Teatr cieni ("Sunset Park" P.Auster)

Nie zniknęłam, żyję i czytam.
Po prostu, trafiła się książka inna. Taka, nad którą trzeba się pochylić, chwilkę zastanowić, wrócić niekiedy. Książka okropnie bestsellerowa i jednocześnie nawet tym szumem nie dotknięta.

"Sunset Parka" Austera, osobowy, bez charakteryzacji, scenariusza i scenografii. Żadnego wystroju w stylu retro, żadnych szminek, żadnych napuszonych strojów. Żadnego miejsca akcji, żadnych ulubionych ławeczek.

Są postacie.
Zagubiona artystka, rozpaczliwie szukająca siebie. Dziewczyna z wielkimi ambicjami i intelektem. Pisarz oschły i niespełniony. Przyjaciółka obserwująca ludzkie zachowania za pomocą filmów. Starszy pan, wydający książki. Wszyscy powiązani z jedną osobą.
Z nim. Pokutującym, piekielnie inteligentnym, bez ambicji, z poczuciem winy, z mroczną przeszłością, zakochanym i pełnym sprzeczności.

Na fabułę składają się ich historie. Ludzkie historie, historie wewnętrzne, czasem kryzysy, czasem chwile szczęścia, czasem poszukiwania. Jednak przede wszystkim, mamy tam jego historię. Historię Milesa, która w dziwny sposób łączy się ze wszystkimi innymi, przeplata i wpływa na nie.

Te historie są genialne.
Historie zagubionych ludzi, historie zwykłych ludzi. Dla mnie by wystarczyły. Jednak wspomnę, tak, jeśli chcecie doszukacie się tam Nowego Jorku, doszukacie się tam młodości, czasem nawet doszukacie się dobrego scenariusza, który wystarczyłby na całkiem porządną książkę. Bo postacie żyją w Nowym Jorku, w zapomnianym opuszczonym domu, w Sunset Park, bo postacie czasem pracują, czasem pchają akcję do przodu.

Poza tym, doszukacie się tam jeszcze słów, którymi autor bawi się z wprost zachwycającą umiejętnością. Umie ich używać, umie je przekładać i układać.

Po prostu, jak to powiedział Murakami Paul Auster jest absolutnym geniuszem.

"Sunset Park" P.Auster, wyd.Znak, 2012, tł.M.Makuch

Planowanie wakacji, czyli wielki stos.

Stosów nie powinno się układać. Pisałam kiedyś z pewną Bloggerką, że w stosach najlepiej kłaść książki, których nie mamy ochoty przeczytać, bo co tylko tam położymy, to ominiemy. Konsekwentnie więc stosów nie układałam. Jednak jak tu nie ulec takiemu krajobrazowi widzianego pędzlem van Gogha, jak tu nie ulec temu przeklętemu upałowi, spokojnej muzyce w tle, dwóm miesiącom pełnych wolnego czasu?
Nie da się, przynajmniej ja czuję, że nie jestem w stanie. Tak więc zaraz po powrocie do domu postanowiłam ułożyć sobie wszystko, z czym chciałabym poleżeć na hamaku, na huśtawce, w łóżku wieczorem, z kubkiem herbaty. Wyciągnęłam wszystko, co zaczęte a niedokończone, co marzyło się od zawsze, a na co czasu nie było, co stanowiło wielki wyrzut na tajnej i niedostępnej liście.

Stos chyba wszyscy kojarzą, większość książek gościła już w Krainie, mówiłam jak mi się marzy, by je wreszcie przeczytać. Na samym czubku "Pasja życia", którą zabrałam M. i która jest chyba najbardziej wyczekaną lekturą. Jeszcze chwila i wreszcie zatopię się w życiu van Gogha... Pod nią "Nędznicy", których chociaż kawałek mogłabym przeczytać przed wyjazdem do Białegostoku, a końcówkę zaraz po tym (przecież nie będę przed Blue świeciła oczami). "Zaczarowane miejsca" już kończę, więc na razie milczę, żeby nic nie zdradzać. "Niezwykła wędrówka Harolda Fry" zaczęta, nogi jak na razie nie bolą, chociaż pęcherze przemyśleń są. "Teraz i zawsze" jeszcze czeka. Zajrzałam, troszkę sceptycznie podchodzę, zobaczymy jak będzie. "Obsługiwałem angielskiego króla" klasyk okropny, w dodatku czeski, więc lubię. "Niech się panu darzy", czyli najnowszy Libera. Co prawda, jest jeszcze Godot na półce, jednak on może później. "Cesarz"w ramach własnego wyzwania poznawania kolejnych pozycji z listy BBC. "Chustka" - jeden z ulubionych blogów na papierze. Czekam jeszcze na "Nieżonę". "Ostatni świadkowie" to moja obsesja wojenna (długą przerwę mam ostatnio, zobaczymy, czy w wakacje najdzie mnie nastrój), "Adele", czyli zaczęta i jeszcze niedokończona biografia, chociaż czyta się świetnie. "Blondynka" tuż obok "Pasji życia" chyba najbardziej wyczekana. Podobnież świetna... 

Po drugiej stronie "Gra o tron" reklamowana i zachwalana jak mało co, kupiona jakiś rok temu, leży i czeka. "Poskromienie demonów", czyli kolejny klasyk z amerykańskiej półki. "Hordubal", "Meteor" i Zwyczajne życie", czyli mój pierwszy Capek razy trzy. "Winter journal" kupione pod wpływem lektury "Sunset Park". Chyba przybędzie kolejny ulubiony autor w kolekcji Mery. "Piórko na wietrze" nadgryzione, czytane falami, może wreszcie skończę, bo nie powiem,że niezbyt ciekawe. "Makbet", "Hamlet", "Romeo i Julia" czyli kolejny autor razy trzy. Kupiony w okropnej okładce, lecz świetnym tłumaczeniu. "Traktat o łuskaniu fasoli" powolutku trawię, myślę nad nim, czytam po kawałku. Może wakacji starczy, by skończyć. "Służące" to oczywiście i przede wszystkim film. A powieść ma to zmienić. Do jednego słówka: "Lolita" dodawać nic nie trzeba. "Jesteśmy"pani Torańskiej mnie fascynuje, muszę wreszcie odkryć te historie, kryjące się w krótkich opowieściach...

Kiedyś już wspominałam, że czasem w wakacje mam straszne napady nicniechcenia i nicnierobienia. Wtedy taki stos jak ten wyżej na nic się nie zda. Potrzeba czegoś całkowicie innego. Panie i panowie, najnowsza dostawa najlepszych poprawiaczy humoru (czyli Mery czyta to, w chwilach, gdy inni czytają odmóżdżacze):

Na górze to co najlepsze, czyli Marinina razy dwa. Co prawda, w "Czarnej liście" nie ma Anastazji, jednak może się skuszę. "Obraz pośmiertny" obowiązkowo, bo Nastia jest, więc na melancholijne poranki nada się świetnie. Dalej dla mnie nowość, czyli pan Nesbo. Z tego, jak bohatera opisywał Zły Ludź, może on się stać jednym z ulubionych Mery... "Pozwolenie na przywóz lwa" to jeszcze nigdy nie czytany Nienacki, w dodatku z serii o Panu Samochodziku (bez samochodzika, za to z panem Tomaszem). Jedyne, co wyłamuje się z tego stosu, to "Zgoda na szczęście" przesłodzona, jak cukier z herbatą. Gdy trzeba poprawić sobie humor, wpada się w skrajności - albo morduje, albo słodzi do nieprzytomności. Druga opcja więc też wykorzystana.Chyba, że trzecia część nie będzie tak lukrowana jak dwie pierwsze. I ostatnie, oczywiście również kryminał - "Stulatek, który wyskoczył przez okno i uciekł", czyli w dobrym stylu, skandynawskie, z ciekawym tytułem. Po prostu na gorszy dzień.

Idę się więc zaksiążkowywać, miłych wakacji! 

Blondynka znowu podróżuje... ("Blondynka w Londynie" B.Pawlikowska)

Mery zaczyna rozumieć błąd i ponosić konsekwencje wynikające z nieopisywania wielu przeczytanych przez siebie książek. Ot, jakiś rok temu skończyła "Blondynkę, jaguara i tajemnicę Majów", a dziś nie pamięta z niej nic. Nie chodzi tu wcale o fabułę, Mery już dawno zauważyła, że jeśli książka nie jest genialna bądź też genialnie nie wpisuje się w aktualny stan czytającego, nie ma szans na całkowite zamieszkanie w czeluściach pamięci. Jednak przy dobrej książce jesteśmy w stanie przypomnieć sobie lepsze momenty, jakby wyrwane z rzeczywistości postacie czy choćby poszczególne dialogi (na przykład Mery cały czas pamięta trolla pod mostem z "Dymu i luster" i nic więcej) i z nimi kojarzyć dany tytuł. W przypadku "Blondynki..." wspomnień nie ma żadnych, jedynie jakieś mgliste wrażenie, że ciężko było ją skończyć.

Na tej podstawie trudno porównywać najnowszą książkę Beaty Pawlikowskiej z poprzedniczką. Autorka jednak postanowiła ułatwić to zadanie, bo znajdziemy wiele scen z życia wziętych, a jak nie z samego życia, to chociaż z "W dżungli życia", którą Mery pamięta bardzo dobrze.

W tym miejscu powinno pojawić się coś na kształt własnego zdania, za i przeciw, w dodatku ubrane w słowa dobrze skrojone i pasujące. Ostatnio jest z tym problem, Mery żyje cały czas w świecie Muminków, którym wiele zarzucić się nie da... I w ten sielsko-anielski stan wchodzi "Blondynka w Londynie".

Blondynka, która znajduje się tam przypadkowo, albo raczej w ramach zrządzenia losu i ma nieść pochodnię. Dla człowieka, który rok temu połowę wakacji spędził z zapartym tchem oglądając igrzyska (czyt.Mery) brzmi to magicznie. Dla człowieka, który marzy o podróży i chociaż chwilowym zamieszkaniu w Londynie (czyt.Mery) to również brzmi magicznie. Jednak nawet człowiek, który może słuchać o tym  mieście godzinami, ma jakieś wymagania i wyobrażenia.

Taki człowiek, po pierwsze, liczy na dużo Londynu w książce. I chociaż Mery jest świadoma, że często od książek oczekiwała za wiele, że wszystkie wyobrażenia budowała na niepewnych recenzjach, a potem się rozczarowywała, to chyba teraz wszystko było na miejscu, bo oczekiwała jedynie dużo Londynu, czegoś angielskiego, ciekawych zakątków, jakichś tradycji... W książce o Londynie.

Trzeba przyznać, trochę Londynu tam jest. Jest o Krwawej Wieży, o koronie królewskiej, o igrzyskach. Gdyby jednak policzyć ile tam tego Londynu w książce o Londynie, wyszłoby jakieś 30%. Niezbyt profesjonalne czy wnikliwe, raczej pobieżne 30 %.  A szkoda...

Co więc jeszcze jest? Jest historia o tym, jak pani Pawlikowska przeszła wewnętrzną przemianę, jak z Kopciuszka stała się Królową. Ta część zajmuje 20% książki i stanowi streszczoną niemiłosiernie historię znaną dobrze z serii "W dżungli...". Mery nie ma pojęcia, który już raz czytała o greckim właścicielu restauracji, o pracy sprzątaczki i listach do siebie. Co najgorsze, historia w coraz bardziej okrojonej wersji, jakby pisana na kolanie i o ile, ta z poprzedniej książki dawała wiele do myślenia, to w tej książce zaczyna powolutku uwierać. Ma się dość.

Co z drugą połową książki? Zajmują ją ilustracje, coraz bardziej nachalne. Jeszcze kilka lat temu, były nieśmiałe, gdzieś na marginesach. Teraz jest ich coraz więcej i żeby chociaż wnosiły coś do książki! Ale nie. Z uroczych, sprawiających wrażenie swojskości zrobiły się straszącymi zapychaczami.

Dlaczego więc, chociaż książka jest słaba, pani Pawlikowska cieszy się cały czas takim uznaniem? Autorka pisze dla ludzi niespełnionych, którym brak wiary w siebie. Dobry wybór, aktualnie takich ludzi jest tysiące. W dodatku, pierwsze jej książki (a przede wszystkim pierwsza taka książka, czyli "W dżungli życia" ) była dobra. Może dla niektórych za naiwna, za idealistyczna, jednak Mery ją wręcz uwielbia. Niestety, ostatnio nie dość, że kolejne książki ukazują się co najmniej dwa razy do roku, to większość treści się powtarza. Gdy pisze się dwie książki rocznie i podróżuje jeszcze, trudno wymagać, by wszystko było dopracowane. Dlatego też, nie powala ani słownictwo ani objętość ani temat.

Trochę smutno, bo Mery bardzo ceni panią Pawlikowską. Lubi jej pasję, jej podróże, jej opowieści o smutnej młodości i jej chęć bycia szczęśliwym. Mery też podziwia panią Pawlikowską właśnie za to. Dlatego też, przykro, gdy autorka płodzi jedną książkę za drugą, a więcej treści wcale nie wnosi. Gdy zaprzecza wartościom, które głosiła, bo jak inaczej nazwać tę pogoń za pieniędzmi? Ostatkiem nadziei Mery przyszła do głowy myśl, że to może taka jedna wpadka. Jednak jak więc nazwać kolejne "kursy językowe", zestawienia ulubionych piosenek, i kolejne książki podróżnicze, które nie zbierają za dobrych recenzji?

"Blondynka w Londynie" B.Pawlikowska, wyd.National Geographic, 2013