximus hic notus nulli; sed ut ipse poeta
Credatur, frustra nos lacrimare jubet.

Anth. Gr.: ΣΚΩΠΤΙΚΑ

ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ (11.431)

Εἰ ταχὺς εἰς τὸ φαγεῖν καὶ πρὸς δρόμον ἀμβλὺς ὑπάρχεις,
τοῖς ποσί σου τρῶγε καὶ τρέχε τῷ στόματι.

Lukijan (11, 431)

Ako si brz pri jelu a na utrci spor,
nogama onda grizi a trči ustima ti.

Vertit Hugo Grotius (anno 1630)

Manducare celer cum sis et currere tardus,
Manduca pedibus, curre sed ore tuo.